GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1817.08.30 Nr70

Wielkiego

Xiestwa

POZNANSKIEGO

Nro. 70.

w Sobotę dnia

30. Sierpnia i8»7

Z Wrocławia dnia 24. Sierpnia.

Jego Krolewicowska Mość, XI..I,2e A ug u s t Pruski , Naczelnik cdłey artylleryi Pru· kiey, odbywaiacy podroż dozorową, przybył tu wczorayszfgo wieczora w dobrem zdrowiu, i zanocowawszy w mii ścif tuteyszem puścił *ię dziś rano w dalszą drogA do Ś widnicy. Z Namttr dnia u. Sierpnia.

Król nasz przeznaczył Generałd rorurzniJ a E v e r s dla powitania K rola J mei Pruskiego na granicy. Rzeczony Generał u>lał się do Trewiru, gdzie temuż Monarsze, który tam dnia to. ziechał, przedstawionym był wraz z Adjutantem sweim, Hrabią de P e s t e r t t , łaskawie od niego przyiętyrn i H3 obiad zaproizonym. Musiał się itdnak w)mówić z (tgo, »zęby uprzedził przybycie Monarchy do twi. rdzy Luxemburg. U godzinie fcmty witczorney stanął Król w tey twierdzy i powiiany był od Generała i Ofiverow tzubu wych. Król

Jmć Jedzie do Łigny (stanął iui tamie, iak wiadomo 5l przeszley gazety) dokąd takie Lord Wellington wyiechał.

Z Akwizgranu dnia 19. Sierpnia.

Dnia 14. w południe dawał Królewic Na» Stępca tronu posłuchanie. Z- wielu miast ziecliały się tu- Peputacye, mianowicie zMat> medy, Montjoie, Dureń, Stoli b erg, Z każdey Deputacyi kazał Królewic iednego członka zaprosić na obiad. Dnia 15. iezdzit Krokwie do S p a, zkąd powróciwszy i obiad zifdłezy, udał się do B u r t s c h e l d na strzelanie ptaków, zwiedził potem piękną fabrykę sukien Pana L o e v e n i c h , doiechał do sur* go grodu F r a n k e n b e r g i powrócił prj.tz Burisiheld do Ak wizgranu. Na wie teuf zabczycił swoią obecnością dany dla Mego świetny bal i zniewolił wszystkich serca iwoią dobrocią i uprzeyravscia. Wszyscy przy tom: i spełnili z największym sapałem za zdrowie dostoyuego gościa. O północy

»palono prześliczny faierwerk. Dnia! 6. dał skim kościele. - Był potem wielki obiad u K role wic obiad, po którym wyieehał dla zwie- d wo ru, w wieczór zaś maskarada, dzenia romansowych naszych okolic; był po- P e t e r h o t leży nad brzegiem raerza. tern w tuteyezym szpitalu woyskowym. Przed Ogrodowe drzewa nurzaią gałęzie w wodach obiadem był wtuteyszym domu radi.ym,gdzie, marskich. Pałac etoi na wysokiey górze, powitany od Prezydenta miasta, oglądał uwie- iedyney w tych okolicach-, -z okien pałacu zionę niegdyś do P a ryż a , a zwycięzkiem daie się widzieć niezmierzona okiem rrzelamieniefli Pruekiem odzyskane starożytne etrzeń kryształów« y powierzchni odnogi Fin. dokumenta, które Mu Archiwista mieyski miał landskisy, i iakby w obłokach, ledwie wizasczyt przełożyć. Oheyrzał polem rożne dziulne są oku otaczaiące Kronsztad nie osobliwości i założenia tuteysze. Dnia 17. wielkie twierdze. Drzewa 2*6 ogrodowe o rychłym poranku odiechał ztąd ukochany ni e tylko niezisłaniaią pałacu stojącego, iak Xiążę, zabierając z eebą gorące mieszkańców powiedzieliśmy, na górze, lecz ledwie wierztuteyszych życzenia, przez N e u e s, U e r - chołkami rownaią się z fundamentami onego, d i n g e n, do We z l a. tak, iż przechodzącym koło tego rozkosznego Z Petersburgu dtlta 2J. Lipca. mieysca wyraźnie się zdaie, że pałac siłą czaOpis uroczystości imienin JN. Cesa- rowmczą unoei się na powietrzu nad nitzgięrzowey Matki N. Cesarza naszego temi wierz, hołkami drzew wysokich. Odmo' dnia 2lgo i 22g0 b. m. rza idzie kanał zcbiący się podpływać pod sam Oddawna piękne i rozkoszne położenie średek pałacowych wschodów, czyli raczey O r a n t e n b a u m u nie widziało podobney pod wielki kolos i a m s o na, stoiącego u ostaokazałości. O godzinie iescze 7ruty po po- tniego stopnia wschodów na wiejkiem podriołudoiu Cesarz Jegomość w towarzystwie całey żu, rozdzierającego pasczę Lwa ogromnego, N. Rodziny, otoczony świetnym i licznym z którey wodotrysk tak wysoko biie w górę, orszakiem, przybył do 6 r a n i e n b a u m na iż trzy-piętrowy pałac na g' .rze stoiący przemieysce, z którego miał patrzeć na sztuczne wyższa. - Wschody są ozdobione wielu bronnaydoskonaley wykonane ognie. Piękny l zowemi posągami kolosalney wielkości. Lecz cichy wieczór, niebo okryte obłokami, na- nie ieet naszym zamiarem opisywać ogrodu i dawało temu widokowi zachwycającą okaza- tego wspaniałego pałacu, chcemy tylko czyłość. Nieprzeyrzane mnóstwo ludu zapeł- letnikom, którym to mieysce itst. ieznaiome, niało rozległe ogrody i ulice. Po tern. wido- dać dokładnieysze wyobrażenie okazałości wisfcu, N. Pan, iako też NN. Cesarzowe, obchodu, iaki się odbył w dniu świetnym XV. Xiezna Alexandra Teodorowna, imienin Cesarzowey Maryi.

Wielcy Xiążfjta, oraz dwór cały, udali się T e n wspaniały i piękny ogród iaśniał mi« do zamku Peterhofskiego. a lud napełniał lionami świateł w cichy i ciemny wieczór. - powietrze okrzykami radości i błogosławień- Prztsirzen niezmierna wody, zapeł iooa okrę« Stwa. tarni ii dó kilkunastu wiorst odległego KronW Niedzielę rano N. Cesarzowa Marya sztrdu powiązanemi z sobą fcstonami róW gronie N. Rodzioy odbieriła w zamku Pe- źoych kolorów rzęsisto oświeconemu zkió.ych terhofekim hołd powinszowania od pierwszych nieprz<.st.uą.-e wychodziły f»ce. - Mnóstwo urzędników Państwa, władz-cywilnych i woy- l u d u, rozlegaiące się odgłosy tu i owdzie ekowych, iako też wszystkich znakemitych umiesczo >ych muzyk, przytomność drogich osób, maiących wstęp u dworu; po czem JIa- sercu każdego Polaka i Rossyjnina osób Nayfc stąpiło nabożeństwo w pałacowym Peterhef- iaśuieyezey Rodziny, szmer nieprzeliczonych czór świata Matki najlepszego z Monarchów. nie pod żadnym pozorem. Pan MassenDnia tegoż stolica cała była oświecona. b a c h wywża w piśmie swoicm: ii oddal Cesarz Jegomość , cała N ayiaśnieysza ro - syna swoiego do szkół w H e i d e l b e r g u, dzina i dwór cały, bawią w zamku Peterhof- że chciał dla siebie obrać to miasto iako sltira, albowiem w okolicach tego mieysca, pobyt uczony, ie dopełnił wprawdzie be)l( iako tei i Oranienbaumu, odbywaia, się zwłoki rozkazu, aiebyopuścił to miasto, woienne obroty. lesz fe oddaie zgromadzeniu Seymowernu Poczynaiące się w okolicach naszey stolicy pod decyzyą: czyli znany z poczciwości znlwa, czynie wielką nadzieię obfitości. swoiey człowiek nie III3 prawa zostawać wo bMianowicie iyta tak eą urodząyne, iak nie- cem państwie Niemieckiem pod tarczą praw pamiętaią w stronach tuteyezych. Czas tyl- kraiowych. którym iest posłusznym. ko, nitb-;r<Jzo pomyślny do zbierania siana, ZFrank fort u dnia if. Ster pnia. cokolwiek się naprzykrza, bo ile descz ciepły Listy z M o n a c h i u m potwierdzają wiai często przechodzący przyczynia się do wzro- domość o zmuieyszeniu do połowy woyska stu trawy, tyle przeszkadza doiey zbioru. Je- bawarskiego. Wyszli przez to ze ełuiby Ofidnakże iui ed kilku dni mamy pogodę. cerowie miesczeni byTlź maią raz po raa na Doniosło się, ii N. Cesarz wyniósł na do- urzędach < ywilnycb. Zresztą i tych urzędni.

stoy ość Hrabi &o«Qe1}r.ała L> a m s d o r fa. k o w h« b a zmnieyszonąbydi mailemoinoOto test ukaz J. C. MoŚ« w tey mitrze wyia- ści, aieby i kredytowi dopomoda i poddany« sma.ący przyczynę nadania mu tey dostojno- w podatkach ulgę sprawić. Ponowiono takclL źe wriio S e k, aie by porzucić całe system« Na okazame sezegolmeyszey uprzejmości cłowe, ponieważ" gałę* ta przychodów puN aszey ku talentom, zasługom Generała pie- biieznych ledwo przynosi skarbowi ,00,000 c ho t yLam s do rf 3 , , d l ao świa d. z e niazu 1. eł - złotych, gdy tymczasem wanie ni,% 94 N aszey wdzięczności za ieg.. trudy i tro- kilka millionow chłonie. W inieysce cła za tkliwość, pod "'te w czasie edukacyi nayuko- prowadzony bydź ma powszechny podatek chyżych brać, Naszych lch teeamwico- konsumcyiny, wszelki natomiast handel wsktchMosc, Wulktch Xtazat Mikołaia bydz wolnym, prócz cła przeehodowe Pawłów,cza, M,chała Pawłowicza, które i na dal, obier.nem będzie wynosząc go nayłaskawh y na dostoynośćHra- Między kilkoma dworami N i e m i e c po btego Ci sarstwa Rossyiskiego, rozciąg my ią łudniowy.ch rozpocząć się miały układy waeje, loa pochodzące z mego potomstwo. Rządzący dem uregulowania stosunków kościoła kala Senat nit-zaoiecha podać o'em dopowszechney lickiego. Róine d»ory posłały ful depesae wiadomości, i przygotowany na iego imię do Xicdza We s s e n b e r g do R z y m u . dyplomat podać do Naszego podpisu." W Moguncyi był d ia 14. rozruch na OJ Menu dnia ij/. Sierpnia. targowisku. Poiźftkiem tege zgiełku był W F r a n k fo r c i e wyszło z druku pismo sługa lichwiarza, który chłopu iądaiąremu za Barona M JI sse ib a cha. Podał ie Seymo- małtrt tył* 9. Zł., r b f filował. Rozgniewi związkowemu dcia l 2. ni. b. Przyłączone wane pospólstwo porwało się nie tylko na iest de niego oświadczenie Dyrektorów raia- cwego człowieka, ale tei i ca pomitsakama niesprawiedliwie, za lichwiarzów zbożowych, tlukło okna i wymyślała nad wielu osobami, Wystąpiło woysko osady i stało pod bronią aż po zayściu słońca. Prezydent miasta wydał odezwę z surowem napomnieniem dla którzyby miuiąc zwierzchność z słu 1 yc II, . . . L X eznemi zażaleniami waźyh się, naruszać wolr ność urgu lub spokoyność publiczną. Głoszą, że były Westfalski Generał O eh 5 wniydzie znowu w obcą służbę woyskową. Z Wioch dnia Sierpnia.

Gazeta Parmeńska donosi co naetępuie: Niernasz naymt ieyszey obawy o trwałość panowania uwielbianey Xiężney, która od pierwszego dnia obięcia rządów okazywała się lubą matką ludu swoiego. Nie potrzeba także żadney nowe y umowy względem utrzymania aktu Kongresu Wiedeńskiego, na którym cały porządek polityczny E u r o p y stoi. W mowie, którą Oyciec S. oznaymił zawarcie z L u d w i k i e m i a s t y m Konkordatu, w łacińskim ułożonego ięzyku, powiedział między innerni: "Opieka Boska, nieopusczaiąca nigdy kościoła swego, sprawiła to iż duch Boga zapalił troskliwość Królewskiey dobroci oycowskiey i popęd serca naizego do iednego dzuła, - w iednym. zamiarze i w U dnym czasie, tak że w wyborze i urządzeniu środków zbawienia, iednakową ożywieni byliśmy myślą, podług wyrazu 5« Leona W. w liście z powinszowaniem do Cesarzowej P u l c h e r y i . Lecz zaledwo przyłożyliśmy rę_ce do u go ważnego dzieła, gdy znowu dał się usłyszeć, łoskot wozów, rzaniekonia,isczęk błyskaiącego miecza.« Uyrzeliśmy się na nowo zniewoleni do opusczenia z wielebnymi braćmi naszymi, Kardynał ami, pałacu naszego, i nie bez boleści patrzyliśmy na zniśczenie w samym zawiązku wszelkich naszych błogosławieństwa rokuiących układów.« Względem przysięgi, KtonetytHcyą Francuzką przepieaney, oświad"" · (NahuNQ a- - «.)czył Hrabia Bl a c a B: iż nie Jest tesjo rodzą» iu, ażeby odrazić m gł* wczemkolwiek przykjzaaia wury i kościoła, ściągaiąc się iedy« nie do susunkuw cywilnych, i niezubowięzuiąc do nicztgo, ooby przykazaniom Boskini i kościelnym, prze« iwnem było. *) *) O prawach kościoła Gallikańikiego, które tenże od wieków prz.-awko dworowi Rzymskiemu po'ierar, ni-masz źa.iney w Konkordacie zmianki. KJŚClO; GaliKański zaprzecza Rż y 1110 w l prawa: zniewalania Prałatów Fra icuzkio, ażeby >ij w i U y m i e w sporach swoich rozprawiali; obciążania opłatami prebend Frmcuzk'ch pod nazwiskiem: Vacunces, dćpouilles, successions, incumpatibittes, com« rnaudts, nouviem s, decim<s, annate* il. d. rzucania klątwy na urzędników Królewskich dla przeszkodź.ma im w wykonywaniu obowitzków; kapowania testamentów tych osób, które umarły bez zapisań a lakie"'o legatu kościołowi; przyznawania prawa d > spadki dzieciom nieprawego łoża; puj.wdmiaDuchownym Fnncujkim przedjźy dóbr nieruchornych; mian jwania sędzio w do st mówienia o prawości małżeństw; i wielu innych ubliźeńprawom Bis\ U 4 u lub Królewski u; przeć w którym zawsze się Parlamente Francuzkse opierały. Tak nazwane cztery s nteneye czyli IIIaxy my koś ioła Gallikłńskiego, które w roku i6$2 od zboru Biskupów Francuzkich" i Duchowieństwa przyigte zostały, a przeciwko którym powstawali Papieże, mianowicie l n n o c e n t y Xl. z domu Odescalchi, rey sa osnowy: "j. Bóg nie nadał Piotrowi S. lub Następcom iego, ani pośrednicy ani bezpośredniey władzy w sprawach doczesnych; II Przychyla sie kościół Gallikański do zboru Konstancyeńskiego, stanowiącego zbory generalne nad Papieżem i w rzeczacn duchownych -; III pra* widia, zwyczaie i obserwaneye w państwie i kościele Gallikańskim mieć muszą moc niewzruszoną; IV. niezawodność wyroków Papieża w materyach wiary, zawisła jedynie od przyiecia ich od kościoła." Także S a r d y n i a układa się o nowy i dla wszystkich ley kraiów iecinostayny Konkordat, Z Paryża dnia 13. Sierpnia.

Głoszą, iż Hrabia Ku p p i n przybędzie ta dnia 16. incognito. Wdawa pa znanym. Ce.oera.te Negrów.

Toussaint-Louverture. umarła w Agen maiąc lat jo. Zostawia dwóch synów, z których ieden edukuie się w Anglii nakładem rządu Brytańskiego, drugi iest Rotmistrzem w woysku Francuzkiem. Niewierna Pani Ca ta la ni, - pisze iedna z tutejszych gazet- powróciła znowu do nas, wystąpiła onegday w operze: j j Fanatico per la Musica, i zachwyciła wszystkich przytomnych swoim czarującym głolem. Spodziewany tu wkrótceNuncyuszPapiezki.

Tuteyszy Pruski Poseł, Hrabia li o Iz, wyiechał ztąd na spotkanie swoiego Monarchy. Przybył tu Lord C o c h r a n e .

Xięźna de Casse - Bri sac, maiąca lat sg, wstąpiła w O r l e a n i e d o klasztoru Kalwaryiskiego. Zakon ten iest prawie tern dla białych głów, czem zakon Trapistów dla męsczyzn. Gazeta powszechna zawiera z F r a n c y i pod d. 15. Lipca co następuie: "W istocie stosunków naszych nie zaszła iescze dotychczas zAdna odmiana. Ministerium rządzi się i<=sczt tym samym duchem, w którym owo, w skuiki tak obfite rozporządzenie z miesiąca Wrz<śnia ig<6 ułożone było, a w którem tak uśnie wysłowhły się-umiarkowane zasady, co w przeszłości systematem Rządu bydź imią. Kiedy mówiemy, że się Ministerium tym duchem rządzi, nie rozumie się t u, że wszyscy vv spółc»łonkowie, lecz tylko, że większość Ministem w tym duchu działać zaczęła, i onernuż dotychczas w ogólności wierną została. Król dał otwarcie i przy wielu ważnych sposobnościach poznać wyraźną wolę swc: A : źe to umiarkowane ikonstytucyine systema iest główne m prawidłem panowania i»'go, a zetern zasadą rządową. Cokolwiek ultraroialiśii przeciwko temu intrygować starali się, nie mogło przy tak stanowczych, foktarni (czynami) popartych oświadczeniach Monarchy, żadnego mieć skutku.

Oddawna dążyły ich usiłowania nieustanni* do tego, aby większość Ministrów obalić. Wiemy, ze ich publiczne pociski napstatnierrt Izb posiedzeniu nadaremnemi były, a"o<<1 czasu odroczenia rzeczonego posiedzenia, nie mogły skryte ultraroialistów usiłowania żadnego lepszego pozyskać skutku, ponieważ większość Mi. istrów zaufanie królewski*- ciągle w wysokim stopniu posiada. Alei tej większości musiało bardzo zależeć na tema« aby w Radzie Ministrów zupełnąjednomyślność zaprowadzić, a zatc ui owych z nity uchylić, na których z większych lub mnieyszych powodów pada podeyrzcnie, iż uniiamowanemu eystematowi nie rzetelnie sprzyiaią, luboć z innych miar wiernymi są stronnikami domu panuiącego. To sprawiło uchylenie D a m b r a y a od Ministerium Spra wiedli W)-» ści i osadzenie iego mieysca przez konstytucyjnego Pasqui'era, Prezesa Izby Deputowanych, co iescze w ciągu ostatniego posiedzenia nastąpiło; to sprawiło poźniey złożenie T r i n q u e i a g u e s a , Wice - Sekretarza Stanu w Ministerium Sprawiedliwości, i mianowanie nańtępcą iego, Pana R a v e z a ; to «prawiło nareszcie niedawne wyłączenie Pana Debouch age z Ministerium Marynarki i oddanie bióra iego Generałowi G o u - vi«R St. Cyrowi. Dla osiągnienia uprav gnioney iednomyślności brakuie teraz ies- ze pewnie tylko mianowanie innego Ministr» Woyny. Prawda, że Xia,źę Fel tre w Ijbie Deputowanych przez przyiacioł konstytucji L a s i t t e, R o i i J o b e z, w Izbie Pa rOJI zaś przez doświadczonego Marszałka M a r m o n - ta, publicznie i iak nayźywiey zaczepionym był z powodu wielkich błędów i nadwerężeA konstytucyi, które mu zarzucano; atoli dotychczas utrzymał się na ewoiem mieysc U, iak mówią, dla tego, że się w Marcu igi$ z tak wielką uległością, za sprawą panuiącey Dynastyi oświadczył, i Królowi naowczas wielkie dowody przywiązania złożył. Tera« zaś słychać, ie inne zasczytne wprawdzie przyczem iednakże iego wpływ do ogółu intertssów Stanu ustanie, "'źeby bowiem nową osczędność do skutku przyprowadzić, ma eię Ministerium W oyny i Ministerium Marynarki w osobie Generała G o u v i o n St. C y r ziednoczyć. Z tychże samych powodów ma także i zjednoczenie* Ministtryów Spraw weWuętrznych i Policyi nastąpić, a ziednoczony ten Departament Ministrowi L a i n e bydż oddanym. Przeciwnie zaś słychać, że D ec a z e s, który iako Minister Policyi Królowi i narodowi tak wielkie i rzysłuąi czynił, Mini· tcrium domu Królewskiego otrzyma, które od czasu uchylenia Hrabiego Bl a kas a wakowało, i tymczasowo przez P. P r a d o l, iaio Dyrektora domu Królewskiego, zastęp 0wanem było. Także i Minister Przychodów Hrabia G n r vet i o, ma, iak słychać, ustąp i ć, urząd zaś iego były Minister tegoż D epartamentu Baron L o u i s obiąć. Gdyby te odmiany, które sięiednakowoż wszystkie na niepewnych pogłoskach zasada.ua, rzeczywiście nastąpiły, tedyby przez to nieiskim spo»obem koalieya Miuisteriow Xiecia R i c h e - J i e u i Xiecia T a II e y r a n d a do skutku przywiedzioną została, ponieważ P a s q u i er, St. C y r i L o u i s, dawniey do ostatniego zpomienionych Ministtriów należeli. Zbliża się chwila godna uwagi, to itst: rzeczywiste Spełnienie ważnego prawa względem wybozów, które tryumf strony konetytucyiney zabezpieczyć musi, ponieważ nowo-utworzone ciała wybieraiące pierwszey kolei, do Wybierania nowych Reprezentaatów przystąpić maią. Te ciała wybieraiące są teraz utwozz one , a czynności ich z upragnieniem wyWlądaią. Spodziewają się bliskiego zniesienia ustaw wzg ędem Policyi bezpieczeństwa i Sądów prewotolnych. Nie mogą oie <<iłużey @betać pod prawodawstwem konstytucyinc-m, i są tu e przeciwnieysze celowi, gdy przeciec prawnie ustanowione władze sądowe przy witiu sposybuościieh okazały, ie

im nie brakuie ani na gorliwości, ani na kredkach do rUysurowszego ukarania tych w«y* sikich, którychby za burzycieli spokoynośri uznano. &ie potrzeba więc na to żadnych nadzwyczaynych, przez konstytucyą nie uznanych Sądów, ani też żadnych sczególnieyezych rozporządzeń do aresztowania Obywateli, którzy się występków politycznych dopusczaią, ponieważ rozporządzenia w ify mierze księgą ustaw karnych obięte, zupełnie są dostarczające. Dla tego potrzeba także i owe, w naywyższym stopniu niewyraźne i chwieiące się artykuły ustawy z miesiąca Listopada »8)],5 (względem pism i mów buntowniczych), których lak bardzo nadużywano'" w całey iih osnowie przeyrzt-ć i wielorako odmienlc. Nakoniec potrzeba koniecznie uchylić doczesną ustawę względem ograniczeni» wolności druku, i dopełnić w tym względzie liberalnych wyrzeczeń konstytucyi. B e nj am i n k o n s t a n t, którego dzieła wiciu maią. czytelników, okazał to nayuś iey w now« m dopiero co wydane m piśmie: D wolności druku i o nauce Ministra publicznego (De la li" bert i de la presse et de la doctrine du Mi mstere public), i wskazał nie tylko wiel* kie nadużycia, które się w tey mierze na nowo zdarzyły, lecz wytkoął tafcie owę zgubną, wszelką wolność druku niscząrą na ukę, którą znany Vat i s m e n i J, Prokurator Królewski przy Trybunale P aryzkim, w publicznem przełożeniu swoiem w pewney wiadomey sprawie ogłosił. Są to złote słowa, które ów mężny »oiownik za sprawą wolności druku przy tey sposobności wyrzekł, a które godne są Weterana w tym ważnym przedmioc i e . S P rawy R i o u s t a i C h e va l i e r a , n o - we obeyście się z wydawcami pisrna peryrdycznego Cenbo2 (Censeur), P P . C e m t e i D u . n o y er, i kilka innych wypadków naynowszego czasu, ściągnęły na siebie uwagę, i będązapewne na zbliżaiących się posiedzeniach władzy prswodawczey przedmiotem narady. VVkrotcfc więc pokazać sie, musi: czyli wol skiem; lub czyli riakoniec po tak licznych w tey mitrze zaszłych nadużyciach, iuż raz rzeczywiście ma bydź do skutku przywiedzio" oą.

Z Lugdunu dnia If Sierp 5l2a.

Przedwczora wieczorem uwiadomiono niespodzianie z P a ry ż a przez dalekopis (telegraf): Par Ordre du Roi, les Suisses resteront a Lyon, et la legion de. . . . . .Dla deeczu nie można było więcey przeczytać. Było wpół do i istey w nocy, gdy dowodzący tu Generał C a n n u e l rozkaz ten odtbrał i iescze przed weyściem słońc** dano przygotowanemu iuż do pochodu pułkowi Szwaycarskin nu wsteczny rozkaz. Gdy uazaiutrz PułIroM1HlC Szwajcarów iechał konno przez miasto do Generała, pozdrawiali go stronnicy Królewscy głośnym okrzykiem: lis tle partentpas! Poiła ce brave Colonel! jivent les Suisses IWyiście Szwaycarow uważane było od wielu za h-śło rabu*.ku i mordów, którego wezyscy dobrze m)ślący z boiaźaią wyglądali." Lt depnrt de Suisses est notre malheur y słyszeć eię dało z wielu stron iescze dnia poprzedzającego. Jest ośm legionów W pochodzie do L u g d u n u, iecz wszystkie z pobliisjych Dppart. mv.«.tów, których duch nie naylc pezy. Legion z Departamentu wyźszty S a o e y składa się z był« go 24go liniowego pułku piechoty, ktsry w roku igi5. wyszedł był na spotkanie Napoleona» Z Londynu dnia 12. Sierpnia.

Lord Castlereagh i Pan Ganning zapozwali byli wydawca "Czarnego Karła" Pana W o o l er, z powodu szarpiącego ich art yłułu; lecz Pan Wooler, którego Pan Bur· dett sądowym był obrońcą, wygrał sprawę.

Wypadek ten obchodzono, iak zwykle, biesiadą, na którey ieden z spółbiesiadnifców proponował, ażeby festyn ten uwiecznić roeznicą; wszakże sam Pali Wo o l e r oświadczył się przeciwko temu następuiącemi słowy; "Było zamiarem rządu ścieśuić wolnośćdruku; zamiar ten chybił eelu, a zatem nie* potrzebnćm iest obchodzenie corocznie tego wydarzenia. " Wiadomo, że rząd W i r g i n i i rodzinę Wassyngtonów obligował, aby zwłoki Generała Was e y n g t o n a , twórcy wolności i Bzeczypospolitey Amerykańskiey, tudzież małżonki iego, w ich włości Mont« Vernon pogrzebane, do stolicy Richmond u wydać kazała, gdzif-by ie pod pomnikiem, na koszt ludu Wirgińskiego wystawić się miiącym, schowano. Prośbie leyodmówiono; gdyż Pułkownik Bushrod Wassyngtoa oświadczył, że zwłoki sza< ownego'Stryia iego, według własney «negoż woli w grobowcu rodzinnym spoczywać rnaią, i że ta wola iest prawem, którego mii przekroczyć nie wolne». Oznaczenie granic między Anglią a Zjednoczonemi"Stanami Ameryki północnej, Gandawskim traktatem pokoiu umówione« żdaie się teraz 4vielkim trudnościom podpadać, i trzeba będzie użyć pośrednictwa iakowego Mocarstwa przyiacielskiego do zawarcia stósowney do traktatu ugodypolubowney. Według żądania Anglii straciłby Powiat Maineńeki (naywięcey ku północy leżąca frowincya Zjed. oczońych Stanów) blisko dwa miiiiony akrów ziemi. Gazety tuteysze umieściły wiadomość z Iś-i stów z Ni»wego Yorku, że Regnauit de St. Je au d'A.ige I y pomieszania zmysłów dostał. (MałżonkAi syn iigo, mieli we Pr a n c y i paszporty do A m t rYK i otrzymać). Powi'ida;ą, że się wpośród białego) dnia na ulicach N owo- Y orsdich z wielkim bukietem przy b >ku przechodzi, naydziwacznieysze skoki robi. a za najpospolitszą żywność i rzeczy naybagatelnieysze, ogromne summy wyd 'ie. W Zjednoczonych Sianach znayduie się 6a Dyecezyi Katolickich, z których s maią Seminaria. Jezuici posiadają dom w G e o r g e - Town, ndwiryat w Whitemarsh, a drugi otworzyć maią w Waszyngtonie. Jelt etaią pod sterem Jezuitów i Dominikanów. Szkoła w Prowincyi k e n t u k y, ma Ąrech nauczycieli i 37a uczniów. Wystawiony »iedawno w N o w y m - Y o r k u kościół Sgo Patrycyueza, iest iednyra z nayptęknieyezycll, i kcsztuie 9 ,,000 dollarow. Znayduie się tam wielu Katolików; sama Prowiaeya K e n t u k y liczy ich blisko 14, O O O; nle« masz iednak putrzebney liczby Xięży. Ze Stambułu dnia ze. Lipca.

Dnia 7. w nocy zapalił się nagle główny Ćuwach; a że trudno było ratować, cata część miasta, po więkezey części przez Ormian zamieszkana, stała się pastwa, płomieni. Pró une były wszelkie starania, obecność nawet Sułtana była nadaremna; wielu ludzi utraciło Życie; pożar trwał noc całą.

Rozmaite wiadomości.

J o. Xiążę A n t o n i R a d z i w i ł ł, N amiestnik Królewski, stanął w P e t e r s b u r g u dnia i. m. b. Dnia «3. m. b. odsłoniono z wielką uroczystością na pola. h G i o s s - B e e r e n pomnik bitwy tamie stoczoney, wśród obrotów woyŚkowych. wystawiających rzttelny obraz stanowczych chwil owego zwyiięzkiego boru, i * śro d gorących modłów d<» Boga zastępów, W przytomności Królewskich Xiążąt i Xięźniszek. Pomnik ulany z żelaza w B e r l i n i e , udał się iak naylepi ty. Król i Królowa Duńscy zXięźniczkami K ajroliną i W i l h e l m i n ą M ary ą powracaiąc iXicstwa Lauenburgskit go, przybyli dnia ig. i o. b. do Al t o n y, gdzie ich mieszkańcy tego aniasta z największą miłością i uwielbieniem przyj ęli. Sławny wędrownik, Pan H u m b o l d t, Wyrachował, iż dawni Greccy, Łacińscy i Arabscy naturaliści, opisali tylko J 400 roślin, jdy my teraz znamy 3S.000, z których 7000 » · lni e w E u r o p i e , 6 O O O w A z y i , 5 O O O .w Afryce, 17,000 wobu Amerykack, 1 JX2U na wyspach wielkiego Oceanu.

Jedna z gazet Niemieckich donosząc e millionowych zapisach Pani S t a e l na rzecz swoiey rodziny, przyłącza, źe P a n i S t a e l nic tylko miała dobrze w głowie, ale tti - co nie zawsze się trafia - i do brze w kieszeni. Część gw-ardy i Rossyiskiey wy szła iuż z P etereburga do Moskwy, gdzie dwór przeZImUle.

Zamiar podróży Jerzego Cżernego Pet r o w i c z a d o S e m e n d r y i mi a ł hyvź t e n, iż przed kilkoma laty uchodząc z S e rb i i zakopał 50,000 dukatów w bliskości ttgoż miasta, i źe się tam puścił teraz pod przybranćra nazwibkiem, chcąc tę znaczną summę wydobyć z ziemi i powrócić z nią do R o s e y i. Popełwił kdnakźe tę nieostrożność, iźuprzedził o swoiern przedsięwzięciu mniemanego przyiaciela w S e m e n d r y i, u którego chciał się ukrywać, a ten przez słjbość lub z podłości zawiadomił o tern przychylnego Baszy Belg . dzki tm u Turczyna, który udawszy się na mieysce z kilku iar\czaratni, kazał C z e r n e - mu Jerzemu utiąć głowę, i oddać Baszy, a ten przesłał ią natychmiast do S t a m b u ł u . Czyli wyrażony tu powód podróży iest rzeteiny, czas pokaże.

OBWlESCZENlE.

Gdy w dzisieyszym terminie do publiczney sprzedaży 1979 sążni drzewa dębowego w ws'i Bachorzewie pod Jarocinem ubitych, do massy pupillarney Ur. Kajetana Bobramkiega należących, Licytanci nieznaleźli sif, przerośmy inny termin na dzień 7. Paździeraika r. b. 2 rana o godzinie iorey, w dworze Pańskim Bachor zewie wyznaczyli, na który chęć. do kupna maiacych «aprasjamy, a kondycye im w terminie oznaymione bjdą. w Jarocinie dnia 27. Sierpnia 1817. Kró!ewsko-Pruski Sąd Pokoiu Powiatu Krotoszyńskiego O kręgu J arocińskiego.

Dodatek,

DOBROCZYNNOŚĆ.

Dla Pogorzelców Sierakowskich złożył JXiadz Pastor Ewanielicki, K o e n i g, w Pobiedziskach, uzbierane od parafian swoich 216 Zł. xi.

polskich groszy. Poznań dnia 2,9. Sierpnia 1817 E x p e d y c y a G a Z e t.

Decker i spółka.

EKOn'1m2Cbna machina do żęcia t najnowszego wynalazku. c KjTowarzystwo rolnicze w W i e d n i u, chcąc dla g.Sjjodarzy wit-yskidi godną powołania swoitgo uczynić przysługę, kazało Modęliście swoiemu, Xiedzu Harderowi podać wzór Sini t ho ws K ie y rnacki;»y d o ż ęcia, i powierzyło sporządzenie oneyże Machmiśoe H i r t o w i pod przewodnictwem Bailty rządowego Jor d a n s .

Pierwszą próbę tey machiny uczyniono dnia i$go Lipca r. b. w (.es"'rsko- Austryackuy pstcymunialney włości Vo s e n d o r f , w obecności Ariy - X ecia N astępcy tronu F e r d y n a n d a , Arcy - Xiążąt Kar o l a , B a y n e r a, Lu d w i K a i H II; d o lfa, tudzież z n a k o m i t Y li c jby mi łoś ni k ó w g o s p o dars tw a ze wsj.yskirh sianów, na iycie, które vvł?śnie Co 'ioyrzało. Alachi>a parą koni zaprzęźo' a i j rztz itdnego człowieka kierowana, obeszła w przeciągu dwóch godzin pole 152 sążni długości, siedm razy tam inaz*d, a za pomocą krągławego noża 5 stóp i 4 cale średnicy maiącrgo, układała za każdym razem pokosy 4 do 5 stóp s"'rokości w rzędich tak regularnych, iakich kosa zbożowa lepity ułożyć nie zdoła. W ciągu tey roboty trudnił się jeden zbieracz wiązaniem pokosów częściami w snopy, dla pokazania, że i ta robota z takąż samą łatwością, iak za kosą odbywać się m<>fe. Przestrzeń w przeciągu dwóch godzin zżęta wynosiła l 5g6sąż;ii kwadratowych (blisko mórg "niższo-Austryacki o l ,600 sążniach kwadratowych), z czego się, okazuje,iżby ta machina w przeciągu lociu godzm w dniu iednym, 5 Niższo-Austryackich morgów użąć zdołała. Zważywszy stratę czasu, którą podczas pierwszty próby, częścią nienawyknienie koni i niewprawne iescze postępowanie, częścią ZJŚ mnóstwo widzów sprawiło, rnożnaby na cały dzień 6 morgów rachować i takową robotę z robotą sześciu żeńców zrównać. Druga próba tey machiny odbyła SHJ dni * S9go Lipcar . b. w obecoości Xiecia Al b r e c hta na polu owsianem, lecz nie dokazała wcale tego, co na polu Żytnem, "7L * miękkie, a dla posuchy krótkie i ciękie zdziebła o«siane, wymykały się po naywiększey części je pod noża, i nie zżęte na polu pozostały. Pewien Anglik na tey próbie ebecuy, zapewniał, że tey machiny w S z k o c y i do żadnego innego zboża nie używaią, iak tylko do pszenicy. Ponieważ Towarzystwu rolniczemuJna tern zależało, aby skutków tey machiny co do wszystkich gatunków zboża dociec i Publiczność o tern uwiadomić, przeto zrobiło z nią, trzecią próbę na pszenicy dnia 3igo Lipca w obecności Arcyxiążąt A n t o n i e g o, J a n» i L u d w ' k a, tudzież licznego zgromadzenia widzów. Pomimo nierówności roli do takiego działania nieprzyspoeobroney, żęła machina pszenicę gładko z pnia, i układała ią koło siebie w porządne warezty, tak, iak pierwey żyto. Widzę umiejący rozróżnić machinę od rąk ludzkich, dawali iey tę pochwałę, że nadzielę, ich przewyższyła. Jakożkolwiek pn? w błogich Państwa- b- Awstryaekieh do powszpihuego użytku podobnych raacbio uciekać »ic nie będzie potrzeb», pir.ctltk Towarzystwo rolnicze i *sł ifcg(Q udania, aby dalsze Sądźcie o użyteczności i pożytku rzeczoney »ac hiny, które odsczegolnydł stosunków 5Ia« Wisły, Publiczności zostawić. Jeżeli ta l M » ebiua w obecnym stanie swoim (gdzie, iafc eię z próby okazało, tylko ziemiopłody mn«nieysze itęźseezdziebla maiące, iako «ożyto i pszenicę żąć zdoła, gdy tymczasem słabsze 5 krótsze zdziebła tegorocznego owsa i ię»zmienia, z pod działania iey wymykały eię) w używaniu iesize za ograniczoną, z drugiey zaś strony budową oneyże aa sztuczną i za kosztowną @kazuie» Q, aby do powszechnego użytku służyć mogła, przecież iuż oczywiste złożyła dowody, że stosownie do zamiaru wynalazcy, d-isłat-ecznie Zdobią iest do tego i aby obszerne przestrzenie pół zbożem zasianych, ieżeli )ego ich f>rześcigłobf lub niebezpieczeństwo pogody wymaga" wnaykrótszym czasie; albo, gd. by Ha dzielnych robotnikach, iakićh do koszenia «boia potrzeba, brakował", z uaymnieyszym nakładem rąk ludzkich, użąć, a zattm naytrudnieyszą pracę żniwiarską na konie włożyć, a rękom ludzkim tylko lżeyezą robotę koślawić. Według wyrachowania tey ostatniey próby, mogłaby taka machina za pomocą odmienianych koni, na-długich a płaskich poiech 8 Aussryackkh morgów użąć, i & 09Ób wiążących dostatecznie zatrudnić.

Towarzystwo przestaie tymczasem na tera, 4e złożyło dowód usiłowania swoiego w ocenianiu pożytecznych Wynalazków i podawaniu ich do wiadomości publiczney, w nadziei, ie W zdolnych do sztuki talentach wzbudzi »hęć do pomyślenia o dalszein wydoskonaleniu tey machiny, o pfościey<tzym składzie l rozszerzeniu użyteczności oneyże, a tak poda im sposobność do uzupełnienia tego, co "tul rozpoczęciu zostało«

Donittiun U, Podrugsera owekiwgnfa ra * spokoione nareszcie zostały naygorc'$je zyc<.eiii* raoie dnia 'u. ra. b., w którym luba żona rooia, z domu H 'ii dlich , zdrowego syna na SWMl wydała. O tern wydarzeniu donoszę moim puyiaciołom i krewnym. P o z n a ń dma 29. Sierpnia [817» Dr. JS" e r n d*, Professor tuteyłżcgo Gymnackun *

<-W4M3--P-WSCtow.UHL A -t)i. tu BHU,y m i> tu. i WIWUMMWW - - i-iiiw-l 1" 1M

O B W l E S C Z E N t E.

Wywożenie gruzu z miasta l wyrzucanie tako* wego na plac iuź l uk doiyć wysoki podle gruntu do .i Pana Franke H wowara należącego, dotąd praktykowane, żaka uie się, rtvui ośwradcztnsem, ie tikowe gruzy, powinny bydź aż na drogg nnedzy Szyper i s*lacbt-H ucsni kźą*ą, jako dość iescze nisk*, wywiezione. Co sif Pubu. mosc't tułeyizey do wiadomości podaie, 2 ostrzeżeniem, źc kdżdy, K ói Aby przeciw remu zakazom' loitepowac miał, niery)( cogruzy l stuleci w\ rjUi-One znowu zabrać przymuszony zostanie, ale naw;: karze Foij yiney dwóch Tatarów podpadn e, krord kara za powtórzeniem prze* stgpbtwa pod.* oión* bedaie. P o z n a ń dnia 25 Sierpnia 1817.

Dyre. uor miasra i Poficyi, Czarna wski* '

Mostowe zino-.ta Chwaibzewakse-o ma bydl od l. Października r E. 00 ostatniego Grudnia r. r8>8» w aa\U{ djierjawg wypmczone. Terrnina iicyracyi w lzbie Sessyonalney naRattf» szu zawsze o godz nie lotey zrana odbywać się mai?fce, wyznaczone są na o,ny i tuty trześnia r.b.j tti. które źv Z4cych sobie teyźe dzierżawy ninieyszem \ V7ywa. Owarunk.ich można powziąść wiadomość każdego czasu w Reg s:ran,rze Viagistratowey. Poznan diu» 2g. Sitrpnia if>7» Dyrektor mnsta i Policyiv CzaruowshL

Do przydania. K.rnienira pod kościołem S.

M a r c i n, w P<izii,iniu o iecmeii rwęrrze, dobrze Wybudowaną, n uo Nr. in t$j sytuowana, z wszeb kiem: prj.yłtgJ śf-sir , icsr zwolney reki dosprzedanu. - ]('t> by wi c ie n etuchombia nAbytiź chciał, rj'zv się do "A bś i el'vi w rAeczoney ka« mitn;i.y mieszkaiąsey jł >'-ć.