GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1817.10.01 Nr79

Wielkieeo

POZN

Xiestwa

I E G O.

Nro. 79. - w Środę dnia 1. Października i8 l 7«

Z Poznania dnia 50. Września.

Wczoray odiechał zfa,d JW. Minister Sekretarz stanu, Klewi tz, do Berlina. Z Berlina dnia 25. Września.

Wczoray zranaprzybył tu N. Król z Poczdamu; koło południa odbyła się przed Nim pod Li pa rai wielka parada tuteyszey bngady gwardyi i grenadytrów , po którey pojechał Monarcha do S z a r lot e n b u r g a, gdzie dał obiad rodzinny. Dnia ag, m. b. o godzinie g. wieczorney powrócił tu w naypożądańszym stanie zdrowia Jego Królewicowska Mość, Następca tronu, zpodróży do prowincyiReńskich odbyte y.

Dnia ai. m. b. pożegnał się tu z tym światem Generał Major Bog usł a ws ki, Dyrektor powszechney szkoły woyskowey, Kawaler wielu orderów. Dnia 27. Września.

Król J mć raczył mianować dotychczaso

wego Sekretarza legacyi S c h m i d t a w Warszawie, Generalnym Konsulem w Królestwie Polskiem, a mianowicie dla tey stolicy.

Wczoray odprawił się przed N. Królem wielki popis osady tuteyszey za H a b:Q brama,. Z Kassel dnia ig. Września.

Przedwczora r południa przybył tu Hrabia R u p p i n i stanął w hotelu Posselstwa Królewsko-Pruskiego. Marszałek dworu Dalwigk wysłany był na spotkanie Pana Hrabiego aż do Paderborn y. Jego Królewicowska Mość Elektor i JSlektorowicz ieździli naprzeciw dostoynego Podróżnego aż do O!» er- Vell m a r. Wczorayezfgo rana oglądał Pan Hrabia, w towarz>stwie K role wica Następcy tronu Pruskiego i Posła Pruskiego, taynego radty Hanlei n, galieryą obrazów, museum i inne osobliwości, tudzież ezejć okolic, potem udał się do W ii hel m sh 6he do Jego Królewicowskiey Mci, gdzie iadł obiad z całym dworem. Po stole oglądał HrabIa Lewersburg i mne oddziały Wił- etwa Bibliynego pod przewodnictwem Hetmab e l m s h 6 h e; wodotryski i wszystkie te pię- na woyeka O ńsiuego, Hrabi t' i a t o w» , kne założenia zdawały się wielką sprawiać Z Hiachty dniu i. Czerwca. przyiemość Nayiaśnteyszemu Podróżnemu. Dnia aó. Kwietnia i i 6. M-.ia były niesłyOkoło wieczora poiechaliznowuNN. Państwo chane burze, mianowicie poźaieysza przerado miasta, g<!zie był bał we dworze, na któ- źaiąca. Wiatry i wichry były tak silne, iż rym Hrabia Rup pin bawił się do godziny drzewa ścięte, ale lescze nieotrzebiune z gaetey. Nazaiutrz zrana o godzinie 5tey opu- łęzi, porywały z lasów i roznosiły po pogeił nas dostoyny Hrabia udaiąr się do Ber- lach, miotaiąc .e nakszt»łt kartki papkrowey. l i n a, a w pół godziny późniey puścił się tą Kurz i piasek, podniesiony tai o we mi wichrami samą drogą Króltwic Następca tronu. w górę potworzył gęste obłoki, które zasłaZ Petersburga dnia 2$. Sierpnia. niaiaAc zupełnie światło, niupozwalały widzieć Dnia 18- w stolicy tty była wielka parada przeraźliwych biyskawic; Ucz huk grzmotów woyskowa na obchód rocznicy pamiątney pod i piorunów tern był ukropuieyszy. Burza U K ul me m bitwy, na którey gwardya Cesar- trwała przeszło cztery godziny, ska pod wodzą. Generała Hrabiego O s t e r - Ze Lwowa dnia ij. IVrzesnia. m a n - T o ł s t o y cuda waleczności okazywa- Chcąc N. Pan dać etanom Calkyiskim sczeła. Dniem wprzódy N. Pan mianował Hra- góltiieyszy dowód zaufania, ,raczył listem wła« bitgo O s t e r m a n - T o ł s t o y Generałem snoręcznym z dnia 23. bIerprna potwierdzić piechoty. wszystkich obranych oa Seymie As3essorów Dnia tu. oiotey zrana miasto Tych win Wydziału stanowego, oraz końcem otworzebyło usczęśliwione przybyciem Wielkiego nia szła licie Galicyiskieyobszer ieyszey drogi Xiążęcia Michała. Przy rogatkach spotkał do kształcenia się i .zynoego przykładania do Cesarzowica Horodnkzy z obywatelami, a powszechnego i eczegolnego dobra oyczyzny przeieżdżaiąc około klasztoru Wedeńskiego, swoiey naylaskawiey postanowić, aby na nagdzie go przełożona tegoż klasztoru czekała, stępmącym seymie, oprócz potwierdzonych wysiadł z poiazdu, i zbliżył się do krzyża; iuź płatnych Assessorów wydziałowych, wy· w przysionku większego klasztoru spotkał go brać iescze z każdego z wyższych trzech staArchimandryta z duchowieństwem, przy zna- nów po dwóch Asscssorów bezpłatnych, i aby cznem zgromadzeniu szlachty, która się urny- ii>t ressa według ustanowionych przedmiotów ślnie dlatego z powiatów zje chała. - Stamtąd referatu tak podzielić, iżby zawsze płatnemu udał się do klasztoru, gdzie złożywszy modły Referetitowi bezpłatny Assessor wydziałowy przedeudownym obrazem Matki Boskiey Ty- iako Referent z krzesłem i głosem był przy« chwińskiey, udił się do przygotowanego dla dany, któryby go w przypadk-cb prz. szko :y, Ijfcbie domu. Nazaiutrz przedstawionymi byli za poprzedniczem zezwoleniem Prezts* staWtelkitmu Xieciu urzędnicy, szlachta i oby. nowego, mógł zastępować. -> ijtąraią,v sie watele miasta; późiioy słuchał mszy w wici- o urzędy bezpłatnych Assessorów wydziało* kim kbsztorze, odwiedził Archima drytę i wyeh, na przyszłym seymie osadzić s.ę miklasztor, a stamtąd w podróżnym poiezdzie iące, dla osiągnienia których według naywviudał się dla obeyrzenia tamcczney śluzy, szego postanowienia wiadomość języków Niepoczeui w pożądanym stanic zdrowia w dalszą mieckiego i Łacińskiego z., potrzebę, a «napuścił się podróż. iomość interessów za miarę pierwszeństwa Doniesiono z N o w o c z e r k a e k a, iż tam między innymi zdolnymi kandydatami iest dnia 12. Lipca utworzono oddział Towarzy- przepisana, ewoie należyci« ułożone i dowo

darni stwierdzone prośby zawczasu do prezydiuna stanowego podać maią. Od Menu dnia 22. Września.

Cesarz Aue ryaiki mianował brata swoiego Arfyxiąźęcia Rainera, Wice-Królem w swoiih państwach Włoskich. I :fant HU zp .ński, Don Francisco de P a ul a, przybył d ia 1 j. m. b. pod nazwiskiem Hrabiego VI ora ta II Jl do Frankfurt u. Jedzie du Wie d n ia. Walny mmark*r;ł>kf.»rteki wypadł w ogólności iiko nfc... Angielskie t ł-dy f ,bry zne przyprawiły znowu o wielka jHiiórfę fabrykantów Niemieckich; pusizinoie mżey ceny. Dnia 1 a. m. b. przybył Lord Wellington do Ha g e n a u i był iescze tego BaT«-go dnia przytomny z wielu Cen» rałatni sprzymierzonymi obrotom artylleryi Austryackiey na równinie Mdrientalskiey. Dnia 13. ogląjhł Xiąję na teyże równinie pułki dragonu Nastęć9" ¥reniu US.awarłRiego :i <R i e e.c1 h a, t1łdz'eź pułki piechoty Rainers, Benjowskiego i (.iiulaja. Około godziny l.poiechał do H a g e n a u, a ztamtą,d do grówney kwateiy Austryackiey d o C o l r m r . Dnia 1 3- był na równinie między C o 1 m a r i \ł li h I h Jl U S e n popis korpusu woyska wyższo - R» oskiego, po którego ukończeniu odiechał Xiaze do Pały za. Z Antwerpii dnia 13. Września.

Jedna z g-izet tuteyszych zawiera co następnie: "Dzieieyszego rana znaleziono tu na drzewie przylepione pismo, wktórćsn Burmistrzowi naszemu odgrażaią loitm, iaki (u w roku 1? "- spotktł Pana Diltiena - które ao pospólstwo zamordowało, w podejrzeniu, iż urzed innemi wyknpowAł zboże - ieżeli Pan Burmistrz nieweźmie się nareszrie do środków ku zmnieyszeniu uicsłychaney ceny zboża przy tak obfity« h zbiorach tegomcznirh. Ioarzey złupienie chi b. ic naturalnym byłoby tego skutkiem Zawiera razem taż gazeta li» iedaego r Abonentów, któty rad« weawać

8S5

J chmość Kaznodziejów, ażeby niedawali roff g r z e s z e n i a tym lichwiarzom i pijawkom, co zbrodnie swe płasczykiem obłudney poboinc« Ści okrywaią,." Z Moguncyi dnia 16. Września.

Gazeta tuteyeza zawiera między innemi c» następuie: "Zaczyna bydź" cichuteńko w oyczyznie; kipiele nawet utra. aią swoia, ważność dyplomatyczną.. Monarchowie ieżdżą, Miuistrowie leidig, Posłowie iezdff: każdy, kto tylko ma kiika Luidorów za nadto, jeździ, a Ren nasz? poczytuie sobie za wielki zascżyt, że iest sczególniey wybranym za cel, do zanurzania w lazurowych iego wałjch, trudów itrosek domowych. Ob>ć tylko i mieszkance iego mogli to sarno czynić! Ale ;podczas kiedy zaledwie gumna po wsiach ob:Qc mogą płonne i Jw owoce, napełniaią się mieszkania po mijstach nędza. Dotychczas iescze ko sziuls w:Nt o g u u c y i czterofunto wy bochenek chleba 18 kraycarów. Jak wiadomo niedoazedł on tak wysokiey ceny w chwilach naywiększey biedy podczas oblężenia w roku 1793; i to się dzieie w myobfitszym kraiu E u r o p y , a do tego iescze po żniwach! Prawdaó nieomłocone iescze wszystko zboże, 3 pierwiastki omłotu musząc przecie bydź dostawienemi woyeku zaymuiącemu za ciężka monetę Francuzką,; dlatego to potrwać ieecze musza, nieuchronnie przez czas nieiaki wysokie ceny. Nie widać iescze dobroczynnych skutków wolności handiowey; aleć przyidą, one, skoro się tylko zaprzęże ustawiczne wahadło (perpetuum mobile); albowiem dopóki to niebędzie w ru h u, dopóty wszystko w N i e m c z e c h i łwim pnydzie krokiem. Zidea naród nie zna tak dokładnie tego, co iest słusznem i prawdziwen», iafc Niemiecki; żaden naród nie iest zdolnym pis JĆ o tern z ta kim zapałem i tak do przekonania; aie też na rem kończy się wszystko. Podaiemy naypięknityaze rysy do budowy zamożności publiczney> lecz gdy się przychodzi do budowania, wzpra. Jeden mówi; tu trzeba użyć granitu; nie, odpowie drugi, można do tego użyć bezpiecznie kamienia piasecznego; i tak zacznie się - krytycznie rozbierać naturę karnietiia granitowego i piasecznego, ai. nartsz ie zbliiy się odpoczynek wieczorny i każdy idzie do łóżka, albo -do kąpieli. Umiemy, iakłia o ni bal, zwyciężać; ale równie mało ze zwycięstwa korzystać? robiemy naywytwornieysze plany dyplomatyczne; ale nim się spodzieiemy, iui kto inne zgarnia korzyści. Jesteśmy przewybornymi strzelcami, i nie chybiamy łatwo cel u, do którego mierzymy; lecz gdy zbliska patrzemy na zdobycz naszą, przekonywamy eię, i£ uayczęściey ubiiamy - dudka na koIcieJ e. " Z Bruxelli dnia if3. jPrześnia.

Dnia 16. odprawił Następca tronu popis Ctysiącznego woyska na równinie Monpltzirekiey. Wszyscy Belgianie którzy byli na urzędzie za rządu Austryackiego otrzymaj od dnia i. Listopada r. b. stosowne pensy« i chleb łaskawy. Nic niepotrafi położyć tamy lichwie zbożowey dopóki rząd nieodbierze patentów uprzywilejowanym handlarzom zboża. Wystawienie malowań Dawida, wyobraiaiących Am o r a i P s y c h e, przyniosło tuteyszemu szpitalowi zgrzybiałych osAb fcoeo franków. Donoszą z Lilie: Był tu znowu w tych dniach rozruch i utarczka między młodymi Oficerami i młodymi obywatelami. Pokazał się Oficer sztabowy nakazuiąc, aieby się uspokoiono: zoetai przewrzesczanym i obrażonym przez Oficerów; był to sam dowódca 16tey dywizyi, Generał Porucznik Jumilhac. Poruczy on wybadanie te y sprawy sądowi woiennemu. Oficerowie na pełowicznym żołdzie niebyli wcale kontenci z Xiążęcia F e 11 r e i dla tego cieszą sie, z oddalenia sie, iego od urzędu

Ministra wr.yny. X!ąlę ten iest z pochodzenia i nazwiska swoiego Irlandczykiem (Ciarkę) . Podług wszelkich doniesień scztgółowych popis wo)ska pod Valencients dnia 6. m. b. był iednyta z nayświetr K yszych. I> )ło tam zebranych razem około a»o Generałów i sztabowych Oficerów ze wszystkich niemal naroduw. Naypięknieysze sionce przeświecało temu widowisku woyekowemu. Fopis 'trwał «.godziny na równinie między Y aIenciennes i Kovigny. Woysko Duńskie stało na prawym skrzydle formując razem czoło w defiluiącey filacie, którą Xiążę W e II i n g t o n osobiście przed N. Królem Pruskim prowadził.

Z Neapolu dnia 20. Sierpnia.

Sławny Astronom P i a z z i udał się do oyczyzny A r c h i m e d « s a i E m p e d o k l e s a ( S Y c Y l i i ), dla urządzenia tameczney gwiazdami. Wkrótce tu znowu powróci i kierować będzie budowlą gwiazdami, do którey Kroi iuż plan iego zatwierdził.

Z Rzymn dnia 1. Wr%£Śnia.

Fizyczny stan zdrowia Jego Świątobliwości bardzo się znowu pogorszył, tak, iż nietylko lękdią się o życie tey prawdziwie szanownty (iłowy Kościoła, ale nadto serdecznie ubolewać trzeba, iż toczące się z różoemi dworami ukłddy, dotkliwey dla tak ważnych spraw kościelnych doznaią przewłoki. Słabość zdrowia Jego Świątobliwości była także przyczyną, żeśmy niemiełi sczęścia oglądać w mieście naszem szanownego Xiążęria M e t t e r n i c h a, gdzie przy tey sposobności łatwo by się zapewne były!uprzątnęły pozostaiące do załatwienia z A ustryą punkta, gdyby choroba Oyca S. nie była temu stanęła na przeszkodzie. Tayny Konsyetorz maiący się odb>dź w końcu tego miesiąca, a na którym nastąpić ma pubiikacya zawartego z Sardynią Konkordatu, zapewne do późniejszego C odrocznnym, zostanie Biegająca od dawnego iuż czasu pogłoska o na6tll)ić' <<ia:ącey zmianie w Ministerium woiemiem, potwierdziła się teraz, kiedy podług doniesienia Monitora dzisieyszego, w miejsce dotychcześnego Ministra woyny, Xia2e.cnFe 1 tre(Clarke), Marszałek Gouvioii S t. C Y t mianowany został Ministrem Sekretarzem stanu wydziału woiennego, a natomiast Hrabia M o l i, 1 ?ar F r a n c y i, Ministrem Sekretarzem 6tanu wydziału marynar ki. Dozwolony znowu został wywóz broni.

Gazeta Petites Ajfićhes donosi, iź iest do przedania włość, która należała do Pani Marie-des · Douleurs Leopold-Christine - A i rn e e - E m rn a n u e 11 e - J o a c ]l i m - Joseph - Therese- Petronilłe- AI1toine-Vincent-Bonaventure-Franc o i s e - S i m p h o r o s e - D i d i e r - Se b a s ti e nRaphael- Barbe- Carnille - IsidoreAndre-Captau-Biblianusde Toledo Sjlm Salin. J edenz tutejszych dzienników przypomina przy tey okazyi anekdotę, iż niegdyś podczas bardzo dźdżystey nocy przybył pewien Hiszpan do austeryi w ustroniu położoney, żądaiąc noclegu. G.:spod«łz zawołał z okna; Kto tamf 'Hiszpan odpowiedział: "Don P e d r o ", a potem wyliczył dwadzieścia nazwisk. M *Aie, miły przyjacielu, odpowiedział gospodarz, tylu osobom nie mogę dać gospody," i zawarł okno. Wszystkie dzienniki umieściły następujący artykuł z Dziennika Burmistrzów wyięty: "Przyjaciele swobód narodowy-ch, kładący w pierwszym rzędzie swobody Kościoła Gallikańskiego, nie mogli wątpić, że nowy Konkordat z Stolicą Apostolską stanie się dla Rządu przedmiotem głębokiey rozwagi i prawodawczych środków dla urządzenia i ustalenia na nowo zasad, zdań i swobód Kościoła Gallikańekiego. Nic nie zdoła mocniey pokrzepić dobrych umysłów względem nierozsądnie ogłaszanych, objaśnień tego ważnego Koakordatu, iafeo wybór członków tayney Ra«f znanych z stałego przywiązania do tych swO-» bód, których niektórzy z nich, a mianowicie Kardynał Ja L u z e r n e, tak ślachetuie w pismach swoich bronili. Niektóre osoby zdaia się mniemać stosownie do rozchodzących się tłumaczeń Konkordatu, że byt tego aktu pociąga za sobą zniesienie praw organicznych; lecz, ile wiemy, mniemanie to wcale iest błędnej a dowodzi tego ltpiey iescze zastosowanie przez Ministrów w tey chwili tychże praw, zabroniwszy w myśl 19o artykułu wszelkiego ogłoszenia w tey mierze, aż póki nie nastąpi prawne i urzędowe ogłoszenie ze strony Rządu, które działo się dawniey dopiero po wciągnieniu buli lub traktatów w pro* tokół parlamentowy. Nie naruszamy teg» milczenia; wszakże niemoiemy zamilczeć radości, iaką odnosietny z wyraźney wzmianki wiedney z buli Papiezkich, ze wzmianki w 15 artykule Konkordatu roku ig o i upoważniającym prztdaź dóbr duchowieństwa, ze wzmianki, iż Papież nowe mi dosadnemi wyrazami tęż przedaż umocnił mówiąc w bulli: Przedni ta utrzYmuie się niezmiennie} i w całey swey mocy zachowuie sig. Karta konstytucyina iest dostateczną w tey mierze rękoyraią, i nie potrzeba inney nad nię; ale przynaymniey złośliwość nie znaydzie broni dla siebie w milczeniu, któreby można bez nieprzyzwoitości zachować, a którego przerwanie nie byłoby potrzebne dla ludzi spokoynych i rozsądnych; ale mogłoby służyć innym za powód de szkodliwych tłumaczeń, którym stała wola Króla i mądrość Papieża zapobiegły. " Z Londynu dnia 17. Września.

Jego Królewicowska Mość, Xiąźę Regent, powrócił tu z przejażdżki morekiey, na którey trzy dni i trzy noce przepędził. Był kilka razy tak blisko brzegu Francuzkiego, i£ wszystko mógł bardzo dobrze rozeznać, niedotknął go się iednak, ponieważ stosownie do konstytucyt niernógłby tego bez zezwoleniu iego podróż morska, miała przecież, eoniezwyczayna, najlepszy wpływ na zdrowie iego. Kapitan P a g e t, który dowodził iachtą R o y al G e o r g e, otrzymał od Regenta kosztowną tabakierę. Jego Królewicowska Mość zamyśla przedsięwziąść wkrótce drugą prztiaźtlzkę morską. Ostatnie nasze wiadomości 2 S1. H e l e n y I.dochodzą do dnia 29. Lipca. B o n a p a r t e zażywa teraz często ciepłych kąpieli, w których bawi długo, niekiedy całą godzi ę, i książkę czyta. Wresziie nieobiecuie on poI dobno długitgo życia, ponieważ coraz bardziey tyie, a kąpiele, iafckolwiek przykmne, przecież nareszcie osłabiaią. Kapiian 5 3g0 pułku, który długo miał dozór woyskowy przy Bonapartem a teraz powrócił do A nglii, otrzymał od niego na znak ukontentowania piękną złotą tabakitrę w uporuir.ku. · Nie możemy pominąć (mówi Gazeta Kuryłr) wspomnienia powtórnie o wmawianiu W An g l i i ą, że się do spraw i urządzeń stałego Jadu miesza. - Gdyby nas ludy Europeył k i e p o d o b n i e , J ak G a z e t y, o t o o b w i n i a ł y , musielibyśmy bydź narodem naypróżniey*zym, nayzuchwalszym i naydumnieyezym.

Od T ag u aż do D o n u nic stać się nie ma bez naszego zezwolenia; i gdziekolwiek wkradnie się iakaś choroba moralna, polityczna, lub duchowa, cała wina na nas spada, żeśmy się do tfgo mieszali, lub do tego byli powodem. Gruba ta nieroztropność nie potrzektuie wprawdzie tłumaczenia się, a dopuscza-, iący się iey śmiechu są godni. - Daymy, UJl gdyby Austrya, lub Rossya uznały, ie zawieszenie aktu Habeas Corpus iest rzeszą niebezpieczną dla wolności ludu Angielłkiege, i poleciły swoim pełnomocnikom podać w tey mierze przełożenie w Izbie niżazcy, cóżby z tego wypadło? - Całe zgromadzenie, iako naród, przyięłoby z guie· *«ra to poniżenie godności i niepodległości paszey. - Aówoiei więc te dwa Mocarstwa,iak i inne w E u r o p i e, maią toż samo praw» postąpić sobie z nami, iakbyśmy z niemi wpo« dobnym przypadku postąpili. W nosząc więcztego, dogmatyczni ci politycy, którzy nas zpotwarzaią, są wielce zabawni, i muszą mitć uowe a niedocieczone wyobrażenie e wielkości naszego narodu. B o, lubo moinaby życzyć (choć i to iest założenie próbie, matyczne), aby te swobody iprzywileie, ia« kie konstytucya Angielska uadaie, na całą rozlały się E u r o p ę, nie do nas atoli starać się tidkży o ity tam wprow dztnie..... Zrównemże prawem możemy się starać. aby powszechnie przyięto nasz R o a s t - B e e f i nasz F o r t er, porutważ ie przekładamy nad Nie« miteką Kapustę i Kwas połne ny. Nareście, musi. my its.ze owym haudlarzom konstytucyi-ym i to przypomnieć, że wolność, lubo iest cząstką godną wielbienia na szali sczęścia ludzkiego, przecież nie iest samem sczęśuem. Trzeba iescze poprzednio wiele rzeczy mieć na uwadze; bo gdzie ziemia nie dobrze przysposobiona, tam nasienie nie dobrze się przyiitiuie. Myśl, że wolność między wszystkie mi l udami, i we wszystkich okolicznościach może bydź korzystna, iest równie śmieszna, iak ogólne lekarstwo na wszystkie choroby. Lecz iest to rzecz, nad którą iuź Tozszerzać się niechremy; iest tylko naszym zamiarem, aby się usprawiedliwić zpotwarzy, że my prawa konstytucyjne i wolność t3k z kraiu wywoziemy, iak nasze towary i płody rękodzielniane. Gdybyśmy to czynili, i głosowi rozumu nie dali posłuchania, zapewne ze wstydem odesłanoby nam nasze towary, i wyśmiano by, że się na targu nie znamy; wiemy bowiem, iż gdyby o podobne pytano się kiedy artykuły, tedy bez wątpienia dla lubowników Europeyskich fabryk dosyć by się tnateryałów dostarczyło, Posiadłości Angielskiey Kompanii Wscho» dni o - Indyiskiey cierpią ciągle I i riadzwyczaynie przez zbóieckie podiazdy Pindariesów , którzy oddziałami konnemi, Uociwdzącemj aisczaiąc się, okrucieństw naywięktzyeh. i zbroyna Angielska nie może położyć tatym rozboiom, gdyż liczne hordy za zbliiem się woyska Angielskiego rozpraszaią i zbieraią znowu w inney Prowincyi, dla itłniaoia tamże podobnych rabunków. t przyczyna do wierzenia tey wiadomości, sąsiedzcy Xiąźęta Maraiscy wspieraią (ych daritssów i opatruią ich we wszelkie po-by woienuei widząc bowiem Xiążęta I nscy, że na otwartem polu z silą Angielską zego do kazić nie mogą, etaraią się podkować moc Anglików przez owe hordy, rzywodząc przez te środki wszystkich Anom hołduiących Xiąźąt Indyiskich do rozry, przymuszaią ich do powszechnego stinia i zrzucenia iarzrna AngielskieTeraźnieyszy Generał - GubernaLord M o i r a, który przewiduie w całey iągłości grożące posiadłościom Aogiell nifbezpieczeństwo, proponował iuż od 1 aki. g o c z as u K o m p anii W s c h o d n i o - I n - kiey, aby w kilkunastu m' eyscach wyetauvierdze, i przywieśdź do skutku stóso- urzAdxenie wszystkich, zdolnych do broiłA w tych Prowincyach. Ale chciwość J U, wyrachowana atcdi tylko na korzyść iłową, tudzież boiażń, aby przez przyB plat60W Generała Gubernatora, władza goż nie stała się za wielką, wstrzymały · npaoią od usłuchania głosu rozumu. Lord a r a, rozgniewany na te poziome widoki npanii, zamyśla, iak z pewnością twier, złożyć swóy urząd, i powrócić do swooytzyzny, którą to okoliczność z powodu nie sprawiedliwey, iak i ludzkiey admini cyi iegn, wprowadzoney mimo wszelkich eszkód, czynionych mu dotychczas przez npaniią, za naywiększe niesezęście I n - i poczytuią. Pod Lordem Moirą uczyło takoż w I n d y ac h dla nauk, dla wiattości natury i starożytności daleko więcey, tełi pod wszystkiemi dawnieyszymi Gubernatorami jeneralnymi. Wielkie i znakomu» Kollegium wschodnie w zamku W i II i a m , które utworzono roku 19iogo w tym samym czasie, kiedy W ell i B gt o n (podówczas Art h li r - W e II e s i e y zwany i zostaiący pod rozkazami brata swoiego, co był GenerałtmGnbernati-rem.) Seringapatuam zdobył, a z którego wyszło ed tego czasu tyle wiadomości W s c h o d u do E u r o p y, miało dla zaszłych wielkich wydatków zniesionem bydź w skutku postanowienia Kompanii Wscho« d"iu-Indyiskiey, która w mieyscu hgo nowe Kollegium w Anglii utworzyć kazała; alei Lord Moira starał się owo Kollegium- nie bez wielkiego oporu oneyże, i prztz złożenie własney znakomitey ofiary, utrzymać. Nieoszacowaną bibliotekę T i p p o S ai b a, kazała Kompaniia takoż przenieść do L o n d y n u , gdzie pod dozorem sławnego vv ii li a rasa ro» staie. Dlanieiakitgo wynagrodzenia tey straty, wysyłał Lord M o i r a Kapitana L e kerta do A r a b i i dla zbierania tamże rękopij tmów. L o ker t kupił w rzeczy samey 6y rzadkich dzieł w A r a b i i; atoli, luboć Kollegium w zamku W i II i a m wszystkie skarby Literatury Perskiey ilndyiskiey, tudzież naywiększych znawców ięzyka i badaczy starożytności p! >siada, przecież co do Arabekiey i inney Zachodnio-Azyatyckiey Literatury, ani z bibliotekami Paryzką i Wiedeńską, ani też z Prancuzkimi i Niemieckimi Orientalistami równać, się nie może.

Z Nowego - Forku d. 24. Sierpnia.

Przybył tu Hrabia La Valette.

Hiszpanie naproźno usiłowali dnia 5. m. b.

odzyskać wyspę Amelią którą Mac- Greg o r osadził. Generał M orlI i o zabrał dnia 14. Lipca wyspę S. M alg orz a ty, przy czem 300 powstańców poległo.

W C h a r l e s t o n pannie żółta gorączka.

Powodzie zrządziły szkody na przeszło 200,000 dolIarów.

Nie powieszono lecz rozstrzylano M a r t i - ne za i dwóeh Xięży. Pi A Ć razy dano ogni» dnie pogruchotano. D o M a r t i n e z a wyStrzelono także dwa stępie, co Gubernator B a h i i bardzo zganił.

Naynowsze wiadomości o osadzie Angiclskiey, Nowej IVelliipołlldnioteey. (Ukończenie.) Rodacy zkraiu van Diamens, są wcale innego pokolenia, nie mieszaią się nigdy między Europeyczyków, i maią włos wełniasty, iak Afrykanie. Wygnańcy Europejscy do lasów uciekający, których pospolicie zbóyrami zowią, etrzelaią do nich częstokroć bez naymnieyszey przyczyny, z czego, iak się zdaie, zupełne ich odosobnienie się od Europeyczyków pochodzi. Ci zbóycy składaiący się naywięcey z ludzi, którzy się głównych zbrodni dopuścili, zjednoczeni są w bandy, i niepokoją niektóre części osady od nitiakitgo czasu straszliwym sposobem. Ich częste mordy i rabunki sprawiły potrzebę pomnożenia surowości przeciwko owym, których schwytano. N a to postanowili oni częścią prztz zemstę, częścią dla tern pewnieyszego przeszkodzenia doyściu ich kryiówek, zabiiać bez różnicy każdego, którego złupili, co też nayokrutnieyszym sposobem wykonywali. To wymagało surowości i kroków dzielnieyszycb. Ogłoszono przeciwko nim prawo woyskowe (martial); wyI q

.. .,.. ., . .

ruszyli przeciwko nim żołnierze 1 policyanci, i schwytali kilkunastu hersztów, których natychmiast stracono. To bardzo poskromiło ich rozboie, a bandy ich schroniły się po nay· I · II Y lW,,,-,,,, więk6zev części w odległe góry. Drugiem JI l. L t. » Biesczęsciem, które osadę dotknęło, byt · \ 1 1 Bieuroazay roku i 8 i 3 g o z ciągłe y posuchy.

pochodzący. Tak pasza, iako i zboże, zeschły, bydło rogate dzikie iswoyskie znaydowało sie w stanie naymizernieyszym, a owiec niezliczone mnóstwo wyzdychało. Już sarn dosknieraiący niedostatek sprawił nadzwycaayną. drożyznę, a z nią, powszechne nieu

89»komentowanie, które erę zbezwład Aienion I ustaw cywilnych pochodzącern ze sporów mię- I dzy osobami zwitrzchniczt-mi zaszłych, bardzo pomnożyło. Ta bezwładność praw za- 1 ezęła się w Lipcu i g t 4gP i doszła była do tego stopnia, ze nit można było czynić nay- I mnieyszey nawet pretensyi w przedmiotach i cywilnych. N ie trzeba tu wspominać, iak I ważnych skutków obawiać się należy z takie- f ge stanu rzeczy w przedmiotach publicznych, f które według natury składu swoitgo bardzuy, aniżeli iakiekolwiek bądź i n n e, spiesznego wykonywania prawa vsymagaia. Rząd An- 1 gielski czynił zresztą wszystko, co można dla 1 poparcia onychże, aniedawno prztd zayściim \ owych sporów ogłosił dla osady nowy b3bIro stosowny porządek sądowy, który po uchyleniu owyeh nieładów dobroczynny wpływ swóy okazać musi,

O B U' I E S C Z E JI i E.

Kamienica 2 przyleglościami, pod liczba 176.

przy ulicy wodney położona, do III MY pozostałości Kriunmmow należąca, na rok od i Michała f. b. aź do S. Miebala t # i 8 w terminie wydzierżawienia przed W Eimer Konsylwrzem sądu naszego, w dniu 29. Września f. b. p > połudn u o godzinie 3. w miescu popędzenia sądu naszego wyznaczonym, w dalszą dzierżawę wypusc/oną będzie. Wzywamy przeto ochotg aaięcb mających, aby się w ternume r/eczcnym stawili, 1 iicyta swe podali, a w ecey daiący po złożeniu komornego półrocznego wkurancte Pruskim na ręce Ur. A a,ikiego Kendanta naszego, orzyderzenia III y T II i t r a d y c y l rzeczoney kamienicy za poprzedniem potsvjerd eniem spodziewać sie może Warunki naymu, każdy u Registratora sądu rta» S" g o, Uf. KorcZjJńskiego, przeyrzeć może.

P o z n a ń dnia 22. Września i8t 7. . , I _ .

Krolewsko-Pruski Sąd Ziemiański, .j* v. A r y g e f.

, ,.

Doniesienie handlowe. Swieźe przednie ostrzygi pierwszy transport, także minogi i Hamburiki wędzony łosoś odebrał i przed»ie r X:V1MłeNle<y c e o t.. P o 1!JdcfcftJk.

D o b r o c Z y n n ość . Dla Pogorzelców Sierakowskich złożono nastepuiace ofiary: Od P. Z. B. 20 tal., od F, G. 3 tal. Poznań dnia 30. Września 1817.

Expedycya Gazet. Decker i Spółka.

Rozmaite wiadomości.

Gazeta Ryggka umieściła z gazet Niemieckich co następuie: "Na wschodzie Europy tanosi się na wielką odmianę. Państwo W. Sułtana od dawnych lat samo z sobą wciągłey «ostaiące walce, zagrożone iest bliskim upadkiem. Członki w sprzeczności z głową i między sobą.. Baszowie toczą woyuę przeciw Sułtanowi i przeciw samym sobie. Prowincye powstaią przeciw panu, który niemoźe utrzymać w posłuszeństwie sług swoich. T u r c y a, porównana eo do oświaty z E u r o p ą, pozostała ra nią wiekami, i podobną iest do pasorzytney wyrośli korpusu tey części świata. - Turcy, pełni głupiey pogardy dla naszych obyczaiow i postępów w sztukach i naukach, gustuią w barbarzyństwie pod naypięknieyszą »trefą nieba, a ich kray, ta starożytna klassyezna ziemia tylu wielkich ludzi, stał się nie» przystępnym dla wszelkich wyobrażeń liberalnych, dla tchnących ludzkością prawodawstwa i sztuki rządflftnia, na pomyślności ludu opartych. N awet nasza sztuka woiowania nie mogła znaleśdź przystępu do tego Państwa; a moc przesądów bezskutecznemi uczyniła przedsięwzięcia godnego z wielu miar pochwały Sułtana, i drugiego dzielnego człowieka, którzy dla eitbie i dla Państwa w taktyce, karności i ćwiczeniu woyska na sposób Europeyeki ratunku szukali, i możeby go znaleźli. Zamordowanie niesczęśliwego S e l i - ma, i bohatyrski upadek B a y rak t a r a, wyrzekły wyrok śmierci dla Porty, który"zapewne sarna na sobie wykona, iciliby dla niey sąsiedzkie Państwa tak przyiacielskiey odmówiły posługi." Gdy pewna kobieta w L o n d y n i e targowała się wiatce zrzeźnikiem o głowę baranią, młody iakiś człowiek przechodząc zatrzymałeię przed iatfcą, 1 rzekł cło owey kobiety; Moia kochana! dostarczę ci tańs%% głowg y a w tym porwał za nóż rzeźntczy na stolnicy leżący, i poderżnął nim sobie szyię od ucha do ucha. Umarł wkrótce mimo ratunku, którego nie przyirnował. Król H a y t i kazał teraz wybić srebrna, monetę. Na zwrotnicy stronie stoi drzewo wolności, 9 pod nim działa, chorągwie it. d., aa przodo&ey stronie iest wąż gryziący się w ogon z napisem w środku: 24 C ( «5 c e n " timów). Napis okólny: Republique deHayti An. 10. (Nkbędzie to moneta Króla H e nryka, bC)l( P e t i o n a, który ieet Prezydentem tak nazwaney Rzeczypospolitey.)

OBWIESCZENIĘ.

Królewsko - Pruski Sad Ziemiański Wschowski uwiadomią ninieyszem Publiczność, iź dom ten w Wschowie na szerokiey ulicy pod liczba 774 położony do Piekarza Blobner należący, który podług Sądowey taxy na summe 3632 tat. 12 dgr. wgrubey monecie ocenionym został, na wniosek iednego realnego Kredytora publicznie sprzedanym bydź ma, i rermina do licyracyi na Dzień J4go Października r. b.

Dzitń 30go Grudnia r. b.

i Dzień 4go Marca 1818. s wyznscjone. Wszyscy więc ochotę kupna grun» tu tego maiacy, i w stanie zapłacenia bfdacy, wzywaią sif nnieyszem, aby się na wyźey wyra-, żonych terminach, z których ostatni iest p.erern» ptoryczny przed południem o godzinie p ID W Delegowanym Sędzia Ziemiańskim Ur. LarZ t w mieyscu posiedzeń mteyszego Sądu Ziemiańskie, go osobiście, lub też przez swych należycie wylegitymowanych pełnomocników stawili; i oczekiwali, iź naywięcey daiacy przybicie za poprzedniem stron interessowanych zezwoleniem, otrzyma. Wschowa dnia 13. Lipca 1817.

Królewsko- Pruski Sąd Ziemiański,

OBWIESC2ENIE.

W nadehodzacey zimie wypotrzebowane będą Ir tnteyszym Królewsko- Pruski« Sądzie Zierniań - skim i Sądzie Pokoiu 50 sążni olszowego, 1 10 sążni sosnowego, należycie wysuszonego drzewa na opał. Liwerunek drzewa tego naymniey żądającemu wypusczonym bydź ma. Termin d# ticytacyi wyznaczonym iest na dzień I5ty Października o iotey godzinie zrana przed W. Gaede Sędzią Ziemiańskim. Naymniey lądaiący otrzyma za poprzednią wyźszey Zwierzchności approbacyą przybicie odstawionego drzewa, a to pod warunkami, które osobnie ogłoszone będą. Wschowa dnia 15. Września 1817. Królewsko- Pr uski Sąd Ziemiański.

Uwiadomienie. O przeniesieniu mnie z Brandenburga po nad rzeką Hawel w znaczeniu Komjmissarz.a Sprawiedliwości i Notaryusza do Prześwietnego Sądu Ziemiańskiego w MiędzYrzyczu, donoszę nayuniźeniey. Mię dzyrzycz dnia 35. Września 1817.

Ma U o w II.

Uwiadomienie. Sekretarz wprawny, mówiący i piszący dokładnie po niemiecku i po polsku, scnaydzie natychmiast pod dogodnemi warunkami pomiesczenie u mnie, i może się w tym celu zgłosić do mnie listem frankowanym. Międzyrzycz dnia 25. Września 1817.

Ma U o w II.

Donosiemy Wysokiey Szlachcie i Szanowney Publiczności, żeśmy handel nasz sukien i kaznrerków przenieśli do kamienicy w rynku pod Krem 46. i źe posiadamy dobrany skład wszelkich gatunków sukien, kazimirków, wolkortów i t. d. Poznań dnia 24. Września 1817.

Sukce ssorowie Gttz- Katza.

Powtórne Ostrzeżenie no wzaiemnq odpouiedi Ur. Fi ah, Kticzborskiego. Podpisany co podał do gazet w dniu 30. Sierpnia r. b. przeciw Ur. Franciszkowi Kuczborskiemu, przy tym całkiem obstawać iest zawsze przymuszony, i obstaie: Ur. Frań. Kuczborski tylko dowodzi SWA odpowiedzią z dnia 13. Września J8 f 7 -, iż obligacyą na summe 18000. Zł. pol.

nie w roku 1816, lecz w dniu 11. lutego roku 3817. na osobę iego wystawioną została; ta myłka daty mogła nastąpić, ile że kopii rzeczoney oblijacyi podpisany nie miał, lecz w tym sczególnymprzedmiocie źadney tu nie m«z omyłki, ii Ur; Frań. Kuczborski, uzyskał takową obligacyą, iedynie w celu negocy?wania powyższey kwoty, a gdy dotąd takówey podpisanemu nie wyliczył ani tey obligacyi mezwrócił, przeto całkiem obstaiąc odwołuię się do pielWszego mego w gazetach 1D1l>esczenia, przestrzegając powtórnie Prześw. Publiczność, aby się nikt, z mocy rzeczoney obligacyi z Ur. Frań. Kuczborshim w żadne facyendy nie wdawał, gdyż w przeciwnym razie, nie do podpisanego, lecz do osoby i maiątku Ur. Franciszka Kuczborshiego regress mieć będzie musiał. I!e źe i Ur. Kuczborski za wszelkie straty z niewynego- I cyowania pomienioney summy, przez co mnie ! wnaywiekszeambarassawprawił, odpowiedzialnym I mi się staie i wPubJiczności na żadną wiarę sobie nie zasługuje. Gniezno dnia 2g. Września 18i7Marcin Biuńkowshi, Szambelan J.K.Mci, MajorwoyskPolskich.

List gończY. Gdy Marcin Dutkiewicz, o liczne kradzieże obwiniony, będąc po dalsze ukaranie do domu poprawy w Warszawie z ruteyszego więzienia wysłanym, z pod straży sobie przydaney w transporcie po między Unijowem a Łęczycą z dnia 3. na 4. b. m. zbiegł; wzywamy przeto Władze tak cywilne iak woyskowe, aby na tegeź zbrodniarza, podług niźey opisaney f1ZYognomii iego i ubioru, pilne oko daiąc, dostrzegać raczyły, a w razie gdyby był poznanym i sehwyranym, tegoż pod mocną strażą terobardziey źe zbrodniarz ten w transporcie nayniebespiecznieyszym iest, czego przez kilkakrotne ucie« czka ratowanie się dowiódł, do więzienia tuteyszego odtransportować poleciły. Tenże zbro« dntarz M arein Dutkie wieź iest wzrostu miernego, włosów na głowie ciemnych, twarzy gładkie? nieco pociągłey, oczów ciemno-niebieskich, czoła wysokiego, nosa pociągłego, ust małych rumianych, wąsów, faworytów 1 blWi ciemnych. Ubiór na nim: kurtka szaraczkowa sukienna na guziki metalowe zapinana, spodnie irebowe, gatki płucienne, czapka cała z siwego baranka z da* szkiem, koszul lnianych dwie, buty cielęce stare, kamizelka kazimirkewa na czarnym tle ponsowe centkiw Kaliszu dnia ro. Września iS'7« Sqd Policyi Poprawczej Obwodu Kaliskiego.

Lenczewski.