GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1817.10.08 Nr81

Wielkiego

Xiestwa

POZNANSKIEGO Nro. 81. - w Srodę dnia 8- Października 1817.

Z Berlina dnia 4.. Października.

N. Król zasczycić raczył Gentrała-Majora Hrabiego G o l t z, Posła w P ary fu, orderem Orła Czerwonego pierwszego rzędu. N. Kroi raczył Radcy legAcyinemu Scholl w P a r y ź u, dać order Czerwonego Orła trzeciego rzędu. Dnia 1. m. b. przed południem odbyła się przed N. Królem za brama, Halska, na Teropelhofskiey górze wielka parada wszystkiego woyska, zebranego na popisy iesienne. tVczoray odbył się przed Monarcha, za Haleką bramą między H a a s e n h a i d e i f e m p e i - ho fe m witlki obrót brygadowy. PrzvbAli tu: lego Króiewicowsłta Mośe Infant Hiszpańbki, Don F r a n c e s c o de P a u l a, pod nazwiskiem Hrabiego d t M o - ra ta IIa, r lipska, a JW. Baron Schuekmann, Mii ister S. W., Z Magdeburga, Z Halli dnia 26. Września.

Wczoray odprawił się tu pierwszy Synodduchowieństwa Lurerskiego i Kalwińskiego» Zagaionyrh został o godzinie otey rannej? w kościele N. Panny uroczystym kazaniem mianym przez Kaznodzieię Lnterekitgo, Ratlzcę Konsystorskiego, Doktora Wagnica. Przed i po kazaniu splewano ułożone umyślnie na ten obchód pieśni. Po nabożeństwie zaczęły się narady Synodu i trwały aż do godziny x. popołudniowi y , e którey po serdeczney modlitwie przez Kalwińskiego Kaznodzieię Doktora Dwhlheff odmówioney, rozeezło się zgromadzenie. Od Me22u dnia 2$. Września.

Xiąźę H o h e n z o M e r n - S r e g m a r i n g e n wezwany od Króla Jrnci Pruskiego, przystąpił do świętego przymierza i podpisał dnia i jgo m. b. akt przystąpienia. Z Warszawy dnia 30. Września.

Dnia 27go (ł5g») Września ukończył sie; rok l&ty, iak świas cały ogląda koronęCeQ5Ir» 6:Q nagłowi« najlepszego zMoaarebow Ale eztuie owoców słodkiego panowania J e g o . - Uroczystość tego pamiętnego dnia obchodziła stolica tuteysza przez nabożeństwo i Te Deum w kościele katedralnym, które J W. JX. Szydłowski, Dziekan Katedralny Warszawski, Kawaler orderów Polskich, zaśpiewał, zasyJaiąc modły do Nieba, aby ta korona iak naydłużey na szanowney głowie tego dobrego Monarchy iaśniała. Przed nabożeństwem, wszystkie władze złożyły dla Niego powinszowanie i wynurzyły życzenia J. C. Mości W. Xieciu Ko n s tan t e m u. Wieczorem było widowisko bezpłatne, i miasto oświecono. Z Petersburga dnia 4. Wr%eśnia.

Dnia 29. p. m. NN. Cesarzowe Elżbieta i Marya, w towarzystwie Jego Cesarzowicowskiey Mości W.Xią£ęcia Mikołaia iXiążęcia Pruskiego W i l h e l m a, przybyły Z letniego mieszkania do stolicy. N azaiutrz w dzień uroczystości imienia N. Cesarza J mci i orderu S .Alexandra Newskiego, N N. Cesarzowe po odebraniu powinszowań od wielkich urzędników dworu, wyższych Oficerów gwardyi iwoyska Kawalerów orderu, i ciała dyplomat y, cznego, udały się z świetnym orszakiem do kościoła S. Alexandra Newskiego, gdzie zebrane było wyższe Duchowieństwo. NN. Cesarzowe słuchały wielkiey niszy odprawioney z zwykłą okazałością i obrzędami. Po Te Deum, NN. Cesarzowe udały się do pałacu Tauryckiego, gdzie był wielki obiad u N. Cesarzowey Elżbiety. Wieczorem miasto oświecono. We środę, dniaaggo, w wigilią święta N.

Cesarza J mci, Poseł Francuzki dał wielki obiad, na który zaproszone były osoby nayznakomitsze; spełniono toasty za zdrowie N. Pana i Nayiaśnieyszey Jego rodziny.

ZGatczyna dnia 25. Sierpnia.

N ayiaśnieyszy Cesarz Jegomość przybył tu dziś O godzinie 6tey popołudnie, apo więszeg04rzy o godzinie 8mey udał się w dalszą podróż do Luki. Z JAuki dnia 27. Sierpnia.

Wczoray o godzinie 4tey zrana przeiechał tędy N. Cesarz, i udał się w pożądanym stanie zdrowia do Porchowa. Z Jaroslawia dnia 20. Sierpnia.

Dnia 17. zjechał tu W. Xiążę Michał.---Nazaiutrz składali hołd uszanowania Wielkiemu Xieciu urzędnicy tuteysi, kupcy i obywatele. Tegoż dnia Jego Ceearzewicowska Mość zasczycił bytnością swoią obiad dany przez Generała W ł a s t o w a, i bal wspaniały dany przez obywateli miasta w galeryach ogrodowych przy domie rękodzielni. Całe miasto, ogród i dom, w którym był bal, wspaniale były oświecone. Dnia 1 9. W. Xiążę zwiedził wszystkie tuteyeze sądownictwa i Gimnazyum, udał eię na wieżę W o l s k o w, z ktćrey ou{ się widzieć naypięknieysze mieysca po nad brzegami rzeki W o ł g i . O godzinie lotey po wysłuchaniu mszy w tuteyszym Katedralnym kościele, w zupełnem zdrowiu, przy naysczersczych powszechnych życzeniach pomyślności J. C. M. puścił się w dalszą podróż. Towaszystwa miast gubernii J arosławskiey, przez które W. Xiąźę J mć przeieżdżał, iako też i te, które niemiały sczęścia oglądania iego osoby, chcąc podać wieczney pamięci sczęśliwą epokę przeiazdu tego wielkiego i pożądanego gościa, przesłały Gubernatorowi przez gorliwość złożone summy w ilości 13,000 rubli zprośbą, aby takowa summa umieeczona była w domu opieki bliźnich miasta tuteyszego, i użyta na rzecz wychowuiących się w tym domu sierot, a na uwiecznienie pobudki takowey składki, prosili, aby summa pon:ie. 1-niona nazwana była Kapitałem Jego Cesarzewieowskiey Mci W.XięciaMichała Pawłowicza. JW. Cywilny Gubernater doniósł o tern N. Xieciu, który ceniąc gorliwsść obywateli gubernii Jacosławskiey łaskawie na to raczył zezwolić, Jedno 7, pism publicznych zawiera co nas t ę P u i e : » W e d ł u g lis tó w z P e t e r s b u r g a , wiadomość o ucięcia głowy Rossyiskie-mu Generałowi-Porucznikowi i Kawalerowi orderu S. An n y p i e rwsz e g o r z ę d u, C z e r n e m u J e - r z e m u, naj żywsze tam sprawiła wrażenie, i stała się powszechnym rozmowy przedmiotem iako rrrywainieysza i nayobfitsza w skutki nowość czasu obecnego. Stosunki z Turkami przywiedzione iuź prawie były za pośiednictwem A n g l i i do dawney pory, i nieporozumienia zeszłey zimy uważać iuź było można tak dobrze iak za pogodzone. T eraz rzecz ta inną wzięła postać. Za odebraniem w P e t e r s b u r g u urzędowey wiadomości o s t r a c e n i u C z e r n e g o Jer z e g o, wyprawiono natychmiast gońca do Ministra Rossyiskiego w S t a m b u l e; depesze iego miały bydź tey osnowy: Minister iądać ma kategorycznie i wprawdzie w przeciągu 14stu dni, oświadczenia się względem publicznego przyganitnia tego kroku ze strony Porty i surowego ukajania winowayców, a itżeli 10 w przepisanym czasie 14. dni nie nastąpi, ma niezwłocznie wyiechać za S t a m b u ł u . Dano talie rozkaz przez tego samego gońca, ażeby natychmiast wstrssymano dalszą budowlę koło nowego pałacu Poselstwa Rossyiski ego w S t a m b u l e . W tymże samym czasie wyprawiono drugiego gońca do główney kwatery B e n n i g s e n a. Maią iednakźe nadzieię, iż Porta przystanie na te warunki. Zi Drezna dnia 26. Września.

Król J mć iezdził wczoray do twierdzy K 6 n i g s t e i n, dla o beyrzenia wykonanych tamże w tym roku budowli. Oświadczywszy 6woie ukontentowanie, pokchał koło południa do Pil nicy. - Z dniem S. Michała kończy się każdego roku łatowe mieszkanie Króla w P i l n i c y; tak i roku bieżącego; nazaiutrz dnia jogo odbędzie się wielki popis wojska.

Dnia 17. powróciło tu z Ro s s y i iakie 30 ludzi Sasów od byłego naszego"puiku gwardyi konney, który w woynie roku 1812 wielką tamże poniósł kieskę. Z Wioch dnia if. Września.

W kraiu Austryacko Włoskim zakazane iest zwiedzanie zagranicznych instytutów edukacyinych. Cesarz zachował sobie samemu udzielanie w tey mitrze pozwolenia. Gazeta Speyerska pisze, ii w państwach Xiąźęcia Nassauskiego, między imiemi pięknemi, w N i e m c z e c h po większey części cherlaiącemi icscze cudzozicmskiemi roślinami, kwiti.ie także złota alona (Aloe) wolno- - ści druku. Chciał ci podobno obcy wpływ zatłumić prześliczne iey rozkwitnienie, lecz pod bokiem dbałego o wszystko do bre rządcy, nie dokazał tego, Z Bruxelli dnia 2j. Września.

Nasza gazeta dworska zawiera co następuie: "Generał Jer m o ł ł o f, Rossyiski Gubernator K a u k a z u, wysłany, iak wiadomo, do stolicy Ptrskiey w znaczeniu Ambassadora. Towarzyszą mu Oficerowie Francuzcy, których N a p o l e o n aiegdyś używał w P e rsy i, a którzy potem przyięli służbę Rossyiską. Poseł ten ma przy sobie raporta i mapy, które legacya Francuzka w Persyi przesłała była wówczas Napoleonowi, a które potem w odwrocie iego z Rossyi w dwócb zabranych powozach znaleziono. Raporta te i plany przekonały N a p o l e o n a o możności wyprawy do I n d y ów Wschodaich, i iest rzeczą dowiedzioną, źe gdyby mógł był zniewolić Rossyą do pokoiu według swoiego widzimi się, byłby niechybnie przedsięwziął tę wyprdwę przez woysko RossyiskoFrancuzkie. Wymieniamy tu nazwiska Oficerów, towarzyszących Generałowi Jer m o łłowi: Generał Gardanne, Couesain, pierwszy Sekretarz, La y a r d, drugi Sekretarz, Joannini, tłómacz, Salvator, le brice d'Adad, Robert, Mariad,Guid a r d . Są, to biegli iażenierowie i Oficerowie artylleryi. Głoszą, iż niektórzy z nich, łrótko zabawiwszy wTeheran, stolicy Perskiey, udadzą się z zleceniami du iednego «mocarstw Wschodnio- Indyiskich, Podczas kiedy we F r a n c y i cała baczność zwrócona iest na wybory Deputowanych, wygląda u nas każdy z równem natężeniem przyszłomiesięcznego posiedzenia w H a d z e etanów powszechnych, -na którem waine dla «yczyzny sprawy maią. bydź rozstrzygnione.

Z Paryża dnia 23. Wr%eśnia.

Wszystkich oczy tu i w całey F r a n c y i obrucorre są teraz na wybory Deputowanych. Wszystko iest w ruchu dla pozyskania wpływu. Oddziały zgromadzenia wyborowtgo Departamentu Sekwany, których 20, obrabiane były dotąd wezelkiemi sposoby. Liczba wyborów wynosiła 6625, a zatem konieczna większość głosów 3314. Pan L afi t t e, zarządca banku Francuzkiego , miał 3866 gałek, a zatem ogłoszony Qeputowanym. Brakuie tedy iescze siedmiu Deputowanych przez Departament obrać się maiących. Do dnia wczorayszego mieli naywięcey tresek Delesser t, Adwokat Man u el, Bellart Ben J .a min Consta nt, laFayette i , , inne osoby nazwanego stronnictwa N i e p o d - ległych, a zatem bynaymniey roj alia tycznym, lecz rewolucyinym tchnące duchem. Przy tyra. niepomyślnym zwrocie, jaki dotąd miały działania wyborcze, zakliuaią tuteysze dzienniki w rozlicznych artykułach przyiaciół Oyczyzny i Króla, ażeby się ziednoczyli około niego i Ronstytucyi, i nie«łopuśeili wyborów, któreby nayniceczęśliwsze skutki sprowadzić mogły. Mieć można nadzieię, ii piękna stolica F rań c y i nie zdradzi dziś tronu i oyczyzny i nie da się uwieśdź nąynieublagańezym spokoyności nieprzyjaciołom, "Rojaliści! woła gazeta de Franc&y

Ao6

poczciwi ludzie ze wszech ejfonnictw! niezgoda wasza może wszystko narazić, iedność wasza wszystko ocalić." Takie Minister stanu, Pan B o u r i e n n e , Generał M a t t h i e u D u m a s i Hrabia C h a p t a l, otrzymali tu znaczną liczbę gałek na Deputowanych. Były Arcybiskup Mechliński, Xiadz de P r a d t, miał trzy kreski. Wiadomości o wyborach po Departamentach dochodzą tu przez dalekopisy. Hrabia Boisgełin, Prezydent zgromadzenia wyborczego w R e n n e s , kazał pomiędzy tamecznych ubogich rozdać 1000 franków. W przeszłym roku umarło w P a ryż u 19Soi ludzi, między którymi 731a w szpitalach, 150 na ospę, siebitbóyców było 188» między którymi 66. kobiet; utonionych 222, a między tymi j,6 kobiet. U rodziło się przeszłego roku w Paryżu 22,366 ludzi. Liczba urzędników w Ministerstwie woiennem zmnieyszoną będzie z 900 na 400» Z Londynu dnia 23. IVrzefnia.

Nie było nigdy niegodziwszey i bezczelnieyszey fabryki kłamliwych papierów politycznych, nad tę, któremi gazeta MomingChronicie mniema, iż iey wolno natrząsać się z wszelkiey prawdy i durzyć niedołężnych łatwowierniśiów w Publiczności. Rzeczona gazeta, po tylu fałszywych dokumentach, które na targ wywiozła, umieściła takie niedawno Het Papieża P i u s a V I I. do syna iego Alexan d ra, Cesarza Rossy i, w którym między itinerai wyrażono: "Z dalekiey ekały, na którą N a p o l e o n a zaprowadzon o, przeszły aż do N as z woii Niebios skargi nad cierpieniami iego, hez wątpienia, ażeby w osobie iego spełniły się słowa Proroka, który mówi: "Ci, których prześladowałem', ulitowali się nad moiera niesczęściem, i oświadczyli się za mną," Przeięło nas wskroś opowiadanie niesczęść i niewygód, które ddtąd znosi, i lako Głowa Kościoła protestuie-r oświadczając, ii wyrok dwo.ru Londyńskiego względem więzienia N a p o l e o n a ) poczytuiemy za wyrządzoną zniewagę Religii, nakazuiącey szacunek dla mocarstw ziemskich, iako pochodzących od Boga, który wedle zamiarów mezbrodzonych wyroków swoich, przerywa gwoli upodobaniu swroiemu koiey rządzących pokoleń, i dozwala poddanym osadzania nowych dynaJiyi na mieyscu dawnieyszych. Gdyby iidd spodziewacie nasze, zasady fałszywey polityki odnieść miały zwycięstwo nad duchem świętey Religii riiszcy i prawami, do których się za N a p o l e o n e m powołuiemy; gdyby mu nitwskszsno mieysca pobytu i nieobchodzono się z nim w miarę dostoyności, do którey wyniesion, wówczas oświadczemy, iż i<steśmy zniewolonymi, rozspoić łączące nas z W. C ilością węzły, i że błagać będziemy Bog3, ażeby serce Twoie zmiękczył i napełnił ie czuciarei umiarkowania i sprawiedliwości; prosimy Go zarazem w całem serca naszego wylaniu, ażeby skłonił Twą duszę do przyięcia naszego błogosławieństwa apostolskiego w duchu iedności. W pałacu Kwirynalskim dnia 13. Marca x 81 7. </ Nie od rzeczy otworzyć nareszcie Publiczności oczy na takowe dyplomatyczne plotki, które z naymętnieyszego wychodzą źródła. (Zg3z. Hamb.) Głoszą, iż W. Xiążę M i c h ał przepędzi snaczną część zimy w L o n d yn i e. Okręt nasz przewozowy T o r t o i s e przywiózł także i tę wiadomość, iż Król. Pruski Minister przy dworze Braz> liakim, Hrabia Flemming, przybył eczęśliwie do RioJaneiro dnia 16. Lipca.

Gazeta poniedziałkowa t/ie Tim?S zawiera, co następuie: "Listy odebrane zeszłcy soboty z P e r n aitib u c o i donoszą, iż w mieście P a r a i d a, leżąterrt 30. mil morskich poit 0cno odPernamb ueo, powi lanie W)tuchło. Powiadają, i£ tam zawinął obcy okręt Z potrzebami woiennemi i 3000 broni, za które powstańcy zaraz gotowizną zapłacili." Gazeta Kingstońska z dnia 30. Lipca donosi co następuie: "Zapewnić tenz możemy, ii wyspa S. M a ł g o r z a t y znayduie się znowu w posiadaniu Rojalistów, którzy otrzyma-' li z H i s z p a n i i 6000 ludzi woyska posiłko" wego. U daią tu niektóre osoby, iż odebrały zlecenie, ażeby zaciągały pułki iazdy dla służby Króla Hiszpańskiego w Południowej Ameryce.

Przybył tu wczoray Xią£ęSan Carlot, Poseł Hiszpański.

Hrabia Talbot, następca Lord Wbitwo rtk, wykonał przysięgę iako Wice-Król Ir1audyi.

Ostatnie wiadomości zG ibraltaru zawleraią smutne doniesienie, że także w N e g r 0pont i wDalmacyi wybuchło powietrze morowe, i że porty Malty, K orf u i Gib r a l t a r u zamknięte są nayściśley dla wszystkich ztamtąd i z B a r b a r y i płynących okrętów, i że nawet okręty Włoskie kwarantane odbywać muszą. Ministeryalna gazeta Londyńska Kuryer umieściła niedawno odezwę do młodych i walecznych Oficerów Angielskich, którzyb* mieli ochotę walczyć za sprawę powstańców w A m e r y c e p o ł u d n i o w e y . Wzywa icŁ ona, ażeby skutki takowego kroku dobrze rozważyli. "J ak wielkie m iest poważenie nasze dla woioWników lądowych i morskich (p£ sze ona), którzy się dla obrony Gyczyzny swoiey do oręża biorą, tak mało szacuiemy owych, którzy ze stanu woyskowego.rzemiosło robią, i za sprawy dla kraiu naszego obce oręża dubywaią. Zupełnie zaś ganić musimy postępki owych, którzy pom gaią buntowi w usiłowaniach lego, ażeby się od węzłów prtwey Władzy uwolnić, a pożogę woyny damowey wzniecić i rozszerzyć. Wiemy to idobrze, że ci, którzy &ię sezególnie liberalnymi i świaiłymi bydź mienia, twierdzić będą, iż woyna w A m e r y c e p o ł u d n i o w c y iest walką o prawdziwe prawa towarzystwa cywilnego. Ależ, lubo ta walka z razu ten pozór poniekąd 3a sobą miała, utraciła go przecież zupełnie przez zmieszanie się z owemi dzikiemi i burzliwemi zdaniami, które w Eu ropie iaż tyle niesczęść sprawiły. Przyczyną tego zmieszania się są awanturnicy, Jkiórzy się z Ameryki północney, a ie»cze bardziey z E u r o p y, gdzie ich na nayołropnieyszą dla nich mękę, to iest: nażycie w spokoyności skazano, do A m e ryk i p 0łu d n i o w c y cisnęli, dokąd ich zaburzenia, jak tygrysów zawąchanie krwi, znęciły. Naszem zdaniem iest hańbą dla Oficerów Angielskich stowarzyszać się z takimi ludźmi, i walczyć pod chorągwiami dzisieyszey deraokracyi, którey cechą iest pustoszenie. Ta tlemokracya iest dla towarzystwa ludzkiego tein, czem byli Turcy dlaGrecyi; obalali oni zamożne miasta, zamki i świątynie, by na ich gruzach tron barbarzyństwa wznieśli. Prawda, że iakobitiizrnowi dzielność przyznać rnu<<ierny; altż ta dzielność iest dzielnością ducha pustoszenia, iest ona dzielnością burzy, pożaru i dzielnością zarazy morowey. Kic-dy wiedziemy bieg iakobinizmu od iego początku W rewolucyi Francuzkiły, i od iego skutków w osobie Bonapartego i woysk FrancuzItich, aż do obecney chwili, gdzie się w postaci buntów i spisków we F r a nc y i, a pod postacią klubów, rozruchów i taiemnych spisków W Anglii pokazuie, postrzegamy w nim zawsze znamię charakterystyczne, któleśmy właśnie wyźey opisali. Jeżeli iakobiXiizm spokoyności i niepodległości narodów etwarcie burzyć nie zdoła, zbiera materyały palne w miny, oczekuiąc chwili, gdzie luntę zapalić i przez zdradę dzieła dokonać może. Zamiarem iego iest i było oddawna, buntować narody przeciwko ich rządom, aby tikiedne, iak drugie w przepaści pogrążyć. Duch ten pracuie wszędzie nad odnowieniem rewolucyi. On to starał się w A n g l i i obalić iedną z naylepszych konstytucyi, pod hką tylko kiedy ludzie etzęśliwie i rozumnie żyć mogli. O» to podsyca w Zjtdnoczonych Stanach Ameryki północney zamiłowanie napadów wojskowych, i obala zasady honoru narodowego. On uwiódł część ludw Pernambukańskiego, aitby sobie panowanie gwałtem przywłasczyła, a drugą część rabowała i ucieuiiężsła. Ten to. duch okazuie się nakaniec w Ameryce Hiszpańsk i e y, wrienawiści wszystkiego, coiest szanownem, świętem i uchwaloncin; w anarchii, którą w tak wiciu okolicach ziemi tameczney płodzi; w śmiałości, którą wp3ia w bandę zfeóyców morskich, co wpośród pokoiu handel całego świata rabuią. I tegoż to ducha dalszemu rozszerzaniu się mieliby honorem tchnący Oficer.;wie Angielscy dopomagać?" Na to odpowiada gAz*ta Londyńska Morn ing- Chronicie: "Gazeta Kuryer okazu» ie taką gorliwość w odradzaniu Oficerom An« gielskirn przyjmowania służby u powstańców Ameryki południowey, iżby prawie należało myśleć, że Ministrowie postanowienia swoiego: ażeby w tey sprawie neutralnymi pozostać, iuź żałowali. W samey rzeczy znayduią się oni w bardzo przykrem położeniu między nienawiścią swoią prztciwko liberahiym z?eadom, krorym tu nazwisko iakobinizmu daią, amiedzv pragnieniem pomnożenia przychodów swoich przez rozszerzenie handlu z Ameryką południową, coby koniecznym skutkiem ity osw.pbodz.enia od władzy Hiszpańskiey było. Tymczasem życzylibyśmy, aby przy swoiey nienawiści przeciwko iakobinizrnowi, prawdzie cóżkolwiek wieroieyezymi byli. Nie iest jbp.wiem prawdą, aby stronnicy B o n a p a r t e g o , albo awanturnicy z A mery ki północney, do eprnw An- e ryki południowej taki wpływmieli, iati im gazeta Kuryer przypisiiie. Wiemy, że kilkunastu Oficerów Francuzkich wysokiego stopnia nowym rządom Am eryki południowey usługi swcie ofiarował o, lecz źe ich nie przyięto. Jeżeli się w ich służbie Francuzi znayduią, tedy są nimi tacy, którzy się, tam z S1. D o ming o przenieśli, albo w Ameryce zrodzeni są, iakoto: S1. Martin z Peru, i B rio n, zCurassao rodem-będący. Rząd Wenezuelski na wyspie Si Małgorzaty utworzony, uczynił Anglii propozycye nayliberalnieysze, będące w bardzo wielkiey sprzeczności z postępowaniem Hiszpanów, a zasługuiące u nas na inne wywdzięczenie się. Naszem zdaniem, nie ma żadnego przedmiotu godnieyszego oręża walecznych Oficerów naszych, iak właśnie taż sama sprawa. - Chcemy atoli z Kuryerem iescze parę słów daley pomówić. W dawnieyszych lepszych czasach zwykł był lud Angielski, iak B u r kępowiada: "wolność nie tylko wysoce cenić, lecz nawtt i ubóstwiać.** N aówczas chlubił się z przelewania krwi swoiey za ludy, które przeciwko uciemiężeniu walczyły. Tak działała wielkomyślna E l ż b i e t a z N i d e r l a n d a m i , którymHiezpaniia iarzmo niewoli narzucić chciała. W ówczas mówił dwór Angielski innym tonem; dopomaganie ludowi uciśnionemu, nie nazywało się wówczas iescze, iak Kuryer teraz nazywa, "wspieraniem buntu w usiłowaniach iego, aby się od węzłów sprawiedliwey władzy uwolnić." Natężenia Holendrów, ażeby zrzucić iarzmo przesą dów, nie nazywano iescze wtedy "złośliwem opieraniem się wszystkiemu, co iest szanownem, świętem iuchwalonem." Wdzięczni za dobrodzieystwa, któremi nas wolność cywilna i religiyna obdarzyła, pragnęliśmy, aby -ię iey błogosławieństwa na wszystkie narody zlewity. Ten duch przeniósł się z Anglii do os Ad naszych, i pochlebnie to było dla rrae, gdy Mon. tesq. uieu mówił: "żeśmy

9°9

wlasach Ameryki północney wielkie mrody wypielęgnowali. " Wówczas nie byłe» iescze wynalezione nazwisko "prawości" (leg i t i m i t e ), aby niem c i e r p i ą c e p o s ł u - szeństwo oznaczać, a wyrazu iakobinizm, nie używano iescze do tego, aby nim. każde usiłowanie w uprzątaniu nadużyciów i w popieraniu sprawy wolności, hydzić. Jak różne są obecne postępki nasze od owoczesnych! Jedyną sprawą, wktórey oręża dobywać chcemy, iest sprawa tyranii przeciwko» wolności; iedyna nienawiść, którą obecnie czuiemy, zdaie się bydi zachowaną dla owych ludów, którym iescze iakoweś ślady wolności pozostały. Gdy idzie o narzucanie ludom Monarchów, których nie kochaią, albo o rozrywanie ludów wiekami z sobą połączonych, tam iesteśmy pierwszymi z POq mocą naszą; tylko sprawa ludu nie powinna bydz' bronioną. Takowe przedsięwzięcie nazywa Kuryer "wspieraniem buntu w iego usiłowaniach, aby się od węzłów p r a we y wła« dzy uwolnić." Któżby był pomyślał, ażeby kiedy w ojczyźnie Russela, Sidneja" Miltona i Loka takim tonem mówić miano? Byłoż to spra wiedli wie wyłączać ludy owych pięknych i rozległych kraiów ocf wszelkiego handlu z inne mi narodami? Byłoż spr a wiedli wie ogałacać ich z bogactw» które im dała natura, i poświęcać ie łakometwu kilku monopolistów w Kadyxie? Byłoż spra wiedl i w ie wydrzeć im winne grono, które ich wprJIcy posilać mogło? Byłoż! s p r a w i e d l i w i e poddawać ich kopalnie poci moaopolia, przez co częstokroć nawet ant należycie używanemi nie było? - Słowem, byłoż to sprawiedliwie, poczytywać te osady sczególnie tylko za pole rabunków Europeyskicb? - Kuryer przeczy, ie woyne wAmeryce południowcy iest woyną za prawdziwe pr. «wa towarzystwa cywilnego, i twierdzi, "i e lub> ć * razu tę cechę m A ł a jednakowoż ią utraciła przez prz)mitsz. *nie