GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1817.12.24 Nr103

Wielkiego

Xiestwa

* a A *

POZNANSKIEGO

NTD. I O 3 .

w Srudę

Z Krakowa aH2Jl ijJ. Gruiinr.i.

jSTa eeesyi Ciała Prawodawczego naszego di ia 3. b. m. wybrano 5 człcnkow z pomiędzy Reprezentantów do sklidu Knmmissyi Pia *odswcz< -y, i uobw. J«no na w i is< K JVV.

S o ł t Y k o w b z a, aby względem prostowania pfztz Ci-łło prawodawcze »myUk Mnutu naypierwszą poprawą przez kommi«syA · r:,n;«oiiawfZd było niezwłoczne rozt'24Saole za skarił ń prz< uw urzędr ikom za oszoi ych. - · Odczytał (-otem Senator Delłguwany H o - s z o w s k i etatystyczny obrAz kr<uu. i oddał go Marszalkowi Sfymowtmu; a Sekretarz Si ynmtvy przeczytał iietę Kandydatów na U'zeŁdy sędziowskie, i odp wnóź K.ommiesyi O goiizacymey rozwięzuiącą wątpliwoić wjgltdetn epoki, w ktorey urzędnicy Sc dziewie i VVóycrustąpić T3Q nowo obranym. .- U*ończyla si A s« Ksyj przeczytał tern pioi < !ta eto prana o urzadzeoiu miiicyj, który wzięto do uamysłudnia 24. Grudnia i8>7»

Na «essyi dnia 4, 5, ib czytano rozmaite pr. irk-ta do praw, które, stosownie do prze-imiotu, odesłano to do Senatu, to do Ki.miiiissyi Prawodawczej, to 11 a teście do KotKHiiseyi Skarbowty. "" Dnia 8- b. mca tnteyeze Towarzystwo Dobroczytini śi.i obchodziło rocznicę zawiązania swego przez 1 aboitństwG. JW, Biskup nasz miał wuita, mszą, a po niey, rozrzew ]13iącą mowę. Ukończył się obchód zbieraniem przez Margrabinę W i e l o p o l «ką i córki W go Wassfcraba jałmu£oy, która kilkaset złot. przyniosła kasne Towarzystwa, tudzież rozdaniem przez tor Towarzystwo oddz elney składki ubogim, rozstawionym porządnie w kościele. Z Grodna dnia 6. Grudnia.

Dzwony tuttysze ogłosiły nam śmierć JW.

Stanisława Ursin Niemcewicza, *«rostv Rywiatyckitgo, Gubernatora Grodziuńs ki c g o , K a wal e » O u t e m S. S t a n i s ł a w a, i S» Anny. Mąż ten od młodych lat aż do zgonu rzsiącego, przełożyła N. Panu li{ skutiu ciągle służy? kraiowi swtmu. N aprzód w r. pierwszego rcztrząś. ,ienia swoiego, p o nIż a ]I 77 5 był Kommissarzem do smutnego roz- zdanie-sprawy, k.ór.go osnowa zgodna irst graniczenia po pierwszym podziale P o l s ki, oraz z poj anym do wiadomości pubiiezney daley Deputatem na Trybunał główny Litt., wykazem dział ,ń, tudzież maiątku i przychoCzłonkiem Rady nieustaiącey, i podwakroć diiw ttgeź funduszu.

Posłem na Seym Warszawski. Po ostatnim N ' .l . ey sz y Panie! Przez naywyższą k ' M "ayi. s rozbiorze kraiu, wybrany od ziom ow ar- uchwałę Z 6 S .. * dnia 2 go lerpnla l 8 l? d o W . szałkiem Litt., nakoniec przez N. Pana mia- szey C. K. Mości Ministra stanu, Konferennowany Gubernatorem Grodzieńskim, Wszy cyi 1 Przychodów, Hrabiego Sta di o u a wy_ stkie (e urzędy sprawiał uczcicie, przykła- dań * , otrzymali z naygłębszem uszanowa. dnie, bez nagrody, ze stratą własnego ma- niem podp.eani zasczytne przeznaczenie na iątku; tak i przez swe obywattlskie usługi, Współczłonków K«.mmissyi, która się w toprawdziwie polską uprzeymość i gościnność, ku interesów i w działaniach funduszu umazostawił po sobie żal nietylko krewnych, ale rzama prowizyjnego długu kraiowego rozi tych wszystkich, którzy go znali. U marł patrzyć, , o tern Waszey C. K. Mci bezpodnia 4. Grudnia i 8 * 7 w °5 roku życia swego. średnio sprawę nayuniźeniey zdać iest oboZ IViednia dnia ]0. Grudnia. wiązaną. Wpowinnem dopełnieniu tego nayCesarz dał bratu swoiernu Arcyxiąźęciu wyższego rozkazu zgromadziła się KommisR a y n e r o w i, wielki krzyż orderu 5. Stefa- eya dnia 2 ago b. a.., gdzie złożone sobie ze na. Rzeczony Arcy-Xiążę ma bydź prze- strony Dyrekcyi funduszu umarzającego wy_ znaczonym na Wice-Króla państwa Wene- wody działań oneyźe w pierwszym półroczu, cyańsko- Lombardzkiego. obeymu.ąc rachunki i wykazy stanu raallIK«. Mówią takie, ii w XiesUvie Salcburgskiem wego funduszu umarzania prowizyinego dłuzaprowadzone bydi maią stany kraiowe, a gu kraiowego, mdzież przychodów tego funw mieście Saleburg u urządzonym uniwer- duszu 1 przepisanego użyda onvihie, przey. sytet. rżała , roztrząsnęła. Ze zaś Kommbsya nie Poseł Francuzki Hrabia Cara man, który tylko ma nasLbie włożony obowiązek roztu powrócił znowu z Paryża, przyiął dany patrzenia się w działaniach funduszu umamu tytuł Markiza. rzaiącego, lecz także i dochodzenia skutków X. Zachary asz Werner, który tu cię- tych działań, przeto dAia 27go b. rn. przedżko chorował na zapalenie płuc, dobrzeie fiięwzięła takoż skontrowani -; ooflVkiQw, z któod dni kilku i wyszedł z niebezpieczeństwa. rych się stan maiątkowy funduszu urnarzaiąXiąźę Arcybiskup tuteyszy odwiedzał go w cego składa. W załączonym tu protokule chorobie. wszystkiemi wykazami opatrzonym. r*cz>6 z Patentem z dnia S2go Stycznia r. b. za- Wasza C. K. Mość nayłasbwiey rozważyć chował sobie N. Cesarz Jegomość mianowa- sczegóły procedury i uznanie Kommissyi. nie Kom«)i6Syi, któiaby się w działaniach Stan maiątkowy funduszu umarzania długu funduszu umarzania prowizyinego długu kra- kraiowego, którego zarodowy maiątek dnia iowego rozpatrzyła, i o ttm bezpośrednio igo Marca i 8 j 7 p r z y rozpoczęciu działań Jego C. K. Mci sprawę zdała. Ta Kommis- nowo-utworzonego Instytutu umarzaiąceg@ sya, ustanowiona po upłynie.niu pierwszego 50,135,627 ZR. 21 i Kr. wynosił, pomnopółrocza a:l, zaprowadzenia funduszu uma- żył- li{ z kpńcem miesiąca Sierpnia 1817, duezowe, które z dniem lwszym .Marca is > 7 3.1 74. 15 O Z R . 3 O Kr. wy n o s iły, o t rzym a ł y przy końcu sześciomitsięcznegf» zawiadywania »59953 ZR- 14 Kr. nadrostu. Przychody funduszu obracała" się wyłącznie na ciągłe wykupywanie kru':owych Obligacyi, a przez te działania zostały w ciągu pierwszego półrocza 5.1 i 5,700 ZR. prowizyinego długu kroiowego z obiegu wyciągnięte. l'rj.ez ninieysze nayuniźeńsze zdanie eprawy dopełnia Kommiesya z naygłębszem uszanowaniem podpisana, danego iey nayłaekaw szego zlecenia. W W i e d n i u dnia sg. Września 1/\ 17." (Nastgpuią podpisy.) Dnia 29go Listopada spalono publicznie w 4V iedn i u znowu Dziesięć Milii onó w Złotych Reńskich papierowych pieniędzy, które weszły drogą dobrowolney pozyczki, otworzoney Patentem z dnia ig. Paźdzkrnika igtCgo. (Ogółem więc spalono iuż i o miliionów Z R. pieniędzy papierowych.) Donoszą ze Stambułu, iż dnia 5. LiStep ada urodził się W. Sułtanowi syn, któremu przy obrzezaniu dano imiona S u ł t a n Sulaiman.

Z Monachium dnia 26. Listopada Uchwała Królewska z dnia 15. bież. mca ustanawia stosunki Star.u, w których, iakie ukochany zięć Króla naszego X i ąź ę E u g e - B i usz (B e a uha rn ois), teraz Xiąźę/\ Leuch tenbtrgski, w teraźnieyszym swoim Sianie, iako Xiąźę Eiche t ad t, i iego petornkowie, tak względem Króbstwa, iak i Króla, -mi« Ć maią znaczenie, i st opisano. Xiąźę i ieg» potomstwo do t>tułu Xiecia Le u eh te n b t r g łączyć będą tytuł Xiaia t E i s h s ta d t, na co osobny prjywiley odbiorą, i mieć będą herb przy tymże opisany i odrysowany. Xiąźę Leuchtet berg i iego potomstwo ogłoszeni będą za pierwszych z familii Xiążąt w calem

1145 *

Królestwie B a warskiem, 1 mUl; 'w pismach do Władz pod ich prawami będących używa£ wyrazu M y,- Xiążę przy każdym obchodzie uroczystości ma pierwszeństwo po Xiaietach krwi Kró Uwskiey. Od wszystkich wiadz odbkrrć ma przy kaźdyrn ich zgłoszeniu się tytuł Nayiaśnieyezy Xiążę, a ni kopero e: de J e g o K r ó le w i c o w s ki e y M os c i. Tenże tytuł potomkom 7 iego służyć będzie.

- W kościołach do niego należących ma bydź po zwykłem nabożeństwie, i po modlitwie za Króla, rowniei za Xiecia E ug e n i u s z a i iego potomstwo odmawiana modlitwa. W przedmiocie sądowym, Xiążę będzie miał uprzy wik-iowane swoie sądownictwo. -<- Taż królewska ustawa wyiaśnia przepisy, co do stosunków wewnętrznyih, naywyższcgo rządu adrnmistracyinego, prawodawstwa, sprawiedliwości ipoJicyi, duchowieństwa, woyskowości i dochodów Xiecia, niemi iey co do stosunków u go urzędników. Powaga reprezentacyjna względem mocarstw zagranicznych należy bezpośrednie" do Króla, z wyiątkrem ty<h inttressów, które Xiąźe. z zagrsnicznemi państwami w stosunku swoirh posiadłości mit ć może. Prawo ułaskawiania wsprawach kryminalnych iedynie należy do Monarchy. Władza nad woyskiem zostaie zupełrie przy Królu, i prawa konskrypcyi zostaią, iak były. Xiąźę i iego następcy mieć będą db zamków, w których mitszkać będą, wolność od kwaterunków, a nawet pozwolono iest Xieuij mieć własna swoię straż honorową, która iednak Królowi przysięgę złożyć powinna. Xiążę używać będzie ty»h dochodów, które m u, podług osobt-ych z nim układ ew , są zapewnione, Xiąźę ma prawo mianowania swoich urzędnikow; lecz ci muszą pierwty wstósownyrh wyższych urzędaih dowody ewviey zdattiości złożyć. Wob o k«t Xieiiu wyznaczyć dla nich osobny m und ur, ale kokardę Bawsrska, nosić powinni. Dnia wczorayszego przedstawieni byli Królowi przez Xiecia Le w is dway nowi członkowie AkaiJtmił Francuzkiey, Panowie Laya i Roger, Król wyrzekł do każdego kilka obowiązujących wyrazów. Do pierwszego, kióry w czasie rewełucyi napisał dzieło % strony Królewskiey, rzekł JKMć: "Akademia jirzez mianowanie WPana, wywiązała -ię z długu, który Naród dawno był wynien zaspokoić." Do PanaKoger (autora pięiney sztuki Teatralney: Adwokat) mówił Król: "Sprawę WPana przed Akademią popierał bardzo dobry Patron (Avocat.J Izby, mówi iedne z pism tuteyszych, zgromadziły się tuż od miesiąca, nierostrząsano atoli detąd publicznie żadnego z proicltów dopraw, przez Ministrów im przełożonych. Eaport względem wolności druku, który iuź wyszedł na widok, nie znalazł dobrego przyięcia. Miłe piee<<iko, 'które w tym względzie wyszło, mówi przy końcu: "Zdanie publiczne oświeci Ministrów, ie despotyzm, zasad liberalnych płaszczem oduiewaiący się, równie mało stosownym iest dla F rań c y i, iak ów, który sczękiem broni i świetnemi zwycięztwy starał się zagłuszać." - Dało się nawet słyszeć, źe wielu znacznych członków Izb, odpadło od strony Ministrów, co się iednak niepotwierdza. - Wyszedł z druku pisma B e nj. C o n s t a n t : Anna/es de Chambres pour igi ? pierwszy oddział; płat)} autorowi za arkusz 200 Franiów (50 Tal.; Niedawno zapewniał, że iedyaie dlaiege pisał dla Merkurego, i innych dzienników, ażeby mógł się obezaaćz biegiem Cenzury dzienników-- a więc nie dla wielkiego wziątku? F o u c h ć ueiłuie znowu utorować sobie drogę de dawnego wpływu; stara się tymczasem o pozwolenie wrócenia do F rań cvi. Niezgadza się z życzeniem Publiczności, hl rozprawy odbywaią się w biórach, to iest

II 6

przy drzwiach zamkniętych. Ma ona upodobanie w wolnych i publicznych rozprawach. Z tt-go powodu niedawno uczyniony wniosek Prezydenta Izby o poprawę regulaminu, prawie powszedme zyskał pochwały, pomimo że nie wniósł iescze o poprawy inne, iakich sobie życzą. Proiekt do prawa o wolności druku, iak wróżą, ma pociągnąć za sobą wielkie spory, również iak i proiekt o konkordat. W biurach, pierwszy znalazł iuź mocnych przeciwników, a w Kommissyi ctntralney sprawił rozdwoietiia. Konkordat nieznaiazł także łatwego przyjęcia; z żywością przeto zapewne będzie spór wiedzony. Wielkie pomnożenie Arcybiskupów i Biskupów, których iest w liczbie 52, i utrzymywanie ich kosztem kraiu, nieprzypada do smaku, ponieważ nie iest zgodne z systematem osczędności, zaprowadzaney winnych gałęziach, iak np. w wydziałach woiennym i skarbowym. - Sczegóiniey niepodobały się niektórym łechtliwym ludziom słowa, których Papież użył: "Chcemy i rozkazuiemy," tudzież z przyczyny odnowionych roscztń do Hrabstwa A v ig non. N owe rozłożenie woysk Francuzkich, idzie epokoynym krokiem. Częste bardzo zachodź A zmiany w służbie woyskowey, i wielu Oficerów dotąd nieużytych wraca znowu na swe posady. Uważaią przy podobnych umiesczeniach ducha słuszności, który się bardzo podoba. Maią naywięcey wzgląd na zdolności, doświadczenia i oddane usługi; iuż nawet nie nicuią iednostronnie zdań, iakich się kto wśród pewnych okoliczności i w rozmaitych epokach trzymał. / Ze tym sposobem przeciwnikom Ministrów ułatwi się gra, niepotrzebuie wspomnienia. Przy układaniu budżetu obawiaią się sczególuiey mocnego i licznego oporu. P. Ca ta l a n i przez 3 miesiące zimowe rozdawać każe pomiędzy ubogich dzielnicy miasta w którey mieszka, co tydzień po 30e funtów chleba. miały wczoray w południe. Kommiesya, którey konkordat do rozbioru iest podany, iescze raportu swego nieukończyła. W T u l u z i e na dniu ag. Listopada, zaburzenie zrobili ucznie prawa w teatrze, i nawet porwali się na urzędaików. Wielu aresztowano; hersztów przed sąd stawiono. Z Londynu dnia p. Grudnia.

W raporcie miesięcznym o stanie zdrowia J. K. Mci żadna zmiana nienastąpiła.

Xiążę Leopold Koburg wyieżdia iutro do Weyraoutb. Pewna podeszłego wieku niewiasta chciała naiąć letnie mieszkanie, lecz znalazłszy zruynowar.e poręcze przy wschodach, zadała, ażeby ko liecznie nowe były dane, nim'się wprowadzi. "A to do czego Mościa Pani? odpowiedziała właścicielka. Gdy trumna z ley ciałem będzie wynoszona, znowuby ie musiano odrywać. " N a iednym okręcie posługiwała przyuczona małpa w kuchni i przy innych robotach. Pewną rażą została wybitą niesłusznie, i umarła z zgryzoty i ambicyi zagłodziwszy się. Wieść rozeszła się (mówi dziennik Times) ze rząd Hiszpański dozwolił wolnego handlu osadom swoim z wszystkie mi narodami pod słtisznemi warunkami. Pisma Angielskie, 'które wyłącznie handlu tego życzą Anglii same y , znayduią w tern postanowieniu wiele do zganienia, i niewidzą iaki zysk polityczny ofiarować można patryototn Południowcy Ameryki, ażeby im uprzy>emnić krok sprze«iwiaiący się ich intpresom , i oiscj.ący nadzieie ich niepodległości. Domyślaią się, że H itzpania zechce dla siebie wyrobić u'mocarstw Europeyckich, którym fł handlu Araerykańskim zależy, rozm ite korzyści, iako wzaiemność za dozwoloną wolność handlu, izwracaią uwagę tych mocarstw, że cały ich I zysk tylko w pozorze i w naz.»isku istnąć bęI d<<ie, albowiem - s»toy musi kenieczoie spływać ua t&ielką li i y t a n i

Cieszemy elę] mówi Ktiryer, it duch lepszy, którego działania teraz się widzieć daią, stawia Sekretarza stanu w położeniu, ii może iescze wypuścić na wolność wielu z północnych Hrabstw za zdradę główną uwię« zionych. Lord S i d m o u t h wydał znowu rozkaz, ażeby 1411I na welność wypusczono. W północnych okolicach gór Szkockich odkryto nowy sposób kradzenia zwierzyny. Górale Szkoccy wybierali młode orły z gniazd i przywięzywali blisko tychże za nogi. Stare orły zwabione krzykiem młodych, znosiły mnóstwo zaięcy, królików, kuropatw i inney zwierzyny. Górale spieszyli z odbieraniem im tego żeru, zcstawuiąc dla nich tyle tylko, aieby wrzesczeć nieprzestawały. Pisma Amerykańskie zawierają wyciągi Z gazety Curacao-Couranty pod dniem 4, Października o korzyściach odniesionych przez Rojalistów aż do 26. Września nad powstańcami Są one nader nieznaczące, wyiąwszy zwycięstwo, które C a Iz a da nad P a r e m odniósł, i przyczem ostatni prócz 400 zabitych, 500 ieńeów, goo koni wiele bydła, tudzież polewy ekwipaż ,miał utracić. Ferdynand VII, rozkazał w Caraccas ogłosić amnestyą dia wszystkich tych, którzy dawnity mieli udział w rokoszu lub dotąd maią. Wskutek tego wypuścił MoriIl» na wolność wszystkich ieńeów, których miał w swey mocy. Mniemano, że Generał powstańców Z a r a z a korzystać będzie ztey amnestyi. Podobno Morillo włożył znowu kontrybucyą na kupców C a r a c c a s i L a - G u i r a, wynoszącą aooooo Piastrów.

Ostatnie wiadomości zN o we go-Yorku, datowane są 14. Listopada. Ze Floryda wschodnia ma bydź odstąpioną Stanom zjednoczonym zdaie się niepotwierdzać. Mówią, że Komissarze do Ameryki przeznaczeni odbit-raią zleceuie do uznania niektórych Rzeczypospolitych. - Z powodu uzyskanego pokoiu i pomyślności kraiowty ma