GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1818.04.22 Nr32

Wielkiego

POZN

Xiestwa

S K I E G O.

Nro. 32.

w Srodę dnia 22- Kwietnia i8»8«

Z Rerlinn dnia )$. Kwietnia.

"Przedwczora wieczorem przybył tu T7ĄdzAty Kiaźc Anhalt- Dessau i «tana! w przygotowanych dlań na zamku Królewskim pókoiach W czorapo godzinie i Ite.y wieezorney przybył tu Jego Cesarzewicowska Mość W. Xiążę M i c h a ł i wysiadł do zamku Królewskiego, gd?ie od dworu Królewskiego został powitanym. W orszaku Jego Cesarzewico wskiey Mci zi.nyduiąsie Generałowie Paszkie wicz i Aledyński.

21VnYS%aWi dnia 14. Kwietnia.

W niedzielę dnia i& b. m. w południe N.

Cesarz 1 Kroi p a n nasz miiościwy wyiechał Stąd na dni kilka do K a l i s z a , wziąwszy z sobą JO.Xiexia Wołkońskiego, W kilka godzin po Monarsze puścił się wtei drogę iW.Xiaie, Michał.

SEYM KRÓLESTWA POLSKIEGO.

Izba Poeelfka.

Posiedzenie dnie 9. Kwietnia.

Gdy JW. Sekretarz Seymowy odczytał listę obecnych Członków, JW. Marszalek zaguł posiedzenie następującą mową: "p/ześ ufna Izbo P.selska! "Projekt dzisiay wniesiony przez Radę, Stanu, a przez wasze Komraissje, współobywatele, roztrząsany, tycząey się Moratorymn, mi na pierwszym nzględzie zabezpieczenie pewności kratowego mienia. - Maiąte«; krain wy dzieli bi<1 na dwie cz, A( i; pierwsza składała dóbr ziemskich posiadacze, drugą właściciele brzęczaeey monety. - Hipoteki i dóbr ziemnych otaxowanie, skutek światła narodowego i doświadczenia, iui zapewniły bezpieczeństwo pożyczonych pieniędzy. - Woyna, zabory, znisczenia, rekwizycye» róinogatunkowe podatki pozbawiły właścicieli ziemi ich liltraty i razem części kapitałn, ruynuiąc ich siedziby, dostatki, dobytek i wszelkie zasiłki. - Przymuszeni udawać się na nowo do właścicieli brzęczącey monety, iescze większych przyczynili ciężarów swym włatao triom, które lub świetnych usług kraiowi odd nyc , lub tylowieczney pracy były skutkIem I nagroda. - Kapitaliści nienaruszeni W kapitałach i procentach, które hipoteka im gape:vniła, z pomn.iawszy o stratach współbra.cI, o ynI czeJ?-Iu monety kraiowey, zadalI prawIe niemiłosiernie zwrotu nietylko ewfey intraty, lecz i kapitału. - iwąd, wu&jI.c na szali sprawiedliwości straty posiacL A CZÓW zieI?i, zup łue, i?h oddanie się oyc/iy /itie, znaląc USłUgI pOswIęcone dobru'ANarodu nie mogąc ich nagrodzie, chciał przynay iini y od pows echuey zg.uby. zasłonić, i moratoryuin OgłOSIł, :- KapItalIstom, którzy żadnych cięarów ui'Aznosiii, zapewnił i kapitał i procent Intraty corocznie płacić rraKaAHI..I,c. - Mnstwo vpekulatori'w, W niesczęjciach kraiowych w.ładnego tyl.ko zysku szukających, obur/\io 8I A , zapomnIawszy, ze ich maiątki i intraty "iJ?- statu quo zostały, i że ich v\sp łbraci. i po. sIadacze ziemi, nadto byli sćzęśtiwi, gdy pogr0l!lu oyc/vstego cJioć p ł kapitału, nie 1qIchuIac Intraty, mogli zachować dla siebie i swych dzieci. - Zapomnieli równie że*kra. .. ' Iowego znIsczenIa swe maiątki całkowicie v\yniosłsz

ta. kraiowa i nast honor" chociaż' wiecey uciemIężonym" enazą rządzić własnościA nam nie doz wata. Swiatło Kzadu i waszych Koimuissy i podd. tie nam bI-odKi połączenia i waszey potrzeby i sprawiodlirtosci. - 1>0 nas należy /rozważyć, do iaKiego stopnia pogodzić możemy ten św ęty, arodek cnoty oyc->w naszych, kt ,r a z mIłoscIą. o czyzuy z mlekiem wyssaIFsUIY, z. zapewnIenIem własnego bytu inieskazitelności naszych obietnic. -. Sprawiedliw i e iedna zapewnia dobro kraiu, a cnota iest .-ta,\ą iego stzębcia. 'len projekt wysta«K . z r wifo , bu stronom i pewność inaiąt!.,I, I pewnosc oddania kapitału. - Kredyt na.rodowy, rckoymia uiuosci, wzniesie i przetnIe pasmo tych niesczęsć, kt re niepewność osobistych układów wsczęła i założyła be» zniżenia ceny inaiątk 4v i zniesienia st rodawnych icii posiadacz ;w. - Przes. vietna Izbo Poselska! W iiuie- narodu i sprawiedliwości wyrzeczesz o tein przę.dstawieniu, ktAre w ten moment £ekretar£ Ueymtt twoiey rozyvadze przełoży. " Następnie miał głos IW Radca Stanuc/y, .ufneścią narodową i kraiową władzą ae '6czyceni, widzieliście w III e III przedstawieniu , obraz przyczyny prawa nioratoryum i iego potrzeby. - Mam sobie za powinność dodać iescze uwagę, że gdy to prawo od razu zniesionera zostanie, ta część obywateli, co w naszych ofiarach udziału nie miała co na zwaliskach odwiecznych maiątków się podniosła rozdrażniona zatrzymaniem w chyżym bieg swych spekulacyi, rzuci się raptem naziemne posiadłości; asubliastacye i licytacye codzienne zniżą do części może czwartey cenę ziemi atem samem maiatekkraiowy. -Odwiecznych obrońc?w kraiu po on:kinieznayduiąc w swym narodZIe massy pIenIędzy wystarczaiącey na . eapłacenie iednomomentalne WbzystkicJi długów, któr.e ci<:tżą n calem Królestwie, p ydą ,n obce Ied Iby mo e nawet sami wierzycI.ele; bIegaIąc SIę IednI przed drugiemi, będą wIdzIe c połowę samych siebie spadłych; a dob r a, ktńre wezoray miliiony, po nieprzyięciu tego prawa ledwo piątą część będą warte." - Na gruzach zasłużonych w kraiu familii na .połowie maiątku wierzycieli wzniesie się' nowy rząd pieniaczów, co zyskuiąc z miliioua p oc.ess<1\v, i .dawnych posiadacz*>w i wierzycIelI razem znIsczą. - Z drugiey strony, cnonowiei.ia dnia i 6. Lipca 1817. roku,_M o. ratoryum ogólne z dniem iszym Stycznia «82« roku tak dla kapitałów przed dniem 20.

Czerwca »8« 5 roku zacienionych, iako i narosłych do tego dnia prowizyi zupełnie ustanie" - wyłusczaią,-, iż tym iednym środkiem Rząd mógł tak wierzycielom, iaS i kredy torom zadosyć uczynić. Mówił naprzód JW. Słubicki Pcseł Brzeski, iako członek Kommissyi skaibowty, dowodząc potrzeby dłuższego moratoryum, tudzież wnosząc, iż N. Pan podanym tym środkiem ochraniane wierzycieli od upadku, zechce z drugiey strony podana sposobuośaią przyspi-gzyć kredytorom odt-branie swych kapiułów. J\ V. Koł d o w s k i Deputowany Radomski I Kozienicki, zastępuiący jednego z członków Kommissyi do praw cywilnych i administracyjnych, wniósł, aby artykuł »gi w projekcie Żastrzcgaia/y, ii odtAd żadne M-aratoryum ponowione nie będzie, a podczas roztrząsania był umiesczot.y. J vV. N iemoie ws ki Poseł Kaliski, Orru(cyMalachoweki Postł Szydłowie-ki, Oebschelwitz Poseł Krakowski, i Ob nisk i Poseł Łosicki, wszyscy, iako członkowie Kommissyi Seymowyeh, %. głosach swych pełnych wymowy i nayslu· znieyszych zasad dowodzili, ii ziemianie dla dobra oyczyzuy maiątki swe obdłuźywszy, wreszcie okolicznościami woiennemi zniscz«ni, przez raptowne zniesienie Moraioryum do zupełnego upadku przywiedzionemi bydź mogą. JW. Raczyński Poseł Lubelski Wywodził rachunkowo, biorąc za zasadędług kratowy publiczny z rapprtu Rady stanu, iż potrztbjby było niassy pier iędzy gotpwych wkraiu ti* ICXX) niiliio.iow Zt., chcąc po zniesieniu Moratoryum w iednym czasie wierzycielom uiścić się i z długów skarbowych, i z dług . w prywatnych zieh procentami. JW. Hrabia Mikorski Postł Gostyński dowodząc Zasadami "prawodawstwa, ii na uwadze dobro kraiu mieć powinni, za proj- Ktera przedłużenia Moratoryum oświadczył się. JW. Raymund Rem bieliński Postł Biebrzański podobnie za projektem wnioski «we czyniąc, zwrócił uw,?gę co do kapitałów hipoteką zabezpieczonych, i z prostych skryptów należących. JW. Hrabia J e z i e r s ki Poseł Garwoliński był przetiw projek-towi, zasadzaiąc mowę, swoię na tern, aby odd ć "aidimu, co się komu należy. Nakoniec, odpurał wnioski czy iooe wzglądem utworzyć się maiącigo banku, gdy kraynasz, iak twierdził, J{ uhog i w gotowiznę. J W. Radzimiński Pt>8' i Mławski był zaprojektem, chcąc tylko wyj.ś ieiis. czyli moraioryum · ciągać 6ię możt j o gumm hipotecznych, czyli też i obligacye obtymuie. J JI'. Chmiele -, wski Poseł Lipnowski równie za proj. ktem DIÓwił, dodawszy, iżby pr#i« kt podany rnniey był potrzebnym, gdy ustawa N. Pani iui zaJUdiaw tey mierze, JW, .Baliński Depu-,towahy Hrubieszowski i Tomaszowski, lub* mówił przeciw moratoryum, dowodząc, iż' ta uciążliwość i ui (rwa od lat 11., iednakie byłby za tem krótkie m przedłużeniem, gdyby artykuł 2gi w proiekcie był nazad umieeczony. JW. Krysiński Deputowany miasta stołecznego War s z a w y z Cyrk. V. na zaeadac D ekonomiki polityczney wnioski swe gruntuiąc, 'mówił obszernie przeciw proiektnwi. JW.

Ostrowski Poseł Zgierski wylusczaiąc korzyści z przyiąć się. mogącego proicktu, mówił za nim. JW. F al tz Depuiowany miast* Rausza z cyrk. Igo był za proiektem, dodając, ii itdne skutki odrzucenie iego, lub przyięcie sprawić muszą, gdy ustawa Królewska oznaczaiąc termin Moratoryiny, iui nas obowięzuie. JW. Szołowski Poseł Łęczycki dowodząc, ii przez zniesienie Moratoryum razbyśmy ścieśniali wolą Monarchy przez ustawę przedłuiaiącą do roku l g a i . , drugi raz uymowałibyśmy atrybucyomSeymu przeszłego, który we dwa lata tymi e przedmiotem zaiąć się m o i e, oświadczył się bydz" za projektem. JW. Józef Grabowski Poseł Węgrowski dowodził, ii wszelkie dłu> gi, które pod dobrodzieystwo Moratoryum podciągną się, są iescze z czasów panowania Praskiego, kiedy powiększey części na przed * mioty zbytku zaciągnięte zostały, i dla tego oświadczył się przeciw projektowi. JW. J,e» z i o r k o wiki Poseł Częstochowski, lubo mówił, aby przez bank, lub inne środki zaradcze wierzycielom dopomódz można d» uieczenia się zdługów, oświadczył się iednak. za przyięciem projtkiu. JW. GotUewski Poseł Maryampulski równi» i za projektem, przymuwił się, kończątwyrazami s Milium, sednecessarium. N akoniec JW. P i e ń i ąż e K P o s tł, Kozu-nicki, członek Kommissyi d o ' praw cywilnych i kryminalnych, pociera! zdania za przyjęciem, wniesionego projektu. Gdy Uk się rozprawy ukończyły, nastąpiło głosowanie na wniesiony jprojeit, i *iiczJb£ ' przeciw 7, a zatem większość.ą 106, piojekt O przedłużeniu Aioraturyum przyięiym zost>ł. - O czem nieomiesziiał JW. Mar»załek Ha piśmie zawiadomić Izbę Senatorską; poczem odłożył posiedzenie do dnia iiaotępnego. posiedzenie Izby Poselskiey d. 10. Kwietnia. J .V. Marszałek przywoławszy Izbę do porządku, wezwał JW. Sekretarza Se>mu do oii< zytauia naprzód listy przytomnych członków, polem proitktow na dzisieys.-.em posiedzi iu przechodzić mabcych, to'itsc o ptocefitach, i uzupełnieniu prawa artykułem iJ-4- Kodexu cywilnego vii/etego. - >. A «tęcjfiie uwiadomił JW. Mnrsj .ałek, iż projekta wnoszone Sąiuż znaiome gdyż Są w ciągu z wczorayszym o Moratoryum, zapytuiąc dię r .zrrn, C,lJ;y" wolą iest Izby wprost przystąpić do głosowania, czyli u ż lesczu takowe uwagi ma nad niemi uczynić. - Lecz na oświadczenie wielu członków żądających rozStrząsaoia, przywołał J W. .Marszałek żądaiący< h mieć głos do zapisania się. Pierwszy więc JW. Stanisław Grabowski Foseł Stanisławowski zabrał głos, w którym wyłusczył potrzebę obiaśnien.a wniesionego pro jektu o procentach, mianowicie co do ich epok, 'i przytoczył artykuły kodexu cywilneg o, kiórtby w nieiakiey sprzeczności z podanym projektem mogły zostawać. Odpowiedział mu na ten wniosek JW. Hrabia K om o r o wek i Poseł Kielecki, wyiaśniaiąc, i£ Żadne sprzeczności wyniknąć ztąd nie mogą.

JW. S z o ł o w s k i Poseł Łęczycki utrzymywał niesłuszność uchylenia procentów umownych, dodaiąc, iż w sporach ledoe strony żądać będą zastosowania uchwały »eyraowey Xiestwa Warszaw, z dnia 16. Grudnia 1 8 ' i .

roku,--drudzy, nowego prawa.--A przyetąpiwąay W rozbiorze niaieyszego projektu <do prawa o procentach duchownych, żądał tylko dosutecŁoiejszego w projekcie objaśnię*nia. JW Raczyński Poseł Lubelski teł samt myśli przełoiył. W tern mityscu JW. Radca Sianu S z a n i a w s ki obiaśnił dostate« tzniey Izbę Poselską o zamiar .eh rządu, korz>ściich wyoikaiąeych, i usunięciu wszelkich arbitralności, co ten proitkt zapewnia. JW, B a I i ń s k i Deputowany Hrubieszowski 1 T 0maszoAeki wyłusczył z -stosowanym przykładem wydarzyć się m-gą< ą ok liczi ość. gdjie Sędzia bytby w oboięiności oznaczania opłaty procentu, źąddł więc w proiekcń stosownego do likowey ni)śii dodatku. JW. J óze f Grabo w s ki PoAeł Węgrowski prz- kła« dał, iż są ważuieysze przedmioty cb'ad Seyreowych, nad kturtmiby się zastanawiać potrzeba, a czas dla nich oznaczony iuż' kst króiki; - a zwracaiącuwagę do wyższych nad projektem oznaczo. ych procentów wytknął, iż kodtx cywilny nar -żonym w t>m względzie bydź może, mir uwii ie co do kipit.łó*; Vhite <<fondperdu są dawane - i ż te zwykło przeszło 10 od sta procenta przynoszą.- Na koniec Wnioskował, aby przynaymriley to zastrzeżono, iż gdy wierzy u 1 na pierwszym terminie oznaczonego procentu nie uiści, do 7 od &tł dla tak ni< rzetelnego prawo podwyższ«. J W. Szepie to wsk i Poseł Fykocinski co do summ ivyderkafowych i procentów duchownych awaj-i swe zastosował» źądaiąc pod lyRl względem domiesczenia objaśnień w projekcie. JW. Młodzianowski Poseł Pułtuski, członek Kommiseyi dopraw cywilnych i kryminalnych, gruntownie wyhś'>it pnirzebę ograniczenia opłat procentowych, tudzież zbiial wnioski, inkie w Sprzeczności wyciągano z uchwały Seymu Xiestwa Warez. dflia j 6. Grudn U'igi 1 z projektem do prawa teraz wniesionym. JW. Hakenszmit Deputowany Krasnostawski i Chełmski dowodził, ie prawo działać powi 'no na przyszłość, a nie na przeszłość. - Prgwo zaś w projekcie teraznieyszym podane będzie w tty sprzeczneści. - Daley, że materya ta powinna by ła hyH rbIacrona do we20rayezego projektu, pelnienie prawa artykulem 154T. «oaex5I gdy o MorAtoryum mówiono, i tam zzetóso- cywilnego obitego, do którego, gdy Rad» Wanię procentów oznaczyć. W końcu duma- Stanu nic nie raiała dodać, udwnłuiąc się gal si<j dostatecznieyszego wyiaś' ienia tego do wczorayszego swego wniesienia, JW. MarSłowa - d<iwnii-y-muiesczunego wart. a. seałek przyetąpił do dawania głosów z porzą.

pi .i ;it. b.; lub U go zmiany, gdyż wyraj, ten du zapisanym członkom, z kiorych: N ataozezrodzić *osdwuznaczny.-JLAcz woiljio- przód JW. Ł a b ę c k i Deputowany miasta Wiedziachswych JW. Hadca etanu Koźmian stob cz ego Warszawy z cyrk. IV. miał głot i M ł o d z i a n o w s ki Pgseł Pułtuski rzeczy sprzeciwiliby się zupełnie podanemu proje« tey <<jbiaśuić i.i< omieszkali. JW. Łubowi- kiowi, tako według iego zdania więcey twocki Poseł Rauzirjowski mówiąc za proje- rżącemu proces sów, nii dobrodeieystwa, a ktem, dowodził, ile wysoUe procenu nadu- naywięcey w tern go bydź sądził nieodpowia« Życiom i lichwiarstAu, tyle szkodliwemu, daiącym celowi, że wyzuw ł sędziego z zau« drogę otwier?ią. Nakonnc, JW, Dębo- fania, które mu <ię należy, gdyż wart. »244 t»ski Poseł Kazimierski przełożył uwagi co upatrywał te wszystkie Srz.g ły ogólnie obd<i stosu ko« pfa.wa kedexu «ywil ego, tu ięte, które projektem tak sczegołowo: skru« dzież zwrócił uwagę i o ao proce tow l.audlo. puUtnii są wypisane. JW. P o p i e I Poseł Wych zw\kle do b. od eta oz-.acza' yfiij a w Miechowski był równie przeciw projektowi, daisj.ym <<iAgu głosu okoliczność prztz J* A. a w uwagach dołączył i 10, że pomimo na H a n k e n S z m i t a wniesioną o wyraz Q./l- wczorayezey seseyi zatwierdzonego proj> ktu VJlI'ey objaśniał. T«k gdy ukończyły się roz o MoTaioryum, dzisieyszy tworzy nowe pr-wy. na-zapytanie JW. Marszałka, czyli wstrzymanie kapitałów, otwieraiąc po upły» Xlbi żvrzy i r j-kt wniesiony iednomysjnie nitniu pierwszego do nowego Moratorium przyjąć? Cala I.ba zgodną się bydź oświad- drogę. Wieyż« satney myśli dali się słyszeć czyła.- A nrzeto, stosownie do arł. 137. łUVV. Sz oł o w ski Poseł Łęczycki, CzaStat.Org. JW. Marszałek Seymowy projekt jeweki Deputowany Kalwaryiski.- KantO proce- ta h za iednomyśhue przyięty ogto- ca Deputowany Łomżyński i Tykociński -.' sit. (frojtkt ten, w dwóch artykuiaeh, zo - Pawłowski Deputowany Olku.ki, Pilicki i 9t WUK w mocy swoieysustawę Xieetwa War- Lelowski - Raczyński Poseł Lubelski-. , Szffwskego z r. -gil stanowiącą wysokość pro Ratomski Poseł Hrubieszowski - JXiadz Cfcctu, a w drugim mówi o zastosowaniu ar- Przyłuski Deputowany Płocki, którzy tykulu 2goi 3go teyże ustawy, iak następuie: wszyscy byli przeciw projiktowi. Za proje-) "Procent przerzeczoną ustawą umówiony, ktem zaś będący JW W. Faltz Ocpntowany px'dtug umowy przyaądzonym byttź ma do miasta K a I i s za z cyrkułu I. - O s t r o w s ki dnia ogłoszeni« teyże ustawy, itżeli prawa Poseł Zgierski. -- H a k e n s z mi t Deputotey epoki, w którey umowa zawarta l'yła, wany Krasuowski i (Jhełmski, zarzuty przepozW lały wyższego procentu nad 5 <>d sta. - ciw 1 it mu czynione odpierali okazuiąc, ii b) Od dnia zaś ogłoszę' ia teyże ustawy., pro- projekt ten nielylko niema związku z proje» cencdawi i'y umówiony w żadnym przypadku kn ID o Mora'oryum. lecz owszem wypłatę JDte może bydź nad 5 od sta przysądzonym, kapitałów ułatwia, gdy do lednego tylko ro« ale zwrotu iuź zapłaconego wyższego proc?n- ,ku sądelm nrz. Adłulenia dozwala, i wskazuie tu żądać niewolo» ) e N'Stepnie wpr>wa<!zo im pewną drogę postępowania, niezoetawu» - no drugi projekt do prawa pod tytułem: Uiu- iąc samowoluości Sędziego dalszych podzia« a onIec . Młodzianowski Poseł Pułtuski pHeKO»ywaiącem przymówienitm sie. rozprawy te zakończył. Poczem JW. Marszałek wezwał do głosowaniu, z którego okazało się, iż z liczby głosuiących 109. było 91. głosów za projektem, a ig. przeciw.- A zatem więJtszością głosów 73. projekt rzeczony przyjętym został. - Poczem JW. Marszałek nieomieszkał przez odezwę na piśmie zawiadomić o tern Izbę Senatorską, i odloiył posiedzenie do dnia 13. b. m. (Projekt wspomniony, uzupełniający art. u 44« kodexu cywilnego, obeymuie w 9 artykułach przepisy względem zwłoki, mogącey bydź przez sąd udzieloney dla dłużnika; zastrzega iednak w artk. 2. , "iż odwłoka terminu zapłaty sczególnym dłużnikom nie dłuższa, iak do roku jednego, a podział kapitału nie więcej, iak na rat dwie w tymie przeciągu czasu, dozwolone Łydź mogą.

Mowa JW. Prezydniącego w Senacie, miana na Sessyi Senatu dnia 6. Kwietnia. "Szanowny S nucie! "Masz na dniu dzisieyszym wyrokować, Szanowny Senacie! o projekcie prawa normalnego rozgraniczenia, które na Seymie bonstytucyinym w tey Izbie uświęconćra zostało. Chlubnem iest dla każdego Polaka wspomnienie, wzorowym przykład konstytucyinego Seymu, któremu brakło tylko wiełkiey duszy Alexandra Igo, by zbawienne iego ustawy wiecznie trwałemi stały się tak, iak wiecznie pamiętne mi będą. - Niesczęsne ówczasowey polityki EnrOpeyskiey widoki nie pozwoliły ostać tak wielkiemu dziełu A które wraz z Polską runęło. - Ale niestety! Klęska n<irodu naszego stała się pierwszem ogniwem tych ciągłych klęsk, które się ocliąi na wszystkie zwaliły; bo samowolne obalenie slarcźytego tronu Królów naszych stało się metylko hasłem lecz iakby upoważnieniem dla tych, co idąc za tym przykładem, obalili iedi.e, wytrzęśli drugie, zagro/i'i vyszystkim. -. Kiedy więc ten potężny Władca północy, co mądrością swoią z łona zaburzenia świata w)Vl\ iódł iego spokoyność, osądził rzeczą równic potrzebną iak sprawiediiwą dźwignąć tronPolski, i na nim zasiąść,by_odtąd obalonym by di niemógł; nie dziw, że ies , iego życzeniem, i.-ś> ef2:ł%łte¥, przywIodł do skutku zbawIenny Konstytutyinego zamysł. Jakoż wprowadzony do tey Izby od Kady Stanu projekt rozgraniczenia normaln go nie iest czein innem, iak tylko ożywienIem tegoż prawa ustanowionego na Seymie konstytucyinym, którego niewykonania żałowała dotąd Polska. - Jak iAyiawnieysza użyteczność iest celem prawa tego, maiącego zapewnić na wieczne czasy nam i potomkom tl naszym spokoyne posiadanie swoiey własności. Cel ten równie dla nas pożądanym bydź powinien, iak był dla Seymu Ronstytucymego.Szrodki dziś podane do osiąguienia go, są ryle do ówczasowych podobne, ue tego dozwoliła miana form konstytucyinych. Obszerniejszym, Iest tylko projekt dzisieyszy w rozwinięciu prawideł swoich, a czas do iego wykonania dozwolony, dłuższym. - Są to więc dodatki do uzupełnienia prawa Seymu konstytucyjnego, nie, zaś zmiany do przeistoczenia go dążące. -Czyny iego wzorowemi zawsze będą-dla każde-' go dobrego Polaka, iniłeni ich wspomnienie mianowicie, iaK w obecney chwili słyszan z ust dziedzica nietylko imienia, lecz 1 cnot obywatelskich Naczelnika Seymu konstytucyinego, wieczney pamięci Marszałka iego Stanisława Małachowskiego. - I mnieteu mąż znakomity zasczycał przychylnością SWOią, i ia starałem się isć w ślady iego; dz}s tedy , kiedy zaymuię to mieysce, na którem go częst widziałem, zdaie mi się słyszeć glos iigo mówiący o'l!lnie: rtO»yń iak ia! - O szanowny CIenIu! życzeniem przynaymniey odpowiem zleceniu twoiemu, podaiąc Senato ri do upoważnienia na wieczne czasy zbawienne prawo o "rozgraniczeniu nonmtinein " które ty Seymowi konstytucyjnemu obywatelską po-' dał ś ręką: - Tą zachęcony myślą zapytuję się, czylI przYIęty w Izbie Poselskiey niezmierną większością projekt do prawa o rozgraniczeniu, Szanowny Senacie, iednomyślnoscią w prawa zamienić nie zechcesz ?"

(Wiadomo iuż, iż przeszedł iednomyślnie.) M.owa JW. ybicki go, Senatora WoJewody, mIana w IzbIe Senatorskiey dnia 3. Kw letnia.

"Szanowny Senacie! Projekt o małżeństwie wniesiony do Senatu, smutnych myśli rozwila mi pasmo... Przywodzi mi na pamięć tę dłngowiecznąkollizyą między władzą duchowną a świecką, która często w krwawą zamieniała się walkę... Zasmuciło się nieraz Niebo na widok woyny zaciętey między Pomazańcami gdy żyzodło, z którego miał czerpać przykład I) oiie 00 zgorszeniem... Powinien był stąd i Kościół przeglądać straty swe duchowne. bez takich rjo.vieui gorszicych sporów, ruoie aż dot.ąd, iż.powiem w duchu Ewaajelii, "byłby IedenPasterz i iedua owczarnia; , ale walki teologiczne rozwarły iey wrota, i na różne rozdroża iedney matki rozsypały się dzieci. · Dość nam tu wspomnieć iednę A ug lią, aby obraz tey prawdy w oczach naszych stanął. -. Miałby był Chrystus liauiią Swoią tyra sporom oniec położyć, gdy wielkie prawo ogłosił Swiatu - "odda.vaycie fioAu co iest Boskiego, Cesarzowi, co iest Cesarskiego" Ale namiętnoI Sei ludzkie prawa tego zrozumieć niechciały.. .

, Gdzie z ducha czasu zaszła przewaga, tam i nadużycia się wzniosły, a z naduźyciów szły Wzaieume prześladowania. - Wnet niezgoda »ozpala}a kagańce róźnowiernych opinii, aź · WreszcIe na zasmucenie całey natury płodziła <łzi»vot\\'ome plemię bezbożnych. -Ale zaciągniyiny zasłonę na tę okropna, pamiątkę w dziel ca C r eiziiańs ich. .. Przyznaymy, źe te tllesczęscIa na sxvIat moralny płodziło rozciąg.nięte nad nim powszechne zaćmienie... - UWeba było czekać wieków światła, które luI dzi do siebie zbliżać miało, i w których człek Człeka mi ił poznać, w których, powiem, koI śetóJ: i trohy miały sobie podać rękę zgody i I jedności. - Miły nastał widok Bogu, gdy Papieże z Królami w ściłleysze wchodząc porozumienia, dobrowolnie z naleźącey się tronom w pewnych częściach powagi świeckiey odstępować zaczęli. - Nie tu iest mieysce wyliczać *. <źne_z różnemiMonarchami a StolicąApostolską w r >żnych epokach zawierane konkordaty; są one światu znaiome... Wiemy, iak wiekattft postępuiąc w oświeceniu Państwa Katolickie bez dopusczenia się odsczepieństwa w obronie władzy swey wszechwładney kraiowey stawały. Wiemy, iak posłuszne swey matce kościołow} dzieci, doszedłszy pełnoletności, praw »obIe shiżjcych domagały się skutków. - Tu powiedzmy sobie prawdę, źe w tym powszechnym postęgie innych kraiów w stosunkach politycznych my ledwo A krok iaki uczynić na przid mieliśmy śmiałość... Zostawaliśmy zawsze pod rózgą klątwy kościełney i polityczney. -- Jeżeli Posłowie obcych Mocarstw nam rozkazywali, i władza d'ichowna z za gór Atpeyskich nam pisała prawa. - Pierwszy, ile wiedzieć mogę,'nieśmiertelny Andrzey Zamoyski, do napisania praw zbioru iednorayUnie przez Seym 1776 wezwany,-pod artykułem o Duchowieństwie odważył się napisać, - »aby

żadna bulla Papiezka nie była w bratu «łachana, dupókądby iak w innych kraiachkatolickich niemiala cechy Kządow y - exeejuatur.'-Tę myśl godną Aa dr z eia Zarn oysk iego z iaka. 17ociechą, iako redaktor dzieła \ \ projekcieumieSciłem, wysłowiić dziś iescze nie potrafię, a razem zamilczę, iakie na to piornny wypadły zNuncyaiury. - Nie miał zapewne kości.-ł i oyc zna wierniejszego nad A u dr z eia ZamoyskIego syna; ale te uczucia iego szlachetne wzięto za natchnienia odsczepieńca- rozumiano wniiu widzieć uczonego ,M i Koł aia fi a dziw i l i a. - Atoli Maź ten prawdziwie wielki znalazł iescze w światłe i pobożności Krzysztofa Szembeka Biskupa Płockiego pociech , który przez nadzwyczayną gorliwość, prac.uIąc wra z nami około praw zbioru, usunął SIę lako BISkup od redakcyi tey myśli o "Bulli''', ale dał nam poczuć, że ten artykuł nie miał naymnieyszey cechy odsczepieństwa. - Szanowny Senacie; Gdy złaskawioneNiebo osadziło . ., , naIU na tronIe rownie potężnego, iako i mądrego Króla; gdy ten w swym nieśmiertelnym głosie wyrzekł: - "Reprezentanci Królestwa Pobkiego unieście się do wysokości waszeg» przeznaczenia," - gdy mówię, wyrzekł: - "iui odtąd Po Iska ma znaczenie świetne w rzędzie narodów E u r o p y ;" - zostauiemyź w poziomym dawnego sluźebuictwa stanie? - Ale -, x a n d e r Pan nasz miłościwy, który na religii,' na czystey moralności, i na wyobrażeniach liberalnych, iak na nieporuszoney skale Tron swóy oparł, dostrzegłszy, źe wKodexie Cywilnym , który nam dotąd za prawo służy, źadney wzmianki religiyney w artykule o małżeństwie: nie ma, zalecił Radzie Stanu, aby na Seym wygotowała w tey mierze projekt, wktóryinbf pogodziła prawa duchowne ze świeckiemi. - Takiey to natury projekt przyniósł dziś do Senatu Deputowany Radca Stanu, abyśmy o mm.

opinią naAzę objawili... Poważni Mężowie! ufam, źe gdy go dokładnie w mądrości waszey zważycie, potwierdzić go zechcecie. - Zostawia on religii, co iest religiynego, zwraca powadze cywilney, co się do powagi Rządowey należy. - Pod Rządem Koustylucyinym zostaiąc nie ożemy mieć S.ądu, tylko Sąd Konstytueyiny,' I na tey zasadzIe Sąd tylko Cywilny może o ważności lub nieważności związków małźeń* skich ostatecznie stanowić. - Rząd Katolicko-" Rzymski - Austryacki zapewne przej. Duchowieństwo nasze za wyklęty uważany bydź nie może. - Dom owszem Rakuski był od dawnych wieków za filar Stolicy Apostolskiey uważany, a przecież w Księdze Ustaw Cywilnych powszechnych dla kraiów Monarchii Austryackiey 0 ne: -" Sprawa względem nieważności małźeuetwa powinna się toczyć przed Sądem szlacheckim tego Okręgu, W którym małżonkowie swykle mieszkaią," - DaLey obowięzuie Sąd, aby do zgody zakłócone małżeństwo skłaniał, czego gdy niedokaźe, kończy prawo: - "tedy Sądy szlacheckie wyrok względem ważności Łub nieważności małżeństwa wydać maią." - Poważni Mężowie! takowe prawa obco nie biorę wpomocdziałań naszych politycznych.-Pod samowładną udziebiością Kządu naszego iuż dziś zostaiąc, niepodległości narodowcy mv nam krępować, nic iey ścieśniać niemoźe. Przytoczyłem te obce ustawy w zamiarze zaspokoienia troskliwej- świętobliwości Duchowieństwa naszego, dowodząc, iak dawno iuż Rz<td\ ](&f tolickie w tłumaczeniu prawdziwego ducha Z boru Trydenckiego bez obawy wyKtęcia wchodziły, - Postępuycie M ięc Oycowie krain w rozwadze głębokiey tego projeatu, Który nam Mada Stanu podała. Star.iycie się w mądrości waszey pogodzić prawa ołtarza z prawami tronu... Bez religii, tey dzielnej kotwicy, bezpieczeiistwa społeczności ludzkiey zaręczaiącey, powiem, bez religii kray stać w pokoiu trwałym niejnoźe, ale zarazem bez udzieliiey i niepodiegłey władzy kraiowey, wyobrażenia nawet społeczeństwa cywilnego uczynić sobie niemocna. - Ciało takie na pozór polityczne, byłoby bez duszy, byłoby martwe. - Co do mnie, ponieważ prawa kościo 1 * z prawami ndzielney władzy kraiowey w przyniesionym Halli projekcie pogodzone znalazłem - ponderibus liberała suis - iestem więc zupełnie za tym projektem."

Z Petersburga dnia 12. Marca.

I B ada uer-.nowifcń kredytowych, stosownie do *i?,ifesiu z dnia 7. Maia, i urządzenia do teg.z WS' ifeetu załączonego, odprawiła purwsze posiedzenie ii i< 1. L u t! go roku tegoż, pod prz--wodmetwt mrz« z>wiste-go Hadcy taynego jmrwszt y kL.ssy 4icci. Ł o p u - hin a. ZczłunłoAmianowa yct. do t y Lłjdy znajdowali się: rzeczywisty RarifJ tayny G u r j e w, Mi. .ister Skarbu; R dcaTiy y, Baron Karapenhqu;ueH. Kontroler (.e'trał'y "ańetwa Radca T -iyny Senator Xiaze 8j . r.h ows ki, spraWuiący urząd M-'szbłi Gabtmii t'ttersburgśłiiy "i. bjt obu. y. «'io> kowii wybrani m eunu ezlacUeckitgo, sa,: Wicłsi JAowczj

Naryszkin, Generał-Major Meller, Rad-' c a T a y n y S e n a t o r H r a b i * C h u w s t ów, B s d c» Kol* giainj- ikrua C z e r l t a s o n, i General * M aj o r A d a d u rów» N a c z c b i k t u P t ę c H r i > elersbuigskieęo Juk ów, i tj.;V kowit wybrani ze staną kupieckiego, in-IeząAcy także do tey Rady, a na posiedzeniu ob cni, P P . B.dca handlowy Mołwo, Wm-górekł kupiec f>ierwszey git łdy, G o ł a s z e w sk i, Rddca handiouy K a s e o w, R,,«)c- dworu S z t r b a k o w ; M e y er, ku p i e c p itrw e z« y gi'łdj- z N a r w y. - Posittizei.it rozpoczęto sitA cz)iaiiiem manifestu 1 urządzania Rady ustanowień kredytowj eh. Pt-iein Minister Skarmi czjta} do 'itsiniifc o postępie i> aezcgo sjstomatu kredytowego, i e lwaz.iejszyra sunie kredytu.

.n

'. . . . . . . .. I

. ..........

Uroczystość C pud Wsch. Gniezna odbędzie się dopiero w dniu 5. Maja r. b. - F,

TEATR

POLSKI.

W przyszłą fSiedzie-Ię, 10 lest dnia 27. mrf Kai e tnii r. b., dana i <J<I>.IC 09 V\ YBCKH żądanie po pitrwszy raz LU-pieze.ii jcya Wi< l ucy Histor>czn *y *rag< nyi « o A C . U odsłonach v.i.,rszern przej. P, KjJI»».j Ł,O i.apisaricy, p< u nazwiskiem: tiu ib ara ha dziw 1 II o Mn u.

Prześwietla Pubłicz- ośe I! Dzieło to uznane za naytloklai.i.it s.Z.. w literaturze oyc.y-i. y, tjlekiou.i» wysa Atan« ha te alnU Wor-sVauski'j?, zyskał.-, nal-zji pochwały. JIM. nit oAczeAdza* iąc na iak i.a)prZ)Zv<ii..bją . · .).-aooc lUK Jl znacziivch a koniecznych wy.laiir.ach :.a okazała gaidtrobę, lakoui. nasniut.YboolliK iXekucya, ufny iesttin, 12 Prześw. il A AKaJIa Pubie zn -ść licznóni zA.omadz. n em wuowisi.- \u jasrzy<<is<<, t przyituu. A Ziiayuzit-sz ratyshikrya,

J. Milewski,

D.

T.

,

Dodatek

OJ Menu dnia u. Kwietnia.

JO. Xiążę Kanclerz stanu Hardenberg, powracaiąc z Prowiiujyś Nadreńskich staną* dnia 9. w J Ł a s s e I , a dnia 1 i g o puścił się w dalsza do E e r li na drogę. Dnia 6. m. b. odbyło sie pierwsze po wypoczynku Wielkanocnym posiedzenie Seyniowe, na Juórem Hrabia Griine, iako Poseł Niderlandzki od Xiestwa Łusemburgskiego, zaiął mic-ysce poprzednika swoiego , Barona Ci a g e r n . Podług wiadomości od granicy Franeuzkiey, wciąż trwaią układy w Paryżu-; prywatne ro«czenia Niemców do Frańcyi naywiększy cli podobno doznaią trudności. Trzebaby uporifywyin Francuzom okazać prawość ty cli rósczeń z własnego ich Kodexu Cywilnego, gdzie wartykule i 235 wyrzeczono: "K.,.żde zapłacenie domyślać się każe długu; można się upominać o zwrot tego, co było zapłacone bez zadłużenia się." Z P.ir\ża dma y. Kwietnia.

D ra 5.m.b.miałXiąięWełliogten dłu gą rozmowę z Xiecitm R i c h e I i e u, Ministrami Austriackim. R-ssyiskim, Angielskim, Prubkim, i Franiuzkhn Kommissaizira likwidaryiiiym t Baronem M o u n i er. Tegoż dnia wniósł Minister przychodów »Izbie Deputowanych układ do prawa względem urządzenia banku. Posiedzenie Izby Oeputowanych z dnia 4.

był<> inj, em z nayburzli»szych tr gorocznirgo zebrania« Był"zaśostatniem, nakt rem rnówcy * mat. ryi budżetu głosy zabhrali. Pierwszy mówca Pan Ganilh, ifdenzkommisearzow, r.idził przyjęcie budżetu i do ptł ienit zawamch w nim warunków. "Mnn nadzitię, rzekł w końcu, iż będą ost tnie, ktur mi nas obarczaią." - P a - i m miał Par» Bi on mowę ze wszech miar burzliwą, która kilkakrotni« była przerywaną, a uare

-*szcit tak dalece, iż przeskoczy wizy ostatnią część swoiego rękopisma, temi zakończył słowy: "Jestem za przyięritrn prawa skarbowego i za prędkiem obcych woysk wyruszeniem z kraiu." - Pan D ę b u na Id w głosie swoim rad::ił podatek w ziarnie zamiast w gotowiznie, i oświadczył się za utrzymaniem pułków Szwaycarskich, dodaiąc. IZ Szwaycarowie są jedynymi naszymi przyLaciołmi. Bogdayby, za wołał, wszyscy Francuzi byli tak dobrymi Francuzami iak ani. (Powstało na to sz. mranie, a Pan O u p o u t de l' Eure zawołał: bczecnie!) Pan E s n a u x , autor uwag nad sprawą Pana Scheffera, skazany został na 6 miesięczne więzienie, na zapłacenie 3 o o o frank, za karę, zostawanie 5 lat pod dozorem policyinym. i stawienie kautyi 3 o o franków. Z Włoch dnia 2. Kwietnia.

Biega pogłoska, iż Cesarstwo Austryaccy e W podróży swey do O a I i n a c y i widzieć się będą wTrieś cie zXięźną Marya, Lud wiką Parmeńską, W. Xieciem Toskańskim i Xieciem Modeńskim.

Z IVa r S Z a wy. - (Ukończenie Obrazu działań Rządowych).

IV O Y n a.

"leżeli woyelo narodowe nagle do bytu przywrócone zadziwia okazałością «woią pod względami postawy, ubioru i dokładności W poruszeniach: tężeli mieszkań) y kraiu są spokuyui, a przytomność żołnierza, która dla nich w nieoddzielnym od woyny nierządzie przyczyną zatrwożenia, odtąd stanie się powodem do bezpieczeństwa; b.żeii« sczędnosć w wydatkach i porząd- K rachunkowości podaią sposoby do hoynieysztgo a iednak m i'y kosztownego opędzania wszystkich po« trztb woyska: u żeli nadużyci* są »prostowano lub karcoae, skoro widdoru«. zostaną; te ko znamienitym przymiotowi Jego Cesarzowi.owekiey Mości Wodza Naczelnego, J*go wytrwałym staraniom, niezmordowane}' dokładności w tym. wszystkim, co służby dotyka, i surowemu Jego kar.-soeci woyskowey przestrzeganiu. Miedzy pierwszemi dobrodziey· twami z nowego rn;-eądzenia woyskowego dla Łraiu wynikłem! liczyć należy zniesienie gwar.

dyi narodowych, których skład, nisczący miasta nasze, był powodem do tylu słusznych uzaleń, i których usługa mało pożyteczna w porównaniu ze stratami z niey wypływaiącemi, zastąpiona zestala częścią od woyska linjiowego, c częścią oddziałami Weteranów i Żandarmów świeżo urządzonych, według układu maiącego w zamiarze ziednoczenie potrzeb słuiby woyskowey, i adrnioistracyi cywilney. Przepisy względem kwaterunków iuź znaczne kratowi sprawiły ulżenie, wyznaczając oficerom bez woyska wynagrodzenie pieniężne zamiast mieszkania w naturze, równie iak na opał i światło. Oficerowie liniiowi maią także te dwie ostatnie potrzeby w pieniądzach zaspokoiene. Koszary dawnieysze i inne domy ku teyże usłudze naby te, uporządkowane iak naylepiey zostały, w celu ochronienia tem więeey mieszkańców kwaterunkiem ciązonych; wystawienie etayni dla całey iazdy i artylleryi, tudzież koszar dla iednego pułku iazdy w Ł o w i c z u niebawnie się rozpocznie: znaczna ilość uieżdżalui wznosi się w kilku W oiew ództwach. N aprawy zdziałane sprawiły, iż iuż umieścić W dawnych koszarach zdołano trzecią częścią w ludziach, i wedwóynaeób koni więcey od tego, co tamże wiatach tg ił i igia stać mogło. Rolnictwo przestało bydż" ciemiężone wymaganiem bez liku podwód do przewożeń Woyskowycb. Nietylko opłata za te podwndy i liczba, w iakiey one wymagać wolno, oznaczone zastały, lecz Jego Cesarzowicowska Mość Wódz Naczelny pragnąc 0«

[2ewobodzić ile możności mieszkańców od do A legaiących im ciężarów, rozkazał Zaopatrzyć oddziały woyakowe w dostateczną 1< \ ść koni pociągowych, tak dalece, iż pułk teraz wprzechodach ewoich dwadzieścia podwód potrzcbuiący, tylko onych cztery od dnia i. Kwietnia przyszłego będzie mógł zażądać. Postanowienie K-rólewskie względem zaciągów woyskowyc-h kładąc małżeństwo poprzedni-' cze -między powcnlajoii wymawniącemi od służby młodzież do spisów woyskowycb ieacz e niewciągnięiąj wyłączaiąc równi» tych wszystkich, którzy się prz) kłicbią do wychowania, do nauk, sztuk wyzwolonych, rękodziełu! tudzież eyuów starszych w każdey rodzinie, dało ochf<nię ile można, i u iększą dotąd u nas, nji gdziekolwiek, - «pr.rwie rolnictwa, handlu, przem)shf i ludruśti. - Czternaście tysięcy eto sześćdziesiąt ludzi, dokończywszy zamierzonego czasu służby, powróciło odroku ig>4 do siedlisk rodzinnych; a przestawszy walczyć dla o brony krak», będą mogli iescze w innym spoeeine stać mu się użytecznemu U rządzenie u-rAnicysze względem zaopatrzę:.ia iwyiła wiy.wność iiuraże, oprór.z ulepszenia i os* ję<i-iości widocznych w tey -usłudze, dozwoliły aa mieni i na opłatę pieniężną, 'z pożytki: m daiąeych, te płody, których dostarczanie w naturzeustawą ostatniegoSeymu uchwalone -było: zamiana ta ściąga do Skarbu funduez, bez ktoregoby nayważnieysze części usługi publiczney cierpiały, i ieet oraz zupełnie na z>sk właścicieli dostarczających z powodu, iż postanowiono cenę płodów znacznie mnieyszą od targowey w mieyscach nawet, gdzie ta cena iest nay niższą, a zawieszono wybieranie dostarczeń zaległych. Zamiana wspomniona iest oprócz tego dobrodzieystwem dla mieszkańców, gdy ich ochrania od ucisków i nadużycia, iakich przedtem doznawali, i iakira, czuynośó władz wyższych zupełnie zapobiedz nie zdołała, z powodu miary, wagi i zaprzęgu w przewożeniu płodów do magazynów, a z magazynów do mieysc pożywania, lem bardziey, kiedy to przewożenie odbywać się musiało często w najgorsze bezdroża, albo w porach, gdzie prace rolnicze usilności gospodarza wyciągały. To nowe urządzenie zapobiega również wszelkim sporom podobnym, a zawsze szkodliwym, między Władzami cywilneriii i woyekowemi, 'osczędza ska-bowi znacznych wydatków próżno trwonionych na przerabianie płodów, Da utrzymywanie i zarządzanie magazynów, którym dotąd zawiedzione budynki oddaie na korzy»tuieysze przedmioty; aaoatattk zwtaca do użytecz.iityszycb czynności Jiczna. klassę posługacze w, którzy przez sam rodząy usługi (lubo do niey pewnego stopnia zdolności wymagano) wystawiani nieustannie byli na po-, kuse. dozwolenia sobie łatwych a niegodziwych zysków, i którzy mogli, ulegając tym ponętom, rozmieść nie moralność m.ędzy in-r ne kiaaey mieszkańców, iak tego iuż doświadczono w kratach nawet, gdzie taż usługa nayd kładuiey urłAdzon Ainayściśity była dostrzeganą. Z.uaczne osezędnośa zaprowadzono na etacie adminisiracyi woyskowey, na ubiorze i oporządzeniu pułków, na zniesieniu lazaretów trwałych; i z tych względów wydatki daleko są mnieysze, aniżeli Xieztwa Warszawskiego- -. Ale N. Pan nie dozwoli ł, ażeby cożkolwiek osczędzonem było ze »«kodą raęztwa i niedoli. Tak więc, zachowano żołd oficerom niemogącym bydź w składzie ttraźnieyszym umitsezonemi, równie tym, którzy służywszy w obcem woysku, do oyczyzny powrócili; także ofieyalistom woy»kowym» których czynności uchylone zostały; pensye wysłużone otrzymali woyskowi iuż do służby niezdatni, peneye dożywotnie Wdowy na placu bitwy poległych, albo długoletnią służbą zaleconych; dano wynagrodzenie tym nawet olicesom, którzy nie mogli mieć ładnego prawa c?o pensy! cbiyweS tniey. N aostattk, umic-sezono w szeregach Inwalidów i Weteranów z lat l$lĄ i ib*I»> 146 oficerów i 501 podoficerów i żołnierzy; w roku zaś 1 & 1 6 i J $ 17 podobną prac swoich nagrodę 49 oficerów, i' 593 pedoficcrów i żołnierzy otrzymało. Wszystkie te opłatyA równie sprawiedliwe iak wspaniałe, będą iescz« przez nieiaki lat przeciąg Skarb publiczny obarczać. Niedostateczności iego wczasach ucisku, z których ledwo wycho dźmy, zaradzićby nie zdołano, gdyby hojność Królewska nie była mu w potnoe przyszła, i nie dostarczyła z jednakową troskliwością zasiłków tak na dopełnienie żołdu, iak na zadosyć uczytiienie wszystkim wojska potrzebom, PrzYchody i Skarb.

"Pierwszy budżet ogólny, czyli prawo skarbowe, które N. Pan artykułtm 16a Koastytucyi do uchwały, swoiey zachował, nie mogło bydź iescze wygotowane przed posiedzeniem eeyniowum teraźniejsze<<», gdy czae nie wystarczył na zebra; ie wszystkich potrzfb;i>cli wiadomości, ani na dokładne ułożenie zasad, na których ma bydź ugruntowana trwałość prawa skarbowego. - Przydać należy, że tak diug kraiowy 158 artykułem konstytufyi zaręczony, iak do brana-' rodowe podług artykułu I 3go przydać się do uposażenia duchowieństwa maiące, powinnyby wprzjd bydź obliczone ruznane, a przeto ciężar 6tąd d1.4 Skarbu przybywaiący, wyjaśniony, nim się przystąpi do utworzenia uktadu skarbowego trwale i sfornie rozporządzonego. Wszelkie obiaśhieota, zdolne oświecić i kitrować z nieiaką pewnością wity mierze, są poszukiwane. Nie będzie walnityszym zamiarem rządu N. Pana, aźsby Skarbowi iakiemi bądź środkami przysporzyć dochodu, ale, żeby 3prawied!iwćm rozłożeniem podatków i umiarkowaniem tey opłaty, ż którey każdy stosownie do rzej elney karaty swoiey uiścić się winien, przynieść

«rueszbAcom ulżenie, takie da się pogodzić część dóbr koronnych, na ulytek publiczny 2 obowiązkiem doetarczenia potrzebom i usłu - przez Jego Królewską Mość został oddany.

dze kraiu: rozdzielić zatem ciężary tak, aby Dogodne środki przedsięwzięto dla ożywienikogo nie uwalniaiąc od osobistego przykła- nia i zapewnienia wpływów, bez zgnębienia dania się. de opłat publicznych, uie pobie- płacących: dozwolono nawet opóźniającym rano iednak, iak lylko tę część przychodu się uJgi i ułatwienia, iakirh potrzeby powezeczystego, z którey każdy łatwo wyznać się chne dopuścić mogły. Jednakże, pomyślne może bez wyczerpanie źrzódła tegoi przycho- skutki tych rozporządzeń i nowo zaprowadzo« du; zachęcić niezmiennością podatku grun ney, a dobrze rozważuney rachunkowości, {owego nowe przedsięwzięcia i postępy w go- tak okazały etę dostatecznemi, lZ pomimo Bpodar6twie; ułatwić ruch prztmysłu, kun- zawieszenia niektórych podatków zaległych, sztów handlu przez dobrze wyrozumiane pomimo zna<.zy«h zaliczeń, które w roku sprostowanie poborów niestałych; obrócić ie- bieżącym iuż są lub będą iescze uskuteczniodynie na zakłady, których użyteczność ogól- ne na roj.m.itt- użytku publicznego przedmio« na gruntownie rozważona,« wpływ na po- ty, spodziewać aię iednak można, iż wymyślność kraiową są niewątpliwe, wszelkie datki zwyczayne tegoroczne opędzone zosta« fundusze, iakitby zbywać mogły od wydat- ną wpływami, iakie Skarb pod swoiem zaków nieodbicie wymaganych dla utrzymania rządzeniem mi«ć będj.ie, i że znaydzie się istnienia narodowego, którego dobrodzity- łiadto zaeób nieiaki na wypłaty nadzwyczaystwo zachować przed wszystkie m należy. ne. Środki wepomagaiące obieg pieniędzy Z tych powodów N. Pan raczył dotychczas znakomicie zasilone zostały napływem kruszprzeetawać na zatwierdzeniu corocznym etatu ców zwożonych do mennicy; a lubo pobór przychodów takich, iakie zastał; Id« we- z ich przebiiania iest bardzo mierny (czego dłuą wszelkiego podobieństwa nowy buJżst wspomniony napływ samdowodzi), iedoakże Ogólny przed następuiątem posiedzeniem ten pobór wraz z zyskiem wynikłym z wyaeymowćni zaprowadzonym zostanie. Rząd bicia raałey ilości monety zdawkowey, którey skutki z nitgo wypłynąć maiące rozważać bę- potrzeby wymian koniecznie wyciągały, przydzie; a skoro doświadczenie w nim iaką nie- niosły dostateczne fundusze na wystawienie słuszność, lub ważną niedogodność odkry- budowli miasto zdobiącey, i na zaprowadzeje, powody do nich roztrząśnione, zaradza- nie machin dotąd w kraiu nieznanych. N. nie wyszukane, i proiekta stosowne Izbom Pan raczył sam się zatrudnić temi nowemi zgromadzonym przełożone będą. W s p a wystawrenhtnti;' i'i go1Jtzychylrtey ła'SC'e"'Włn niałość N. Pana odstąpiła dotąd na pożytek ni ieeteśmy sposobność i ułatwienie do ich Skarbu swey listy cywilney; i nietylko przy- uskutecznienia. Taki iest obraz ogólny czyucłiody z dóbr koronnych nie zostały oddzie- ności odbytych w rozmaitych rządu działach, lone od przychodów ogólnych, lecz wspo- za przewodnictwem i czynnym kierunkiem ranione dobra korony nie są nawet odłączo- Naczelnika od N. Pana mu danego. - Sczene od oAółu dóbr narodowych. Małoliczne goły tych prac wyłożone są w zdaniu spra« WYpłaty z wymienionych przychodów naka- wy przez Radę Stanu, idokładnicy dowiogane miały za cel bądź uczynki miłosierne d*j, ile położenie Królestwa iuż iest ule« i mieyecowe, bądź nabycia, i budowy ku 0- pszone. «dob> Stolicy. Pałac Saski wyraźnie artykułem litym Konstytucji zawarowany iako

Projektu io Praw.

"Stosownie do potrzeb, iakie zdoświad szerzenia pomyślności narodowey, Rząd przełoży Seymywi niektóre projekta tyczące się prawodawstwa cywilnego i karnego, które są wymagane bądź od wzrastaiącey w cywilizacyi Europtyskiey oświaty, bądi od dogodności teraznieyszego składu naszego. Takiemi proiekumi są: nowy kodcx karny; ustawa o Urzędnikach 6tanu cywilnego; urządzenie hipotek, e małżeństwach i rozwodach; «niesienie moratoryi; o rozgraniczeniu nt.rmalnem. Mówcy z grona Rady stauu wytłumaczą koleyoo powody do tych projektów. Otwieraiąc zatem newą dla nas epokę, obydwie Izby Seymowe iednakewym ożywione duchem będą usiłowały postępować w wysokich swoi'h działaniach z rozwagą, iakiey te wyciągaią; zachować zgodę, przez oddalenie ducha stronnictwa i osobistych widoków; mieć zawsze w celu dobre powszechne, daiąc się tylko powodować czystemu i światłemu przywiązaniu do oycj .yzny; nie dozwalać ucha podżeganiom potwarzy, która etę w cieniu sposobi przeciwko wyiezym duszom, dopóki się kiedyś nie znaydzie sprzymierzoną z losem, ażeby ie zgnębić albo ponękać; nakoniec, przyspieszać swoich naradzeń owoce, pamiętaiąc, że czas nigdy w biegu nie ustaie, ie nieczy, kiedy nie wznosi, lub dzieła nie kończy, i że na niesczęście świata, dni dobrych Królów są policzone. Żywa narodu troskliwość śledzić bez ustanku będzie swych «astępców postępowanie, i starać się przewidzieć wpływ onycli na przyszłe iego przeznaczenia. Widoki przyszłości.

"I witlei to nadziei naylepiey ugruntowanych nie wskazuie nam przeszłość nasza! Stosunki sąsiedzkiey wz -iemności z Państwami ościennemi, ścisła przyiaźn N. Pana ze wszystkiemi mocarstwami, świątobliwe uszanowanie dla wiary prz.ynaierzów, cecha polityki wolne y od chciwych widoków, i dążąceysczególnie do ustalenia obecnego rzeczy porżl« dfcu, przez wygórowanie prawideł sprawiedliwości i moralności Chrztśuiańskiey, równie isk przez uczucie powszechne powodzenia i dAgoduości ztąd wypływających; wszystko nam pośród trwałego i długiego pokotu zapewnia używanie korzyści obiecanych kraiowi naszemu w aktach istnienie iego stanowiących. Dozwolono mi itst przydać, iż skłonności N. Pana ciągle dla nas przychylne, izadowolnienie, Jakiego doznaie w zapewnieniu miłeści i zaufania naszych dla Jego osoby, wzmagaią w nim tern więcey żądzę widzenia, iż wolne ustawy, które naszey oyczyznie nadał, tak pomyślnie postępuią, że będą mogły służyć za wzór innym iego kratom, i podać mu powody, doświadczeniem zatwierdzone, do większego rozszerzenia tak zbawiennych urządzeń. W zamiarze dopięcia tego szlachetnego celu, dostoyny Brat Jego ciągiem zamieszkaniem w stolicy Królestwa raczy przykładać się do ściśleyszego skoiarzenia wzziemnych węzłów, które mają \1 zywięzywać Polaków do ich Monarchów rodziny; i świeżo iescze nowym blaskiem uświetnił narodowe ustawy, usuwaiąc się dobrowolnie i doczt.śnie zmieysca, które mu w zgromadzeniach Senatu prawem urodzenia należy, a przyimuiąc urząd Reprezentanta, do iakiec,o powoływały go życzenia mieszkańców tey sauaey części stolicy, która niedawnobyła znakorr.kszem polem walki między dwoma narodami, tudzież emutnem widowiskiem zapalczywych namiętności i nędznych rozterków ludzkich. Również dla obięcia urządzeń naszych, dla badania ich wpływu na postępie Rządowym, naymłodszy z Xiążąt naszych obdarza dzisiay przytomnością swoia. pierwsze Zgromadzenie narodowe, i odbywa w niem urzędowanie od Konstytucyi mu przeznaczone. Staranność rządu nie tylko obecnemi pracami zatrudnionego, lecz ora« z9ymuiącego iię przyszłością, powyższych

nadziei pielęgnować i perflyśMnych ich owo«ów przyśpieszać nie. zaniedba. J uz może @znaymić, ii cz-sy doświadcztńAmiiaią, że niemi przygotowane przybliżaią się chwile jiomyślności; i mniema, że niepłonne wzbudzi oczekiwania ebiecuiąc, ii t»braz wy6tawić się na przyszłym Seymie maiący uwieńczy nadzieie, i pomnoży wdzięczność narodu. Nayiaśnieyszy Panie I naród ten umie iywo czuci oceniaćdobrodzieystW3. Często uiespokoyna o wolność obawa burzliwe w nim wzniecała poruszenia; ale szlachetne dzieie lego równie czyste, A aK obyczaie iego siodkiii zostały. Zapał znamienity przewodniczył mu zawsze; nieświadomy użyteczney, lecz ścieśnioney rachuby, iaką roztropność j>rzepisuie, nie wahał się nigdy w złych przyipdach obecność przyszłości poświęcić. Wszakże, przy tak; świetnych przymiotach i jprzy towarzyszącey im nieobaczności upjsdź był powinien; aJe pośród politycznym h zaburzeń i woien domowych cześć i wierność .dJa swych Królów w żadnym czasie go nte odstąpiły; szanował ich -wszystkich, zamilował dobrych. .Nie powątpisz zatćra Królu O przywiązaniu i powolności iego. Gdy potylu rozmaitych dolegliwościach, i ui jedyuie pod twą możną opieką zdołamy odiątl poślępować bezpiecznym i spokoynym krokiem W nieznaiomyeh torach ciemney przyszłości; gdy nie przypusczaiąo trwania tych nieprzyiazni narodowych, iakiemi się pospolite zatrważaią umysły; wieikomyślna du6za twoia przywróciwszy nam wolne ustawy, podniósłszy rozbite oręża naszego sczątki, wzrmga i zatwierdza, iak gdyby urokiem, zgodęibraterstwo między dwoma zbyt długo rozróżnioeemi ludami; to ufne poszanowanie, które za pasmem niesczęść naszych umocniało nas pośród nieodrębney od przeciągłego oczekiwania tęsknoty lem więcey nas teraz ożywiać zdoła, kiedy iuż używaiącym twoich darów pozwalasz i lozkazuiesz nam 'większych spodziewać się dobrodziejstw. Gdy Monarcha stawą okryty, łączy do świetnych przymiotow przywięzuiące dobroci ponęty, miłość ku niemu suie ?ię potrzebą, obyezaiem, nagrodą całego ludu, i nawet silnieyczym duszom chronić się tylko zostaie, aby wciskaląc się niepobtrzeżone pochlebstwo nie skalało ich. wdzięczności. Odrzuciłbyś N. Panie pos;>olite hołdy; a asy chcąc ur.iknąć przesady, mil» czeć musiemy. Nieehie potomność wysłu» cha i ogłosi 3eTC naszych śluby! a stawiaćCie« bie w liczbie Królów dobroczyńców łudzi, niech rj.ecze, że dokonywaiąe naszych przeznaczeń, dozwoliło nam Niebo uyrzeć pod oycowskiem panowaniem twoićm i dobroć T r a i a n 3, i sczęście A u g u s t a . SIStnelior Trajiżno, felicior Augusto"

Ro %mni 1 e wiadomości.

Podług zawartego w dniu I I . Listopada r. z. trakutu granicznego między P r u s s a mi iKo-ssyą, oznaczona icst granica w rustę. puiącym sposobie; "Wychodząc od granicy Prus Wschodnich aŻ do N owegodworu, postawionym będzie pierwszy słup graniczny j)rzy okopie Szuedzkim, od którego postępować się będzie granicą Prus .Zachodnich, tak jak od roku 1777. aż do piikuiu Tylżyckiego istnęła, aż do punktu, gdzie rzeki Drwęcy dotyka. Od tegoż punktu aż do Libicza koryto Drwęcy stanowić będzie granicę. Polskie Libkz na lewym. brzegu Drwęcy pozostanie przy Królestwie Pobskiem; niemieckie JLibkz- Ha prawym brzegu tey rzeki, należeć będzie, jak dawniey, ilo Prus Zachodnich. Co do młynów na Drwęcy między temi dwiema wsiami połoionych, przywraca się -stan posiadania z 1777 roku. Od JLibicza pociągnie się granica tak, iżGomowo, Nowawieś, Kompania, Griflowo, Grabowiec i Silno, z gruntami swoiemi, Prussom pozostaią, Pustelnik zaś, Opalniewo , Wrotyny, Obory, Smolniki, Lipowiec skiego należeć będą. Od punktu na prawym brzegu Wisły, gdzie granica między gruntami Silna i Osielca do niey przypitra, ai do punktu na lewym brzegu oneyże, gdzie strumyk Toticzyna (Kuf na mapie Giilego) w nic Wpada, 'przeprowadzi się prosta linia w poprzek tey rzeki. Wszystkie części i wyspy Wiślane zpółndcney strony tey linii, należeć będą do Prus, a z strony poludiiiov.ey, do Królestwa Polskiego- Potem idzie granica Touczyną w górę aż domieysca, gdzie dawna granica obwodu N oteckiego dotyka tegoż Strumyka między Xową - Grabic i Gościejewem. Od tego punktu przecięcia między granica obwodu N oteckiego i T -onezy.ua, Lieży granica po dawney granicy tegdż 'obwodu, jak w roku 1770 była oznaczoną, ai do hol.iendrów Mlecze, po nadjeziorem przy miasteczku WoyczyuLe połażonych. · Od -środka jeziora Woyczyńskiego, posuwać się będzie granica, przedzielaiąc wody i ich koimuunikacye, ai doydzie naprzeciw wsi (Rzyma-' chowo) Polanowo przy mieście Powidzu, do jeziora tegoż nazwiska. lioilendry Mlecze, Susze\ro, Szydłowiec, Smolniki, Kąkolewo, Hollendry Rusin, i lioilendry Werder, Huta Powiclzka, Przybrodzin, Powidz, Polanowo i Rzymachowo*, należeć będą do Prus, a Kownatv (Korna ty), hollendry Mrówki, Świetne (Świnki), lioilendry Trąby, Gościńczyk, Kania, Kierz (czyli S tude), Korowo i Kosewo przy Królestwie Polskiem pozostała Od jeziora Powidzkiego aż do Warty, oznaczoną iest w ten sposób granica, iż Studzieniec, tjimebowo, lioilendry Niezgoda, Głośna, Pietrowice, Słupca, Wicrzbocice, Ciąień, Pietrzykowo, Rataje, -Dłusko, Pyzdry i Tarnowo, dostaią się do Polski, a Radiowo czyli Szernboroico, - Babińskie iiollendry, BaLin, Słomczycc, hollendry Łączec, Strzałkowo, Boruszewko, Skarboszewo, GhwaliboI gowo, Gollejiczewo, Szamarzewo, Borkowo,

Borzykowo, Libobry, Cieśle tjklkie. Cies'b* małe,' Spławie i Wódziwko, do'Pjus prry_ padaia. Od mieysca, gdzie się zbi-egaią Prosną i Warta., ostatnia czeka z obiema br, mi, Z w.odą idąc, należeć. będzie do Prus» chociażby grunta Tarnowskie aż do owego puuktu rozciągać się miały. Od uyścia Prosny w Wartę, idzie granica w górę korytem Prosny aż-do puuktu, gdzie północna granica Kościelneywsi oneyże się dotyka. Od punktu tego ciągnie.się granica iniędzy Podlesiem, Gł liskami i Kościelną, wsią-:; między Trkusewem, Baczkowem i Biskupicami; między Podkocem, Mącznikami i Szczypiornemjmiędzy Węgrami, Lhołowem i Sulisławicami; nart-sziie nńądzy Osiekiem i Zydowem, gdzie znowu do Prosny przytyka. Podlesie, Głuski, Trkusow, -BacztowA Podkoce, Mą.' czniki, Węgry, Cbołuw j Osiek, do Prus, a Kościelna-wieś, Biskupice, Szczypierno, Sulisławice i Żydów." do Królestwa Polskiego* należeć będą. Pociągnie się dałey .granica w górę korytem Prosny aź di» puriktn, gdzie pod wsią Gala granicy Szląskiey dochodzi."

OB W I E 5 C Z E N I E .

W dniu 30. Marca c w dworze Kobelnica wsi zwauey, do W. Sartoryusza v.Schivanefeldt · należącey, zjostały dwa>konie wraz z dwoma podejrzanymi ludźmi, Włndarczak i Muresze*' tvski, którzy się żadnym zaświadczeniem legitymować niernógli, przytrzymani tamże, i do nas pod strażą wraz ztemi końmi tu oddani. , A gdy bowiem te konie, których opis poniiey załącza się, zapewne ukradzione sa, tedy ( wzywamy właściciela takowych, aieby się w Sądzie tuteyszym, w którym chce dniu, do odebrania tychże zgłosił, i był zaraz opalrzeny atestem, końcem h-gi:ymacyi odebrania mu należących koni, ktoreby zawynadgrodzenierpi. urrzymywaniu'4 dostarczenia dla tychże żywności, odebrać mógł; wprzeciwnym razie, konie takowe, iakoby Pana doriich niebyło, uważane będą, i sprzedane w terminie dnia 8. Maia c. ilkim do publiczney wiadomości podaie. S t r z e l n o dnia u. Kwietnia igiaKrólewski Sąd Pokoiu.

Rysopis pittwmgo konia.

Stary 10 lat, Wysokości 3 cale, Maści gniado-pstrokatey t Klacz, Odmiany żadney.

Drugiego Konia.

1. Stary lat 1 O , l a. Wysokości« cale, 3. Maści siwo-pstrokatej, 4. Klacz.

5. Zn aków żadnych.

O BVVI E S CZ EN I E.

W Mieście Nowym Mieście n. W. znayduie się klacz eKalO gmada lat 7 maiaca zsuvałłą małą na czole , leniwa czyli trudna do ctiod u, zwroetu średniego, także ma i inne ozna. ki, została od właściciela ni prawego odebra «a, przeto ieźtli się właściciel teyże z .liiwodami pewnemi u Polic\i uuas-a Nowego Miasta n. W. zgłosi, i własność swą udowodni, natenczas bez wątpienia za powróceniem kosztów takowe napOM 1 o( odbierze. Termin do udowodnienia i zgłoszenia »ię właściciela iztczon« y klaczy wyznacza się.ii; dnia 30. 1C wie» Ima r. b.; po upłynionym zaś < zasie terminu Wyznaczonego, podług prawa plus licitando · przedaną zostanie.

N owe Miasto n. W. d. ao.

1.

%.

3.

4.

5.

Kwietna 18*8.

Magistrat.

Doiutsienit h anJluivt. Świeży P o r t e r sławnego Barclay P>rk:ns 7. Luiidyiiu iuż mi nadszedł. z kiórym polecam s'-ę lak na butelki iąko i beczkami w nayumnrkowańszŁy ce ie. Stawiłaiy Pofrthki · 4 w Peznamu.

Uwiadomienie. Człowiek Ińzżtnny pnsiadaiący umieiętności do · nstruow.itua potrzebne młodzieży, tudzież ięzyki Polski, Łacińsk>, Frań cuzki 1 Niemiecki, znaleść tnieysc* umie przy dobrzy peneyi i wygodach iaku guwerner. Bliską wiadomość uiizieb JMci Pani Ntymanowa tu Waiszewie pod Nro a>

Poszukiwanie londycyi. Strzelec znaiący le« »nictwo i rachunki, posiadaiący nieco wiadt».

maści geometrycznych, k;oiy przez wiele lat służył wprywatnyih barach Śląskich 1 W. X. Poznańskiego ku największe mu ukontentowaniu Panów swoich, życzy sobie od S.Jana igift dla zmiany innego pomiesczenia. Dalszą wiadomość powziąść można we rrankowanycn listach od ogrodnika Pana Schultz w Poznaniu na Piekarach N10 30. D pi zu Janin. Kamienica w rynku pod Nrem 8- jest z wobey ręki d(J sprzedania5 ochotę maiący kupna zgłosić się może dowłaścicitlki w teyze zamieszkałey. Prrndai. domu Dom mieszkalny wraz z należącym do niego browarem" gorzafuią, śpithrj.i ra, rolami, łąkami i ogrodami, ieet wmieście R o g o ź n u Powiatu Obornickiego z wolney ręki za gotową zapłatę do sprzedania. - O itszie dowiedzieć się mOUJl» u Mikowskiego Niiurzy.irła tamecznego.

I.!. :!. tlunittuif. W JIoTornikach znayilule się do 2000 ow.ee poprawnych z wolney ręki do pizedania. Maiący chęć nabycia, nayleptey gdy te owce w wełnie zrewidują, zagodją, zadali-k stosowny jeaiawid , a po "eirzyiy. (I<tora naydab y na di III 30. M;ija w r. b. ukończoną zostanie), odbiorą. Do ugody od dnia 20. Kwietnia przedaiącego w Komornikach zastać można. Tnkie .ioetać moina koniczyny Sszwaycarskiey świtżcy.

Królewsko-Fiuski Urząd Ekonomiczny Komornicki.

G-'yby Państwo iakie życzyło sobie naiąć tu w dobrem mieyecu położone, przestwoine i przystuyme -umeblowane mieszkanie tak pod czas bytności l\. Króla, iako tez" na & Jan r. b., gotów iestem odstąpić mu mojego własnego pomieszkania pod stósownerni warunkami. P o z n a ń dnia co. Kwietnia 1818.

J. Heinrich W tynku Nio. 56.