GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1818.07.25 Nr59

Wielkiego

POZNANSKIEGO

Nro. 59.

w Sobotę dnia 25. Lipca 1&18

Z Poznania dnia 24. Lipca, J D. XiąZ<<j Nami«. tnik Królewski W. Xie,Kwa Pizn.mskiego, po kilkudniowey niebytności 1 owrócił t u z B e r l i n a w dobrem zdrowiu. Z Warszawy dnia i$. Lipca.

N a Aiaśriieyezy Gisarz i K mI Pan n a » miłoś.i*vy nagradzane niejakiego G i z e g o - rza Fili po wit za włościanina ze wsi U irz(l i o w i n a VJ Ob' -odzie krannostawsliłn U 0iewództwit LubtJ*«NQffl za przyprowadzenie ł oddanie pr«yz«oit<y wł. ;i/v s y a swego S z y m o n a FIJ i p o w i * * ł zbi £ł< go żołnierza z pułku 3:QO sirAtl Ów k n n y . h, raczył temu£ pfću itgo U{2M czyć i. si wą swo 1A * Moskwit d ia 3- (15_) CArwca roku bieżącego 100 Gu«4iow wzlocie, którt i ui <Wb ni-go Kom.-ii--S)i Woyny są oddaneJaśnie (>śu>i< co y XĄZ"{ N - mitstnik KrókwAi p' W1Ó<<H ijż 'te' uiieyszty «tolicy Z poroży w Jvaiis1iife i t. d. prztdeicwzicley.

Z Petersburga dnia 21. Czerwca.

Dnia 15. hbiąctgo miesiąca przed pełł»»* drzem przybył tu z Ca rs K i ego Sieła Nay*iaśnieyszy Pan, a Wielki Xiaie Al e x a nder Mikołaje wic z a Moskwy. Dnia z-ii ij. ziechała z Moskwy takie Nayia· uieysza Ctsarzowa E l ż b i e t a A l e x i e je.

W n a do C 3 r sx i e g o - S i e ł a.. Na mieyece zmarłego Xieeia Marezałt» B a r c l a y d e T o 11 i miarowa! N . Geears Generała pitchoty Barona s o n d e r D s t e n * 5 a ke n naczelnym dowodną pierwszego .woy» 6Ka, ze wjz.yetkierni pravami, władzą i przywilejami, nadenemr tey dostoyności dnia iv Grudnia roku 1815» NVziIny dowódca drugiego woyuka Hf, W i t t g e n s t e i n wyj e c ha ł dnia« f r $ o z N i * ta wy do Tułczy na. D po b \ cie N.. Cesarz«, N. Rodziny ie'"" go i N. Krvila Pruskiego to tecrze donoszą 6 Moskwy pod «iuicm lł;, bitiącego 1lI« balu u Generał Gubernatora Woiennego Hrabi T o r mj i o w a; dnia g. ieździły wszystkie «ło w«i Ar cli a n g t e I s K a własności Xiccia Jusupowaj dnia q. były na balu danym przez «zlachtę Gubernii M06kitwskiey; dnia 10. oglądały .dom sierot i «zpkał cherych, a wieczorem były na balu u HraLiney O tło wCześmień B kie y:b Z Wiednia dnia 12. Lipca.

NN, Cesarstwo przybędą dziś do stolicy, ponieważ Cesarz Jmć dawać iutro będzie wielkie posłuchanie. Podług doniesień osób SI orszaku podróżnego, znaydowała sie,Cesarzowa płynąc morzem między wyspami Dalmackierai, w wieikićm niebezpieczeństwie. O ledwo że sie etatek dostał do lądu. Na ostatniey stacyi od B a d e n miała Cesarzowa nieeczęś ie bydź wywróconą, lecz prócz przestrachu, nitpoItiosta ładnego innego szwanku.

Xią£ę Metternich wyiechał dni* 5. t.

m. de Karlsbadu. Na krótki czas przed odiazdem otrzymał z nader pochlebnym listem dyploma prawa obywatelstwa miasta Oxford.

Cesarz Jmć udzielił Kawalerowi Adryano wi Lud w iko wi Co che le t 10Jetni wyłączny przywiley na wynalezioną przezeń machinę do postrzygania sukna, kazimirku, s w ogólności wszystkich raateryi wełnianych, za pomocą którey daleko większa ilość sukna z użyciem do niey mnieyszey liczby ntk ludzkich iednokeztaltniey, cz-; iciey i piękniey postrzyga się. Wyiechawszy nasz Cesarz do Akwisgran u, będzie wprzód w główney kwaterze woy ewoiego stoiącego we F r a n c y i, i popis z niem odbędzie. Wszyscy goście u wód w B a d e n ubiegała się poznać i widywać Hrabiego L a e C a s a e bawiącego tamże z synem dla poratowania zdrowia. A lubo wziął «obie za prawidłounikać licznych znajomoscl, prtsecież, nie tchyoia zwyczajom u wód przyjętym. Gdy ieet r:i kiedy u stołu gościnnego, ten oaówczas bywa 40 lub 50 osobami iicznieyszy. Z Fronkfortu dnia 13. Lipc-a.

W dniach na posiedzenia beymu Związkowego przeznaczonych nie zgromadzał się Seym od oieiakiego czasu in p I e n o, Itcz sczegóine wydziały, cnaiące sobie poruczone tymczasowe narady w rozmaitych do Sc-y mu wniesionych przedmiotach, pracują wciąż i zgromadzaią się. We względzie okoliczności woyskowych, nie nadeszły dotąd żądane od resp. dworów daiize instrubrye; wszakże wydział wo)skowy zajęty ieet ciągle dogodnerni przygotowaniami do powierzonego mu ważnego dzieła. Od Menu dnia 13. Lipca.

Mieszkania, które w Akwiagranie dla trzech Monarchów i ich crszakow i Ministrów przeznaczono, znayduią się już w takim etanie, iż każdego di i* przygotowań« bydż" mogą do przyjęcia tyih. dostoynych gości. Ziedzie tam Xiążę Ri c h e I i e u w towarzystwie kilku znamienitych dyplomatyków, a z Angielskiey etrony epodziewany iest, prócz Lorda C a s t I e r e a g h, takie Xią> żę W e II i n g t o n, przynaymniey na nieiaki czas. Podług listów z Kar I s r u h e, wszystkie osoby dworu Badeńakiego, za przybyciem N. Króla Bawarskiego do B a d e o, miały z Baden wyieihać. Z Magdeburga dnia 1$. Lipca.

Dnia 16. m. b. zrina o godzinie 8. wyda» rz-yło się przy mieście naszem nieaczęście, które chwała Bogu do rzadkich tego rodzaiu wypadków należy. Laboratorium na iedney wieży tuteyszey twierdzy wyleciało na powietrze przez zaięcie się prochu. Sześciu młodych Artyłletzystów, którzy właśnie w laboratorium pracowali, utraciło życie. Prócz tych raniły rozwalmy wysadzonego budynku »częścitm przynaymniey nie masz niebezpie«zeń&twa o kh życie. Weroray z południa o godzinie 3ney pochowano nitsczęśliwych młodzieńców ze wszeikiemi honorami woytkowemi przy licznem pegrzebowóm zgromadzeniu na cmentarza woyskowym. OJ dolney Elby dnia rj. Lipca.

Baron AJ a r e n d ę t, na-dzwyczayny Poseł Króla Fraucuzkiego, winszował w isiieniu iego Królowi Szwedzkiemu sczęścia z okoliczności na tron wstąpienia. W S z w e c y i zakładane bydź maią pogrztbowieka za miastami i wsiami. Król Szwedzki przyiął wniosek, ażeby syn iego Xiążę Oskar w chorobie Króla zawiadywał sprawami rządowemi z zupełną mocą. Niepodpada jui wątpliwości, ii się rne»pełrir powszechna nattzieia, ie Król Duński zjechawszy do Xiestw kale ogłosić przyrzeczoną koriEtytutyą. Kommiesya, króra projekt konstytucyi w K o p e n h a d z e wypracować miała, iescze przed wyiazdem Krula roAzeYiła się, i nie masz źadney pewney wiadomości wjsgłąrftr» powtórnego rey zgromadzenia tię. W niedzielę rano wyrzucił kotwicę Boss y Fiki okręt expedycyiny, Rur y K , w zatoce Kopenhagekiey, lecz zaraz na wieczór tego samego dnia puścił »hj w dsfczą eto P e f e r i - , łrurga drogę.

Ze Swayrjiryi dnia $. Lipca.

Na wielkiey radzie Freyburgskiey 'uczyniono Im posiedzeniu dnia «:fr. z. m. wriosek »przywrócenie J e z u i t ó w do Kantonu i »ddanie mu Rollcjihjm ? Michała wraz z Inntmi dawnemi kgo posiadłościami. U 65 przeciw r6 glosom uznano z poszanowaniem ten wniosek i odesłano go Radzie stand do bliższego rozrrząśi.itnra. Ta zaraz di ia łg. złożyła s«e zdanie, które Wcale w; ioskowi rieeprzyrałOi i po ścishy:zem tiaradzeniu oświadczyło się; n e g a t i v e 61 człoukówprzeciw 42, i na tem ifę cata rzec« a-ilcoA A c żyła. Niemiecka gazeta powszechna « rfnja sj* Czerwca umieściła co naatępuie: "Proszono nas abyśmy umieścili poniższe oświadczenie; Z Solothum dnia 16. Czerwca. Gazeta Nad-Reńska z dnia 7. t. m. w numerze 66tyra, zawiera doniesienie, że od nieiakiego czasu ma biegać p o - N i e m c z e c h Het P. Ze no wie ż a, rod'aka, kuzyna i przyiacitla K oś c i u - s z ki, ryczący się wyprowadzenia z włoków sławnego tego Bóhatyra. Podpisany nieczytał <->2 tego listu, owo atoli doniesienie zawiera między innemi wypis następuiącyr "W moralności," pisze P. Zenowicz, "nie "ma żadney władzy lub względu, któreby "mogły upoważniać ćo przewracania zamiarów Zmarłego. MężowF, który dla na» "był drogim-, nie można oddać większego "hołdu, iak szanując iego ostatnią wolę i ie« "go zasady." Twi< rdzi potem, ie Kościus z k o, ni« pragnął nigdy" ażeby zwłoki iego do Polski wywieziono; czynią« przytem dotkliwe wyrzu;y rak exekutorowi testamen - tu Kościuszki, iako też i rządowi Szwajcarskiemu, etc, etc. efe. Podpisany czuic się przeto przymuszonym, oświadczyć tak, rodzinie Bołwtyra Polskiego, iako też Publicznośii: że pod dniem jg. M.JIrca rjJiS złożyłem rządowi Soloihurneriekiemu formalną i zasadną prottstacyą przeciwko wyprowadzaniu zwłokow Kościuszki, a to we własioś-ci moiey iako depozytarz, wykonawca i itdyny prawny tjómacz oitatniey woli ttgo Rięźa, który mi li( na swoiey śmiertelney pościeli" w riąt'u kilku gudzinney rozmowy i do spisania dyktował, i względem przeznacz«, ń poietljńczyrh ust;ie obiaśnienia dawał; że pod dniu» aostyro U-goż eamego nnVehtxa piSałtm do tutey'ez»-go Kollegiium Preteesorów, wktórycb kościele zwłoki zmarłego złożone były, aż« hy iako święty zakład, chowali i Dikoiau nie wydawali tych powie większych JBahatyrów i. &lęiów nayzac.niey«zycii; że nakoniec gdy uchwałą, rządu Soloihumeńskiego z dnia 2 3go tegoż samego miesiąca, Xieciu J a b ł o n o w s k i e m u wywiezienie zwłoków dozwolone m zostało, tylko z wyraźnego rozkazu Naczelnika «miasta iako organu rządowtgo, odiąłem pieczęć, btór A zamknięte było mieysce spoczynku £0hatyra; ie atoli w iednymże czasie złożyłem do protokołu akt publiczny i uroczysty, iako bynaymoiey nie z wolney woli, lecz tylko wyższey ulegaiąc władzy, odrywałem pieczęć przezemnie przyłożoną, .zachowując się od wszelkiey odpowiedzialności. - Aktaściągające -się do tey okoliczności wydrukowane są po naywiększey częśfi w iednty z gazet Szwaycarekich. Nie iest to rzeczą podpisanego, który iako człowiek prywatny niczego bardziey pragnąć nie mogę, iak Wyr świadczenia ile meiności uay wię-f czci pamiątce Bohdtyra Polskiego, abym miał chwalić lub ganić ową uchwałę rządową, alboliteż formalność, ziaką ią wydan o . -W moiem położeniu nie mogłen» znać nic więcey nad móy obowiązek i nad moią przysięgę, którą na wezwanie Arcybiskupa Canterburskiego, Prymasa Angielskiego z dnia 18- Lutego i8>8> przed Sądem tuteyszym złożyłem w tey osnowie, że według wiedzy.i przekonania moiego {iragoę dopełnić wiernie ostatniey woli zmarłego. Tym więc sposobem sądzę dopełniać tey dla mnie świętey woli" nie mogAc uznać nikogo za'iey tłómacza iak tylko muie,samego i własne sumnienie moie. Ani też nigdy nie zboczyłem z toru, który mi wskazywało przekonanie moie, ale iedynie uległem przemocy. (Podpisano) Xaviery Ainitth." Z Rzymu dnia 21. Czerwca.

U czeni wszystkich narodów -dowiedzą się Z ukonteutowanitBi, ii nareszcie wynurzyłsię na jow stary i zupełny oryginalny Kod?« P e n t a t e u c h u s a, czyli pięcioksiąg M o y ze sza. Znayduie się w ręku Anglika, Pana S a m s, i iest na «korach pisany. Szacui% wiek tego, bardzo dobrze dochowanego rękepisma, około i Ceolat; pewna familia hebrajska posiadać go miała iaiie £00 lat; ostatni członek tey rodziny podupadłszy w czasie rewolucyi, przymuszonym był zastawić skarb ten starożytności za pewną surnmę. który potem, gdy go wykupić nie był w stanie, dostał się do rąk nazwanego wyi Anglika, I iest odtąd iego własnością.

Z Włoch dnia 3. Lipca.

Dnia sO. Czerwca odbył Oyciec S. tayny Konsystorz, na którym ogłoszonem zostało obsadzenie kilku Arcybiskupstw i Biskupstw. Tegoż dnia umarł Rzymski Xiążę i Konnetabl, Generał C o lon n a, maiąc lat $%. Sławny Włoski pisarz, A b b e G i u l i, który od iat kilku bawił w H z y m i e, wjiechał do rur y n u w zan.iarae wsrąpieoia dt> zakonu Jezuickiego, który w Stolicy tey przywróconym został. Pokazała «5 znowu w kraiu Papiezkim szarańcza.; lękano się, aby zboża w polu nie pożarła. Kardynał Pacca użył natychmiast skutecznych środków na iey wytępienIe. Zaczęto znowu popełniać rozboie w okolicach T e r r a c i n a; między innemi zrabowano kilku Biskupów, iadących z N e a p o l u do Rzymu. Przybył do Rzym u Francuzki Ridca Stanu P o r t a li s. Zdaie się, iż Ministrowie L u d w i k a X V I I I, chcą zawarty w roku zeszłym Konkordat z Papieżem pi.dać znowuTzbie na następuiącem posiedzeniu. Oyciec Pana P o r t a lis miał w roku 1801 j>ięk:-ą mowę o zawartym naówczae konkordacie. Teraznieyszy Radca utracił za rządu B o n a p a r t e g o urząd Ministra religiynego, i popadł w niełaskę, za to, ii nie do; rein Uyciec S. oświadczy! nieprawość mianowania Kardynała M a u r y Arcy-Biekuptm p aryzkiro . Z PJl2y&a 'dnia tu Lipca.

Kroi bawi ciągle w S1. XAloud, co barozo zdrowiu iego dogadaa. · Dnia 7. obiadował Xiążę W e 11 i n g t o n li Króla; <ibia 9. miał rozmowę z MinistraNikspiaw zagranicznych i marynarki, a polen z Posłami Neapoliuńskim i Angielskim. Dnia poprztdzaiąctgo miał rozmowę, z Posłem Hiszpańskim. v Z okoliczności uroczystego w dniu 8- m. b.

Obchodu rocznicy drugiego powrotu Króla, pisze Dziennik Burmistrzów: "Trzy iata zaledwo miąęły od sgo powrotu Króla, a już F r a n c y a pr/.ywraca Swóy kredyt iwoysfeo, i polepsza swe finanse. Wszystkie umysły spokoyne, j wszędzie panuie porządek i poszanowanie praw. Te są dobrodzieystwa Monarchy, który dalekim będąc od okazywania się 6urowym sędzią, zawsze - pośrednikiem tylko bydi pragnie. A ieieli i zewnątrz naród Francuzki dawną swą świetną uaymuie posadę, winien i to mądrości Monarchy, i szacunkowi, iaki cała E u r o p a dla wielkich iego pizy miotów czuie. Potęg», i A o polega na iego sprawie- ' diiwości, polityka na prawości. Cnety Monarchy były puklerzem ludu, który nawzaiem niezachwianą swą wiernością stanie się puklerzem ironu. Dziś .wszystko nans zwiastuie bliskie oswobodzenie kraiu naszego; na przyszłą rocznicę, winni będziemy Królowi iedno dobrodziejstwo więcey, które wszystkie inne wieńcem okryie." Podług gazet naszych, Xięźna B e r r y ZDayduie się znowu w ciąży.

Znany Generał L e t e l i er, którego żona w przeszłym miesiącu umarła, nie mogąe przeżyć tey straty, zastrzelił się. Obok niego leżało dzieło; Essais de Montagne} i

.zdaiesię, iz ie położył na bot odczytawszy te słowa: "N aydobrowolnieysza śmierć iestnay»piękniej szą. " W zostawionym bilecie żądał', aby go przy żonie iego pochowano. Dom Joanny d'Arc wDoeremy -pisze gszeta Berlińska - miał byd£ przydanym pewnemu cudzoziemcowi, który zań 6000 franków ofiarował, lecz właściciel onegoż, etary dragon nazwiskiem Girardie, dowiedziawszy się, iż Departament miał takie r3II:Qar dom ten nabydi, ustąpił mu go natychmiast · za nierównie mnieyszą cenę S500 franków. - Korrespondent zaś Hamburski tak rzecz tę donosi: Dom J o a n n y d 'Ar c w D o m e y e re *) w Departamencie Wo g e s ów, miał hydź przedanym cudzoziemcowi, który zań 3000 franków ofiaro» wał, lecz teraznieyezy domu tego właściciel, były dragon G i r a d i n, dał zań afcoo franków, ponieważ Departement chce go od niego odkupić. Hrabia M u r a t, Prefekt nasz w C ha t iłlon, mianowany Prefektem Aweyrońskim. Szewc A n d r e wygrał tu osobliwszy zakład. Założył on się, iż iednego dnia zrobi trzy pary męzkiih trzewików, to iest pierwszą parę w S e v r e s , drugą w W e r s a l u , trzecią w S1. G e i m a i n i że pielgrzymkę tę paszo iednego dnia odbywaiąc powróci wieczorem do P a ryż a . Zrobił trzy pary trzewików w tych trzech mieyscach, powrócił o godzinie 7mey wieczomey z zaświadczeniami policyinemi i wygrał kilka set franków.

Z B a v> a 2 y i.

Wyszły teraz także dodatki doaktuKonstytucyi, czyli edykta zawicraiAce ustanowienia sczegółowe, iako to:i)edykt wrglg

*) Wieś ta w Departamencie W o ges ów nazywa się właściwie D o m - R e m y czyli Dom-Rsmy la Pucele nad Mozą.

dem Jndygenatu; o) względem wolności więcey iak 500 rodzin) dale iednego męfa druku; 3) względem stosunków pochodzą;- wyborowego. 7) Właściciele gruntowi vY «ych z mocy praw Stanu między Xiążęta- gminach, ob'.eraia swoich Pełnomocników.

mi, Hrabiami i Magnatami byłey Rzeszy JKaźda gmina, stawić ma przynaymniey Niemieckiey, * 4) względem Stanu szlache- iednego Pełnomocnika. Gminy maiące ck:sgo w Królestwie Bawarskiem; 5)wzgfę- ludności 200 rodzin lub więcey, mianuia dem zewnętrznych prawnych stosunków co 100 rodzin iednego Pełnomocnika. Sąd obywateli kraiowyck co do Religii i Towa- Kraiowy mianować będzie z 1000 rodzin rzystw kościelnych, i t. d. - Edykt o iednego męża wyborowego; a z tych do* Zgromadzeniu Stanów zawiera następnie« piero obierze Królewski Rząd okręgowy ce główne przepisy: j) Owe tylko miasta Deputowanego. 8) Tylko choroba, i etoj miasteczka maią prawo do wyboru De- sunki rodzinne lub obowiązkowe uwolniaputowanych Z miast i miasteczek, na ią od wyboru na Deputowanych Izby; czwartą część Izby Deputawanych, kt*re 9) Deputowany pobierać będzie, dzieńłiczą przynaymniey 500 rodzin ludności; nie 5 ZR. oprócz należytości 8 ZR. za kcłnne zaś w tym względzie policzone są do szta podróży, które co 6 mil rachowane Gmin włościariskich, i w tey klassie maią bydź maią. 10) Du złożenia Izby Radców prawo do wyboru; Miasto M o n a c h i u m Państwa, potrzeba połowy Radców Pańjr.ianuie dwóch Deputowanych, miasto siwa-, d-e złożenia zaś Izby Deputowanych N o rym b e r g a ż Auszpurg iedrego; potrzeba obecności dwóch trzecich częścr wszystkie inne miasta i miasteczka, zdolne- Członków Deputowanych. l r) Deputomi będące do wyboru, a liczące przeszło wani oberJIa Pr. zesa i dwódi Sekretarzy, 500 rodzin, obierać maią w każdym jo- i każdy w sizególuoće» łomie o mievsce iedyńczym okręgu rządowym po iednym dla siebie, iż) Zabraniaią się wszelkie Deputowanym, który z tey klassy przy oznaki pocifwały lub nagniy na posiedzę-* padaj 2) połowa liczby ogółowey Depu- nir.ch. 12) Wiu'Zowie, którzy dostaną: «owanych przeznaczona dla posiadacrów pozwolenie bydź na całeryath podcza» ziemi, rozłożyła będzie na każdy okręg Seymu, ustąpić muszą naówczas, gdy po rządowy, w miarę ludności lub ilości ro- siedzenie zamieni s;ę w tayny wydział"» dżin. 3) Ile razy zaydzie potrzeba obiera- TĄ) Każda Izba obierze pięć Wyd-z ałów j »łanowych Deputowanych, liczba maią to lest wzglądem prawodawstwa, podat€ych bydź obieranymi dla każdega poie- ków, przedmiotów Administracyi Pań*» dyńcjego okręgAi, bęcteie z osobna ogło- etwa wewnętrzney, umarzania- długów »zona, a czas wyboru wyznaczą Króle- kraj wy eh, i wzg'edem zażaleń o naruszę» wskie Rządy okręgowe» 4) Obieraiący li- nie konstytucyi Państwa, Wydzbły te cryc powinni przynaymniey tt<y lat wieku składać s'ę będą, z 5, 7, a naywięcey a irźeli maią bydź zdolnymi do wybrania z 9 Czł >nRow. [5) Podczas głosowań*, naymniey 3.5 lat mieć powinni. 5) Wy- Jakimkolwiek 8-p*»snbem t'kowe odpmviacr bor Deputowanych z miast, maiąrych się będą, intąoią tak Ministrowie inko teź wyznaczone dla siebie Władze właściwe, Kurom ssarze Królewscy i wszyscy przy to@dprawi 8;ę-w przytomności Kommissarza rnni widzowie. Ażeby głusowame hyłdr Królewskiego przez- kaiiki wyborowe. 6)1 waznenv potrzeba obecności dwóch trzeKażde miasto zdolne do wyboru (liczące cich części wszystkich Członków y aby zżłważną była uchwała, potrzeba do tego koniecznie większości głosów. 16) Obie Izby koiresponduią przez pisma podpisane od Prezesa i Sekretarzów. 17) Ukończenie posiedzeń Stymowych, równie iak i zagaien'e onychże, zależeć będzie od »«porządzenia Królewskiego. Edykt «VZ-Je/ltm Szlachty zawiera oprócz znanych powszechnie i zaprowadzonych, nasrępuI..I,ce iescze główne ustanowienia: 1) Za«czy t orderu woyskowego lub teź cywilnego dla kraiowca, pociąga za sobą nadanie OneBUii szlachectwa, z tem iednAkźe ogra nużeniem, że się rozciąga tylko na oeobę tego, któremu nadane m zostało, a) Stan «zlaihecki w B a w a ry i ma pięć stopni, iako t o: Kiąźęta, Hrabiowie, Baronowie, Kawalerowie 1 Szlachta ż przydomkiem de.

Do Stanu Rycerskiego czyli Kawalerów, należą wszyscy kraiowcy zasczyceni orderem 7a*ługi, i tylko przez sczególnieyszą łaskę Monarchy inoźeitden stopień z tych pięcm przeskoczonym bydi. 3) Szlachta, tak w cywilnych iako i w kryminalnych przypadkach, będzie mieć Sąd nie zawiły od Jurysdykcyi Sądów kraiowych; 4) Szlachta podlega wprawdzie zaciągowi do woyska, iednak synowie rodziców szlacheckich, na których los padnie, wstępuią do woyska iako kadeci. 5) Fideikommissa «tworzone bydź mogą tylko na rzecz osób lub rodzin szlacheckich. 6) Samey tylko Szlachcie służy wyłączne prawo wykonywania w dobrach swoich Jurysdykcyi do nainialney. 7) Skazanie osoby stanu szlacheckiego na karę kryminalną połączone iest z utratą szlachectwa. 8) Przyjęcie służby naiemney, kupczenie w otwartych kramach i sklepach niemniey prowadzenie właściwego rzemiosła, zawiesza używanie tytułu szlacheckiegol.

Zdanie o Rapporcie Rady Stanu z dwuletnich czynuości Rzallu w imieniu połączony li Kommissyi Seymowych Senatu nreez Xiect» Adama Czartoryskieg o, Senatora Wojewodę, na posiedzeniu dnia 24 . Kwietnia czytane 18 1 g, (Dalszy ciąg.) Słyszał Senat w czytanym Rapporcie wymienione wszystkie nowe opbty, które Rząd uznał potrzeb- po rożnych mieyscach us anowłć, iako to: kopytkowe, opłata od porteru, konsensowe, mostowe, i t. p. - Pebory te, clioć w dobrych zamiarach nałożone i dobrze użyte, winien Senat wskaż ć Królowi naszemu, iako przeciwne duchowi i literze Konstytucyi. Opłaty lakiekolwiek rodzaiu są podatkami Podług Konstytucyi, podatki nakłidać, czy to na cały kray, cz> ie upowaźnuć ru sczego'ne mieysca, do Uchwały Seymu tylko należy. - Ppstępuiąc w rozbiorze Rapportu porządkiem materyi, przychodzi nam mówić o kwaterunku. - Ten zabytek rewolucyjnego systematu prowadzenia woien póki nieujtanie, poty wsie i miasta do dobrego bytu nie przyidą. Póki trwa terainieyszy kwaterunek, nikt w istocie własności swoiey nie iest panem, widzi i ty używanie sobie odięte, i w tey boiaźni nie ma chęci ani pomnażać, ani odnawiać zabudowań. - Dła wyiścia z «go zgubnego porządku rzeczy, nie ma innego sposobu, tylko wystawienie koszar i stayni, a nadto zaprowadzenie stałych kwater; do czego z radością widziemy, iż Rząd przedsiębierze iuź niektóre środki. - Rękodzieła 1 fabryki, bez których Miasta ani istnieć, a tem więeey wzrastać nie mogą, i które są głównym powodem do ich zakładania, znaczne i niebezskuteczne od Rządu odebrały zachęcenia. - Nie będzie kray żałował wydatków na to łożonych; - Spusczać się na własny interes każdego, i spodziewać się, źe fabryki same powstaną 1 wzrosną, kiedy dosyć zysku przynosić* będą, aby się utrzymać mogły, iest w istocie nayprawdziwszą zasadą: lecz, iak wszystkie prawdy, ulega pewnym umiarkowaniom w praktycznym zastosowaniu. - Pierwiastkowe za rowadzenie fabryk w kraiu zupełnie z nich ogołoconym, iest zawsze z dosyć znacznym risico połączone, wymaga znacznieyszych niź gdzieindziźy pierwszych funduszów, dławiększey trudności w dostaniu wprawnych rąk, potrzebnych machin, apparatdw, wszelkich potno łdw. - Te trudności i długi «aióg mieszkańców, przez który przenoszą towary Zdgtanicj»e, i niedowierzaią «fcbrykom kraiowym, są przyczyna, ae prywatny interes sobie zostawiony, w tym razie daleko pózniey działa, nii rzeczywista możność i potrzeba kraiowa teg> wymagają. Wpływ Rządu i pomoc te pitrwias- .kowe trudności usuwa, i pierwszy daie popęd, - Lecz popęd ten byłby prcrźnym, leżeliby potem ruch sam przez sie ine mógł utrzymać sic i odnawiać. - Tu więc okiiuie uę mądrość Rz.,dowa, kiedy takie iedyn:e wspiera fjbryki, które stosown e do potrzeb kram matcryały kraiowe przerabiane, przez własny odbyt ZiKwitnąc ponaną, bez dabzey pomocy Rządowey, Postanowienia wy lanc o nowych wynalazkach, o rzemieślnikach i t'iofessyonistach no.zą na sobie cecnę pr.-ezorności i swobodnych zasad Rządu. - Dzięki oddać winniśmy Rzędowi za podięte starania do ożywienia handlu.

Zapowiedziane jarmarki na bydło skoro swoy skutek oab, rą, tak dla swych okol c, lako i dla całego Krolcitwa poźytecjrre wydadzą owoce. Lecz walny jarmaik w Warszaw ie uzna zapewne Stnat za lednę z tych myś'i sczęśiiwych, która do wzic-ju handlu, i podniesienia Molicy dz.eln e przyczyniaiąc się, światley Admuiisura.yi, co lą uskuteczniła, zasczyt na zawsze przynoszą. Z A zyć pozostałe" aby Rząd nieprzestawał stale i skutecznie wspierać tak pomyślnie rozpoczęte dzieło. - Lecz handel nasz n.eweźmie wzrostu., póki tjffe zawad spotykać będzie od kraiów posiadających ujścia rzek naszych i główne trakty handlowe» i póki w W i e d n i u podpisane .umowy dopełni; He n:e będą - C'eszuy się nadzieią, ie z czasem ta zgobna polityki zasada, "iź ziemia "obcą sobie ;;tanką przeuię:a iuź w L-dney Z swych "części zakwitnąć nie może, tylko prz-z szkodę "dru; uh," zupełnie, po danym początku w Wiedni u prz.*z wszystkie Rz;dy zaniechaną zostanie. Łatwość i bezpieczeństwo komuiunikacyi lądów, eh i wod.ivch ie>t zpewae iednym zczynJIK\ szych środków bogactwa i oświaty kraiow.

Bez nich handel wewnętrzny, ten poprzednik handlu zewnętrznego, i daleko · d niego koizystnieyszy, ist a,ć nie może. Zw.iźatąc, iak w Jtretkim czasie drogi i wewnętrzne spławy kraiowe polepzyly się, odda zapewne Senat winną zaletę z* obrócone tak czynnie usiłowania Rz.idowe do tak vaź ieg.-> przedmiotu - Zami czeć iednak nie będzie w mocy Senatu, iż w tych zamiarach chwalebnych pomknięto umiłowania nad zakres Kome«cznosci i konstytucyinych przepisów. Szarwac ki, rozmaicie po kraiu ustanawiane, rozmaicie uważane i użyte, zabrać do dajekich i niemiły-, scowych robot, było to znowu stanowić podatek. Użycie podobne tych powinności, które nie we wszystkich okoiicacn były żwyczaiein gospodarsk.m zaprowadzone, w imjychzas żabieraiac znaczmeysze dni robo. zny dogospodarczych przedmiotów były ofaracan>-. Łoniww.e c ąbjclO za sobą lakowys ucisk i me łuszr.o.c. Oprócz, teg o, nie w dobrą porg w całjm kraiu raptownie rozpoczęte roboty, - strwoniły w zoaczney ii ści drogą ludzką pracę, i , le d o b z i . A t W r z oegO celu.- 5iinva;Uu3;obM, tedtn'zZabyrkow feudalizrau i j ouoaibtwa, mgdy me może b \ di tak pożyteczną, iat, ta, która za dcbrowolftą ugodą, regularną opiuu, sto.uwn.e dopKezbrni« zrobionego planu, lestwykony w aną. Stan, w >akun się te nowo zr j»oj e trakty dz ś mavdyia« me wyrówna nigoy wiaosa p acy. przez rcin.kow na nie wybzoney, wynikłemu stą<l t>jlożh.'en<<i w uprawie roli i zas.ewach, znisczen u dot-ytkó i dalszym szkodom, które tu wyliczać byłoby zbytecz. e.n, kiedy :Q-akty znaczniey-ze iuz zostały w y Dl ans, i wyrobienie ich nowym «p o stfbim Ra d przedsięwziął. Pozosta e Łyczyćr aby robotami około drgg wolnych rąk a.ywiccey zaleto, a rolników tylno w p OT C używano, i to w tym krótkim przed zbiorem i po zasi=wie czasie, krory od robót wieyskich iest wol.neyszy. - Powtórzyć les-cse na 'rem mfeyscu wypada, źe wszeHpe , płaty lub dostarcza A ta bkiegokełwiek bądź rodza'u, i podJakinjkolwJt> pozoreni pobierane, czy to w groszu, czy w naturze, czy W l*bać>*fiie, r.ie mogą bydź przez Administracya nakładane, lecz musz? a'bo z pf zyszł\ m Konstytucyinym Budżetem bydz wprowadzone, lub też przez Stym nakazane. Taktem dopełnieniem Konstytucyii. ych przepisów Rz.-d ustrzeże Się cd mimowolnychomyłek, un knie skarg, i z daleko większą pewnością iwego zamiaru, to eIt, dobra kraiu dobieg ie - Czyżby się iescze moiiia lękać rby Stym kiedykolwiek odmówił bromie potrzebnych opłat, i w mierf sił kraiowyAh możnych dostarczeń?.. Przeszły czasy, wktoryth ł-olr.k, na własną szkodę n epomny, wzbraniał sij napełniać Skarb publiczny. Niesczęcai on ter z ofro> na potrzeby kraiu; z ochot« oddaie część, inrrat swoich, kiedy orugiey części nioźe swobodnie używać, i kiedy iego oItary są na prawdziwie użyteczne cele obrócona

(DaIssy następnie.)

Dodatek