80S

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1818.08.05 Nr62

eenensk'm, w dniu 5 Czerwca 1 g 17, zawarła została umowa osnowy następuiącey: (Tu umiesczony itst konkordat). Przetośmy tę umowę ze wszystkiemi iey arrykułami przyleli, i potwierdzili, a oraz przyrzekamy etale, ze dotrzymamy ściśle-wszystkiego, na co -ię w sposób powyższy ugodzono, tudzież że Itarać sie, będziemy, aby II; wszyscy poddani nasi ściśle zachowywili. Dla zatwierdzenia tego podpisaliśmy własnoręcznie dokument niniejszy, i kazaliśmy wycisnąć na nim Królewską pieczęć tuszą. Dan w naszym Królewskim pałacu w Monachium, dnia dwudziestego czwarte g) Października, roku Pańskiego sgl 7, a Królewskiego panowania naszego dwunastego. (Podp.) Maxy miliar) JIore f. Dla zatwierdzenia: E g i d y u sz Kobe D, Król. Radca Stanu i Generalny Sekretarz. " JZ Bruxelli dnia' 24. Czerwca.

Xi<jźoa O rani i spodziewa się lada dzień połogu. Tu- i W zajętych przez obce Mocarstw« Prowincyach Francuzkich, edaią się obawiać, by odkry ty spisek w P a r y ź u nie zwlekł ustąpienia woysk sprzymierzonych. vEyły członek konwencyi Lejeune uzyskawszy paszport, udał się ztąd do Pruss. Z Court rai donoszą pod dniem lotym «onaetępuie: "Kommissya połączona maiąca zlecenie uregulowania granic między Niderlandami iFrancyą, opuściła nasze miasto. Zapewniała, ie granice między obydwoma Królestwami odznaesonesą przez rzekę M o z ę aż do morza. Kommitsya udała się w celu dokończenia uregulowania granic od rzeki Mozy aż do Mozelli. ** Dnia Si. b. m. Xiążę i Xiężna CumberIand stanęli tu z wielkim orszakiem.

W uzupełnianiu woyska Francuzkiego określano się dotąd dobrowolnym zaciągiem; zdaje się atoli, że tą drogą niedochodzooo właściwego celu, przystąpią więc zapewne pe żniwach do przymusowego naboru do woyeka.

WŁOCHY.

- Króloboiey Sycylii po od prawioney naradzie rozkazał ogłosić uchwałę następującą: "W ciągu trzech lat, oli których N. Kroi Jegomość posiada znowu Królestwo swoie, otrzymał dostateczną wiadomość osobaeh, które podczas wtarg ihijia r .ieprzyiacitlskiego okazywały swoią przychylność do G*. by Jego, a z których naywiększa cxęsć odebrała nagrodę. Teraz atoli dobro poddanych Jego K. Mci wymaga pustzania w niepamięć owey emutney epoki. N. Król Jtgomość oświadcza przeto, że na przeszłość nie można iuż więcey prz)imować żadnych próśb wspieraiących się na zasługach położonych w czasie woyskowego saięcia kraiu. Jednakowoż wyiętemi są owe osoby, których małżonkowie, rodzice lub dzieci za scztgólnieysze przywiązanie de N. Króla Jegomości lub za bronienie praw Jego straccemi albo do zagranicznych warowni dtportowanemi zostali. "

JZ ParyiM dnia 22. Lipca.

Król wyznaczył Panu M a rs o u, potomkowi sławnego L a f o n t a i n e, pensyą roczna, 1500 Franków.

O wyszłey eskadrze z A n g 1 i i, naysprzecznieysze w B a i o n n i e krążą wiadomości. Niektórzy sądzą, iż ma oczyścić nadbrzeża Hiszpańskie z korsarzów rokoszańskich; iuni, że płynie de San tonyz Warszaujy. Zdanie o Rapporcie Rady Stanu z dwuletnich czynności Rządu w imieniu połącsumych Kommis5yi Seymowych Senatu prz*z Xieoia Adama Czartoryskieg o, Senatora Wojewodę, na posiedzeniu dnia 24. Kwieteia 1 8 1 g czytane. (Ukończenie. ) Nie możemy skończyć uwag nasiych o Wydziale skarbowym, niewymtwszy tu naymócnieyszego życzenia, aby względem urządzenia dóbr narodowych dostateczne przedsięwzięto środki.

Wykazy przy rapporcie Rady stanu doliczone ma- robót stanęły ity zapewne dotąd na przeszkodzie; bf j. «l.ibr tyd» dowodzą irttrarg, kiedy w>zystkie spodziewać s-ę trzeba, fe w przeciągu czasu, któw ogół wzięte, po odtrąceniu kosztów adioini- ry upłynie do przyszłego Seymu, potrafi cna za«racyi, p dług wykazu II m 10 . }X{l Złotych pewne zaległości swoie ułatwić, i w duchu swo."of.kicli 233,164, a podług Wykazu B Złotych lego postanowienia przychodzić będzie w pomoc PiiUk:ch 59,lJ;,6 A l cjystego brzyfciosły dochodu; Izbom Seymowym w tero waźnem ich zarrudniea lubo rodtdg następnych wylrazow C' O na rok niu, kontroli wszelkich dochodów i rozpozna wa18' 7 powiększone zdaią sie bydż wpływy, gdy ma prawnego ich użycia. - Podobnie i Prokura-ednak z nich potracić przyidzie rozmaite koszta torya Generalna na przyszłym Jneymie poda zape»dministracyi; (aóre w ostatnich dwóch wyka- whe rys prac swoich, przez który koszt tak znalach nu są oznaczone) nie wiele zapewne czyste- ezny na nic łożony usprawiedliwionym jostanie» go zysku puzosianie. - Hyloby wiec do życzę- - Zbliź.iąc się Kouaroissye wasze do końca rapn u, aby te wła Ar;ści naroaowe cyicia tni w dzie- portu, powinny iescze ogólnem. obięciera treść rźawę wieczysta przy opłacie pewnego Laudemium lego całą i wszystkie swoie wnioski zebrać w kruwypusczone zostały; p7Cyp e o n wielka mawazie- tkości. Chcąc le zlać wiedno zdanie o postępowa« nu do lepszego zagospodarowania l do wyźszeyby niu Rządowym, i na dowiedzionych skutkach go się podniosła ceny, . sfc.rb etatową z niey intra- oprzeć, powtórzmy, iż Rząd nowy zaczął się na tę bez zawodu l z osczędjeniem niezmiernych mo- gruzach wśród trwaiącego odmęt« i zamieszania zotów i kosztów administracyi zapewniłby sobie, wszystkich części administracyinych; że wiele na- Summy zebrane z Łaudemiów mogłyby po- przód pracy potrzeba było, aby tylko wydobyć, służyć za f nidusz gotowy do założenia kassy kre-. rzeczy z tego nieładu. Pochwalne są zatem usidytowey :».b innego finansowego instytutu. - łowama, które nie tylko pierwiastkowe trudooUwairay teraz te dobra nie w finansowym ale mo- ści i zawady przemódz, ale nawet dzieło porządku ralnyai i adminjstracyinym względzie. Niepo- i pomyśtności powszechney. na przód posunąć pochlubi się Rząd imieniem sczerze liberalnego, ani trafiły, - Patrzmy na san kraiu teraźnieyszy, do otrzymania go niebędzie miał prawa, póki osia- porownaymy go ze stanem iego paed trzema b» dłych licznie w dobrach swoich włościan, gdzie ty; w te''m porównania i e« naydokładnieyszy do polepszenia ich losu ńieznalazłby źadney prze- obraz prac Rządu i niewątpliwe zalety. Wszędzie, szkody, zostawi w teraźnieyszym niepewnym, i widać życie i ruch, wszędzie dążenie ku lepsze-, na wieczny niedostatek skazanym stanie. Widoki mu; nie masz prawie źródła pomyślności ludów, momentalnego' zysku, chęć obrócenia dóbr na- któreby niezostało dotkniętem. We wszystkico, rodowych na inne cele, w*,rzymaly go może od osobach Rządowych daie się widzieć niespracotey pierwjzey powinności. Lecz nieuganiaiąc się wana gorliwość * . Wszyscy pałaią chęcią dobra za takiemi korzyściami użytek ludzi l kraiu ma- publicznego, chęcią'dogodzenia Monarsze i naroiąc iedynie na względzie, korzyści te, i większe dowi; przed inhemi zaś, zaufaniem Króla szłunawet, z rzeczy samey wypłynęłyby. - Dobra, sznie zasczycony Namiestnik Jego, z którego po słusznym i dogodnym urządzeniu włościan, czynney woli działania Rządowe ruchu i tęgości w stałym iui układzie podałyby dopiero podług nabiemą. Jeżeli naro się zdało, że nie wszystkie wyźey napomkniętey myśli wielkie łatwości do prace Rządu są w porządku naylepszym rozpoczęspekulacyi finaysowych, do których lednak nie- te i dostatecznym namysłem prowadzone, ieżeli godzi się przystąpić, niezawarowawszy wprzódy niektóre przedmioty, które dla swoiey ważno» tego bez zanych wyłączeń naypierwszego przed- ści pierwszeństwo nad inne mi miećby były pomiotu starań i powinności Rządowych. Niewcho- winny, czekaia A iescze, aby czynna Rządu ręka dząc władne w tćy mierze sczególy, winniśmy niemi się zaięła, łatwo się to da sprostować, co tu tylko wskajać, ie tćm postępowaniem Rząd iest niedogodnym, poprawi się, co zostało opuda przykład innym włościanom, na takich zasadach sczo'ńe*m, doda się. Naszą było powinnością pow obecnym stanie oświecenia intraty swoie oprzeć dług przekonania zdanie nasze otworzyć; do mąpowinni, i iakie na swoiey ziemi układy z wło- drości Króla, do gorliwości Rządu reszta należy. Ścianami zawierać mogą. - Izba obrackunkowa - Nie bylibyśmy godnemi-zaufania Kr<51a, gdytą tazą niedostarczyła Seymowi wiadomości o re- byśmy .zataili mu zboczenia popełnione przeciw «.'tatach i pożytkach prac swoich. Początkowe karcie Konstytucyiney. Już niektóre w cugu tiii wstępne iey działania, tudzież ogrom zaległych nieysicegó rapportu były wytknięte, Którt&y po dług ścisłości praw do odpowiedzialności, mogły opusczeńie tedflego i Kardynalnych praepisd* pociągnąć Ministrów; dalecy iednak iestesmy od Konstytucji opusczeńie, kto»e w innym izasie ob winie nia na teraz kogokolwiek. Czyż możemy 1 innych okoiitZnościacli wuięby Ministrów do mieć podeyrzeme, aby oni chcieli umyślnie mimo wysokiego podniosło stopnia, a tern ies-, iż żaden nayoczywistszey woli Króla gwałcić, J zniewa- z nich nigdy Dekretów Nayiasnieysjego Pana nie żać lego dzieło, dzieło, na krórem iedynie JTZY-; kontra-gnuie, mimo wyraźnego nakazu Kon« szłe kram rego losy pofegalą! Nie; zaiste* wszy- stytueyi w artykule 47mym, i wbrew całemu duscy równie pragniemy świętości Konstyfticyi, leci chowi Re. re. entacyinego Rząuu, którego węwszyscy uczemy sie iey dotąd; błądziemy frzez gielną test odpowiedzialność Ministrów. _. brak wprawy i przez niewiadomGśa Dopiero, Prostate 01.a bydź ścisłą i rzeczywistą, znosi się lak się w nig wdroźyra, kiedy wszystko weydzie prawie, skorO Dekretów Króla żaden z Ministrów w swoie karby, kiedy cioswia.czenie wskaże błę- niekontłassygnuie. - Nieinasz w tźm zapewne dy i dowiedzie, iak rzeczy iść mogą i powinny; 2 ich strony Złych zamiarów. Nie posądzamy ich, Wówczas; mówię, Urzędnik publiczny stanie się aby się chcieli wyłamywać od tego zbawiennego istotnie winnym, kiedy przeciw iwnstytućyi po- ciężaru, od tego wędz.dła, które Konstytucya na -' bo to przestępstwo chyba luź umyślnie po- nich nałożyła. Uspokaia iiawet nasze troskliwość, pełni, i z zupeb1ą wiadomość A , źe źle czyni. Te głos od ironu słyszany, w którym między do« raz tylko pod okiem mądrego usta od 'Ycy nasze.- woda , że nasrn tera ysza Kon«ywcV. DrtSgonaprowadzac się , rzestrzegac wzmemme W1D- wyzsza w doskonałoscl statut fi y S x £ ł-ny, A\. ZzI tM s .y e .

.

pdeP\)nfułanó-Z1tc!low b!łoby dministfacyą I Imstrow za ,! hyble- artykuł 47my o odpowiedzialności Ministrow. -:: ma przepisom Konsty.ucyi pod surowosc paW Wnosiemy więc, iż rzecz tę tylko do >-, domoscl podciągnąć; ź drugiey atoli naywinnieyszymby Króla Naszego podać należy, 1 prosić o oycowskie się okazał Senat, gdyby dostrzegłby te zbocze- Jego rozkazy aby odtąd 47»ny artykuł Konstytu« nia, nieuwiadomił o nich tronu, bo ttkie'i!. .ied - cyi był uskuteczniany -i go dobrać 1 wola przez nie postępowaniem Kohstytucya prawdziWie Się ia»ieź nie przeprowadziła iUŹ na- trudności! Jemu -agruntować może. «i Idąc za tym świętym cbo-. wię .zos .ł--tj w.ązk.em Komm.ssye, r-zpatrzyły ł f W u kre naszych «yeteń. fest I< Lll n wlT. l «ach danyc h ,R7a1l od c:Z::: ifł O ustaric- będą dokonane Wsro ce Król o Vllłi - 1,,4 WI ni. a nie ze .łfi¥Y'i4uudni -nafii - zbvt nie hr si-.twi Ar ,.,»»»,.:...:;. - w;, U.-'U.IJ I s ,' 1 '1 2 Wle'fuł: a mec c mz zanumuac eIlam zoyr nie będzie->Wą przY{omnosclą same dobro na nas «czegofowemi wywodami, w ogoiności ostrzedz zlewać; lecz nawet w oddaleniu nie przestanie nas fliaia za obowiązek, źe niektóre Rz,do*e posta- swą okrywać opieką Zanieśmy mu wiernych nowienia przez swoy cel tycząc s<ę całdsG kram, Jego: oddanych hołd i dziękczynienia za (Mielniwpływając na ogół mieszkańców, mogąc albo cę wkrótce maiącą się spełnić, która zapowiada bezpośrednio przyłożyć się do ich romyślności, pełnomocnictwo dla d i t9xn g Namiestnilą1 Je* »int srogo dokuczyć, 5ą a rzędu tych postano- go nowy' dowód \W W @_ wieii, których rrźcpisy, a przyoaymniey ogólne dochowa u tey karty ?nstytu yne!. ktora, Ie -asady, ieźe!i nie wydane pod fonną Statut« Orga- Jeg dZiełem, - ;<o srodek, by le! ot.r0ncze n.cznego, przedmiotem bydźby powinny praw przepisy w coraz scsle s em roz.vd mu me'Yz.u« AdministracyinycH, których potrzebę Konstytu- szouey nabrały trwałoscl - P!ze legane li zne cya przewidziała Niech ta okolicznoś nieuydzie alety ądu, ,p trząc na p le lenle s u kra Wiadomości N a śrtieyszego Pana, ktory w swey lU 1 mleszkancow, wsnommmąc n ektore onu mądrości anay .e śroilld ZNadcje do eśle a ć&tii Ał1iWiMSWge , .Smhe niwet zboczenia przegranicy między zwyczaynenu mogąceIm Się ZIDle- ciw Kon>tytucyi podług sumień a głośno wydaniać Dekretami Władzy Administracyiney, tyczą- lać, ze wsżystk.egp zgoła wyciągniemy coraz mno* cemi się porządku Wykonania 1 sczegołów, a te- łące się powody głębokiey i nayźywszey wdzięmi urządzeniami, które choć nie należą prosto czności dla Króla i Pana Naszego. Jego to wola dó Kodcxow, 2 iita wsZystkiem w głó ych zalety Rządu i p.-Iepszenia kraiowe sprawia; Jego jpfZepisach maia Znamiona prawa, pon.ewaz sta- dobrać zrządziła, źe niektóre opusczema wytknąć nowią o powinnościach i stósr ch ogółu o y: możemy; nawet zboczenia przeć w Konstytueyi, w tf) ów 2 Rz m -; e m Uą f!I fk O{ h g QaW *'.O jjJ łD (fo obifócit uwagę Króla i Dębrtayńcy Naszego na «konaiości jego duszy i iego Konitytucyi. Racay Nayiainieyszy Pan w »wey łaskawości przyiA ć lalekjemu nie składałem przysięgi." W rzet r*YK1ero pobłażaniem postrzpienia i uwagi, kto czy eamey, rozkaz xojs trze lania g* był wy_ re przed Tron Jego aa.ueść śmiemy. Qby SI nich poznał usiłowania naue stania sie godnemi usuw, dany; lecz go na przełożenie Xiqeia B e rktoremi nu obdarzył, i chgć nieprjełaman A oce- tier, że ten sam los może apotkać (Generanienia, tak należy, ich świętości i wartości. łów Francuzkich w niewoli Rosayiskiey będących, cofnięto. - Wkrótce zaś, gdy był odsyłany do Francyi, Generał Czerni( z e w odbił go z niewoli. - - W czasie dobywania Aepern r. 1809 strzaskaną miał prawą nogę, lecz na polu bitwy mianowany był Generałem- Porucznikiem. Gdy sprzymierzeni w roku 18 4 przedsięwzięli uda? do Paryża, wybrano Wi n.tzingerode, aby B o n a p a r t e m u chcącemu dostać się do R e n u, a maiąctmu iescze 4 5,000 woyska, z (Iw«ma pułkami iazdy liniowey, z j.ooo kozaków, jednym batalionem piechoty i z 50 działami drogę tamowsł. - % bogaXego łupu, które woy»ko iego roku i I m zdobyło na nieprzyjaciela, dwie o filiżanki Bo napartego zatrzymał sobie,które teraz wzamtku iego rodzinnym B ran 4 en stein oapamiftkę zmarłego zachowanoo Generale ffintbittgerode. O zmarłym i 7. Czerwca Rossyiskim Generale B.ronie W i m z t ń g e r o d e Dostrzebacz Austryacki pisze co następuje: - W roku 1770 urodził się w E i c H fe I d e natenczas iescze pod panowaniem Elektora Mogimckiegó. Utracił rodzi, ów bardzo wereśnie, a mianowicie matkę, która w rok o? grobie i w dzień Śmierci oyca iego, trzymsiąc naymłodsze dziecię na ręku, a troi« »tarszych za ręce, tknięta rosiała apophexya. W i n t zingerod e częetu służbę, lecz sposobu myślenia nigdy niezmieitiał; w białym, zielonym, iak i granatowym mundurze, zawsze iednemu służył Panu, to test; Jeniuszowi Niemiec. Służba bowiem Eltktcra Heskiego, którą, popełniwszy błąd młodości i będąc za »iego »urowo ukarany, opuścił, po okazaniu waleczności iako Oficer Koburgtkj, % jako ochotnik Auetryacki, na nowo przyiął, > nareście Rossyiską. Cesarz Rostyiski dał mu kilka razy piękne świadettK-o, mówiąc; "Co mi VVintzingefode mówi, tak wierzę, iakbym sam wid <<» * ", -. W roku 1 g 1 % wzięty w niewolą od Francuzów, przyprowadzony' został najyditniaat przed B o n a p a r t e g o , który go .temi ełowy przywitał: "Więc tedy wszędzie muizę W Pana między me mi nieprzyjaciółmi spotykać? Jesteś W Pan W*6tfalczykiem , a zotćm moim poddanym; śmierć czeka WPana." - Lubo, wspomniawszy na awą rodzinę, mocno go te wyrazy dotknęły, r. tern wszystkiem z odwagą odpowiedział: "Nigdym się Francuskich kul nielękał , i an; Aemaowi Franc uzkiemu, ani Królowi Westftrótki wykład wiadomo/ci tłukących dę zrozumienia i poznania biegu po %orneg* planet. Pr%j3% jak. Fil. Kulika Proj3s* sora FiZyki i /tstrotfotnti w Griicu. (Dalszy ciąg.; /Ziemia %)iiei\cem. * ,II;1. Po Wenerze w większem oddaleniu, to it-st na 2i milionów mil czyli 24000 promieni następnie ziemia, która w 365 dniach ji fi godzin obieg swoy około słońca, i w i ] . godzinach 56. minutach obrót około osi odbywa. Jey towarz)Szy zawpzc jciężyc w oddaleniu 51600 mil czyli 60 promieni, kołuie ią w 5 8 dniach 8 godzinach. Xięźyc obraca się W przeciągu ledntgo obiegu ra£ tei około osi, z kąd pocjaodzi, li zawsze iedną atro wna się w bryłowatości pięćdziesiątey, w powierzchni czternaatey 2 w miąszości setney części ziemi. Mars.

1 « . Między planetami wyższemi naypierwey po ziemi następuie Mars. Trwa iego obieg około słońca, rpk cały i dni 323,.obrqt zaś około osi 34 gadzin 39 minut. Odległość ad ełońca wynosi 33 miTionów mil lub 37000 promieni ziemskich; a zatem przeszło o połowę więcey oddalony od słońca, więcey nii dwakroć mniey iest oświecony iak ziemia. Pięć razy mnieyszy będąc od ziemi, roiąezość iego «Izi*>siątą część ziemi wynosi. 13. Ponieważ droga Marsa i następuiącyrh planet wyższych obeymuic drogę ziemi, przeto raz tytko moie bydź Słońce między Marsem i Ziemią a- raz Ziemia między Słońcem i Marsem w linii proetey, iedno nazywamy złączeniem} drugie przeciwpołożeniem. W złączeniu Mars na 53 i pół milionów mil, w przeciwległości na 11. tylko milionów mii od Ziemi odległy. Westa, Jmo] Pallas, Ceres.

14. Początek terafnieyszego wieku obfitizym był w odkryciach planet, niżeli 3* wieków przeszłych. Pierwszy dzień bowiem tegoż wieku zasczycohym był odkryrum Cerery przez astronoma Palermońskiego Piazzi, podobnież w dzień 28. Marca tgoa odkrył Olbere w Śremie Palladę: dnia 1. Września J 8 o 4 postrzegł Harding w Lilienthal Junonę: nakoniec dnia 39. Marca 1807 Ułbers «Bremie zoczył Westę. Drogi tych planet do roesnokręgu bardżiey pochyłe niż planet dawniey znanych za wit nią się w przestrzeni między Marsem a Jowiszem. Miąszości wszystkich razem prawie by. Marsa rówtiali sic" <5ła lego zdaią się formować osobny zwiąeefe pła« ni w\v zastępujący mieysce jednego może nhsr gdyś byłego planety, późniey rozerwanego, nakształt tyleż xiczycow, klóreby biegi swe około Słońca bez planety głównego odprawili. a 5. Z dostrzeżeń astrormmicznych naybliżey ałońca kołuie Westa na 49 milionów mii w 3 latach i 324 dniach; potem Juno na SS milionów mil, w 4 latach »31 dniach; daley Pallas na 58 milionów mil, w 4 latach 11« dniach, nakoniec Ceres, teina sgmilionów mii odbywa obie£ w 4 latach t a t dni. Ceres piętnastą część, Pallas trzydziestą siódmą. Jur. o eto ośmdziesiąt ósmą część wielkości ziemi wynosi. JowisZ b czterema Xigiycami.

16. W oddaleniu tog milionów mil, czyli 126000 p romie-J i ziemskich obraca się naywiękŁz> z plb.ict nam wiadomych, Jowisz, w n latach 314 dni. Promień iego 11 razy, a bryławatość 1474 razy, iniąszość iednak tylko 328. razy większa od ziemi- Poni*wai do pięciu razy Icźy dbley od słońca liii. ziemia, więc 25 razy mniey od słońca oświeconym bydź musi. Na iegtjdwnnaatoletpiejr , podróży około ałońca towarzyszą mu 4 xiężyce; ieden w odległości 6 iego promi*ni czyli na 5$000 mil kołuie go w 1. dniu i ig godzinach, drugi w odległości 9v promieni w 3 dniach 13 godzinach, trzeci w odległości 15 promieni w 7 dniach 4 godzinach, ostitni w odległości 26-j promieni czyli 260000 mil obiega Jowisza w 16 dniach 16 godzinach, W złączeniu na 129 w przeciw ległościna A, milionów mil od nas odległy.

(Dalszy ciąg następnie.)

IOq/uttk '