KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1931 R.9 Nr4

\\ arstw t. z. niższ'ch. Tem samem ruch religijny łączy si z ruchem społeeznym. H07WÓj miast północno-wloskich jest tego lIa.ilepsz"m dowodem. Św. Franciszek-Biedaczyna staje w jednym szer('gu z tymi lIajnieszczęśliwszymi i im też przedewszystldem zawdzięcza popularność swej idei. W nim znalazly nurtujące społeczellstwo włoskie prądy doskonały wyraz: przenosząc punkt ciężkości na jednostkę, hudzi indywiduum i tem samem staje się rzecznikiem aspiracyj szeroldeh warstw ludowych 3). Jeżeli teraz spojrzymy na zagadnienia, )lUrtująde okres czasu, przypadająey na koniec 19 i początek 20 W., a więc moUl('nt twór('zej dzialalności Kasprowicza, to uderzy nas, że ohra,caj1;! się one w podobnym kręgu. Z jednej strony spotykamy walkę w dzi('dzinie filozofji z pozytywistycznym dogmatem względuie uaturalitycznym w dziedzinie sztuki, z drugiej zaś strony żar dociekai1, pędząc ówczesnego człowieka, po wszystldch s'st(,łlJach filozofieznych w poszukiwaniu rozwiązail "Wielkiej Tajemnicy" aż do mądł'ości hinduskich, tell sam chyha, co rozpalał śI'edniowiecznych sekciarzy. A i wyniki tych zabiegów podobne: indywidualizm - Nietzsche, Maeterlind<, Oskar \Vilde, u lta Przyhyszewsld ). Ohok tych zagadniei1 wyłaniają si!,' }Jrobl('lI1\" społeczne: hasła postępu, humanitaryzmu, socjalizmu. Toć w pierwszych utworach Kasprowicz występuje jako rze('znik tych właśnie ruchów, występuje jako entuzjasta spolecZłlY 3). Zwrócić trzeha jeszcze "LIwagę na pewną cechę, którą przypisuje si!,' pisarzom mod('rnistyczllym, a mianowicie łatwość, z jaką sobie przyswajają zdobycze minionych okresów rozwojowy('h ludzkości, zużytkowując je według swych indywidualnych 'upodohai1°).

To też spotykamy się z próbami oświetlania twórczości pisarzy przez rozpięcie jej lIa całokształcie zagadniel"l, cechującym j('dną z minionych epok i wykazywaniu punktów, w których się ona. z niemi pol<rywa 7). Pozatem al'tysta mod('rnistyczny rolę swą w społeczei1stwie starał się upodobnić do roli "Proroków, czujących łaskę Bożą, anachoretów, żyjących na puszczy, poetyckich ekstatyków