I

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1818.11.04 Nr88

GAZETA

Wielkiego

POZNAN

Xiestwa

SKIEGO

Nro. 88* w Srodę dnia 4. Listopada 18»8.

Zfterlina dnia 2p. Października.

Dnia 17. ra. b. powrócił tu z podroby Jego Króli wicoska VJośćXią£q Wilhelm tTusłi, brat N, Króla« z małio: ką sweią. Z Akvisgranu dnia 20. Października.

Ażeby dzień legoroczniego obchodu »8g0 Października uczynić dla Akwisgranu wiekopomnym, prosił Magistrat i otrzymał zeZwołenie, nazwania niektórych uiic miasta podług imion obecnych ty Monarchów i sławnych mężów. I lak ulica, nt którey Cesarz Jłissyiski mieszka, dawniey Kolońeka, otrzymała nazwieko ulicy A l e x a n d r a, ulica Marsztreka ulicy Franciszka, grobla Kapiuyńska nazwisko p lacu Fryderyka W i 1b t l m s, a ulica J akcba nazywać się będzie Ulicą Wellingtona.

Dostoyni przyiaciele, Al e x a n d e r i Fryderyk Wilhelm, wyiechali dziś rano na popis woyska zaymuiącego. Cesarz F r a n c i s z e k pozostanie przez tenczat w murach naszych, ażeby pokazaniem się w N i d e r l a n d a c h nieodiywił pamięci dawnieyszych stosunków, w których wzglę« de.m nich zostawał. W tey pobudce pozo« stania tu Cesarza widzieć piękną dla rządu Niderlandzkiego uwagę, która równy mądrości iak i sercu ukochanego Monarchy zasczyt przynosi * Onegdayszy koncert Pani Ca ta łan i, pomimo niezmierney ceny %& Franków, przewyższył wszystkie iey dawnieysze, liczbą słuchaczów i świetnością. Pod bokiem tey śpiewai zki bardzo wiele tracą inni chociai rnwnie dokonani ariyśii; dla tego też koncert braci B o h r e rów, chociai bilet tylko i o Franków kosztował, mierną miał liczbę słuchaczów. Między inncmi grała na swym instrumencie głosowym prze wyborne waryacye B o d e g o . Zakończyła koncert na cześć Monarchy nasz i go, niezapowiedzianymuasitezu hymnem: Cod jaw iht Hing.

X'aue Richelieu wybiera się ztąd powrotem dci P ary Ja. Między przyiezdnemj tu osobami znayduie 6'.51 tikze blc.n;bla S cha uc n ei c i n z F r a nkf o rt u. Przybyło tu z L e o d i u m towarzystwo aktorów Francuskich. Pytanie względem przyięcia F r a n c y i do wiebiogo dotychczasowego po cz. w óru ego p r z y m i e r z a, iako piątego mocarstwa, (a xatern w przyszłości pięciorakie przymierze) sedaie gię niepodpadać źadney wątpliwości. Sły«.I)ć. iz Lord C a s t l e r e a g h podał Kongresowi pamiętnik stawnego J ó z e f a Jianfcs «zgięciem środków uwolnienia Eur o p y od sąsiedztwa barbaryiczyków i cywilizowania północnych brzegów Afrykańskich. Xlą£ę W e II i n g t o n, przed wyiazdein do woyska, naiął na nowo loię w teatrze tuteyezym na 4ry tv godnie. W pałacu Cesarza Austryackiego ugodzono wszytko do dt,ja 20. Listopada. Dnia 17. dał Cesarz A l e x a n d e r wielki obiad, na którym znaydowali się inni dway Monarchowie, Kiąię i Xię£na O ra nii, XIJ;, ze. W e II i n g t o n i t. d.

Dnia 23. Października.

Cesarzowi Rossy-jekiemu, który wyiechał z naszym Monarchą przez L e o di urn i N am u r d o S e d a n u i V a l e n c i e n n e s, towarzyszą W IV.Xiaacta Konstanty i Michał. Na ostatni kooc« rt Pani C a t a l a n i rozdanych było 1200 biletów, po 20 Franków (5 lal. z okładem). Zdawała się ta Królowa melodyi chcieć sama siebie tego wio czora przewyższyć; bo podług zdania wezyfikich, którzy 'n dawniey słyszeli, nigdy tCSćre tak cur downie, nie śpiewała. N. Cesarz Rossyiski przesłał iey, nazainurz po wieczorze, którego u Xiecia We Hingt o n a śpiewała, podalumk kosztowny, manelę z prawdziwych kamieni, 800 dukatów wartości. Cesarz Auetryacki zwiedza ciągle fabryki

tuteysze, a znizaiąeąAeię uprzeymośdą i wiejką rzeczy znaiomością wzbudza powszechna; miłość i podziwienie mieszkańców tuttyszych. Po powrocie obudwóch Monanhow spodziewają się prędkiego ukończenia Kongressu. Jak skrycie odbywaią się tu działania kongreseow«, widać z tcy okoliczności, ii wychodząc Sekretarze z biór Ministrów, oddai$ zapieczętowany klucz oddiwierniemu. Pan Wilberforr.e kazał podsć Monarchom adres, w którym rozwodzi eię ze skargami, iz ustawy względem zniesieoia ludoiupstwa tak mocno iescze są gwałcone. Z Jjiilenciennes J. 20. Października.

Przybył tu wczoray Xiąźę W e II i n g t o n z A K W ie gra n u; iutro spodziewani są Cesarz A l e x a n d e r i Król Pruski, którzy popis woyska odbędą. Z Petersburga d. l. Października.

Przebywaiąca zawsze w naszey pamięci ukochana W. Xiezna nasza Katarzyna Pawłowo a Królowa Wiri< mbtrska, dt>broczynna matka sierot, i opi tkuiAi niesczęśliwych, dała nowy dowód naylepsztgo swoiego serca i pamięci o ziemi rodzinney przesyłaiąc do komitetu ustanowionego i 8 '4 roku 5,000 rubli na rzecz mężnych obrońców oyczyzny okrytych bliznami. Autor niedawno tu wydaney książki historyczney o Królu S t a n i s ł a w i e A u g u Ś c i e i wypadkach ostatnich tyczących się P o l s ki JW. Łoba rz\ we ki, w dowód iak zamiary i chęci tego Króla względem dobra oyczyzny były zawsze zbawienne, przytacza lisi tego Monarchy pisany do Cesarzowey Katarzyny If. Lecz pierwey tak mówi: "W miesiącu Czerwcu teku 1792 wybuchnęła woyna. Woysko koronne mogło złożyć oddział 20,000 żołnierza, Litewskie nie miało nad 9,000 artyllcryi. Działania icb Stosowały się do rozkazów nowey Rady woienney będącey w War s z a w i e, która dowódcom przepisywała obroty odpowiednie kich rozkazów Królewskich. - Te sczupłe narstki miały dosyć odwagi do stawienia się frzeciw ogromnemu «oys>u R o s s y i . iwie£em okrytemu zwycięstwem nad Turkami VV tey pierwezey próbie zasłużyły na podjiwietiie u samegoż nhjprzy iawitla. - Od tey to epoki dach Polaków rycerski obudził »iq 2 letargu, i naród znowu oddychać poczuł woysko wośoią. - Słabe to woysko, moiąc pitdostitek we wszystkiem, prócz odwagi, przez dwa miesiące opierało się, inężnitr ł lecz hakoniec zmuszone cofnąć się-ku W i ś i e, rozsalo tym niespodzianym ustępem trwogę w <ałey s'olicy. - Rada woienna i czuwająca połączyły się, i podały Królowi prośbę o zawieszenie broni, i życzenia, aby sję prosto udał do (J eearzowty Rossyiskiey. Wtenczas to Król przythybiąc się do życzeń Rady" napisał list następuiący: "Cesarzowo Siostro/ "Niebędę używił ani wybh-gów ani rozwlekłości, iako nu przyzwoitych-charakterowi i połoier.iu moiemu. Tłumaczenie się moie będzie sczere, bo piszę do ciebie; racz przypomnieć sobie, com iey oddeł na galerze w K a n i e w i e. Jeżeli usiłowania irvo»e o doprowadzenie do skutku tego planu były bezpłodne i aż nadto dobrze wiadomo k-et W płodne, aź nadto uon-rze »»»» «v <<<-»' -. · C M. że wina w tey mierze na mnie spadać niemoże . - Wszelkie roztrząsanie tego, co przrszło, byłoby tu niepotrzebnem, i niezapobiegłoby niczemu. Przys.ępuię więc do chwili terainieyszey, i będę mówił ia.no. Ważną iest rzeczą dla W. C M. mieć wpływ w P o l s c e, i módz przeprawiać woysko bez przeszkody za każdą rażą, kiedy się Turkami lub inną czeAściąEurop y zatrudniać zechcesz. - Dla nas ra3 iest ważną rzeczą uniłnąć rewolucyi ustawicznych, których każde bezkrólewie staie się przyczyną, sprowadzając i mieszaiąc w nasze sprawy wszystkich, sąsiadów, a nas samych uzbrajając ie«log*)d n y c h p rz e c i w d rug i m . N a d t o, !» * £ * * £ m y rz ą d u we w n ę t r z n e , ; o , kt ó ry b y l e p u) b y ł «organizowany; aniżeli dotychczasowy, Chói chwila i sposób zaradzenia temu)];O stkiecnu. III, nam za > ,«t.-pcę moiego , «muka swego Xiecfa K o n s t a n t e g o. Ni'ecii wic r-zne przymierze połączy te il«' ł państwa; niech się, d*> tego doda traktat handlu w?a> iemnego. Nie należy przypominać W. C *». że wszystkie okoliczności teraźnieysze tak się złożyły, iż wykonanie planu lego nigdy łatwieyezem bydź nit mogło. Nre do mnie II3Uiy radzić W. C. M., lub i. y uia>.ywAJ widoki; prośby me tylko naygorętsze zaafac ; *y powinienem, abyś raczyła mnie wyeJuc.:;»c» i wtyść w moie położenie. - Seym r.ł.da* mi władze zawarcia roj.eymu, ale nie oSt>tecznego pokotu. Poczynam więc prosie vv. C. M. błagać i zaklinać, abyś nam pozwolił."» rozeymu, a to iak naYtrędzey: za reszta zas mogę ręczyć, abyś mi tytko dosyć sposobów i czasu zostawiła. - W rzeczy eamey, ta<» się dzieie w tey chwili odmiana w utny-elach, ii W. C MI. możesz bydż pewną, znalezienia do wszystkiego tego, com- iey przekładał, więeey zapału, aniżeli do iakichkolwieTc lanych przedmiotów, rozbieranych naS eym te» i zapewne nietrudno ieet W. C. M. widzuc tego wszystkiego przyczyny. Niepowuue-o-....J.....= * -»-- j .» · . , nem iednakie ukrywać przed W. C. M-, W gdybyś koniecznie chciała się domagać wszystkiego, co się zawiera w iey oświadczeniu, niebyłoby wtenczas w moiey mocy usiuwcznić, czego tak bardzo Żądam. - - W i e m U dobrze, ii W. C M. możesz myslec, ze aiJa, którą masz w ręku, wystarczy do przymU$ze nia h WYP ct eł1)ienia w jysutiego , bęz naymUleyszyc o mIan, co SIę w ley oswladczeni u zawiera. Na to nic innego odpowiedzieć nieumiera , iak tylko, iż wierzyć nie m o gę, aby serce W. C. M., które pochlebiam sobie, ie znam do brze, przeniosło przykre i twardo środki nad łagodne i powolne, zarówno i*ś W. C M. i życzeniom naszym. - Raz ieflcze ponawiam prośby moie; nieodrzucay ich. Pozwól nam rozeymu iak nayrychley, a śmiem powtórzyć, iż wszystko, com iey przekładał, naród móy przyimie i wypełni, bylebyś się raczyła zgodzić na środki podane przezemnie. - Daruy Pani, żem się niezdobywał na wybór stylu ani wyrazów; ośmielam 6ię mieć nadzitię, ii gdybyś nawet na moie niesczęście odrzuciła te przełożenia, przynaymniey otwartość moia i sczerość nie obrazi W. C M. Naywiqkszem moiem życzeniem iest zostać na zawsze Waszty Ceearskiey Mości Bratem, przyiacielem i, sąsiadem, Stanisław August Król." Z Wiednia d. lZ Pa%d%żermka.

Xiążę Me t ternich spodziewany tu z Akwisgranu z powrotem około połowy następuiącego miesiąca. Przed kilkoma dniami powrócił tu Cesarzewicz Następca tronu z podróży, do M o r a - wy od b y te 'y. Cesarzowa wdowa (matka Cesarza Rossyiskiego ) zostawiła w P r a d z e ślady prawdziwie Cesarskiey dobroczynności. Instytut panieński na nowem mieściu otrzymał 1000 dukatów; takąż summę ubóstwo w ogólności. PanDawidJon3eArnsteinęr, który przed nieiakim czasem chciał sobie życie odebrać dla chybioney spekulacyi pieniężney, lecz wkrótce uleczonym został, odzyskawszy znowu spokoyność umysłu, nawrócił się do Chrześciisństwa i przyiął chrzest święty w kościtle S. Salezyusza.

£e Lwowa, dnia ijJ. Października.

Wyszedł tu Uniwersał następuiący: My F r a n c i s z e k Pierwszy i t. d'.

"Oświadczamy wszem w obtc i każdemu z naszych wiernych, tudzież wszystkim poddanym stanu Prałatów, Magnatów, Rycertwa i Miesczan w naszych Królestwach G a

II lol i c y i i L o d o m e r y l wraz z B u k o w i n ą , uwiadomiaiąc ich ninieyszem nayłaskawiey, że z ważnych i powszechnego dobra tyczących się powodów uchwaliliśmy zwołać Seym w pomienionych Królestwach, i wyznaczyć na to dzień dwudziesty eiodmy Października bieżącego roku tysiącznego ośmsetnego osmnastego . "Aby więc Seym ten pozyskał należyte postępowanie do pożądanego wzrostu «k tych Królestw, iako też powszechnego dobra, i mógł osiągnąć cel i koniec zamierzony, nakazujemy przeto naszym naywiernieyszym i nayposłusznieyszym Stanom Królestw Galic yi i L o d o r o e r y i, tudzież B u k o w i n y , wszem w obce i każdemu z osobna, stale i nayłaskawiey, by na dzień wyżey wyznaczony, a to wieczorem wprzód, we Lwowie znaydowali się, poczem w dniu następującym, zrana, w miejscu, które nasz rzeczernych Królestw Gubernator wyznaczy, pewnie i nieochybnie zebrali się, tamże propozycyi Seymowych, i tego, co naszem irnieoitrn przełożyć knżemy, w nayuniźfńszem posłuszeństwie wysłuchali; a przyiąwszy to wszystko ilo wkrnych stre swoich, takie postanowienie uczynili, iąkiego i nasza i całych Krób stw Ga licyi i L o d o m ery i wraz z Bukowiną, i własna ich s-amych wymaga potrzeba, i iakie odpowiada naszemu nayłuskawszemu zaufaniu, którego ninieyszem nowy im dowód daiemy. - A chociażby który z wiernych i nayposłusznieyszych Członków Stanowych dla ważnych przeszkód na Seymie znaydotvac się nie mógł, wszelako w tym razie obecni zupełną moc stanowienia mieć maią,' a nieobecni równie iak i obecni do dopełnienia tego wszystkiego maią bydź obowiązanymi. N asze zaś Królewskie miasto L w ó w ma stosowną do Konstytućyi liczbę osób z dostatteznem pełnomocnictwem na pcmieniony Seym wysłać. Dan w naszem mieście Wiednia dnia 16. Września roku tysia, nia naszego dwudziestego siódmego. (podpisano) Franciszek. " N. Pan raczył ustanowić w P o d gór z u nowy graniczny Kommissaryat policyiny, który pod zarządem przeznaczonego tan* Kommissarza w dniu 6tym z. m. działania swe zaczął.

OJ Menu d. 22. Października.

KojTłSpoiidt-nt Hamburgski donosi, ii do Szwabii wysłany iest Agent Amerykański ctiem rozprzedania, po części poiedyńczo, 2 miliionów mórg ziemi w Ameryce Północney. W M o g u n c y i zapobiegła Władza Katolicka wspólnemu relrgiynemu obchodowi dnia 1$. Października przez woysko Austryackie i Pruskie, oświadczając: "ii Kościół Katołickt niemaie spółkować z Ewaiiielickim W sprnwach duchownych." Jedna z g3ztt Niemieckich umieściła następujący artykuł; - "TJeraźuityszy Król Szwedzki i Norwegski, okazywał zawsze znakomite przymioty Monarchy, i w wysokim łtopniu ziednał sobie sz?cu»eki przywiązanie narodu. Jeśli zsś tego dokazał cudzoziemiec, który nawet języka krajowego nie rozumie, czylii może iaką wtem znaydować trudność ten, w którego osobie lud czci potomka dostoynych iego przodków, i dziedzica dawney miłości i przywiązania kiiTodzirij iego? Król Szwedzki zna skłonności ludu, wiizięcr.nego zawsze tym, którzy pim dobrze Aładaią, i iemu ufaią. Powstaią ludy na °broi>ę Królów, Łtótzy niemi bydź umieią, bie zaś przeciwko nim, i nigdy nie opuściły G«stawa Wazy, Alfreda lub Henryka IV. Przedział między tronem i ludem szkodzi Monarchom i poddanym. Król K aroi J a n trzymał się wiernie swoich prawideł, » otwarcie wymienił «asady , które dziś mogą »fcdynie ustalić trony w E u r o p i e.««

I I O l

Z Braxelli dnia 23. Października.

Dnia l 3- m. b. Król nasz maiąc po prawey Xiąięcia O r a n i i a po lewey Xiąięcia F r y d e ryk a Niderlandzkiego, zagaił posier dzenie Stanów Powszechnych, mową od tronu naatępuiącey treści: Szlachetni i Możni Panowie! "Dom Móy odebrał w ciągu roku tego nowe dowody Opatrzności Boskiey przez narodzenie się drugiego potomka Moiego nayrnilszego naystarszego syna, Xiąięcia O r a n ii. Z ukontentowaniem oznaymiam WPanom, ii Opatrzność zachowała pokóy w E u r o p i e . J eieli po scze'liwem przywróceniu pokoiu potrzebr:em się okazało zatrzymanie woyska sprzymierzonego we F r a n c y i, dla umocnienia tamie przywróconey spokoynoścL, to uchwała mocarstw sprzymierzonych wymierzaiąca kres temu pobytowi i przepisująca wyprowadzenie woyska tegoi, dowodzi, ii wytknięty cel został osiągnionym i w i e d n o - myślney Monarchów ufności w tym względzie nay lepszą rękoyraię trwałego pokoiu nastręcza. "Wewnętrzne Krój estwa półcienie, nowe oddaie powody wdzięczności dla Wszechmocnego. N asze uniwersytety, szkoły i sztuki nadobne znayduią się w wzrastającym etanie pomyślności. · DoJa ubóstwa polepszana. Otworzenie znaczney poiyczki tak dobry miało skutek, ii w przeciągu niewielu dni przeszło drugie tyle ofiarowano. Spusczaiąc się na przywrócony zupełnie kredyt Państwa i czyniąc potrzebne osczędzenia, mam ukontentowanie donieść, ii wydatek następnego roku mnieyszym będzie, nii poprze dniczego. Inne waine okoliczności przełoione WPanom będą na tern posiedzeniu. Spodziewam się, ii będę w stanie przeloiyć WPaoom na przyezlem posiedzeniu proiekt nowey księgi praw dla Niderlandów." Pan Ro ell mianowany od Króla Prezesem pierwszey Izby Stanów Powszechnych, a Pan O u B u s Prezesem drugiej Izby, Bruxella wystawia tera* nader żywą i I w ktną postać. Przed 5 laty stało o tey sa.n;aey porze 5,000 domów próżno, a ulice podobne były do pustyni. Z-Kolonii dnia 23. Październik*.

*iowy instytut naukowy dla prowu-ry': Ren · kv<b cboynie itst uposażonym. Dochody · "iego ustanowione na $6,000 Talarów, a na «pierwsze urządzenie przeznaczono 60,cooTa· larów» Nadto (browal mu Król potrzebne budynki' i Pappe I sd orf. Z Rzymu d. $. Października.

Załatwionemi nareszcie zostały nieporozumienia między dworami Rzymskim a MAnachiysfltrro. Papiti nietylko podanego Kandydata, Kanonika BAmbergskitgo G ross, na Biskupstwo Wiuzburgskie potwierdził, ale teź zezwolił razem na inwestyturę innych przez Króla Bawarskiego mianowanych Bi«kupow , i rozkazał przeznaczonemu do Monachium Nuncyuszowi Serra, ażeby się udał na mieysce urzędowania swoiego. Z Paryża dnia 20. Października.

Pan B e r t r a n d d e M o II e v i II e, Mini - stes marynarki pod Ludwikiem XVI. pożegnał się z tym światem maiąc lat 74. Generałowie, Hrabia L o b a u, L e m arq u« i nieklórzy inni Francuzi na wygnaniu , «trzymali teraz pozwolenie powrócić do F rań -

«cy» .

N a mieyscu Marezałka O u d i n o t, Xią£ę«l a R e g g i o, który do dóbr swoich wyjechał, obiął teraz Marszałek Mar mon t, Xią£ęRaguzański, dowództwo gwardyi Królewskiey. Wydano rozkaz do naszych Prowincyi pogranicznych, aieby zaniechano nieprzyzwoitych rnów z powodu wyiścia woysk obcych. D la osady przytulkowey w A m e r y c e podpisano dotąd 7,900 Franków. Przez Calais powracać będzie '8,090 ludzi woysk» Anfciehkiego.

Z Londynu dnia 17. Października.

Sześć pułków piechoty z woyska naszeg* we F r a n c y» ma bydź przeznaczonych ćo \ V6chodnich I n d y i.

Od naszey wyprawy do biegu-na północne

Przy WYSpl« Disco r33bI'y Duń>kit<go Dyrektora statków rybr.ckich. Oświadczył OJI , \z pora czasu bardzo była ostra i że trudnospodziewać się potny ślrrtgo wyprawy skutku. Z przedsięwziętych śledztw i rachub okazsło się, iz' mapy dotychczasowe tamecznych okolic północnych bardzo aą mylne. Widać na nich tk&j gdzie sama wuda, i tak na odwrót. Niepodobna było przedrzt ćsię między G re nIandyą r górami (Spitzberge}, i itst mniemanie, iź Część wyprawy wkrótce do D e p tforó* lub innego z naszych portów z niczerapowrócą. Józef Bonaparte spodziewany był wosadzie przytulkowey wychodźców Francuz-* . kich w A m e r y c e .

W Prowincyi T e n e s e e zrsaleziono stamiytną monetę, która dała powód do mnogich domysłów. Odkryli ią wyrobnicy, dobywający studnię na brzegach rzeki Elk. Jedna z iAnzet Zjednoczonych Stanów tak rozprawia o tem zdarzeniu: "Zualeaienie tey monety, równie iak i sczątki dawnych warowni, roarzuconych na powierzchni ziemi naszey. da»e powód do nowych wniosków, tyczących się htstoryi stałego lądu A m e ryk i . Okazuie sięztąd bezsprzecznie, ie kray nasz zamieszkanym był od niepamiętnych czasów prze* lud ucywilizowany, po którym zapewoe nie było iu£ żadnego śladu podówczas, kiedy' Kolumbue tak zwany nowy świat odkrył; Owi w bezdennościach niepamięci zagrzebani mieszkańcy, bylj niewątpliwie EuropeyskiegO pokolenia, " Zawinęła do T o p ha ni Szwedzka brygantjna z ładunkiem dział i amunicyi woienney, · które Porta w S z w e c y i zakupiła.

; Poseł Roesyiski, Baron S t r o g e n off, obchodził imieniny Cesarza Al e x a n d r a przez «lwa dni z nay większą okazałyście

Krótka wiadomość o żegludze Porucznika Ottona Kocebuegv, Dowódcy Rvssyis kiego okrętu Rttryk, w trzecim roku i-ego podróży morskity. (WyL-uek z listu iego do oyca.) Wiadomo Ci o na-ezey pomyślney żegludze z Chili do Kamczatki, a z.umtąd do gościńca Beringowskiego. Oikryta na tym głęboka ciaś;iin. (eund) tiayświetnieysee na rok przyszły rokowała nam nadzkie. Postanowiwszy mocno, posunąć się ai do północnegosczylu A mery ki, opuściłem goŚrinitc Btryngowski, a zwiedziwszy brr.egi U nalaski, Kalifornii, nakoniec wysp S a n dwihskicli, stosownie .do moity instrukcji obróciłem.eię w Grudniu «8 «6 ku okolicom Karoliny. W dzień nowego roku 181 7 wieczorem odkryliśmy wyspę ramirszkaną, kiera otrzymała imię No w r go Reku. Podczas pobytu nasaegb w tych okolicach, odkryliśmy eczęśliwie szfść grup wysp, K óre tworzą ł; ń - cu;h z północy ku południowi,. a od mieszkańców zwane są Radak. Łatwo zyskaliśmy zaufanie tych wyspiarzy, a Jeden z nich ijazwisLic rn K JI d u, postanowił nawet puśiić się z nami w podróż. Ddtore porozumienie się * mieszkańcami Ra da ku, tlało nam spe· oboość wybadać ich He moinośii, co do «posobu życia, historyi i jeografii, i przywo*"'emy piękny? zbiór tak dla nauk, iako i dla · amey ciekawości.

f>«>ia 17. Marca opuściliśmy Ra da K z żaltrn mieszkańców troszczących się, "z kąd późniey wezmą żelaza?" Przyrzekłem im, że znowu powrócę, chociaż to niebyło moimzamiarem; przecież w rzeczy łamej? ł& p&yl kro było mi opuscr.a-Ł R ad aK, iafc gdybym się rozstawał, z dawnym przyiacielera. Obróciliśmy się ku U n al a s z c e. W.

roey rz«czy była to itscze wczesna pot a foku, atoli chciałem stanąć tam wcześnie, alAyn* mógł dopilnować ukończenia Baydarów(cz Ótna krato wców) które do podroży moiey lł* północ przeznaczone były. Z iledwie opu« · ściliimy tę dobroczynną strefę, aliści Occani północny przywitał nas gwałtowną burzą.. Zav,sze w tych okolicach na wiosnę bywaią.

mocne burze. Dzień 15. Kwietnia był dl * nas d:iem strasznym i znisczył naypięlnieyezą część moich nadziei. Znaydowaliśmy aic pud ttnezas pod 44 gradusem 30 minutami? szerokości, a łS * gradusem 8 minutami dłuyś: i. Już dnia 11 go i t 2go mocna była burza połączona z gradem i śniegiem. W nocy dnia lsgo wybuchnął orkan» Bałwany morskie i tak iuż wysoko pędzone wzniosły się do mass nadzwyczaynych, iakith iescze nie widziałem nigdy. Mały nasz okręt c»rpiał nie do uwierzenia. Zaraz po północy wzmogła się wściekłość orkanu do takiego stopnia, źe zrywaiąc sczyty z bałwanów morskich zamieniał ie w dtsrz rzęsisty, który rozlewał po powierzihni morza. Kto czegoś podobnego nie widział, trudno mu mieć dokładne wyobrażenie o tein. Zdawało aięi że kula ziemska [opadała w zburzenie. Właśnie zluzowałem był z warty Porucz* r.ika S z i s z m a r e w a , albowiem iedc-rt ż riss Z3wsze na pokładzie bydi musiał. Miałem przy sobie 4 majtków, z których 2 trzymało ster, rrsztę zaś dla bezpieczeństwa posłałem na spód okrętu. «*;> godzinie 4. z rana nadeszła straszliwa chwila. Przypatrywałem się wbśiiie z zadziwieniem wysokości szumiącego bałwanu, który na nasze niescźęście pędził ku Rurykowi, gdy powalony padłem bez zmysłów. ' Przyszedłszy do siebie uczułem ból mocny, a okręt znalazłem w

I\.

op Faianyrrtsiiinie; bliski nieochybney zguby, ku. Dnia 3)];. Czerwca po naprawienia okręgi! y:b oburza potrwała bylaiescze paręgodziu tu i skończeniu Biydarów do żeglugi na półdłużeyi albowiem bałwan ogarnął był okręt, p.oc przeznaczonych, opuściliśmy U nalas; , . - żadne miejsce nie uszło iego wściekłości, K ę. Mayttk co złamał był nogę, mógł iuż z którey skutków przywiodą iu tylko niektóre przechodzić się. Ale ia byłem w gorsztm rjaybardziey ucierzaiąer. Naypitrwty wpadł położeniu; piersi moie ucierpiały mocno, i mi w.oczy przedni maszt (Bugspriet); be- na przemiany lżeysze lub gwałtu* nie ysze lek ten maiący dwie stopy średnicy był zgru- cierpiałem bule, czem dAłey zaś posuwalicliotany. Wystaw sobie moc, która iednem śmy się ku północy, tern moct.iey czułtra uderzmiem ukie drzewa złamała. Strata ta wpływ powietrza. Chochź stan rakowy był była tern ważiieyszą, ile ze drucie dwa ma- dła mnie przykrym, nie pozbawbł mię ieszty nie były w stanie, oprzeć się rzucaniu dnak męztwa do wykonania moiego przedsięokrętu, a tak żadnego dla nas niebyłoby ra- wzięcia. Dnia logo Lipca przybyliśmy óo tunku. r u ma.iffl sposobność zadziwienia wyspy S., W a w r z e ń c» . Lody iesrze stasię nad nieustraszonera męztwem naszych ły, a zimno tak mi ściskało piersi, że często maytków, którym poczęści byt nasz winni- traciłem oddech, poczćm następowały mdłośmy. - Atoli żadna siła ludzka nie mo- ści i plucie kr.tią. Wtedy poznałem dopiegłaby tiaa była uratować, gdyby na sczę ro, że stan móy daleko był nitbezpiecznieyście żeglarzy orkany nie zwykł) trwać krotko. szjm, aniżeli mi się zdawało. - Lekarz Jednemu z maytków olbrzymi bałwan mor- oświadczył mi, że niemogę zostawać w bliski zgruihotał nogę, drugiego wtrącił w mo- skości lodów. Długo to(zył«m walkę bolerze, lecz ten nieetracił przytomności i uchwy- sną t nieraz postanowił: m hyłsta wić się śmiercił się lii.y wiszącey przy okręcie, a tak ura- ci; ale zważywszy trudność irglugi, która, towanym został. Koło surowe rozbiło się na powrót do Oyczyzny odbydź należało, a dway maytków ie, kiórzy niem rządzili, zo- tudzież że zahowaiie Ru ryk a i utrzymastali mocno uszkodzonymi. - Ja sam zostaw- nie życia towarzyszów moich zawisło od żyszy rzucony piersiami o rog, cierpiałem nie- cia moiego, uznałem, ie tym pobu ikom zmierne bóle i kilka dni musiałem leżeć uledz powinna żądza sławy. vr łóżku. JeEize z kilkoma burzami passo- Przekonany o dopełnieniu moiey powinwaliśmy się przed zawinieniem do U n al a sz- ności, oznaymiłem na piśmie, będącym pod li i. Dnia 2igo Kwietnia byliśmy w niebez- rozkazami moiemi, że dla słabości moiey popieczeństwie rozbicia się między wyspami wrócić muszę d o U n a l a s z ki. Chwila, w któU n a l a s z k ą i U m n a k Kitka mil iescze rey ten papier podpisywałem, była iedfa, było do lądu, gdy mocoa burza powstała i z nayokropnieyszych w mein życiu; zdawała pędziła nas ku brzi gem. Przewidywałem mi się, że wyrok śmierci na siebie podpisyiuż okropną chwilę, w którey okręt nasz miał wałem. Tak tedy nie zwiedziłem intertssuwpaśdź na ostre skały Aleutyckie, gdy raptem iącey cieśniny K o c e b u e g o . wiatr obrócw się od lądu. N agła ta zmiana zdarza się często pizy lądach tak wysokich, Dnia 94go co tylko zawinęliśmy do bezpiecznego portu U na ł a s z ki, powstała znowu straszliwa burza. - Nie radziłbym nikomu zwiedzać te (wody w tak wczesney porze ro

(Ukończenie następnie).

Dodatek.

ZMoraviiy dnia 17. Października.

Ń a obelisku, wystawionym przez AJ o r aw ę, i Ś la.sk Austryscki n> dzień imienin naszego, uwielbianego Monarchy, w obecności N astępcy tronu, dnia 4. nr. b. na górze Fr a ntfiszka pod B r y n n ą A zriayduią się, następu. .

jące napISY: Na iitrosie przodkowey: Franciszkowi J., Oatobodzicielowi, Wskrzesicielowi, Oycu OyczYzny* NJ tyl'ney stronie: IValeczirevni IVoysku Austriackiemu. N a prawym boku: lViemym jego bpr%y7nierzehcom. Na lewym: Wdziccz.nośi iVierne'y Morawy l Slaska, MDCLQxvli o Z ni a 1 te wiadomo sc i. Ow znany prorok Niemiecki, włościanin A d a m M u II er, enaydotwał się dnia So.

Paździtrnika w D u s s e l d o r fi e, zkąd wybierał się do Akwisgranu. Wielki len prorok miał bardzo W32ne rzeczy obiawić: n. p, li narody będą nareszcie komenre, skofo odbiory konstytucye reprezeniacyine; że pisarze zamkną gęby, skoro ustanie cenzura, i wolno będzie pisać co się, podoba i t. d. i t. d. Mówią, pisze Dziennik Rozpraw, w Akw i s g r a n i e o bliskierrr wielkiem zaślubieniu Niemieckiegol Proroka M u II e r a r Francuzką Sybillą, Panną le Normand. Pismo czasowe Pana Ł u d e n pod tytułem: Nemesis p zawieszone na czas niciaki. Zgromadzenie Deputowanych wszystkich *t*nów Królestwa Hannowtrekiego zwołane lest na dzień l. Grudnia r. b. Powiadała pov'3zechnie w Akwiegranie o Pani C a t a l a n i , ii gra na skrzypcach, .woim głosem.

W E r n s i e J e l n wypędził niedawno Etfor«yeta, X. Marcin Herzog, 303 diabłów

II{ Fozs&ńskhgo Km 85z iedney opętaney kobiety; l j 00 l ustąpiło bez wielkiego oporu, ale z trzema zażył wicie biedy Hx'Tcysfa,. Podług urzędowego doniesienia w przeszłey Niemieckity gsztcie przez" Dyrektor* etwo Pclicyi, dany koncert amatorski w Po. z n a n i u na rzecz pog rzełców na W i n i a - rach, przyniósł 153 bI. 12 dgr. Wydatku nieuchronnego było tylko 10 tal, IS d,;r., ponieważ przedsiębiorcy koncertu sami opędzili koszta co do muzyki, drukarnia D e - kera bezpłatnie i na własnym papierze dostarczyła wszysikie potrzebne druki, a cech mydlarski świtce łołowe*

Lekarstwo- na ukąszenie psa wściekłego.

Dzienniki Angielskie podaią przeciw ukąszeniu psa wściekłego następujący, doświadczeniami stwierdzony sposób: Wymywszy ranę wodą, kładzie się na każdy znak od psiego zęba małą okrągłą gałeczkę szarpii, w oleyku wiiryolowym zmaczaną, a potem. Zawięzuie eię to wszystko bandażem. Gałęczki szarpii w stosunku do rany powinny bydź wielkości główki od szpilki, aź do wielkości małego grochu. Sposób fen uznanym został za nieomylny, nawei wtenczas, gdy Tara 43. godzin po ukąszeniu nie była opatrywana. Jeżeliby po użyciu tego sposobu wrzód pozostał, ten leczy się iak zwyczsyna sparzelizna . Sposób wygubienia wołków.

Kupy zboża, w których znayduią się wołki, należy ponakry-wać na noc b błemi prześcieradłami lnianemi, na których rnoostwo ich osiądzie. N azaiutrz zebrać prześcieradła a wołki ztrząsoąć kurom, dla których są łakoiką. Powtarzać to przez dni 11;, a wołki wyginą w całym szpichlerzu.