GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1819.01.02 Nr1

"""5

Wielkiegoiestwa POZNANSKIEGO

Nro. 1.

w Sobotę dnia 2. Stycznia l&ig.

ZSerlina dniu 29. Grudnia. Sfoum'estm-tera W. Xiestwa Pozaantlfego'), · W sobota dnia 10. ifździła N. Ctsnrzowa gdzie na N i<; czekał N. Król z Króu wu rr.i Rossyisia Matka do S z a r lot e n b u r g a , Następcą tronu i Xieclem W ii he i m c m.

zkąd powróciwszy zssczyciła Swcią obecno- Krótkość czasu nie dozwoliła N. Moiiarchfói ścią Akademię sztuk wyzwolonych, zwiedzić gmachu uniwersyteckiego i muzeów gdzie obeyrzawszy wszystkie godne widzenia tamecznych. Po obiedzie u N. Króla w pała« sczegóły, między innemi szablę należącą do cu, udała się N. Cesarzowa w odwiedziny do pomnika Xiąlęcia B i u c h e r a , różne po- J ey Królewicowskiey Mci Xiezney L u d w ipiersia i t. d. raczyła przyiąć nayłaskawiey ki Pruskiey Ra d zi w i ł ł o w e y, gdzie zapodane JeyprzezJW. Ministra Altenstein stała zebraną tuteysząAkademią Śpiewu, d i p 10m a na członka Akademii, i zezwoli- W niedostatku sposobnego miejsca w graa,ła II3 umiesczenie naywyiszego Jey imienia chu Akademii, zaiętego właśnie budową, nie tylko w liście członków honorowych, ofiarował J O. Xiąźę R a d z i w i ł ł instytuale też w liście członków porządkowych, fowi temu salę muzyki w pałacu swoim, któPolem, niczyła zwiedzić Instytut Cha- rą tym końcem urządzić kazał. W tern mieyrit e zwany, w towarzystwie W. Xieincy scu czekali na N. Cesarzową Dyrektor instyMaryi, W. Xieiney Weymarskiey, tudzież tutu, Profesor Zel te r, i PrztłoźeuL PoXięźniczek Pruskich W i l h e l m o w e y i witaną została N. Monarchini dwoma na cześć L u d w i kiR a d z i w i ł ł o w e y (ostatnia J ey zrobionemi hymnami. Po tych słuchała .przybyła tu w tych dniach z Pozna nia Aitscze N. Pani r wielkiem. zaduwolnieniem.

*z dostoynym małżonkiem Swoim Królewskimi trzy chory szanownego F a e c h, zasiuiuoe»

go «ałożycjela Akademii Śpiewu, i oświadtsywszy nareszcie Dyrektorowi ukontentowarnic Swe z Instytutu, oddała wizytę pożegnaoiaXieiney Perdynandowey w lowarzystwie Xi<;zney Lud wik i Pruskiey RadziWiłłowey, zkąd poieshała do domu opery, gdzie po przyięciu N. Monarcha z naygłębezem uszanowaniem i odgłosami nayźywszey radościprzy wylaniu tych uczuć, iakie ewięt bienie rzadkic-y zasługi i prawdziwey wielkości w hołdzie niesie, nastąpił p r o log, a po oim w skutek własnego N. Monarchiai iyczenia skrócone wyetawieDie Dziewicy Orkańskiey.

Dnia sj. po 8 godzinie przedpołudniewey, nastąpił odiazd N. Cesarzowey, która wzbroniła sobie naywyraźniey zgromadzenia <<ię Władz na zamku, i zgoła wszelkich'okassów honorowych. Mimo to iednak stanęła na rozkae Króla cała osada w paradzie. Szwadroii gwardyi konney odprowadzał powóz N. Monarchioi aź do bramy Prankfortskiey.

Obok powozu iechali wierzchem Dowodzący Generał wProwincyi, Gubernator i Kommendant Berlina. N. Król udał si A wprzód ze wszystkimi Xią£ętami i Xię£mczbmi domu do Pried r i c h * f e i d e (mila cd B e r l i n s ), czekaiąc · tamie przybycia N. Cesarzowey dia nayczulszego z Nią pożegnania się. Odprawadzana blogosławiącemi życzeniami mieszkańców B e r l i n a, stanęła N. Menarchini o godzinie 9. w Priedrichsfelde, gdzie po śniadaniu nastąpiła iałesna rozstania się chwila. N. Cesarzowa i(gnała się nie ber widocznego rozczulenia z N. Królem i Rodziną Królew<<1ą, zl tórą zbyt kTótki pobyt trwaiące iuź ścisłe związki -śilniey iescze spoił. W. XI..I,ina Marya, odprowadzała N 3 yt30atoyr>ie.yszą Swą Matkę ai do MUneheberga, gdzie był obiad, po którym powróciła z małionkitm swoim W. Xiąźęckm Weymarskaa do B e rl in a.

N. Cesarzowa puśdłł SIę w dalszą droąe do P e t e r s b u r g a przez L a n d s b e r g uad Wartą, (gdzie był pierwszy nocleg) T or u ń, Królewiec i Memel. Dowodzący Gęnerał Hx,vb.ia Ta u e nzi e n - Wi 11 e n be rg i Naczelny Prtzes H e y d e b r e c k odsrowadzaią Cesarzową J mć aź do granicy Gubernii i Obwodu Regencyintgoj W. Łowczy Hrabia Moltke i Szambelan Baron Werther ai do granicy Królestwa Pruskiego za M e - me I. W. Xiąię Meklenburgsb-Sirelicki i Xiaze Kumbtrlai. dzki odiechali do S t r e l i c Bawią, y ,:0; XI..I, I..I, Arcybiskup Gnieźnień«ki bierzmował dnia 27. m. b. w tuteyszyra kościele Katolickim iakie 400 osób płci oboIey"

Z Wiednia d. i6. Grudnia.

Wiadomość o zeyściu W. Xiai<;cia Bad«ńskiego rat.iey głośną czyni bytno&e N Cesarza A l e x a nrl r a, który rzadko się publicznie pokazuie. W sobotę nie był Monarcha na widowisku teatralnym z tego -powodu. V dzielę iadł Cesarz A lex a n d er obiad z n A Ź T" navdostoynieysza rodziną Cesarską. Xią£a M e U e r n i c h, Baron L e b z e I t e r n, Mio U ster nasz przy Cesarsko-Rossyiskim dworze" i Hrabia G o ł o w k i n, tutey.zy RossyiskoCesarski Poseł, wezwani byli do stołu. Dziś" był wielki popis woysfca, «kładącego'się z g pułków piechoty liniowey, 6 pułków iazdy i znacznych oddziałów artylleryi. PontonLerowie zarzucili podczas obrotów most na odnogach D u n a i u, przez które przeprawiws-y cię dwa pułki ułanów na leivy brzeg Du n a iu wykonały natarcie na wiekopomnym poboiol wisfcu pod As'pexn. Jutro wielka must-a P r a t e r z e . N. Cesarz A l e x a n d e r w (.który zaraz w dzień przyhzdu swego odwie' dził Polnego Marszałka Xiąięcia"s z w a rc e n b e rg a. , w Znaczeniu swoim iako Szef .pólku Cesarsko - Austryackiego), udał £;wczarayszego rana .do koszar, w Juprycji stoi mu wystąpić dia odbycia z nim mustry, d 0wiedziawszy się Monarcha, ii Pułkownik (Pan C z o r i c h) leży chory w pomieszkaniu swoióm, odwiedził go i rozmawiał z nim długo, iako «Swoim towarzyszem woiennym» Znany z niesczęscIa swoiego w woynIe > 8 o 5 Generał M a c k miał zasczyt, ii N, Cesara przeieidźaiąe ostatni raz przez S t.

P o l t e n, (gdzie Generał M a c k dotąd przebywał), kazał go przywołać na posłuchar ie i bardzo łaskawie przyiął. Lecz zaledwo godzin kilka upłynęło, gdy Generał Smutna edebrał nowinę, ii ieden z synów iego, Oficer w woysku Cesarskiem w M o g u n c y i , Zastrzelił się dia niesczęśliwego kochania.

W P r a d z e założono Inetytut naukowy ireligiyny dla moralnego oświecania dorosłej młodzieży Izraelskiey, w którym P. H o r n - fee rg dawać będzie naukę moralności. Je»! en teraz mianowany Cesarsko - Królewskim Badcą Szkoloym, Sławny Bankier Izraelita A b r a h a m U f e n - h e i m er, którego maiątek w gotowiznie do kuku milionów saacowano, ogłosił się za upadłego. Robił on wielkie interessa, i nieraz fego rachuby stanowiły wysokość biegu pieniężnego. Tą rażą niepowiodły mu się robione w Ho lia n dy i, a tak znaczne, ie dla lego płacić przestał. Wkrótce wyibodzie beilrre w W i e d n i u "Gazeta Konwersacyina" (tonversationsblat.) Basza Egipaki postanowił order podzielony na kbssy, w którym Wielki Xieiyc będzie fem samere, czetn ieet w Europeyskich kralach wielki krzyż orderów. Zbiegły Hospodar \A oloski doniósł był «ynowr swemu naystarszemu, bawiącemu · w S t a m b u l e, @ zamiarze swoim, i wezwał go, ażthy zabrawszy siostrę zamężną tłumaczowi Porty Suzzo za nim się udał. Ten oddał to pismo W. ' Wezyrowi, a Wezyr Sułtanowi * który kazał zapewnić syna H 0

»podarekiego, fi nIema SIę czcg» obJWiat-» i ie wina oyca ia<lney na niego odpowie* dzialnoścr nie ściągnie. - Sułtan* kaaał takie donieść natychmiast o tern zdarzeniu P osłowi Rosflyiskiemu i oświadczyć, ie krok Hospodara tern więcey go zadziwia, ie dotąd naymnieyszey skargi na niego do W. Sułtana nie zaniesiono,

Z Neckar dnia ig- Grudnia.

Były Minister M a 1 c h u e dostał pozwolenie oddalenia się do H e i d e i b e r g a z zapewnioną peII3ya 4,000 2 ł . Z Berny dnia 1$. Grudnia.

Nuncyusz Papiezki, M a e c h i, przybył dnia 9. m. b. do Lucerny, przyczem dawano z dział ognia i bito we wszystkie dzwony,

Z Paryża dnia ijJ. Grudnia.

Król cierpi wciąż podagrę. Takie Xiezna B ar r y zapadła na zdrowia.

Słychać, ii gwardya narodowa zmnieyezoną bydź ma o połowę i składać się na przyszłość z samych maiętnieyszych obywateli. Pewien Monarcha północny iazał wręczye znaczna s-ummę wdowie po Generale M 0r e a u, która naywiększ-ą część maiątku swego przez nieeczęśliwe przypadki utraciła. Generał S ar r a z i n, który przed kilkomł łaty uezedł był z Boulogne do Anglii, a w roku 131:. skazanym został zaocznie na śmierć przez sąd woienny, iest fe»ae wplatany w nowy process i powodem oskarżeni * o wieloieństwo w więzieniu la F o r c e osadzony. Ma trzy żyiące żony, kdnę wLiworn o od roku 1790/, drugJ\j wLondynie od roku 1 8 I 3q trzecią w B u r d ega lii odl roku 18"*7r a 2, dwiema ostatniemi kilkoro dzieci, N aywainieyszą w składzie Ministrów* zmiana, którą> tu wieść rozgłasza, iest zniesienie Ministerstwa Policyi. P an de C a z e f bidzie Ministrem spmw wewnę.ttznycb.f Palt Spraw wewnętrznych wcieloną i pod naczelnym styrtm Ministra przez N adnamiesinika Policyintgo Bprawowaną bidzie. Aby zaś Ministerstwo «praw wewnętrznych, kiórego zakres działania i tak iuż zb>t iest obszernym, niebył nową i zbyteczną pracą obarczonym, ma bydź ustanowiono nowe Ministerstwo pod nazwiskiem: Ministerstwo umietgtnO' Scl, pięknych sztuk i rękodzieł, do któ rego należeć będzie wszystko to, co się SCIąga do umiciętności, sztuk wyzwolonych, publicznego wychowania, handlu i fabryk. Z Bukarestu dnia 16. Listopada.

Dowiaduiemy się, iż W.Sułtan mianował X.iążęcia Alexandra Suzzo, Hospodarem Hołoskim, i że Kaimakan iego (zastępca) i ui iest w drodze. O losie syna naszego ostatni-go (zbiegłego) Hospodara, który iakosprawuiąc y interessa oy ca swego wSt a na bu le przebywa, nic dotąd niesłychać. (Zob. zWied.) Z W'arszawy dnia 26. Grudnia. · Dnia 24. Grudnia podług naszego, :3 12.

według Ruskiego kalendarza, obchodziliśmy w tuteyszey stolicy rocznicę dnia wielkiego, di ia urodzin N. Cesarza i Króla dobroczynnie nam panuiącego. Imieniem ludu Polskiego złożyły Władze publiczne J. C. Mci W. Xią£ęciu K o n s t a n t e m u powinszowanie, i wynurzyły sczere życzenia dla tego dobrego Monarchy. Około 1 itey miał mszą wielką w Katedralnym kościele i zaśpiewał Te Deinn w obecności Władz wszelkich JW.

Senator Biskup W o r o n i c z, gdy pod tenże czas odprawiało się nabożeństwo Ruskie w kaplicy zamkowey, na którem był J. C Mość W. Xiążę z Generałami i t. d.

Z Krakowa dnia 20. Grudnia.

Na trzecićm posiedzeniu Seymu Rzepltey Krakowskity jednomyślnie Izba prawodawcza potwierdziła na dostoyności Prezesa Rządzącego Senatu JW. Hrabiego W o d z i c k i e g o , a Marszałek Izby na iey żądanie wyznaczyłdeputacyą, któraby tegoż JW. Hrabiego e potwierdzeniu go Ha rzeczoney dostoyności uwiadomiła. Zdał potem delegowany Senator JW. K u ci e fI s K i sprawę o stanie i położeniu Rzeplitey, czego obraz przeczytał. Na czwsrtem posiedzeniu dnia u. doniosła deputacya wyznaczona do potwierdzonego Prezesa Senatu o dopełnieniu danego iey zlecenia. Podniósł potem Marszałek wniosek będący pod rozwagą l a b y , uczyniony co do ścieśnioney władzy Reprezentacyi narodowej w stanowienie budżetu, i wezwał Sekretarza do odczytania w tym względzie przyslaney od Rządzącego Senatu odezwy z di-ia 30. Listopada r. b. udzielaią<ey Izbie prawodawczey postanowienie Kommiseyi Orgsnizacyiney, mocą którego taż Kommissya do I30go artykułu Statutu urządzającego dodał a: "ii ani Zgromadzenie Reprezentantów, ani wydział Skarbowy tegoż zgromadzenia, niebędą mogły roztrząsać jak tylko artykuły w nadeszłyth od Senatu projektach do budżetu rozchodów zawarte, niepozwalaiąc sobie wotowania, ani wprowadzania innych projektów do wydatków. Senat uważać I.je_ dzie podobne stanowienia budżetu za nieprawne i niebyłe." Dodatek takowy przytoczony ze strony Senatu dał powód różnym Reprezentantom do zabierania głosów, a nasamprzód JWmu D rak e, delegowanemu Sędziemu Pokoiu, który powiedziawszy, że ten dodatek, tak uwłaczający przywileiowi nar o d u, zupełnie przeeiwi się 152 artykułowi Statutu, który opiewa: "Senat mocen iest odmówić ogłoszenia i wykonania praiva sankcjonowanego przez Zgromadzenie Reprezentantów, bez poprzedzaiącey inieyatywy ze strony Senatu, wyią wszy b u d ż e t "- zakończył oświadczeniem, że o zmianę tego dodatku można śmiało dopraszać się tam, gdzie należy. p e r s y a. Gazetą Ka1kutska umieściła następuje« nocno-wschodnia z zachodniego Państwa Ferskiego) wypowiedziała posłuszeństwo Szachowi P e r s y i, który uzbraia się przeciwko buntownikom. Handy rozboyników morskich w morskicy odnodze Perskiey podały IIaKOIIb , acz na próżno, puokta do pokoiu Itnanowi M a s K3 t u (w A ra bi i). Pomieniony Irnan popłynął 2 całą ewoią flotą, dla oblężenia B a h r e i n u (wyspy w morskiey odnodze Perskiey), którey S z ei eh (Xiążę) narzucił się korsarzom za obrońcę, iskend er (Alexander) C h a n, ieden ze znakomitszych Persów przy dworze Wielkorządcy F a r s y e t a n u {it-dna z połu tliiowo - zachodnich ProwiHcyi Perskich nad Perską odnogą morską, rządzona tak, iak wszystkie Prowin - cye Perskie, przez Xiążęcia Perskiego iako Gub erna tora), który Xieciu (Scheich) B a lire i FIU przywiózł imieniem Monarchy swoiego suknię honorową i szablę, powrócił nieukontentowany z poselstwa swoiego, , do C h i r a e (stolicy Farsistanu) . Scheith przyiął wprawdzie podarunki, ale się wyraźnie wzbraniał uznawać naywyższeWładztwo Persy i nad swoią wyspą, opłacać iakikolwielc bądź podatek, lub pozwolić, aby pieniądz kraiowy bity był z wyobrażeniem Szacha Per-» skiego. Nie posłał wcale żadnego podarunku nawzaiem, a I s k e n d e r - C h a n z całym swoim orszakiem bawiąc w B a h r e i n i e, nie był przyimowany kosztem publicznym, iak bywało zwyczaiem. Wielkorządzca F ars s i s t a n u rozgniewany naymocniey tym postępkiem, tchnął samą tylko zemstą dla tych zuchwałych wyspiarzów, i chciał plaay BWOie połączyć z planami Imana M a s k a tu - Iman atoli, człowiek rostropny i żądny sławy, zdaie eię, że nie chciał bynaymniey wiedzieć o tey współce, zamyślaiąc własną potęgą skończyć niesnaski zaszłe między uim a Scheichem Buthreinu.

Rozmaite wiadomości.

Dnia ai. Grudnia umarł w Dreźnie Spowiednik N. Króla, Xiadz Jan Aloyzy S c h n e i d e r Doktor Teolobii, Protonotaryusz i Wikaryusz Apostolski, Kanonik Krakowski i Biskup (in partibus), ozdobiony orderem Zasługi Cywilney, w roku ż>da 66. Dnia 24. tegoż m. pożegnała się tamże ze świitem Ciotka Króla Jmci, XiężoaMarya Elżbieta Apolonia Kazimira Franciszka X a we r a, licząc lat 82. i 10. miesięcy.

NN. Królestwo Sascy z dostoyną CorQ gwoią byli w L i p s k u na powitanie N - Cesarzowey Bossyiskiey M a tli, w przeiezdzie Jey przez to miasto.

Między Bawaryą i Koburgiem stanął traktat zamiany, jnocą którego Koburgskie Za- Rtńskie Xiestwo St. Wen d e l odstąpione iest Ba w ar y i za przyległe Xiesiwu Koburg wynagrodzenie.

Podczas obchodzin rocznicy "niepodległych strzelców" w B o s t o n i e , Prowincyi M a s s a c h u s e t s, obecnym był Marszałek Francuzki G r o u c h y . Spełniano nayzasczytnkysze toasty na cześć iego, i "sprawy wolności", za którą miał walczyć. Zbiegły Hospodar Wołoski bawił przez dwa dni w R o r s c h a h, skąd. dnia 1. Grudnia poiechał przez St. G alI do G e n e w y na mieszkanie; iechał przez I n s p r u c k do Szwaycaryi z rodziną, około 15 osób wynoszącą. Ma 8 poiazdów i dwie bryki wyładowane. Listy, które w drodze odebrał, adressowane były do Xiecia A m 2 h a m m a n. Można się domyślać, że wiezie z sobą wielkie skarby, gdy ieden tylko pierścionek z soliterem, który zwykle nosi na palcu, szacuią 250 tysięcy piastrów (96 O tysięcy zł. pol.) Z S. D o m i n g o piszą pod dniem i2stym Września: "Korsarze powstańców spustoszyli nayetrjszhieyszym sposobem nadbrzeżne kraie tey wyspy w części Hiszpańskiey, zosuiące prawie bez iaduey obrony. Jeden