GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1819.02.27 Nr17

Wielkiego

ZNANSKIE

GO«

Xiestwa

Nro. 17.

w Sobotę dnia 27. Lutego 18 »90

Z Wrocławia dnia et. Ltdego.

Przybył tu wczoray z B er I i a a i W. HraI\bia Z i e t h e n , KróL Gew.-r»ł- Poiuc»nik 1 dowodzący Generał w śląsku. Z Arakowa dnia 14. 1 utego.

Dnia a. b. dany tu był na rzecz ubogich bal" na którym liczba gcści wynosiła 712. Towarzystwo dobroczynności, ogłosiwszy .drukiem podziękowanie ewoie osobom, iióre · się urządzenitm tego balu zstrudniały, wyraziło także: "Komuź winniśmy to połąrzerie, gdzie bilet weyścia ieet jałmużną a zcbowa crro'.a? Podobno sczególniey tey płci, która nad nrezem uczuciem i dowcipem ctluie. Troskliwa o istnienie Tow. Dóbr. rzuca domowe rozrywki, a na głos potrzeby zasilenia iasay ubogich, ucieka się do przemysłu dla zgromadzenia Publiczności. A tak występuiąC Damy nasze to pod postacią starożytnych sławnych piękności, to niewinnych Westalek,fo Iwieeisrey F lory, wdzięczney Greczynki, aibo skromney pasterki, to nareszcie w ubiorach rozmaitych narodów, dowiodły, ile sił łożą, ile poświęcała się dla poratowania niesczęśliwythl Niedosyć na tein: dwie znakomite osoby a grona płci piękney, przebrane w odziei żebrzących, zdawały się na chwilę gardzić darami fortuny, aby o nie błagać dl» biednych, ** Z Petersburga d. 24. Stycznia.

Dla większego zachęcenia do rozszerzenia w R o e s y i rękodzieluego przemysłu tyle przykładającego się do pomnożenia kraiowego bogactwa, i dla ulgi powszechnego utrzymania, dnia sg. Grudnia r. z. wydany został do Rządzącego Senatu Nayiaśnieyszey Jego Cesarskiey Mości ukaz, którego brzmienie iest naatępuiąee: Ukaz Rządzącemu Senatowi.

" U waźaiąc, że do rozszerzenia i udoskonalenia w państwie różnych gałęzi przemy może nadanie prawa zakładania fabryk i rękodzielni chłopom, którzy dotąd tego prswa nie mieli, uzualiśmy za dobre stosownie do przedstawienia Ministrów skarbu i spraw wewnętrznych, iskutkitm tego przedstawienia s nastałego urządzenia komitetu Ministrów prawo zakładania fabryk i rękodzitlni rozciągnąć na wszystkich chłopów skarbowych, udziałowych, obywatelskich, i na wolnych roluików, na zasadach następujących. i) Ponieważ w urządzeniu mievskiejn (horodowoie położenie) dozwolono mieć fabryki i rękodzielnie tylko kupcom pierwszych dwóch gild; chłopi zaś, na mocy manifestu z d- ia li. Lutego i ukazu 29. Grudnia l y 12 roku nie mogą prowadzić żadnego przemysłu handlowego bez wzięcia świadectw i bez opłaty do kassy poszlin temiż urządzeniami ustano * wionych: przeto właściciele rękodzieli.i i fabryk z chłopów i wolnych rolników zostaiąc przy opłacie zwyczaynych podatków i pełnieniu dalszych powinności do stanu ich przywiązanych, powinni w zamian nadającego się im teraz prawa również brać ustanowione dla handlutących włościan świadectwa, z opłatą do skarbu poszlin na prawidłach <pa nich wydanych. 2) Dla wydania ze strony Ministerium »praw 1 wewnętrznych pozwoleń na założenie rękodzielni w Rossyi chłopom, powinny bydź składane na iego rozpatrzenie ze strony skarbowych, udziałowych chłopów i wolnych rolników od ich zwierzchności, a ze 6trony chłopów obywatelskich od ich panów świadectwa, okazuiące zgodę ich na to zaprowadzenie. 3) W listach pozwolenia na zakładanie rękodziehii ze strony Ministerium spraw wewnętrznych im wydawanych wyrażać: iakiego rodzaiu obowiązani są otrzymać świadectwa l wniesieniem do skarbu poszlin, to iest pierwszego czy drugiego, podług oświadczonego kapitał« i spodziewanych korzyści.

K O

4) O każdym takim liście pozwolenia Ministerium spraw wewnętrznych powinno przesłać uwiadomienie od Ministerium skarbu , dla zależącego odeń dozoru i rozporządzenia, około regularnego wpływu do sk,:rbu ustanowionych wyżey wyrażonetni urządzeniami poszlin. 5) Dla większego zachęcenia rękodzielników i fabrykantów 2 chłopskiego albo wolnorolniczego stanu do zakładania fabryk i rękodziehii, każdy z nich uwalnia sie od opłaty takowych poszlin w przeciągu Lt czterech, licząc termin ten od dt"'ia otrzymania przezeń od Ministerium spraw wewnętrznych pozwolenia; po upłynieniu zaś czterech lat, ulga ta sama przez się ustaie. Rządzący Senat nie zaniecha uczynić POq trzebnego w tern rozrządzenia. Ale x a n de r. (t N a dworze tuteyszym i w całey stolicy głę.

boka cichość i smutek panuie. N. Cesarzowa Matka przyimuie tylko te os&by, które codzień składały J ey towarzystwo, lecz i z terni krótko bawi. Powszechnem pTawie było 'zdaniem że zupełnie w tym roku nitbędzie zimy, 1 to zdanie trwało do pierwszych dni b. m.; lecz gdy potem nagle spadły śniegi, rozumiano, że nastąpią również nagłe i 3Qr.e mrozy. J ednakże i w tern przepowiadacie nasi mocno się zawiedli, be ciągle umiarkowane powietrze panuie, i dotychczas nad 12 stopni niebyło zimna. - Czas eiągle wilgotny, laki trwał do pierwszych dni teraźnieyszego miesiąca, zdawał Się rokować smutny wpływ na zdrowie mieszkańców; lecz dzięki Opatrzności, wszystkie te przeczucia były próżne: nigdy tak mało niebyło tu chorych iak w tym roku.

Z Odessy dnia 23. Grudnia.

Zima tegoroczna iest wcale nadzwyc/aYII)I( W strefie tuteyszey, począwszy albowiem od początku Listopada aż do dnia dzisiejszego W trzeci dzi:ń Bożego Narodzenia odbyło się tu uroczyste otwarcie oddziału Towarzystwa bibliynego dzitciunego rrastępuiącym ePRfP8&fleż wychowuiąc1llsię {lf licelr * -RIchelieu zgromadziła się dcia rzeczonego o ro f* £"afaaCK zwinnych"tę «dojć" niebieska arana do kościoła katedralnego dla słuchania msjy śwJ\ętey, skąd w towarzystwie rodziców iiiktórych nauczycieli prz) była do SJL liceum, gdzij- zgromadzeni członkowie komitetu oddziału Odeskit-go już iey ocze-kiu ali. f.1II poodśpiewaniu himuu NieiilOSil g/oszg chwałę Boga, czytano pismo młodzitńcew do Vice Prezydenta ttgoi oddziału JIrcbIIIIaJIPO .t a"in po wieysku mie dryry i e o f i i a , przy kt o r e t o p r z e s t ali m u-l · » fi 1 e; 8 k r owzęclzone od pOlrztb swoich rubii »13, S t r O l C h t rod" «ko «» i - N. Króbwi ze a ;.i(;f rzt st.iiąc na takowey ofierze, oświadczyli chęć złożenia z siebie oddzhłu towarz)siwa Oenskiego. Poczem < dczytano także dwa d».ii. sienią, iedoo od kemiieiu towarzystwa bibliynego Rossyiskiego" drugie od Prezydent» i tgo Xiaiecia A i e x a n dr a M ik o łj i e w l c z a G a II i c y n a . W pi trws z e rn porucza się Komitetowi oddziału Odtskieyo zJ\iąć się utworzeniem oddziału dziecinnt go, f s C i «""» i S" -ca szukaią zbfiienia się , i przyiąwszy takowy pod sczegolr ą swoię b * o" e ; ID ł o d ź o d b i f c r a w y r h o wall i e w H o ! . k d . l ., l h , f ' t oloey II a u c e ,,, M d a d e Ople ę, u zle lC na eżnyc osw tscen ym miodym w winnicy Pańskiey pracownikom. Wdmgiem Prezydent oświadcza wdzięczność Vice- Prezydentowi Archimandrycie T e o filowi, iako nauczycielowi teyże młodzieżj

doświadczamy ciągłych mrozów czasem przechodzących stopni i 8 ) a bardzo rzadko mnieyJ\zych. Morze daleko od brzegów zamarzło i wyznaczone są znaki dla dróg sannych. Taka właśnie zima była u nas w roku ig'3- Lecz wtenczas i w całey Koesyi nadzwyczay była mroźna, tegoroczna zaś te m iest rzadsza, iź z prowincyi północnych i z Samego nawet Petersburga donoszą, że tam dotychczas trwa pora iesienna. Śniegu dotychczas iest tak mało, ii ledwie można

J\ "

., .cbpofllJ\bJ\cemuudz{ał Lf IL i r m tenźe A <<b™ .ndry.

<*

-kończeń u "1 rr r)K II , :3 li; J\ > Po Ł ' kłJ K \ y epr'łe z>taili"_ ' Pl . eu człon - OW s , ;

-w końcu (I; - 111 WsokaiA Bogu.

świe Y e- nar 3 * o ™ o W . z e e h fi o c n e « li « TlvIT W"T s"* w h II e P" e z Duch, świe.

hbdo T IlIIIe 8CrCa' ,* PO'buesiono myc;.s ych modłów o sczęśliwe panowanie N ay laśuieywtgo Monarchy, iako naygorliwszego Opiekuna Towarzystw Bibliynych. Niepodobna opisać tty na),ZywBzey radoŚ«, iaka się okazywała w sercach Rodziców , Na u. czycieii, i wszystkich widzów, wyczytuiących

Z Monnchmm dnia 10. Lutego.

ir usiedzenia 11 h» c l A Ob . . O f d d Z C o w P a ń S t W a ,,'i e S * P lICZne. t utow II .

J\ U « V U l , p występ mą wiwoich

T a k i e R l' w y i A i o ,,0 ™ <; d z y i n n e m i : ti 7 £S :-.c:::= NQ i t ! H Pośredniczkę ID! ę .

Z[ Z R ID i H ' * " b e , ", obecnością i przyszło

chodząca od boskiego założyciela "aszey'reT " 4 e . t V O D a "' * " » J\ S a d z i e rów n o ś c i p r a w 5 3 S £ bl ---skich wyznań r;:m; N. Król dał Deputowanym obydwóch Izb da pomieniona «portem «wym Z dnia 5 3. Grudnia r. z. wykazała nieodzowna potrzebę użycia wszelkiey surowości praw przeciw cudzoziemcom, którzyby poymani byli z bronią w ręku w Osadach pod chorągwiami PO» wstańców, iako też i tym, którzyby im dostarczali wsparcia w broui, amunicyi lub okrętach dla rozniecania ognia rokoszu, tlącego się niesczęściem dotąd w niektórych punktach drogich tych posiadłości; którzy szukaią pizez sposoby równie niegodziwe i wzgar- I dliwe, utwierdzić swe dobre mienie, nazwalinach ł dosczetnem. znisczeniu poddanych i. K. M <<i w Ameryce. Sprawiedliwości polityka i słuszność razem wymagaią przyię.ci1 tego systematu ostrości, pomimo uczuć łaskawości N. Króla, który w .n;aoc swey naywyźezey władzy, raczył udzhlić łaski i przebaczenia, tudzież zwalniać ostrość praw wie» lu z poddanych A m e ryk i, którzy stali się winuemi, iądiiąe wreszcie, ażeby postępowano z nimi iako x. dziećmi uwiedzione mi przer wpływ podburzań przewrotnych, które ich zepchnęły z śaeeeki honoru i cnoty, a nie iako winowayców występku zdrady; łaskawość ta iednak niemoże bydź rozciągnioną do narzucaiących się cudzoziemców, zwłasczaże niemogą wzbudzić tego samego udziału J. K. Mci a tern samem korzystać z teyźe ła- 1\ o 1\ 1\ 1\ W b U t o p a d a " ski, iak Jego poddani naturalni, KO ZHM ś-rodków kon- "Wystawiła nares zcie Rada, ie według zauzn l- t J8f 1-¥otrz.e ,. u:y ?rHl} ie sora- sad prawa ludów powszechnie przyiętych, cudzoziemiec, który własną powagą wciska się ua territorium któregokolwiek Monarchy, w zamiarze za wichrzenia pokoiu publicznego i popełniaoia zgorszeń lub wyetęjików, podlega z względu swych wykroczeń pod władzę i prawodawstwo kraiu, w fc'orym takowe t .ę T A S popełnił, niemogąc bydź od swego rządu rer I C Y S rw O y X klamowanym, ani iego ukaranie żadnym sposobem wstrzymane. T i . MAzażądał zdania .«, Eady "W skutek tego Król oświadczył, że wszy.

V,iBz y woienney W tym wadzie. Ba- ecy awanturnicy cudzoziemscy, kt6rzybf nay e

cayłaAswSzetjiipowier MI powtórzył, iż nayipiękfieyszym życia tego dniem był ten, w WtóTY T widział zebranych około uouu swoiego Reprezentantów narodu.

Z Karlsruhe dnia lu Lutego.

Wice- Prezes i Radzca stsnu, Baron S chra itz- Gr ołleuburg, wyiech.t ztąd wczoray z Radzcą duchownym J a u m a u n do R z y m u , dokąd puścił się także w tych samych zleceniach przybyły tu d. g. m. b. tayny Radzca, Baron T li r c k h t i m, w towarzystwie W. X. Heskiego bzambtlana i Radzey Regencyin o Barona T li r c khe W' Xiaze dał _poznać, fi dotą<kzasowy M r z T d z dl ' nu e i' óydz. wC ale I; i e d o g o d" ym · Z musi bydź dosczętnie odnnenionym.

l i e li Z i » 'o . w Króhstwie Wlirtcmb.rgn . k i e m R o m a n i a do interesbów stanowych,

Wyfzedł tu nast,pui,cy Dekret Krolew£ ( li l L o - , y w Gazecie H a m b u r g. * « * W tę *;&2$; 'łV jmci Kato,kkir Mi ostowi stanu i spraw zewue.1\ 1\ 1\ 1\ 1\ 1\ n i ar, 1\ców cudzoziemcy, udaiący s.ę J.l · .hv należeć do powstania, do ktow l! l Cył, ]I bI a U ai bł«« ]2rzez osobistą słurego :Rrzyyadaia aw. ł. J. nakoniec dożoe bąClz przez umygl, aiDO · * v hvli schwytam w posiadło2 bron.ą W 4 *» byli «cajr 'Jś C 1 a C h A A , T * A u l 3 S " b « O , p O . t lU \ ktOrZY/\ WS ancow, d a 6 toie ś r o i e r c i a dostoorczalt, niiil poapau Md konwszelkie ich d o b " w" " " A A i:AS%hg ą bydz obięci w arnnestyach przez J. K. Mość udzielanych. , c 1 n « W Pałacu dnia 14. * / < A ]I Dnta 2L o jAWilenevi EITo, doniósł, wciąi uSA\f%l\azat pokrywa. To tylko pewno , »So.óbpoymafi.Ain.ey-cu A W»y d.oey -tego A * £" * * 2» D, A A odezwie wyraz.ł, <4 stracę Dl dni, spisku, którego było zam r m b"'.

Monarchią, znisczyc pr, wa, A » *

J\.

ł , , mordy. J« * A ™ j , i J i J j e m K r ó - nożycami, ze w frowi cy hstvAznayduia AwspolsprzyA .IICY D owas Awdale" J 1\

TMmow,

2 góty każdego, ktoby ie kupił lub czytał, z, ka 8 li m ł e " i a karę mamony rood U e w . Książa ta, lub, iey dotąd wcale nie znano, narobiła przecież, według zapewnietiia W. lukwizytora, wiele zamieszana 'E0'ą'h lWC Chredąie - -

A A

A A

czy taXiaie Gamb acer e s ma SIC. znowu mebocznie oddalić do Bruxelli. Podług niektórych dzienników, GenerałPoruczJ M a i s o n, Par, mianowany na mieyece Marszałka Perignon, GubernatopjelWszego okręgu woyskowego (Paryż.)

1\ 1\ ł "" """" y, Berton' otrzyffla order miecza od Króla Szwedzkiego, pod któzma <r A

% T { mI>flpołorc£ny

, . d 1 t e r a ł a Pi ehe g r u , prZYla e

«stąpił W Orleans do Semin.num, « " n I a sie Teologii.

A A Sdla

,II;

B e f .

1\

1\ 1\

Qdp"w<; ze głulby.

biice Wale pj Y 1. '" broJn 7 ÓW; do mnie, W «dnym tuteysaym instytucie tdukacymym baltźy, D J o ó k i c h li e jeden z nich wybu«.unełobyłowic,lkiepo»atar.ifcmię,dzy ma"YKOKeMC ftn. . epOkOynOści W łymibohattramUzkolnymi. OszańcowaAszy i żyie, me D A Z I <j . nj e z o 5 t a n a zniwe- .zafarbowawszy się w iedney klasie, oświariczywaszycb:rod«nach J» w o i o o m v s I" O s c i, łi, iakiedna zgaztttut. yezych przytacza, ii się czonem. fał«>wfc Y . Aodziewać przy- do upadłego bronić będą. ieieli waru.ki ich Ź OY _1 "Ho iswychlynów, żadna żona nie «ostaną pr.yie.temi. Ptzełożo.y instytutu, taą**ma . ma 0* ' ' V y i a c i ó ł' me «miast wuiść w układy z małymi buMownicnotliwego męża x q F towa «y. kie karni, kazał sprowadzić stolarzy i do ich tara96 ----- ----- -----..ś sów przydać nowe tak iż t.Urdza panów cnoty, stai y 5l i h lidZifiit c;ału studentów, Aamiertiła się nwepeiiziariie w uh Min,.ur S P r a w " " A Z * A które w /\ W i e. Blokada niebyła tako.tr" iżby d y p l o m a t a Y Generała E l i o qj>- obielonym niedopusczono Żadney iywnoici. wpływały do · PWJJ pól k o w I ) i k a V i d a l Widząc młodziki, iż same tylko posłuAeństwo D. tsirntgo. P M o b , re _ potrJf ich oswobodzić z więzienia, powrócili zna>duia, sie. miylay llIe y AA A porz4 dku i bardzo odta.d «pokomielid "S i ń k S o , rtonfi.kow.1 pi«mo w ,ch t n Z l ł Prlyhcte Messyasza W chwale i ZIIIaX Ł I * ? * I «a*o»»aoUow.1

Także w Montpellier i Nantes dąsał.

II.( kawaletya szkolna, ,le Ul; wnet xozkow przytarto. Podług niektórych wiadomości z M a d ryl u, Generał El i o, który w odezwie swey odmalował spisek Walencyiskf, iakoby miał zamiar obalić rząd i rozciągał się po całem Królestwie, odwołany został. Ciału dyplomatycznemu w M a d r y c i e udzitlono wykaz csób w Walencyi poymanych. Było ich S i, między którymi 2ch Oficerów, ach kupców, i aptekarz, i szewc, i cieśla, -jch chłopów i L d. Z Włoch dnia 20. Lutego.

Były Hospodar Wołoski anayduie się zro- d .

». U » . 1 . , y fi M M z i idziną i orszakiem swoim w G e n u i, gdzie zdaie się mieć z. ;miar, zabawić przez czas »ieiaki, a przynaym-niey przez zimę.

Z Wschodniej FryZyi d. 12. Lutego.

Teraznieyszy Basza i W. Bządzca Alesandryi w Egipcie, - podług wiadomości okrętowy« h - ir.a by«łź r o d e m z W sc ho d tiiey* Fryzyi; wit Ice na tein zależy, aby się dowiedzieć o nazwisku f.mii.ynem tego W. Kządzcy, gdyż dotąd s.'.m tylko domysły wWschódlieybryzyi «zgięciem tego; upraszają się przeto st rdecziue ; II l a i [liku '1\ 5 . podczas bytuol\i Mornrlespeciivedomy handlowe lub Kapitanie ukrę- - - w aossyis kkgo, Au - Tv-cku-q» 1 P r li . lowi, który mby to mogło bydi wiadomo, ażeby raczyli zawiadomić o tem Redakt yą ga- wysokich Mor.arcuow zawartym 1 p o I i s a zet y Anrichskiey, gdyż to zaiste taki« wielce interessuie N i e m c y, a mianowicie handel! Z Londynu dnia 13. Lutego.

W Izbie niiszey przyjęto jednomyślnie wniosek względem przeyrzenia ustaw o ubogich. Pan Wilberforce podał prośbę Kwairów o przeyrzenie ustaw, stanowiącyeh karę śnnierci. »

Hrabia L i v e r p o o l podał przedwczora w wyiezey Izbie rezmaiie papiery i documenta, tyczące się ziazdu Monarchów w Ak w i s g r a n i e, pomiędzy któremi znaydował się akt, mocą którego zobowiązała się Francy a, wynagrodzić koszta mocarstwom sprzyo toiahr"'"

** g 'U Z m * 1 11 flj ., s.,

*... ,scuansKie związki nrjvia*,. \ · \ % irj,)IB* h kt ' h ,.

ID H B )J, e ID Ul / P O ry c w 1rZv., : *»**-AdZ.ląM;ILr;ZI 1\ . Y C h ar> I e r a p ó n t r , t ! Y : h ; 4 o i 1\ r e - Hrabiabi vexpool n,i 'Ye<b«.rr.

, " " , , , ( ; , v e r f * o * «łp O wj e d * - w ł. i i Mię TA- TA- A *' A " A * w , tH l A l' -ł- l' -ł- » O W . . y . C

"e fla

b : 1\ 1\ II H g O U d Z i a J U W tak nav , _ s u JI'a<ce H<.H*;;;{ nie mA"t .»leziono, Z takowe czyli r 3 e re" * ' > ? ;11 sze z pomiędzy nich, w wysokim «i" · dnemibyły zwidokami?,. s ° p»'» <>II « wictoKami rza,du teeo kraiu - ź a publiczne ogłoszenie taynych anykułów ,.! Ih k . P7 T t SPAeCiWiaSiA A p fityrfi, lie(jy ,ak ,UŹ powiedziano,- kI'; --ren bezpośredniego z nim ( , i e fi a J j g * 1\ II a r e s z t p oł *« o ne mocarstwa iednego w.. z l dem osnowy są zdania. a *

STn2AA p a my rów p*do n2 h X.Adz jowett doniósł a Turcy i, ii b Y I oczewlstym iWladHem przeylcia Anglików nich należało, cbocbI vA. U .« i do machometanizmu*, i twierdzi, ii przy- re od lat <o <<»; " * " " \es\>y*p. któkłady tego dosyć s, częste. Niedawno l derskiey. v C 1\ a f Z**,,7 HoII*a, Smirnie ociu raaytków zostało Turkam!. mieszkańców zasJL/ "oYBKa, JIT D d ł .. ł k ' . *,, / e, *Potefi Zawi*"' 4 o a, 11 ę ac SIę II a bl Y , a b y t a «"" f t i u i fi i u W a d fi a wyparcia się C h r y s t u s a nierozszerzyła się Ang.ików «yilTouZllT W* 1\ »4d«y Anglikami. » A r t i do 'por ów n" "'.' 1\ 1\ S * Gazeta Londyńska flfc Statesman donosi, miar, rozpostrzenić '""" "c" e "" * * z a ie z S u m a t ry nadeszły interesauiące wiado- 6zości (a u p r e r n , i / 'u <<» y" a y W Y i raos' ci: Gubernator Angielski zamku Mari - dyiskim Ar c h i "e «i w" h o d n i o . I n - bo.ough P. Tomas Raffles, wkroczył maiący stronę ArrPb 'Ł **** '''?'' * tnecfa stron w głąb tey w y 5 p Y raa ło zna- wzgardzeni, a l b o f h "fi H od bl c b ney; a to w miesiącach Lipcu i Sierpniu r. z. iednaka dążność oanni "'" G d z i e U f c od Zachodu przez Benkolię do Palim- aby między NaroSamT U. n,ep odob «. bangu, od północy ai do sławnego Państwa daią, moja uniknirZ'b Al g ,,* "w Wy" Męskiego, Menangkabo, od Południa preLy lub p o A 1\ J 1\ 2 Z a z« która > a ż d o Passumahów, ,udu, który wlacafąc z n C I H 1\ f / f " 1\ whdzam I\rnysłol\emiifizycznemiprzewyi - H a ffł e.j nie odbył o n £. h ? T " " .« mieszkańców nadbrzeżnych, ale równie czeństw; droei nie « "Y? '" <<»ebezpie.

»k i P alim b ang podległym iest Sułtanowi powozem; m u s i e l i I . "". prr e P 1\ Y w M e n a n g K a b o. Menangkabo iest wać bezd nne prawie p f "I\A 1\1\ bardzo zaludnione, (liczy do mdliona dusz) na góry, maiace A g p p , d " p a ć ais i W ogólności wszystkie te ludy, nie ., J k o n i e c £ £ £ ™ </op - £ W . na" pewnego rodzaiu oświaii, '" IJI, q":Q'lll- umarł je ponteslon ycht i' * A m" r<f czas za dzikie uważano, pomimo, ie złoto Dr. Horsfield zaeh "' Xey Podróży, swoie i kamforę od wieków przedawali mie- atoli wkrótce wyzdr ofo,. 'sp o dziewa się szkańcom nadbrzeżnym. Ściśleyszy z niemi do A n g l i i ciekawe" 'b 1\ , P r Z Y " i f c ś ć z «oba, związek otworzyłby nieprzebrane źródło BKar- postarał się w Su m a t! 'o ,y S W o te, o które bów. Myślał przeto Gubernator, podbić goduieyszą uwaąi w t - V 1\ o V Z * ' *,*" Ka Y" większe r nich Państwa, i zaprowadzić Rząd cznie to, ii L a d y R,« _ . 7,e s t b e 2 P" e - centralny; wszakże przewidywał ón trudno - naywiększey częścii niech es? d 11 y ł a 4 Po ści w wykonaniu Ugo planu, które go spo- rzadko kiedy używać lefK! II1€Jno&c Y'K<> tkać mogły częścią od mieszkańców, częścią małżonkowi swoierau za ]l. s l 1\ t a o n a zaś od Holleodrów osiadłych równie na tey rozeymową. Mieszkań/"!» III b a n d er? wyspte, i równie przyiaznych krsiowcon» iak masz Raffles rbli 1\ ł * l *e, Ze p" T o iAnglicy Pan Tomasz RaffUe, którY ny, i ich go.e«oo.Aow?ri d . 1 r '. be2bfoII" I w tym punkcie niechce bydź przewyższonyl\, kę, nie mosli sn)';« ;"" SNQoJąmałżon.

-".' · ».... ,» " . V T U . U . J H, ł"*yiaznjeysze. T tym tIf _ * ""'I 1 w skutku którey maią im oddane bydź wszy- mu »V' wtysl «_«;. . s p 6 S o!) e fi udało stkie osady w Azyi, które posiadali tamie sczególnie, zaś z'™l w, S03unki handlowe, odr. i 803. Nie kontentuiąc s:ę tern. żariaia, Mensngbbu. pt™I\ Jz"**T z SUł'anem teraz wszystkiego, co tylko tam niegdyś do tylko dokończyć te«1\ A" S ie,sk» ma tera* So c00\ ł ' n rozpoczą .

Genera! Dae n dels, ostatni Włelkorząd- Łam! rządowey, «uwiera obraz urządzeń oś wiaca osad Hollenderekich w Wschodnich I n - ty wzraetaiącćy z młodocianym zapałem Rzedyach, wydał dzieło pod napisem: StflH czypospolitey HaitycŁiey. Wyobrażenie teposiadłoici Holenderskich it) Indiach go, co tam czynie dla nauk publicznych, spra. Wschodnich pod zarządem H. W- Daendek wia i «asługnie na sczególnieyszą uwagę. Maod roku t$Og do 181t. Obeymuie wazie iąc zasadę, it usezęśłiwienie narodów zawisło wiadomości o płodach, handlu i administra- od dobrych urządzeń szkolnych, rest lo rr3Y* cyi rzeczonych cgsad. Wyrażaj iź posiadło- gorliwszem usiłowaniem obywa'elsiiiego bo« »ci Hollenderskie na wyspie Ja Wie dziele się hstera (hc-r05I- magistrat) aby młodzieży Hai»a j. części: i) na miasto B a t a w i ę, któ- tyckiey dadź ile możności wolne, a zawaze je z obwodem swoim ma 300,000 iudnośil; z patryotyzmem zgodne wykształcenie. Nim li) na oddzielna Jurysdyfecyą w C h e ri d o n , wielki instytut ustalonym zostanie, obywatel fdzie iest 330,OOOmieszkańców; 3) na brzeg Rolombel, prywatny Sekretarz Prezydenta 'ółnocno Zachodni z rozmaitemi podwładne- mianował iego imieniem Obywatela Ba l i t te mi Rządami wyspy M a d u r a i kilku mniey- nauczycielem ięzyka Łacińskiego, zaś Obywa»zych wysp, mogących wynosić 600,000-la» tela.Deliil *. Laprenauczycielemmattmadności. Od roku 1808 przybyłol\iescze K'ó- tyki. W tym instytucie uczą ięzyka Il\acińtestwo B a n t a m, łiczące go,ooo mieszkań- «kiego, aoprócz wielu nowych, ięzyków, takców. Dochody z tych osad wynosiły «8-- że Prancuzkiego i Angielskiego; daley mzttioku, 10,900,000 talarów, 3 wydatki Rzą- matyki, statystyki, sztuki żegiarskiey, sUrey dowe 8 700,000. Podług urzędowego spisu i nowey jeografii, historyiświetkiey i kośiiełznaydowało sif w nich 72,609860 sztuk ney. Do muzyki, do rysunków, do fechte "drzewa bewowJ\gnjp twwymywanie iego pod* w n i s, do tańców i turniej ów, są J\właściwi lega surowym, a często nawet "irkrutnym nauTi"yutie* - q H - 1\ 1\ _ instytutu przyimuia, urządzeniom. W oyska na wyspie J a w i e synów tych woiowników, którzy w sprawie było w 180g rolm 7,000 głów. Generał oyczyzny polegli; kray łoiy na ich \»ychoD a e n d l s zastał artylleryą, magazyny i la- wanie. Całe to urząoteenie ma piątno. Eurozarety w tak złym stanie, iż nawet trzyletni peyskiego. troskliwy zarząd ntezdołał ich do tego stopnia przywrócić, aby można było dać skuteczny odpór napadom Anglików.

Urządzenia oMaty Rzeczypospolitej Baityckiey.

Pismo Lycee B'JIIen (Liceum Haityckie) "wydane in :0;0 w P e M - a u - P ń n e e w dru

, .

Niewdzięczność.

"Przywara Niewdzięczności" powiedział niedawno ieden uczony, "zaczyna przecież "byd * rzadszą, ponieważ coraz rzadszą etaie I\sl<; sposobność do niey.«