GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1819.03.31 Nr26

Wielkiego

POZN

Xiestwa

S K I E G O.

Nro. 26.

w Srodę dnia 31. Marca 18» 9.

Z Berlina dnia 17. Marcu.

N. Król mianował EU ktorowicza Heskiego, Generałem piechoty i Szefem u g o (ago Śliskiego) pół£u piechoty.

Xi<;stwo Jme A n h al t-K o th e n wyieclnli ztąd onegday z powrotem do Ko t h e n . N. Król raczył nadać szlachectwo Sufraganowi i Generalnemu Administratorowi Arcy- Biskupstwa Gnieźnieńskiego, Marcinowi Siemieńekiemuj toi sarno Radzcy sprawiedliwości i t. d. J a n o w i J ó z e f o w i S c hramm wWro cł a wi u, i Sędziemu nadwornemu Sc h ra m m w N e i s s e . Ź Petersburga dnia 22. Lutego.

Gaztta Sentcka ogłosiła następujące pl smo Jego Ctsarskiey Mości: Do N ayprzewiekbnieyszfgo Metropolity Rzymsko-Katolickich wRossyi Kościołów, Stanisława Siestrzeńcewicta Bohusza. "Minister spraw duchownych i kraiowegooświecenia doniósł mi, żeście powodowani natchnieniami dobroczynnego serca swoiego oddali na wieczną własność guberniainego gimnazyum Petersburgskiego należący do was tu w P e t e r s b u r g u dom, z oświadczeniem życzenia, iżby dochody z niego użyte byty corocznie na utrzymanie i naukę w gimnazyum dwudziestu półpensyonerów. P 0twierdziwszy w całey rozciągłości urządzenie, podług którego życzeniem waezem było widzieć użycie tego pobożnego i dobroczynnego da'U waszego, znayduię także bardzo stosowi ćm, ażeby ten dobroczynny przy gimnazyum zskład ku wieczney iego ozdobie wasze nosił imię. Mnie nader przyiemno widzieć ten nowy czyn chwalebny chrześciańsltich cnot waszych, tak właściwych świętemu stanowi waszemu, a nawem będący świadectwem gorliwości waszey o powszechne do-, bro, za który eświadczam wam niniey6zem przychylny. Dnia iB. Stycznia 13 A 9 rokJ. ALEXANDER." Na przełożenie Ministra spraw duchot pych i kraiowego oświecenia Xiazqcia G a 1 i c y n a , przez Jtgo Cesarską Mość potwierdzony został dnia fc. Lutego "proiekt początkowego za łożenia Uniwersytetu w P e t e r s b u r g u. " Z ley okoliczsości było nadzwyczayne posiedzenie głównego Inst)tutu Pedagogicznego, zag.ńone czytaniem pomienionego przełożenia i proiektu. Poiein Kurator Edukacyinego wydziału Petersburskiego rzeczywisty liadca stanu U war ó w miał 3tósowną do okoliczneści mowę. Konferencya na zasadach proiektu oznaczyła to, pierwsze swe posiedzenie jednogłośnym wyborem J O. Xiqcia J mct fi a 1 ic y n a ministra spraw duchownych i kraiowtgo oświecenia na honorowego członka Uniwersytetu Petersburgekiego. Zamiast <<iawnieyszego podziału Uniwersytetom powszechnie właściwego, Petersburski Uniwersytet dzie1.ć się bidzie na trzy wielkie oddziały czyli fakultety: 1) nauk filozoficznych i prawnych; 2) nauk przyrodzonych i matematycznych; 3) nauk historycznych i fdologicznyi'h. U niwersytet i cały wydział będą zarządzane przez Radę administracyiną, którey Prezesem iest Kurator. Prócz tego iescze będzie Dyrektor zawsze od rządu mianowany, i Rektor corocznie wybierany przez konferencya, od którey zależy część naukowa Uniwersytetu.

Z Wiednia d. 13. Marca.

Podług ostatnich wiadomości, ziechali NN. Cesarstwo d. 1. m. b. do Rovigo, gdzie N. Cesarza lekka słabość z zaziębienia zatrzymała. Spodziewano się itdnak, iż Morfarcha d. 4. lub 5. ruszy doFlorencyi. Mówią o niektórych środkach zbawienney surowości, iakie uyrzał się N. Cesarz zmuszonym, przedsięwziąść przeciw K arb o nary u s z o m , zagnieżdżonym w wielu mieyecach państw Jego Włoskich, mianOWICIe w mieście i okolicy R o v i g o, a nawet i przeciw iednemu tamecznemu znakomitemu urzędnikowi, do teyże-naleźącemu sekty. Cdctn iey iest obalenie obeeuey władzy rządowey i porządku, a pod płasczem jedności, wolności i niepodległości, rozszerzenie wszędy niespokoynośii i zamieszania, mordów i łupieztwa. Ma związki po całych W ł o s z e c h , a iednem z głównych iey siedlisk iest A nkona. Cłonkowie iey lękaiąc się bydź odkryterni, szukaią przytułku za Adryatyckiem. morzem u Baszy J a n i n y, lub u Baszy Egipskiego. Wiążą ich naysirasznieyeze przysię- , gi; liga ta przyitnuie ludzi ze wszystkich stanów. Tuteyszy Nuncyusz Papiezki, Leardi, towarzyszy Cesarzowi w podroży Jego przez Włochy.

Sławny Angielski malarz obrazów L a - wrence wyieżdża ztąd do Rzymu, gdzie malować będzie Oyca S. i Kardynała Co ns al vi dla Jego Królewicowskiey Mci Xiecia Regenta. Miłuiąca sztuki publiczność garnęła się w ostatnich dniach do iego malarni w zamku Cesarskim, dla oglądania iego dzieł zaymuiących. Pomiędzy wystawionemi tu obraz imiznayduią się wizerunki w przyrodzoney wielkości N. Cesarza, Xiazqcia Regenta, Xiążęcia M e t t e r n i c h a, Xiazqcia Bliichera, Xiazqcia Wellingtona, Hrabi Capodistrias, Hrabi Czerniszewa i t. d. Rys. iego zadziwia wielką śmiałością w uszykowaniu przedmiotu i naytrafriieyezem podobieństwem, a pęzel iego przewyższa żywością obrazy G e r a r d a i innych sławnych nowszych dziełmistrzów . W E g i P c i e idą spieszno roboty około wielkiego kanału, łączącego N il z Alexand r i a, co naywiqksze dla handlu rokuie korryści. Wkrótce przyidzie do skutku to olbrzymie dzieło, bowiem 40 A OOO rąk ludzkich nad niem pracuję. Wniosek Deputowanego iiehr o wydanie na zasadzie prawa jostrukcyi dta cenzorów gazet politycznych, przyięty został na taynem posiedzeniu Izby d. 16. stanowiącą głosów większością, pbd tym atoli warunkiem, ażeby główne zarysy takowey instrutcyi Królowi przełożone były.

Pomiędzy podaniami, które Izba nie osądziła bydź uwagi ewoiey godnerni, znaydowało się zażalenie Plebana iednego, iż siedział 14 dni (słusznie) w więzieniu za bezpośrednie udanie eię do R z y m u względem zaprowadzenia katechizmu. i Z Karlsruhe dnia j«? Marca. Zagajenie zgromadzenia etanów odłożone iest do dnia so. Kwietnia, ponieważ prace przygotowawcze na dzień 33. MJI. b. wykończonemi bydź nie mogą. ZMoblenc dnia n. Marca.

Jaki duch poszanowania dla obrządków relig:ynych ożywia nasze wyższe władze woyskowe t dowodzi lego wydaoy nie dawno rozkaz dzienny naszego dowodzącego Generała: "W -sumierinem dopełnieniu przepisów służbowych dla woyska naszego, według których publiczna służba Boża w dniach niedzielnych i świetnych nigdy od bębnów i muzyki przeszkody doznawać nie powinna, czynię wszystkie oddziały woyskowe głównego dowództwa moiego uwaźnerai na to, iż w Prowineyach tych Religia Katolicka ma pierwszeństwo, i że iey służba Boża nie ogranicza się naiedney pewney godzinie dnia, lecz odbywa się podczas niedzieli i świąt uroczystych w różnych godzinyth i czasach. Wszystkie zostające pod moiem dowództwem woyska, wyBtępuiąe w dni niedzielne i uroczyste w bliskości kościełów , lub koło nich przeciągaiąc, każą milczeć bębnom i muzyce, i nie przeszkodzą czeinkolwiekspokoyności, iaka w pobliżu publicznego nabożeństwa przystoi. Panowie dowódzcy i inni dowodzący Oficero

wie są, mi odpowledzialn)rnl 23 wytworne porządku tego przestrzeganie. Podp. Hacke."

Z Paryża dnia 17. Marca.

N a posiedzeniu dnia 9. t. m. naradzali się Parowie nad różuemi podaniami prywatnemi mniey ważnemi. N a posiedzeniu dnia 13. wprowadzono nowo mianowanych 3g. Parów, których tytuły iuż sprawdzone były. N aystarsi z pomiędzy nich są: Xiąię P l a isance (Lebrun) wgi. i Hrabia D ejeatl w 70 roku; naymłodsi, Hrabia R a m p e n , 3 O, i Margrabia T a l h o u e t 3 l. lat maiący.

N a posiedzeniu tein przyięto ustawę względem robienia i przedawania prochu. Dnia 14. miała sobie Izba Deputowanych urzędownie udzieloną uchwałę Izby Parów względem prawa o wyborach. Dnia 15. tru-> doiła się mniey ważnemi prywatnemi prośbami. Między innerni wniesiono o oddelenie z kraiu wszystkich Sabauczyków, ponieważ iakie 15. millionów z niego wyprowadzają. Dnia 16. naradzała »ię Izba na tanynem posiedzeniu nad wnioskiem Izby P arów, względem uchylenia prawa kadukowego (ius albinagii) i przyięła go stanowiącą większością kresek. Pan B o II 3 1>1. iak spodziewać się należało, mówił przeciwko wnioskowi. Nastęnpie Minister przychodów, w towarzystwie kilku R Adzców stan u, przełożył prawo przychodów i wydatków na rok bieżący, z rozłusczeniem usprawiedliwiaiących ie powodów. Wydatki tego roku obrachowane są: l) Na fundusz ustalonych długów i umorzeFranki nia 513 2,000YCIIIO 2) na listę cywiłną, łącznie z 9 millicrnami na rodzinę Królewską .

3) naMigistrostwo spraw zagranicznych 4) na Minisiroatwo sprawiedliwości

34,ooo,eso

8 >000 4 > ,00l , 7146 O, 00« wnętrznych b) na Mbiisirostwo woyny 7) marynarki 8) - przychodów

Frmki.

102,700000 191.750,000 4 <j joo 000 i 5 7,000,000 88g, 110,000 799>95ł>000

Budiet r. 1818 wynosił

a zatem tegoroczny przewyżBza tamten 69,259,000 których etzvgolniey w wyższym wydatiu na ustalon_y dług i na potrzeby Ministra woyny szukać naltży. Sarno prawo zawiera w drugim tytule iiscze oddzielne rozporządzenia wzgiqdtm ptnsyi wojskowych, kto ce 53,262,317. Fr. wynoszą. Izba uchwaliła druki przełożenie prawa b i ó r o m do rozbiorowego zgłębienia. Sprawa względem zamachu na życie X.

W elli n gt on a odroczona do dnia 10, Maia.

Król zatwierdził wybór taynego Rjdzcy Wolfa w Berlinie na członka akademii napisów. * Do najbardzity czytanych teraz dzieł należy pismo Generała · Porucznika T a r a y re "o sil n ości rządów. "' Stara się autor okazać, iż woysko Francuzkie według prawa o zaciągach iest dla wewnętrznych ustanowień za nadto liczne, natomiast zaś za nadto słabe do odparcia zewnętrznego zaczepienIa. Podług wydanego drukiem raportu przeszłego Ministra spraw wewnętrznych, L ai ne, o działaniach Kommissyi żywności, wyłożył rrąd w lataxh nieurodzaynych 18 <6 i 18 1 7 łącznie z nagrodami za dowóz, 32,400,000 Frank, na wsparcie kraiu.

W N is mes zaszły, podług Monilora, rozruchy, które proponowaney zmianie prawa o wyborach przypisuią. Władze cywilne nie mogły stłumić poruszenia ludu; rzucano kamieniami na patrule i poprzylepiaDu odezwy w róinych dzielnicach miasta.

Przybycie Oencrala-Porusz' ika B rice z 500 ludj.i przywróciło spokoyność. < Mniemaią z pewnością', iż Izba Deputowanych odrzuci całkiem wniosek P. B a r t h e - lemy względem prawa o. wyborach. Dzienniki nasze ubiegaią się w wystawianiu w naypięknieyszem świetle ostatniey ustawy Królewskiey i w dowodzeniu, iż Izba Parów nigdy pomyśleć nie może o przewadze, o którą ią teraz przemagaiąca większość przyprawiła. Marszałek D a v o u s t, niegdyś tak niesczęsny dla okalic, których był W. R Aądzcą, uważany ieet za główną podporę Króla naszego, gotów ponieść za niego w ofierze życie i śmierć, iak owo w czasach niesczęśliwych za Napoleona. Niebyło nigdy człowieka, mówi ieden z dzienników tuteyszych, któryby tak mało był względnym na własne «panoszenie się, iak Davousf. Ileż to ludzi nie okazali się wcale innymi od tego, którego kiedyś potomność sądzić będzie. Ustawą Królewską Margrabia Ma ispn. Gubernator ggo okręgu woyskowego, mianowany Gubernatorem Igo okręgu woyskowego, (Pa ryż), a Xiążę Aumont Gubernatorem 8go okręgu.

Generał G r o u c h y otrzymał iuż podobno pozwolenie wrócenia do F r a n c y i. Pomiędzy osobami, które były w tych dniach na posłuchaniu 11 Króla, znaydował się także między innemiXiaz<; Talleyrand.

Ze Stambułu d. 20. Lutego.

W. Rządzra Bagdadzki doniósł Porcie, iż fwietne odniósł zwycięztwo nad Wechabitami, którzy stena nowo w B.szostwie iego pokazali. Dwa worki uszów nayceloieyszych przywodzcow tych strasznych Bekciarzy przyłączone były do raporiu iako dowody i wawrzyny. Kapedszi Baszy W. Sułtana popłynął dnia 5. m, b.na briku woiennym do Egiptu, skawAm listem W. Sułtana, dla tamciznego W. RząfUcy (M e h m e d ':4 I Y B33r3) i iego wak-Gznego syna (J b r a h i r n Basza). Tym znak< mitym dowodem łaskawości swdiey, uz«aie SutOn zasługi ich w pokonywaniu Wechabiiów położone. Podług nowego rozkazu W. Sułtana, rodziny Greckie S u z z o, C a 11 i m a c h i -i M 0r o u s i uznane zostały wyłącznie zdolnerni do piastowania dostoieństwa Hospodarów w.obudwóih Xiestwach Mołdawii i Woło s czy ztiie, tudzuż urzędu tłómiczów przy Dy wat te i Arsenale. A tak dotychczasowy tłomacz przy arsenale (M i c ha l a K i M e n o) postradał swóy urząd, chociaż go pod trzema posobnemi W. Admirałami z witlkietn zadowoinieniern sprawował. Następca iego, Mikołay Morousi, iest syaowcem dwoth po pokoiu Bueharteiskim ściętych tłumaczów tjkiegoż nizwiska.

Ostatnich dni Stycz ia wystawiono przed bramą Se r a iu głowę S eh u b end e r a O gl u, Derebega (Xiążęcia) w Ala de chi a-Kale (»Macedonii), który od dawna niepokoił w tameczney okolicy mieszkańców i zagrażał publiczką «eh spokoyność i bezpieczeństwo. Skarżono na niego kilkanaście razy u W. P o r t y, która wydała rozkaz do Bsszy w S a lon i k u, aby orężem pokonał tego buntownika, a tak połączywszy się z dowódzcą Seresu zdołał poymnć Schabendera-Oglu. i dwóch synów. Według wiadomośn nadeszłych z Bagdadu z dnia 27. Listopada, udało się dowódzry Mardyńskiemu, ułagodzić oburzone przeciwko sobie pokolenia Kurrfyskie; atoli moat bydź iescze m2eclll; wątpliwą, czyli to stanowisko swoie będzie mógł długo w ipokoynOSCl utrzymać; Ki aj a Baszy wyciągnął niedawno a*znacz*>ą siłą zbroyną na prze,ciw Arabom Anabiskim, uiepokoiącym okolicepołożone między MeschaJ Husa&iJI 1 Meechad-Ali.

Wyprawa JANA III, KRÓLA POLSKIEGO, pod Wiedeń.

(Dokończenie. )

Przybywszy Cesarz Austryacki do Wiednia, oświadczył Królowi Polskiemu,' iż źąduAeic znim. widzieć, a to ażt-by Sam osobiście mógt mu podziękować za wypełnienie tak ważnej posługij Dziwną zaiste iest rzeczą, ii Cesarz zamiast sprawiedliwey wdzięczności ku zbawcy ludu swoiego, pałał przeciwnie iakąś nienawIsclą, którey tak oczywisty, (c o się poniżey okaże), dał dowód. U radzili więc iego Ministrowie i P o dkanclerzy Polski, iż rc y ecie dwóch tych Monarchów odbędzie się na otwartem polu; każdy zaś z nich na koniu, a to dla uniknienia różnych w tey mitrze trudności, gdyż z tege powodu Król Polski clariał iuż raz wyiechać niewidziawszy się nawet z Cesarzem. Dzieli więc l 5ty Września na to był przeznaczony, mieysce obrane opóltory mili (lieue) od Wiednia. Król Polski samego ranka wyruszył w pole, a lubo Cesarz Austryacki w celu zatrzymania go dłuższego na mieyscu, rozkazał inu oj.oaymić, jź go iescze przed pomienionern wspólnem zeyściem odwiedzi -- Król Polski EiiezwaŻ3iąc Ha to, wyiechał, i tak przymusił Cesarza do udania się za nim. Przybywszy na wyznaczone raieysce rozkazał woysku postąpić iescze o ćwierć mili naprzód, gdzie i sam niedługo przybył. JeScze defilowanie się nieskończyło, gdy spe*strzeżono wielu konno iadących znaczuiajr szych panów i urzędników dworu, którzy widząc iuż niedaleko rozpostarte szeregi, «puścili karety a dosiedli koni. Natychmiast Król Polski uszykował swoie woysko w porządku woiennym (en bataille) i udał się na przeciw Cesarza, który do niego pośpieszał. Skoro tylko ci dway Monarchowie zbliżyli się «lo siebie, Król Polski podniósł zwolna rękę do czapki w tym właśnie czasie, kiedy Cesarz wzniósł ią do kapelusza, - odezwał się dopiero więzyku łacińskim: "że miłą mu iest rzeczą, iż w tak ważney okoliczności mógł mu dać dowód swoiey przyiaźni. II - Po tern łrótkiem przemówieniu przedstawił mu swojego syna, dodaiąc, "iż sprowadził go na to iedynie, ażeby się nauczył iak wspierać swoich sprzymierzeńców; II - przedstawił mu następnie dwóch Hetmanów, którzy również 2 konia powitali Cesarza. - N akoniec Król Polski widząc, iż Cesarz na to wszystko zupełnie się okazuie oziębłym nieodpowiadaiąc i słowa, ani powitawszy nawet iego syna, - odwrócił się od niego z nieiakąś oznaką pogardy, to tylko wyrzekłszy: "Móy Bracie, zapewne będziesz chuał przeyrzyć moie woysko; oto są moi Generałowie, którzy iuż w tey mierze odebrali moie rozkazy; II po czem natychmiast oddalił się, - Cesarz zaś z tąż sarną zimną krwią, z iaką go widziano w początku, wyruszył z mieysca i oglądał na swoiey stronie etoiące woyska. We dwa dni póiniey przysłał po trzy tysiące czerwonych złotych każdemu z pomienionych Hetmanów Pofekich, i pałasz dyamentowy, szacowany <co tysiąca pistolów, dla Xiążęcia Jako ba.

Zdaie się, ii Cesarz uczynił to dla zatarcia nieiako swoiey oziębłości, iaką okazał w pitiwezem przyięciu ttgo Xiecia. Sarkano iuż bowiem głośno w tey mierze, o czem ckazuie się, iż musiał bydź uwiadomiony, · koro napisał do pofflienionego Xiążęcia list tlosyć pokorny, w którym przypisywał swą U{a% <;wemu yodziwieniu, iakiego doznał nawidok tego Męża, który go z tak wielkiego niebezpieczeństwa wybawił. Mówią, iż również napisał list do Kasztelana Żmudzkiego - iednakże za pewność tego nie zaręczam, bom pierwszy tylko S3m naocznie widział. Radość obywatelska, którędy tylko Król Polski przechodził, była nadzwyczayna. - (Tutay Autor opisuie pochód woysk Polskie« do Prezburga.) W Prezburgu rozrucił wiele dukatów pomiędzy ludem, który tłumnie się zbierał pod iego okrbmi. · - 'W R a a b rozdano wiele wina i spalono znaczną ilość prochu; - Biskup tameczny powitał go iako Króla Węgierskiego i Zbawcę, - Gubernator przyiął go wspaniale, i kazał dać w czasie obiadu więcey niż eto wystrzałów z armat. Przedsięwziął więc Król Polski udać się, przez wyższe Węgry, - i w tym to czasie odebrał list od Xiążęcia Transylwanii, M ichała Apaffy, winszuiący tak świetnego zwycięztwa. Dowiedział się przy tern, iż Sułtan przebaczył W. WezyrowLniesczęście wydarzone pod Wiedniem * ), przysyłając mu nadto kaftan, pałasz, sztandar, i inne oznaki godności W. Wezyra, a to iako dowód nieustanney swey łaski. Pomieniony list zawiera iescze w sobie wiele ciekawych sczegółów, kończył się nareście temi do Króla słowami: "iż iego zwycięztwo, iest zupeł" n e m; że cel iego naychwalebnieyszy, i że "imię iego nigdy zapomnianem między Cftrze"śtiianami by<ii riiepowinno. II (Na tym Autor komży opis eczegółów tego zwycięztwa, którego wytłumaczenie czytelnikom udzieliliśmy ; - przytacza iescze w końcu rozdziału rożne wiersze, z tegoż powodu napisane, które, iako mało zapewne znaiome, urniesizamy. Pierwszym iest Epigrammat łaciński, napisany przez Biskupa Puyskiego,

*) "Infortunium Vieirneiise, II - eto »ą >>łowa K»tu. . fi <t ślubił starsza siostrę KTÓlowey PolsUey.) Digtiioi'ltnpcrio num ne Austrius?.. anne Polonus? ! Odrysias actes hic fugat, Jlle fugit.

Przytaczamy tu umiesczone w dzitie tłumaczenie francuzkie.

Quel est plus digne de l'Empire, Du Polonais ou de l'Autrichien P . Xe recit pourra t' en ins truire, L'un l'abandonne et l'autre le soutien1.

(Któż ieet godnieyszym tronu Cesarskiego Austryak czy Polik ? Pierwszy go opuscza, a drugi wybawia.)

Poniżey wymieniony wiersz ieet dziełem P * n a N o d o t, znanego w literaturze z przekładu" Petroniusza" . Na oswobodzenie Wiednia Sonnet.

L' Em pire gemissait sous de cruels »fforte, Le Croissant triomphoit de l'Aigle vagabonde, Le Danube effraye se cachoit sous ses bords, Le feu ravageait tout, le sang rougissait l'onde. · Les Cesars fugitifs emportaient leurs tresors, Et le fier Ottoman, comme un foudre qui gronde. Mena<;ait de couvrir la campagne de morts, Lors qu'Un Roi genereux partit du bout du monde.

.Ce Monarque charge du sort de l'Univers, Fait palir le Croissant par un fameux revers, Tout cede a sa valeur, tout cede a sa victoire.

Princts qu'il a saure, rangez-vous eous ses loix, * On ne peut trop payer le plus grand des exploits, Et l'Empire qu'il vangea est trop peu pour sa gloire.

(Oto kładziemy wolny przekład tegoż Seenetu.y J użzadrzzły z prze« Ira chu Germanów Warody, Dumny Kięźyc iui wszędzie zagrażał znisczo nietn, Już i Dunay przeraion wstecz cofnął swe wody, Tlały ognie, krew zewsząd płynęła strumienIem.

Już Pochaniec iak piorun który gromy ciska Zagroził w gniewie, - trupem zawalić kray cały, Już Władcy opusczaią ojczyste siedliska, Gdy z dalekich siton przybył Monarcha wspaniały. On tu się opiekował Chrześcijańskim światem,! Zadrżał zuchwały Xitjzyc przediego bułafena, Uległ iego zwycięztwu pochaniec nieprawy.

Władcy, których wybawił, - złożciemuhoM Winny, Przeehodzi wdzięczność czyn tak wielki, dobroczynny, I Wasze kraie, niczem są dla iego chwały.

An agramm a Włoskie.

Giovanni Sobieschi Re di Polonia, Glorioso in pochi di libera a Vienna.

Jan Sobieski Król Polski, Sławą okryty przez oswobodzenie Więdnij.

Gazety Warszawskie umieściły przysłane im następuiące: Porównanie najwyższych cen> za które przedawano w Londynie w Styczniu roku (/)9 wełnę naypigknieyszą HiszPańską i Saską gatunku Merinos A w Anglii Elektoralnq nazwanq. Leonezką wełnę wypraną płacono naydroiey po sześć szylingów, 5 peace, Saiką, zaś elektoralną po 9. szylingów, 6 peIIe. 25 MPi s ' V 3e'. WIęC tylko, iak wielu Polskich "Ł funt Angielski. W -Szyling a złote Pol- "ników mylnie mniema' zyskowne gJ g .kie, IJeIIa:l 5 groszy Polsk.ch, 2 o funtów "dowanie owiec, lecz i na pszennych «runAngielskich wyrównywaj «4 funtom wagI "tach; a zaprowadziwszy w ostatnkm połow J .0 A , ," W roku 18.6 płacono wełnę elektoralną podług powyższe, ceny, Austryacką zaś m<rynos pierwszego gatunku po 7 szylingów, podług doniesienia Pana A n d r e znarnienilego w treści rolniczo-gospodarczey. i rolnika zamieszkałego w Państwach AuBtryackich. Wieloletn.a staranność o poprawę wełny sprawiła więc, że teraz iuż nie 1>1 i s z p a n i a, lecz S a x o n . a oaydehkatnieyszą wełnę wy

<<i r> 1 W R a m b o u i II e t sprzedano tamteyszą Wełnę na ostatnie? licytacyi po 5 franków 95 centym kilogram, (wynosi za font wagi Polek.ey 3 złote 2. groszy), zatem znacznie taIiiey od wełny elektoralney. Dowcdzi to oraz, że albo starowny wybór pięknych indywiduów do rozpłodzenia poprawił w S axonu gniazdo merynosów, albo, że nkbaczność Hiszpanów w pielęgnowaniu owiec pogorszyła ich gniazdo, albo nakoniec, że obydwie le okoliczności zachodzą. Wolno kecze i to wnioskować, że niepospolite nakłady ku polepszeniu owiec za panowania N a p o l e o n a we F r a n c y , poświęcane nie zdołały tę gałęź przemysłu rolniczego wznieść do tego sczcbla sczylności, na iakim go postawiia w S aJtonii czterdziestoletnia skuteczna i nkprztrwana poręka Monarchy. Do zbawiennych skutków z wydoskonaloj e g o chowu owiec wynikaiącyh policzyć takie należy powiększenie trwałe zapasu mierzwy, użyteczney sczególnky gru-.tom zimnym gliniastym, na sprzęty'" wszelkiego gatunku zboża, a mianowicie rcśib oley wydaiątych, naywainieyszy wpływ maiącey. " N i e na

"f) 2* łS "<<'PS ceBc zamawIany iest pierwszy gatunek wriejr Svdirtdwskjey pod Rahsztm.

" ź * n i U s t a i e ! J n e P i e n i e owiec przez l a t o, "które o nic nie i. et trudnky.zćm od kinie" g o utrzymywania w stayt.i bydła r,« U U;O "ustrzedz się można Diea.yk.ie od zapasienHi "stada."

W roku . 8 l 7 sprzedano do A ne li? wełny Saekiey ekktoralney, pochodzącey w zna czney części z prowincyi Saskiey do P r u s odpadłey, za 50,000 fun. szterlingów (2,000 O 0* złotych Polskich). Przyiąć można zp ewno* ' iż Kro i e s t w o S aski e w o b e c n e y s w e y rozległości 360 mil jeogr. II, (za tę« tylko o mil Q od Woiewództwa Kaliskiego obsztrnkyszey) w połowie do tey sprzedaży przyłożyło się. __ (Oppos. Blatt Nro. 41 z Lutego i g l 9.) Nadmienić tu wypada, że Saxonia w-ele wełny do N i d e r l a n d ó w także wyprowadza, i że więcey iey kscze kraiowe Ikzne fabryki na sukno, kazimkrki, merynosy 1 Inne wełniane materye Wyrabiaią. Doświadczenie nauczyło, że merynosy roz-pładzaią się równie pomyślnie «P o l i c e iak w S a x a n i i, nie utracaiąc zadney z zalet temu gniazdu właściwy, h. Przestrzennieysze folwarki Polskie od Saskich ułatwiaią u nas utrzymywanie większych stad; a że ziemia .tańsza w Polsce iak wSaxonii, przeto wyżywienie owcy mnky kosztowne w pierwszym niżeli w drugim kraiu, zatem produkować moze rolnik Polski wełnę merynos nierównie tanky od rolnika Saskiego. Nie saź to silne pobudki dla rolnika Polskiego do sczerego zaięcia się tą gałęzią gospodamwa wkyskkgo, nksczędząc zabiegów i nakładów!

Doatttek.

Z Poznania dnia 20. Maren.

(Spóźniono.) Od dnia 14. I. ro. głosiły nam dzwony po wszystki' h kościołach Poznańskich 1 po wszystkich »dobrach Konarzewskich i Kórnickich śmierć ś. p. JW, Hrabi FRANCISZKA. XAWEREGO DzrALTilsKiEGo, Senatora Wojewody Królestwa Polskiego, Kawalera różnych orderów, zmarłego dnia 13. t, m. Przez kiika dni odprawiały się żałobne nabożeństwa po wspomnionych wyżey kościołach, a dnia 17. nastąpił pogrzeb w KOOarzewie. Mszą solenną celebrował JW. Hrabia N a ł ę c z G o r z e ń s ki, Biskup Poznański, przy tern bardzo liczne Duchowieństwo niosło do Boga modły w błagalnych ołtarza ofiarach, na któ rego czele znaydowali się Prałaci, J JWW. : Wo lic Ki, Proboscz Metropolitalny Gnie.

znieński, M i a s k o w s ki, Proboscz Katedralny Poznański, O u o i n, Kanclerz Gnieźnieński, i W. JX. Przy łus K i. Kanonik Katedralny Poznański. Kazanie miał JX. Brodziszewski, Kaznodzieja Katedralny, z zwykłą sobie wymową. N abożeństwo, kondukt, Castrum doloris, przy wyborney muzyce, odpowiadało wspaniałemu obchodowi pogrzebu za duszę znakomitego Obywatela, który zgodnie z Religią zawód ewóy ziemski przepędził. Na całym tym obrządku znaydowali się licznie zebrani Oby. watele; ubodzy przez wszystek czas przyzwoita odbierali iałraużnę. - Ciało złożone w grobiejr. żal w sercu rozrzewnioney familii, a szacunef .. dla tego dostoynego Męża w wieczney przyjaciół i współobywateli zostanie pamięci. Rozmaite wiadomości.

N. Cesarz Rossyiski dał order S. Anny Igo rzędu Król. Pruskiemu tayneinu Radzcy przychodów Se m 1 er, który był posłany do P e t e r s b u r g a w celu uregulowania mietessów handlowych i rzecz ię sczęśJiwie tamże do skutku przywiódł.

Dey Tunetańskj upełnomocnił swego Kon sula w G i b r a l t a r z e, de zawarcia z rzą» dem Portugalskim rozeymu na lat dwa. W Fryburgu umarł naczelny urzędnik Te eh t e rm a no. Żałowany iest tein rooeniey, iż Następca iego, G o t t r a u, znany iest iako gorliwy stronnik Jezuitów. Stany Hannowtrskie składaią, na wzór izb Angielskich, oppozycyą, którą szlachta, z powodu będącego na iey czele Burmistrza Z w i c ker, przez szyderstwo s t r o n ą b u r m i s t r z ow s ką nazywa. Wszystkie prywatne wiadomości z War» sza w y - pisze gazeta Berlińska V o s s a - zgadzaią się na t o , iź tam wkrótce Cesarz przybędzie i nadzwyczayoy Seym będzie miał mleysce. Podług gazet Szkockie!», Doktor U r e w Glasgo wie czynił dnia 4. Listopada bardzo ważne doświadczenia galwaniczne na ciele powieszonego zbrodniarza, za pomocą bsteryi W ohaieskiey o 270 czterocalowych tablicach. Skutki były przerażające. Noga umyślnie zgięta, poruszona prętem galwanicznym, wyprostowała się tak raptownie, ię trzymaiąca ią osoba, mało nie upadła na ziemię; za poruszeniem nerwów gardłowych, umarły zaczął charczeć, a brzuch podnosił się; za poruszeniem zaś nerwów ocznych, ruszały się wezystkie mnszkuły w twarzy tak Okropnie, iź kilka widzów uciekło, a jeden zemdlał. Za dotknięciem pacierzy ruszały się ręce i palce. Doktor U r e twierdz ił, że gdyby nie popękały były kanały krwiste w gardle, i gdybj chrząstka niebyła nadwerężoną, byłby wskrzesił zbrodniarza.

Doniesienie.

W piątek dnia 2. Kwietnia z południa o godzinie 3ciey wydawać się będą, wszjstkjm uczniom Królewskiego Gymnaz'um półroczne świadectwa. p o 3 n a ń dnia 30. Marca 1819q D. Kauljujs, Dyrektor Królew. Gynanazium.

eaKaIIIaHK a_.A.__. -M--i .. -.. . . . ,. " ... MlU'ObllU

OBWIESCZENIE.

Podług reskryptu przez Królewskie Miniateretwo Przychodów w Berlinie pad dniem 44. Listopada 1817. r. wydanego wypusczona bydź ma w dzierżawę wieczysta posiadłość K31rnelhańską cegielnia zwana przy mieście P 0znaniu położona. Posiadłość ta zawiera 11. mórg. 60 Q pręt. miary Magdeburgskiey, pomiędzy któremi iest 8- mórg. 174. Q pr. roli, mogącćy bydź na ogród użytey i l. mórg &2. U;pr. łąki.

Oprócz tego znayduią się dwa małe domy mieszkalne, stary piec cegielny, szopa z desek, staynia dla bydła i chlew dla trzody czarney. Kanon wieczysto - dzierżawny corocznie 0placać się maiący, wynosi 30. Talarów w grubey brzmiącey monecie włócznie 10. Talarów W złocie.

Licytacya odbywać się, będzie, o zapłacić się maiące raz na zawsze wstępne i zacznie 6ię od 398. Tal. 12. dgr. w górę.

Inne warunki wieczysto - dzierżawne ialco tez mappa i regestra pomiarowe, przeyrzane bydź mogą każdego dnia w ciągu godzin urzędowych w tuteyszym ratuszu u Directorium miasta i policyi, które do odbycia licytacyi iest upoważnione. Termin licytacyi oznacza się na dzień 3. Maia r. b. w poniedziałek po niedzieli Jubilate o godzinie lotey przed południem, i odbędzie się przed .tuteyszem Directorium miasta l policyi wmieyscu urzędowaniaMagistratu w tuteyszym latuszu. Maiący chęć nabycia rzeezoney posiadłości wzywaią się ninieyszyra» aby w terminie powyżey wymienionym etaneli i licyta swoie podali; ostrzega eięiednak, iż każdy przed licytacyi udowodnić powinien tak prawo do nabycia, iako też możność zapłaty. N aywięcey daiącemu posiadłość ta pod zastrzeżeniem zatwierdzenia Ministerstwa przychodów, zaraz.w terminie przyderzoną zostanie. Poznań dnia si. Marca i819Srólewsko- Pruska Regencya IŁ

OBWIESCZENIE.

Wskutek cekwjzycyi Królewskiego Sądu Ziemiańskiego' dolnego Śląska w Głogowie z dnia 5. b. 111. i r. wyznaczyliśmy nowy termin subłiastacyiny do sprzedaży kamienicy, tu przy Willitlmowskiey ulicy sub N ro. 171 leżącey, i do massy krydalney Konsyliarza Herrmana «-leżącey, która na summę ro,500 Tal. sądo t wnie oszacowaną zosiaia, nadzień 35. Maja r. b. zrana o 10. godzinie.

Wzywamy przeto ninieyszem waz-ysłkich, którZyby grunt te» nabydź chęć inieii, aby się w terminie powyższym pereintorycznym przed Deputowanym w tey mierze Konsyliarzem Sądu Ziemiańskiego 111,11, w Izbie Instriskcyiney Sądu naszego stawili, i licita swoie do protokołu podali, a więrey daiący spodziewać się może, iż mu grunt wyżey rzeczony, za po* przednią approbacyą przyderzony zostanie. Wzywamy zarazem wszystkich niewiadomych realnych Wierzycieli gruntu tego, aby się do pilnowania praw swyeh naypóźniey w powyższym terminie zgłosili, gdyż w razie przeciwnym K wszelkiemi realnemi pretensyami, do gruntu tego rosczonerni, prekiudowanemi zostaną i wieczjie im milczenie nakazane będzie. Taxa każdego czasu w Registratarze JP. Fiest może bydź przeyrzana.

Poznań dnia i . Lutego 1819Króleweko - Pruski Sąd Ziemiański.

Mikorshi. v. Kryger, O B WIE SCZENIE.

Podaie się do publiczney wiadomości, lZ należące do pozostałości niegdy SzYmona Stanisława Osten mobilia, składaiące się z zegarów, srebra, cyny, miedzi, mosiądzu, blachy, żelaza, bielizny, pościeli, sprzętów domowych, garderoby, powozów, zaprzęgów, rysunków i obrazów, przez Delegowanego Tłemacza Sądu Ziemiańskiego Hepke w terminie dnia 6. Kwietnia r. b. zraha O godzinie 8mey w domu Strombeha na Nowerrt mieście ped liczbą 226 położonym, przez publiczną licytacya więcey daiącym za gotową w kurancie Pruskim zapłatą, prze dawane będą. Ochotę kupna maiąci wzywaiąsię ninieyszem, aby się na wspomnionym terminie stawili. P o z n a ń dnia l. Marca 18*9Królewsko- Pruski Sąd Ziemianek!, Kryj3tr.

,v.