GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1819.05.15 Nr39

Wielkiego POZNANSKIEGO

Nro. 39 Aw Sobotę dnia 15. Maia tg 1 9.

Z Berlina dnia 11. MaijJ.

N. Król raczył dotychczasowego Tayntgo Bad/ cę Przychodów S e m r a i er, mianować Taynym Nadrardzca, Pszychodów w Ministerstwie handki. Nr Król kupił piękny hotel Ceaar&ko Ros.yii"kiet.o rzeczywts'tgo Rdzcy Stanu, Pana Al o p e u s, na trbcy Wilhelma, za 80,oso Tal. i przeznaczył go na urzędowe mieszkalne dla Ministerstwa spraw zagranicznych.. Pan Ar ł o p e u s, prztz długie lata Poseł Hossyieki przy naszyra dworze, opuści wkr< tce 6tolicę tufeys-4 A . Młouszy brat iego »prawnie teraz Uf a d Poselski. N. Krnl »stanowił, przy Swoiey legncyi W Rzymie, k.iznodzici<; w osobie Kandydata Ttol' gii Seh nie der , który w końcu tego miesiąca uda st£ Ha mieyece swego przeznaczenIa. Król. Francuzki Marszałek obozowy, Hrabia HyJot d'Ose B y, przeieckał tędy,

UJsłany gońcem 2 Paryża do Petttsbutg a.

Z Warszawy dnia 9. ia.

Zagajenie Posiedzenia publicznego Towarzystwa Królewsko - Warszawskiego Przyiacioł Nauk w dniu 3cim Maia 1819.pizezStanisława Staszica, Radzcę Stanu, Prezesa tegoż Towarzystwa. Posiedzenie publiczne w dniu dzis/eyezyra zaczynamy od wyrażenia z głębokiem uszanowaniem naszych uczuć nieskońezonćy wdzięczności dta wspaniałomyślnych Monarcków, którzy ustawę naszego zgromadzenia zatwierdzić raczyli, oraz uświetnili ten Instytut tytułem Królewskiego Towarzystw». Wydział untieiętnośei zatrudniał się w tern półroczu rozbieraniem różnych dzieł i pism przesłanych Towarzystwu przea aagraiiicznych i kratowych uczonych, działu wypracował dzieło o gazie kwasu solowego ukwssznnego, czyli o Chlorynie. Kollega H o f f m a n n Professor technologii w Uniwersytecie Warazawskim napisał rozprawę o poprawie kadzi zacierowey do robienia piwa. Knllega A r n o l d zebrał doiładną wiadomość wszystkich piam i drAst o historyi naturalney w Polsce aż do końca szesnastego wi tku. Kollega K i t a i e w s k i zaCrudt.ił się doświadczeniami z czerwcem polskim, i dowody farbowania nim w Towarzystwie złożył. Tenże wypracował rozprawę o badaniach chemicznych niektórych ietot roślinnych zakisłych, a w sczegolności, kwasu w nich przi.z kiśnienie utworzonego. Ta na dziiieyszem posiedzeniu czytana będzie. Wydział nauk pięknych trudnił się uzupełnieniem medalów, iakie nie znayduią się iescze w pogrobowtm o medalach Polskich rękopiśrńie szanowney pamięci A l b e r t r a n - dego W tymże Wydziale roztrząsane by ły: rękopismo Z e n o w i c z a Marszałka Gubernii Mińskiey o kampanii 1794 oddziału woyska polskiego pod Jenerałem S i e rak o w s k i m odbytey, i rozprawa Xiedza S t a n i s ł a w a C z e r s k i e g o Kanonika i ProfeesoraGimnazyum Wileńskiego o lexykografii łacińskopolskiey. Kollega L i n d e wypracował uczony rozbiór dzieł X. B h e s y, z K ról e w c a Towarzystwu przysłanych Kollega S u r o w i e c ki podlicznemiwzględy rozebrał prace i dalsze zamysły Żory ana Chodakowskiego o rozpoznaniu i Tgłębieniu Sławiańsczyzriy przed ChrzesciiańStwem: wykazał z dopełnienia takowego ptfzedsiewzięcia wielką użyteczność dla historyi pobkiey przez odkrycie zagubioney początkowey wielkieyczęścidzieiównacodowyebprzed

Chrześciiartstwem. Towarzystwo prtefcowtło etę o takieyże użyteczności dla historyi, gdyby chwalebney gorliwości C h o d a k o - w a k i e g o przedsięwzięcia uskutecznione «0słały. Nie omieszka czynić starań, aby przynaymt.iey w częściach dawi ey Pobki iegd A usiłowania wsparte mi zostały. Kollega T a r n o w s k i obszerną rozprawa wywiódł, iaki wpływ miały m nie m ima i literatura ludów wschodnichna ludy zachodnie!, a sczególniey w względzie Poezyi. Utraciło Towarzystwo przez śmierć Jana Z w i e r z c h o w ski e go Mtcenasa i Michała B e r g o n z o n i e g o Prezesa Działu umiejętności. Pierwszy, biegłym był w nauce prawa, i tey poświęcał się ciągle z użytkiem. Drugi, Doktor medycyny, był pierwszym, który do woysk Rzeczypospoiitey Polekiey zaprowadził, i urządził Wydział lekarski. -. Przewodniczył mu nieodstępnie aż do okropnego w dziejach ludzkich czasu gwałtownego podziału i znisczenia narodu Polaków. On znowu pierwszy przy odrodzeniu się naszego narodu, przy nowem utwarzanlu się woysk polskich, Wydział lekarski zaprowadził i urządził. Biegły w różnych naukach, sprzyiał im, i o ich wzrost gorliwie starał się. Chętnie ówczesnym młodym nauce lekarskiej oddaiącym się osobom swoiey rady i pomocy udzielał. N ie zrażała go bynaymniey niewdzięczność, gdyż w czynieniu dobrze Jedynie w swetn sercu znaydował nagrodę. Wniesieniu ulgi cierpiącey ludzkości równie pośpieszał do dom u ubogich, iak w pałace bogatych. Był to Mąż rzadkiey stałości ductoa w wszystkich »woich przedsięwzięciach dra ratowahia ludzkości, dla rozkrzewienia nauk, i dla usłużenia dobrze kraiowi. Nigdy w podobnych przedsięwzięciach, co własnością bywa dysz małych i słabych, nigdy iego nie potrafiły"wstrzymać, zobojętnić iakoweobrażenia miłości własnóy, fóżoolć z dań, utazy osobittet a tern mniejr widofel partykularne. lm Owszem onwKalnch zdarzeniachieseze zwięk- . przeszło fat poświęca się Jałto ptabHesenjr na« szał swe usiłowania i swoię gorliwość, aby ezjciel kraiowey młodzieży wych»>,wywauiu. przedsięwzięte zamiary tern użyteczniey do- Był Rektorem Szkoły wydziałowey w Siczupełnił , aby dobro publiczne tern mniey citr- czynie. Zwiedzaiąc za granicą różne Gimnapbło. Z pi< rwszem utworzeniem się Towa- zja 1 Aksdemiie,. sezegołnUyszą zwracał rzystwa Dobroczynności, ofiarował się sam uwagę na Instymta głuchoniemych. Powrópoświęcić ratunkowi ci rpiąeAch. Miru« tylu ciwszy do kraiu, mianowany został instytutu Brzbszkod, i trudności, on aż do śmierci co- głuchoniemych w Warszawie Dyrektorem.

dziennie chorych tego Instytutu odwiedzrł. Do klassy korespondentów wezwany został W Towarzystwie przyiacioł nauk wzorem był E r n e s t B o g u m i r G r o d d fc ck, znany pogorliwości. Przez lat trzynaście w Wydziale wszechnie z witlu użytecznych pism filologiWmieiAuiftści przewodniczył, i nic w t\ m prze- cznych. Jest Prcfeseorem Uniwersytetu Wiciągu czasu nie potrafiło Hau przeszkodzić, leńskiego, i.raz b bliuteM Prefektem. Dla aby na kaidBm posiedzeniu nie znajdował wygody i użytku słuchaczów wydrukował się p rzyto mnym. text Grecki troiedyi Sofokleea F i lok t e t e s * , Przez wybory tegoroczne Towarzystwo z przedmową swoią, a w roku igo 8 inną trawezwało do grona swoiego znanych z dzieł iedyą tegbż bofoklesa T r a c h i II a e z koin«»aukowych tak w kraiu iak za granica mężów. tarzem., i z dodaniem dokładney wiadomości Do kbsey czynnych przenosi zacnego kol- o różnych częściach teatru greckiego. W roI e g ę I g n a c e g o F i j a ł k o w s k i e g o . J f g o ku * 6 i» wy d a ł dz i e ł o, z wie lu w z g l ę d ó w waciągłe i użyteczne prace w klassie przybranych żnej Historie Graecornm łiterariae tkmen ta. dały mu do U go stopnia pierwszeństwo. U łożył gramuiatykę grecką, umieiętnie zaN a członków przybranych. «ezwany został stosowaną do łatwieyszego uczących się użyFranciszek Dybek Doktor medycyny, k t u. Professor i Dziekan Wydziału lekarskiego Doktor medycyny J ó z e f F r a n k, Prow Uniwersytecie Warszawskim. Znaną iest fessor nauk lekarskich w Uniwersytecie Wiićgo biegłość w naukach lekarskich, i iego leńskim, Prezes Towarzystwa lekarskiego uży teczne peświęeanie się w nayIradnityszych w Wilnie, autor wit lu użytecznych rozpraw czasach na usługę i ratunek współrodaków na- w różnych częściach nauki lekarskiey. szych w woyskach polskich. P a we ł C z a y k o w & ki Professor literatuDo tt-yże klassy wybrany został F r a n c i - ry w Uniwersytecie Krakowskim, znany z roszek Mosawski. Jego rozliczne pisma zmaitych pism w literaturze. Przełożył na dowcipem i łagodnością wiersz:* znaczone ięzyk polaki K a t y ł i n ę, traiedyą W o ł t e r a . przyozdabiała caszę literaturę. PFzea niego Z o i i a n D o łęg a C h o d a k o w s ki; odIBOW3 A3 pogrzebie Xiecia J ó z e fa P o n i a - daie on się od wit lu lat użyteczney pracy wyt o w s k i e g o miana w S e d a n . Oil wiele szukiwania i zgłębiania starożytności Sławian, wybranych części z Schillera przełożył na ię- sczególniey Polaków, przedChrześciiaństwem. zyk polski. Nie zraziła go, niepodobieństwem dotąd miana, trudność przełożenia uczuć i myśli w- motvie Rasyna na mowę polską. Andromacha tego dowodem. N akou tec, do teyźe khssy wezwany został Xiądr. Jak ó b F a ł k o w s ki. Dwadzieścia

Szymon Lhuillier, znany w polskim narodzie z swych prac użytecznych w szkole rycerskiej pod panowaniem Stanisława Augusta. Dziełajeg@ o matematyce napisane, przez KomBłissyą Edukacyyną dla szkół fcra. feesorem matematyki wAkademii Genewskiey. Towarzystwo, chcąc odnowić dawnych uczonych Polaków związek z Akademiią Padewską i z Uniwersytetem Bonońskim, wybrało w tym zamiarze na członków kerrespondentów Doktora medycyny, członka Instytu tu Cesarskiego w Padwie Wal e r y a n a B r erę, który lekarskie mi swoiemi dzieły udarował nasze bibliotekę. J o z e f a M e z z o f a n t i bibliotekarza I Professora Uniwersytetu Bonońskiego.

Sebastyana Can ter za ni Prezesa Instytutu umiejętności w Bononji. Wzywam was zacni, tu przytomni/mężowie, do zaięcia mieysc w gronie naszem, i do dzielania ciągle z nami prac naukowych. N a posiedzeniu publk.znem Q I. Grudnia dnia i 309-roku ogłosiliśmy: że przezwzgląd na ważność i użyteezrość Instytutów dla głucho- niemych, których sczęśliwe skutki daią się widzieć w kratach postronnych, a nawet i w prowii cyach dawniey do Polski należących, Towa-rzystwo wyznacza nagrodę dla tego, ktoby na przeszłość zatrudnił się zaprowadzeniem podubnegoź Irstytutu w Xięztwie Warszawskie m, a osobliwie w samey stolicy, i okazał rewny dowód pomyślnego ekutku swoich usiłowań w tey mierze. T.e życzenia Towarzystwa uzupełnił z widocznym iuż publiez y m uźytkit,m Xiadz Jakób Falkowski. Towarzystwo z uwielbieniem usiłowań i pracy szanownego założyciela i Dyrektora szkoły gfucho-niemych w Warszawie ofiarnie mu medal złoty. Na posiedzeniu 30. Kwietnia podane było do publicznoćci z wyznaczoną nagrodą fi"ast<;'puiące zapytanie: "Towarzystwo wyznacza nagrodę medalu złotego wartości 30 czerwonych złotych pisarzowi, który naydokładnieyszą poda iiistrukcyą, ułożoną w sposobie nsyetosownitysxym do poięcia ludu, raaiącą ra cel oświecić mieszkańców bratu naszego w tent, czege Się strzedz, i co czynić w wszelkich względach, maią, dla zapobieżenia uazkodzeniu zdrowia '. . " I zycIa.

Na tafcie zapytanie odebrało Towarzystw» w oznaczonym czasie trzy odpowiedzi: % Pierwsza pod napisem: Wydartą sprawiedliwość powróćmy ludowI. A zabieiyrn chorqbom, zbrodniom i morowI. Druga pod tytułem: bańskie. Trzecia, Uwagi nad dową. Już na posiedzeniu publicznem dnia i2go Stycs; ia ig 16 roku doniosłem publiczności, iż żadna ztyvh trzech odpowiedei nie rozy/ięzuie wszystkich części zapytania, i żadna na uwieńczenie nie zasłużyła. Czas do odpowiedzi iescze na rok ieden przedłużony został. W tyr» roku odtbraJiśniy czwartą odpowiedź z tą oznaką: Z o b i e . c i e m i e s t t o earn o, c o z-oczami; tym pewna ilość światła iect potrzebna. Cokolwiek i est nad tę, sp.xawia ra.czey pcmroię i -c i e.mność.

Wyznaczona Deputacya do sądzenia tey rozprawy znalazła ią odpow-iadaiateą zupełnie Zgromadzenia celowi, i uznała, iż zasługuie, aby uwieńczoną była. Wydział umieiętności rapport deputacyi zatwierJ ził, i pod sąd centralnego posiedzenia oddał. Treść tśy rozprawy wkróue przee kollegę Sekretarza publiczności udzielona będzie, (Tu następuie wyliczenie ofiar :Qc3YT-onych do biblioteki w teta półroczu. Między innerni od Nayiaśnieyszego Frederyka A u g u s t a Króla Sasiiego: AttgUSteum, eu Description des moaumem antiques, ifui se trmvcnt Jl Dres de, tomy dwa ia folie»!

Wkczory Ple3;- j' ekonomiią naro Król Jmć powołał Xiążąt Fryderyka I Klemensa, synów Xiecia Maxymiiia]I l, ażeby bywaii na posiedzeniach Wydziału przychodów i administracyi kraiowey, dla obeznania się z praktycznym spraw tokiem. Utworzony bydź ma Katolicki Kot;6ystorz wSaxoniipod prtzydencyą Wikaryusza Papu zkiego. Z Wiednia d. 2g. Kwietnia.

Od dni kilku przebiegło tędy kilku gońców. Zaraz po przybyciu tu onegday gońca .z Rzymu od Xiecia Metternich, wyprawiła Kancelhrya Stanu C. gabinetowego gońca do B e r i i na.. Goniec Bossyiski z P et e r s b u r g a, który przeiechał tędy do W ł o c h, wiezie podobno rozkaz bawiącemu iescze w Korfu Hrabiemu Capodistrias, aieby co nayrychley powracał do Pet-ersb u r g a . Powiadaią, iż rzeczony Hrabia ma iescze wpr.iód do P ary i a poieihać. Wczor.iy rano umarł tu na wodną puchlinę w mózgu naymlodezy syn J O. Landgrafa E r n e s t a H e s s e n - P h i i i p p s t b a i , Xiążę W i l h e l m, i % lat maiący.

Angielski Poseł przy tuteyszyrn dworze, Lord Stewart, uda się z swą młodą małio':ka, z Londynu do Włoch i stamtąd Z N. Cesarzem tu powróci, lub też podróż letnią do Ą-a rlsb l d u odprawi. Z Karlsruhe dnia 30. Kwietnia.

Izby uchwaliły na uye.em posiedzeniu adressa podziękowania do W. Xiecia, także . Izba druga przyięła, na publicznem posiedzeniu przełożony iey porządek biegu iuteres. sów, z nisktotemi odmianami.

Radzca etanu S i e g e l mianowany Prezesem drugiey Izby, Utworzyła iuż eakże Izba swoie pięć wydziałów, Z Giessen dnia 21. Kwietnia.

Sędzia Appellacyiny, Radzca konsystorski i Professor, Ar ens, udał eię onegday, w towarzystwie Sekretarza Uniwersytetu, pe

4.25

delIa i śiosarzi do pomlesz&an niektórych Studentów i innych osób, nie należących de liczby tychże, i zabrał wszystkie ich papiery. Znalazłszy u iednego, który nie iest Studentem, opór przeciw temu postępowaniu, posłał po wartę, i pokazał pismo, upoważniające go, iak powiedział, do zabrania papierów u wszystkich Studentów, podeyrzanych o zostawanie w potaiemnych związkach, a nawet i u innych osób, u którychby się znalaśdź coś podobnego spodziewał. Kazał sohie -otwoizyć mieszkania Hlku nieobecnych Studentów (ponieważ właśnie Są ferye), a nawet i Pana Dra See bold.

Z BnixeUi dnia 3. UJ ai a.

Na przedwczorayszem posiedzeniu Sądu nadzwyczaynego, z osób oskarżonych o «pisek przeciw Cesarzowi Rossyiskiemu, Pig er i D i r i c k x skazani na więzienie przez ro k, B e r t h i P o u i i lot - L a c r o i x przez trzy lata, a B uch o z przez sześć lat, prócz tego na piętnowanie i wyftawienie pod pręgierzem. Po odczytanym wyroku wstał L a c r o i x i rzekł: "Piszwól, Mci Prezydencie, ażebym podziękował Panu Ca iff za wydany przeciwko mnie wyroi."

Z Wioch dnia sg. Kwietnia.

Wice- Admirał F-re e m a n tel przybył do N e a p o l u na okręcie liniowym od 84 dział, udaiąc się do M a l t y, dla obięcia na rńieyscu Admirała P r i m r o s e dewództwa marynarki Angielskiey na śroAziemneWn morzu. Dnia 13. dał Poseł Neapoliłański w Rzym i e Margrabia T u s c a l d o , wielki festyn, na którym znaydewał się, między inn«mi, Xiążę Me t ł e m ich.

NN. Cfsarstwo oglądaią wciąż nayceinieysze osobliwości. W. Xiążę Michał przybył dnia 23. do Medyolanu. A Xiąię L e o p 0,1 d Toskański pewróciłd.

28. z Rzymu doFlorencyi.

Słychać, ii koronacya Króla nastąpi dopiero w Listopadzie podczas zgromadzenia Izb.

Po trzech posiedzeniach d. Qg't sg. i 30., 2 których drugie tak burzliwe było, iż Preises wyrzucał Panu C h a u vel i n, £e więcey wrzasku robi, aniźtli całe zgromadzenie, przyjęto eąłe. prawo wagjędera, wolności drut u, z rozmahtmi odmianami, w 125 białych gałek przeciw 87. czarnym. Od dzisiednia przestają dzienniki podlegać cenzurze. Dnia 3. m. b., wielka Deputaeya Izb winszować będzie Ń. Królowi z okoliczności rocznicy powrotu iego do stolicy. Deputaeya ta z so członków wybrana została przta losowanie.

Akt oskarżenia przeciw ebwlnlonym w sprawie Xią£ęcia W e l l i n g t o n a, wyszedł W druku i ieet publicznie przedawanym. Pro.es ten zacznie się d. 10. m. b. Caiiti Uon «skarżony iest przez Generalnego Prokuratora, w skutek wyprowadzoney indagacyi, iż W nocy na 11. Lutego l $1 8. rozważnie przedsięwziął morderczą napaść na Xieeia W e l ł i n g t o n a , którey nieudanie się tylko trefunkowyro okoli znościom przypisać można. M ar in c t oskarżonym ieet, iź tey ealuey zbrodni dopuścił się przez namawianie C antiłlona do tego kroku. Broń Marszałka A u g e r e a uprzedano bardzo drogo na pub-iiczi.ćy iicytaeyi bizimjennym osobom» Gazety nasze zawieraią następuiąee spros t o w a n i e ! X . P r A d t ni e l O O O , l e c z l O , O O O Franków pensyi » »assy legii honorewey pobicia»

2, 'Londynu dnia 27. Kwietnia.

Przedwczora wysiadł Poseł Perski z swoią piękną Cerkaską w D o v er, i powitany był wjsjrsajarai daiałowemi. Gazet y- opisuią i uiurodę t&y Damy-, cn-iciaz była łaJr zasłonie* na, iź. tylko oczy,widziano. które iekrztły się iak dyamenty. *' N a teatrze K o b u r g grano iui wczorayszego wieczora nową farsę pod tytuł« m: PoSeł Perski i piękna C. rkaska. Dom był do natłoku pełen i wielu inieysca znaleśdi nie mogło. U niwersytet w C a m b r i d g e poda do obydwóch Izb Parlamentu petycyą, aieby nie uczyniono żadney odmiany w dotychczasowych ustawach, przez które Katolicy od wszystkich cywilnych i woyskowych urzędów są, wyłączeni. Donoszą z K e n d a l , ii ospa raiuraln» bierze górę w tarneczney okolicy i ie i ui wicie dzi*ci na tę chorobę pomarło. Dnia 30. hiiiietnra.

Dnia 27. m. b. przybył tu z Pary fa Poseł Ptrski z sweią pitki ą Cerkaską. Kalwakafa ictAo składała się z 4 powozów. W pierwszym siedział JW, Poseł z swoią ładną towarzyszką. Okna powozu zamknięte nie dozwoliły wy trzyszczom zaspokoić ciekawości. Lord Castle reagit i inii Posłowie zarraniczni odwiedzali iuz Anbassadora Perskiego. Wyieidźa on tu na pięknym koniu Ptrskim, Z3 zwycaay w towarzyskie tłumacza swego, f3Ha M uritt. Lord Castler e a g h , L o r d Wal p o l e i Sir G o r e O n s l e y byii onegday na obiedzie u Ambassadors» Nadobna i.erkaska siedziała w przyległym zamkniętym pokoi», przy którego drzwiach stało dwóch rziijńców z szablami przy boku. Podług naezt y koiisiytucyi, każdy niewolnik, biały lub czarny, dostawszy się na ziemię Angielską, nabywa wolności» J*d*f» z biegłych prawników postanowił wnieść da Władzy prawoda wczey, o zapezwanie przed sąd piękney Cerfcaski, i zapytanie iey, czyli się dobrowolnie poddaie tey niewoli, lub * itst do niey przymuszoną? Posłowie zagraniczni maią wielkie przywiltie, le.es »ie wol

IIO im źj dney ludzkiey istoty po niewolni - czemu traktować i więzić. Xiążę Rigent wyzdrowiał.

Przedaią iuż tu nowe kartofle.

Wniosek Pana G r a t t a m ea Irlandzkimi Ka tolikami, który miał dziś Izbę, niższą zatrudniąc, odłożony został, na przedstawienie Lords Castle res gh, do następującego poniedziałku. W rozprawie wczorayszey w Izbie niźszey, źrebiono uwagę, iż udzielenie praw politycznych Katolikom ziednoczyłeby wszystkich Irlandczyków, Protestantowi Katolików. (Podług gsztt Prancuzkieh ztisyduie się teraz wsamty Anglii i-I milliona mieszkańców Katolickich, których podczas wstąpienia na tron ter<iźnieyszegQ Króla, tylko 70,000 liczono. po ttgo nawrócenia naywięcey przyczynić się mieli Prancuzcy Eraigranci duchowni, których tam iescze iest «70, i szkoła Jezuicka.)

Rozmaite "Wiadomości.

Jedna z gazet Niemieckich umieściła co następuie: "N a czele rządu Prancuzkiego był dawniey Wódz; lecz podwładni iego Dowódcy, którzy koron zagranicznych łaknęli, podlegali w swey oyczyźnie urządzeniom policyinym nawet Burmistrza, a Marszałek, który prawie samowładnie rządził obcą Prowincyą, bywał: przez krawca swego pozywany do Sądów; te zaś znalazłszy go winnym, ska2ywały na zapłacenie długu i kosztów. U rzędoikowi cywilnemu, nie raaiącemu żadney władzy po za zakresem swego urzędowania, i sczupłą pobieraiąctmu płacę, był posłuszny Dowódca woyska, obsypany bogactwami i orderami, bez względu na wpływ, iaki mógł mieć. Często zdarzało 3ię, iż raniony i od czynney służby uwolniony Oficer, powracał do zatrudnień obywatelskich, a nawet do pługa. N«ikt bezkarnie nie obrażał Obywatela; bo karność była eurową dla żołnierzy. ObyID t e l broniący porządkuj prawa, kraiu, i iego niepodległości, uznawał tei B3aIIe prawi i tych samych Sędziów, co i ten, który tia utrzymanie woyska podatki opłacał. Wprzedpokoiu B o n a p a r t e g o w M o g u n c y t Władza cywilna poymała iednego z Marneluków iego, który w drodze iakąś zbrodnie popełoił. To zaś wszystko sprawiła zasada · iż żołnierz iest Obywa telem, i w tern wszystkiem, co do woyskowości nie należy zostaie pod Władzą cywilną." Pastor i Professor Cheneviere wCen e w i e otrzymał od Rady Stanu naganę za to, że pisał przeciwko Jezuitom. Także i całe Zgromadzenie Kaznodeieiów otrzymało cd Rady Stanu poselstwo, naganiające postęp«wanie niektórych iego Członków, którzy pisali w przedmiotach religyinych, i zakazuiące im wydawania iakich kol wiek bądź pism o podobnych przedmiotach. W gymnazyum Pryburgskiem w Szwaycaryi broniono zasady; "że przez odpusczenie kapłanskie, naycięźsze nawet grzechy o d Boga odpusczone zostaią, tudzież że wcale nie p otrze ba, aby ten, który odpuscza grzechy, asm życie pobożne prowadził;" przeciwnie zakazano tam naysurowiey nawet pusczania przez granice nowych edycyi dzicłRussa i Wo l t er a, 1 nakazano w razie potrzeby przedsiębrać rewizye domów u księgarzy. '_ W niektórych okolicach Kantonu Szafufcy panuie znowu fanatyzm religiny. Tłumy ludu odprawiają pielgrzymkę do B e g g i n g e n i R a n d e n, gdzie modlitwy trwaią aż do póiney nocy. Pewna kobieta powróciwszy z ttgo nabożeństwa do dom u, raniła sie naprzód sama, a potem dziecię swoie zabić chciała w zamiarze poświecenia go' Bogu. Powyższy wypadek skłonił Rząd do wzięcia zaradczych środków przeciwko temu złemu które bardzo wzięło górę. W G e n u i 11 letnia panienka nazwiskiem B e r a r d i, popisywała się niedawno z nadswyczayo} MmIJ;; w obliczu publiczności w rnattTyaeh Retoryki i Filozofii. Jarmark Lipski iest lichy, iak przewidzieć było można. Szkodzi mu iarmark Naumburgeki, a prórz tego nowy iarmark Warszawski wstrzymuie wielu Polaków i Bossyan od iei dienia po towary aż do S a S O D i i. W. Szambelan Cesarza Rossjiskiego, N ary s z K i n, mianowany iest Kanclerzem orderó.w Rossyiskieh, a uwolniony, w skutek prośby itgo, od urzędu Generalnego Dyrtk« torą widowisk i muzyki teatralney.

In ayante II a lizy is cy.

(Z 1 ygodmka Polskiego.) Roku i&oi gdym był w Washington 1 e , opowiada Porucznik Angielski Roberts rodtm z Prowincji Walili - usługiwał w pewrey gospodzie chłopiec z tych samych stron, w których ia się urodziłem,Kazałem sobie przynieść szklankę wody, lecz gdy chłopiec' zamiast tego dał rnr kieliszek wódki, pogroziłem mu i powiedziałem w żarcie prowincjonalnym Walizyekim ięzykiem : "Dam ia ci za to" Przy mnie siedział ieden z Indyiskich Wodzów, który gdy mnie usłyszał powstał z żywością, wziął KU ie za rękę i rzekł: "Czy to jest twoia mowa oyczysta?" odpowiedziałem - "T o seat także móy ięzyk, mojego ludu i moich rodziców." "Więc hsteś»jy współziomkami -" N a to zapytał mnie Indyaain zkąd itstem rodem? "Z Wali ii" »radpowit dziaitin - o tey z-iemi móy Indyauin nigdy nie słyszał. Wytłumaczyłem mu ie Wal i i a iest i rowincyą w Królestwie Angielskim. Znał on"A' glikowale rie Waliią. Zapytałem go daley Jakie było ustne podanie o pierwszy« h początkach iego pokolenia. Odpowiedział mi ie ich przodkowie z dalekiego zachodu pochodzą i ie przez O c e a n przypłynęli. Rozmawiał ze mną po Walizyisku ak aajpłyouiey. Czystość poczaUsewey mottY

4' 8 ,..,to naypewniey u nich utrzymuie, ii prawem zakazane iest uczenie dzici obcych tęzyków przed dwunastern rokiem. Pytałem g<s czyby nie chciał być w Wal i i. MN iel ni. gdy61\_ zawołał - wolę w chatce żyć między eweiemi, t iż gdzie indziey w naypy-" sznieyezym _p*laiu. Zadziwiłem się mocno słysząc dzikiego człowieka róźoerni kolorami pomalowanego ze etrusiemi piórami na głowie, mówiącego dawnym ięzyki( m Bn tonów, tak płynnie iak gdyby się urodził w okolicy S n O w d e n. Pokolenie iego mieszka o goo mil ku południowi od F i l a d e l fi i . Zowie się zwyczaj", nie ASKuwas aibo ASKUO &as. Ten Indyanin z wielkim upodobaniem ze mną przestawał. Rozmawiał ze mną o swoich współziomkach, chodził do lasu i uczył się poznawać lekarskie rośliny. K ray ty(h Indyanów leży na prawym brzegu M issu r y idąc od południa. Na nowy h jeograficznych kartach zowią ich białymi Padutas, na dawnych Molakastet, ezyti ucywiłizowanemi łndyanami.

WHMMKMOMMMMMMiB»1\HIIIIII....1Hł1HII!....... .-lQIII"

. D o sprzedania.

Kamienica położsna przed Wrocławska bramą pod N rein i w okolicy ruiyltpszey i nayłudnieyszey miasta pod nazwiskiem Hu ul de. Verme znaioma, ze wszystkiemu, na Oberżę zdatna i przysposobiona, ma bydź sprzedana z wolney ręki wraz z kamienicą poboczną, domem przylrgł. m pod Nr m 137 sytuowanym, zsfayniami, wozowniami i ogrodem.Ochotę do nabycia maiący, każdego czasu dowiedzieć się "19SĄ o warunkach u właściciela ną WIrocławsI.iey ulicy pod Nn m 259. Zamieyscowi z-'chcą. listy swe frankowane przesłać. Zr sztĄ zawiadomią się tymcza Aowie, , ie summa kupna w I .zęści na kamienicey pozostać może. Poznań dnia 10. Maia 1819.

Dodatek.

OBWIESCZENIE.

Jako sytuowana w Powiecie Szredskim wieś Kłóny z folwarkami dwiema Ługów m i Sokolniki, na wniosek Sukcessorów Daniela Nast od S. Jana r. b. począwszy na trzy lata, publicznie ryczałtem wypusczona bydź" ma, i źe tym końcem termin na dzień 4. Czerwca r. b. z rana ogodzinie 11 przed Konsyliarzem Sądu Ziemiańskiego, Myli, w mieyscu posiedzeń podpisanego Sądu wyznaczony został, wiadomo ninieyszym się czyni, z nadmienieniem ze dzierżawa rocznie praenumerando zapłacona i kaucya w ilości 1,500 Tai. wystawiona bydź powinna. Summę tę kaucyiną każdy licitant, który do łicytacyi przypusczony zostanie, w gotowiźnie złożyć powinien. Warunki dzierżawy u Ur. Guderyana, Kommissarza Sprawiedliwością przeyrzane bydź

P o z n a ń dnia 26. Kwietnia 1819.

Krółewsto- Pruski Sąd Ziemiański, Mihorski. v. Kryger.

OBWIESCZENIE.

1>0 publicznego wydzierżawienia dóbr Ziemikia, w Powiecie Krobskim leżących, do Sukcessorów niegdy Ur. Chryzostoma U/iruga należących, od S. Jana r. b. na lat trzy wyznaczyliśmy termin na d z i e ń 7. C z e rw c ar. b. przed południem o godzinie gtey dzierżawienia ochotę nrtiący, wzywaią się przeto ninieyszem, aby w dniu i godzinie wyżey oznaczonych w tuteyszyrn sądzie Ziemiańskim przed Deputowanym W. Lengsjeld, Sędzią Ziemiańskim, osobiście, lub prztz Pełnomocników należycie wylegitomowanych stawili eię, podania swe czynili i spodziewali się, iż naywięcey daiący dzierżawę, tę, wypusczona sobie mieć będzie. Wschowa dnia 19. Kwietnia 1819. j Królewsko Pruski SAd Ziemiański.

OBWIESCZENIE.

Należące do massy konkursowey niegdy J O. XiAcia Suthotvshiego dobra

J) Gronowo i Marienhoff, 2) Antonslioff i Lesczynko wypusczone znowu bydź maią od S. Jana r. b. w dalszą dzierżawę na lat trzy. Do wydzierżawienia takowego wyznaczyliśmy termin na dzień-l 6. Czerwca r. b. przed południem o godzinie 9 ey i wzywamy ninieyszem wszystkich ochotę dzierżawienia rnaiących, aby w dniu i godzinie wyżey oznaczonych w tuteyszyrn Sądzie Ziemiańskim przed Deputowanym W. ThomaszczYk, Sędzią Ziemiańskim osobiście, lub przez pełnomocników należycie wylęgilymowanyeh stawili i spodziewali się, iż naywięcey daiący dzierżawę tę wypusczona sobie mieć będzie. Wschowa dnia 22. Kwietnia- 1&19.

Królewsko-Pruski Sa/ł Ziemiański.

OBWIESCZENIE.

N ależące do massy konkursowey, niegdy? Ur. Mycithki"go dobra Siemkowo zprzyległościami, pod Rawiczem położone, wypusczone bydź unią w dalszą dzierżawę na lat trzy od S. Jana r. b. Do wydzierżawienia takowego wyznaczyliśmy termin na dzień Ig Czerwca r. b. przed południem o godzinie gtey i wzywamy ninieyszem ochotę dzierżawienia maiących, aby na terminie tym i w oznaczoney godzinie, osobiście, lub przez pełnomocników prawnie do tego upoważnionych przed Deputowanym W. Boy, Sędj.ią Ziemiańskim, stawili się, podan;a'swe czynili, i spodziewali się, iż naywięcey daiący dzierżawę tę wypusczona sobie mieć będzie. Warunki dzierżąwne przeyrzeć można każdego czasu, tak u Kuratora massy Mycieisku y Adwokata Mhulstaedta, iako tei w Registraturze Sądu naszego. - Wschowa dnia 46. Kwietnia i8>9Królewsko-Pruski Sąd Ziemiański.

PATENT SUBHASTACYINY.

Dobra Myślnkw z wszelkiemi przynałeźyto» ściami, z waią Kuinica i folwarkiem D.jArovha zwanym, do' pozostałości zmarłych UUr." Jakuba i Xnivety Perskich małżonków należ? wskim Powiecie, przy Szląskiey granicy sytuowane, na 58>034 Tal. 8 dgr. 6 den. sądownie oszacowane, maiąbydź na wniosek Sukcessorów w terminach dnia i. Marca IgiQ, dnia s. Czerwca 19nj, i dnia 3. Września 1819, tu w naszey Instrukcyiney izbie przed W m. Sędzią Ziemiańskim Kosmełi wyznaczonym, z których ostatni iest peremtoryczny, nay wincey i naylepiey podaiącemu, publicznie sprzedane. Wzywaią się przeto wszyscy posiadać i wypłacić zdolni ochotę kupna maiący, aby <<ię w tych terminach lkytacyi stawili, swe licyta podawali, a następnie za zezwoleniem Sukcessorów przysądzenia spodziewali się.

k Warunki kupna, iako teź taxe dóbr, regestr przemiaru, i mappę, można każdego czasu w Registraturze podpisanego Sądu Ziemian»kiego przeyrzeć.

Tudzież wzywaią się wszyscy pretensye realne do tych dóbr mieć mniemający, aby talowe naypóźniey w ostatnim terminie podali i udowodnili, w innym bowiem razie z takoweini na zawsze prekludowanemi zostaną. Kro t o s z y n dnia 31. Sierpnia 181&.

KróJ ewsio - Pruski Sąd Ziemiański.

OKWIESCZENIE.

Gdy dawnieysze dotąd trwaiące urządzenie Względem bezpiecznego umocnienia drzewa Bad rzeką Wartą, lub teź na teyże rzece »nayduiącego się, w zapomnienie pusczone bydź się okazuie: przypominaiąc przeto takowe władza policyin« mieyseowa, ostrzega nimeyszem, iż każdy właściciel drzewa, któjteby na most Chwaliszewski z przyczyny zaniedbanego dokładnego umocnienia, lub innego niedozoru popłynąć miało, karze nieodzownej tal. iociu Za każdą traite, a tal. jciu za każdą poiedyńczą sztukę, podpadnie. Poznań dnia 7. Maia igio.

Liól. Husk. Dnrectonum miasta i Polkyj.

A U K C Y A.

W dniu 24. Maia r. b., iw dni następuiące, zawsze zrana od godziny gtey du i2tey, po południu odsgiey doymey, przedawane będą

więcey daiącemu, za gotową zapłatą, tu w Poznaniu w kamienicy Pana Schroeier w ulicy Wodney pod Nrem 187» rozmaite rudiejności, do pozostałości Anny 2 Swinarahtch Zółtowskuy należące, składaiące się: zkleynotów i precyozów, złota, srebra, zegarów, porcelany, faiansów, śkła, cyny, miedzi, sukien, bielizny, poiajsdów, szorow, mebli, i różnych sprzętów domowych. Dnia zaś 28- *. ill_ w wsi Zemikach pod Kurnikiem różne młode bydło i źrebce, tudzież świnie i drobiazgi, niektóre ordynaryine sprzęty gospodarskie. P o z n a ń <dnia 13. Maia 1819.

Swinarski.

OBWIESCZENIE7 Do publiczney przedaźy 12 Cetn, 9 Funt.

czystey miedzi, odbitey z zniesioney witży ratusza tuteyszego,' dwa terrnina to iest na dzień 20. Maia i l. Czerwca r. b. każdą rażą o godzinie 2giey z południa, w tuteyszym domu gminnym oznaczone zostały. Ma które kupna chęć maiących, ninieyszym zaprasza. E u K dnia 23. Kwietnia 1.819.

5roc2ynsftj, Burmistrz.

Do pr ze dani a.

Dom w miescle Buku w rynku pod Nrem 12 sytuowany, z trzema izbami mieszkalnemi, z dwiema sehowaniaroi, tyleż sklepami, i z czterema stayniami, iako też: iatka rzeźni * cza w rzędzie innych iatek sioiąca, każde z wolney ręki, iest do przedania. Bliższą wiadomość powziąść można w rzeczonym mieście pod Nrem 11. Siedm fas Porteru z roku przeszłego dobrze zakonserwowanego i około 30 ,beczek śledzi pobrzeźnych iak naylepiey zakonserwowanych, reszty składu Kommissowego» sprzedane bydź maią podług woli właściciela w dniu 24. Maia r. b. z rana o 10 naywięcey ofiaruiącym; na co maiących chęć kupna zapraszam.

F. Bi eleit Id.

Młody człowiek zamleyscowy, chcący się uczyć kupiectwa, i dobre posiadaiąc świadectwa, znaleśdź może pomiesczenie u F. j3itlefelda,

I'W<;?