GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1819.10.23 Nr85

Wielkiegoo Z NA N

S K I E G O.

Xi stwa

7\. T 85 A .

--1 V ro.

w Sobotę dma 23. Października 1319iT Poznania dma 22, Października. J«go kro. akowska Vt.-scXta<;H umbi [land, i JO. A: ,K>i'i X:Qrc Katt/i« ił ł, Kroi. Namiestnik V. Xre«Cwa Piw,.ńs*<nAi pOJIrocH» iu wczoray r Warszawy w pożądanym stanie zdrwwia.

Z Herlina dnia ty. Października.

Jak bardzo N. K ot czri zasług r to rhgo Bieda w o »ycrYBH:QO b. li. t.i. Jllucb« r>, nowym tego <m*ou m rraBreAllIąr:t;-e piMiio g l.in-ioAe z d 30. z. 5IK do Minietia ei<<i u b«*rn a Al t en steins »Wdowa Huna,» p. d'eg» Xi<;cla Bfiithera Wahl6tadt, złoiyła Mi outAby wd rowe swego zmarłego msionka; tft znali wotennyrh zasług bokatyn zasługują, i po Zeyśriu iego na przeziwzeoie, kt >n by do«ych'zaeciwey ich 5Ia<l>. cści godni» od 0- Aiadału, ttibsyltu* i« ledj W Utytej a zkct

meto, abyś re umieścić kazał między pamiątkami oyi zyStemi w gabinecie rzezy cAkawyr h, w kt' rym 'ierh będą zachowane dl) potomoości, rtby iey przypominały rzadkie przymioty dostoy bobatyra i iego wielkie zasługi dla kraiu, H H r dowodziły sprawie» dliwego bh przez Kr la i Oyczyznę uznania* Berlin d. 3«. Wrześ i- »&«9(podi.) Fryderyk W dlielm*

Z Warszawy d- j<f Października.

D ia 13. b. m. N. Pan z NN. Gośćmi swoiemi był na obrotach wtryska pieszego obu narodów, po których zwiedzili zakłady* i bióri mi isKrstwa woyny. N. P»- okazał wszędzie witlkie ukontentowanie zdAskons» łegct porządku. N aydłnii y mU z>biw\ły NN. osoby w zakładzi« litograficz ym. gdzie w ołiec ośii irb «y t a«.j o ryriny. 1 'iekture z nich aav.hować db «a b« kazały» namiestnik Królewski, Generałowi, Aftj»tanti, i A Y "y Generałowie z pychoty. - A bcroreT był bal u J W. Senatora No wo«llcow* M 49» o*ob, który J. K. Mose Xi'aze Kumber land obecnośc.ą swoją za· ezjetł. - Trwał te.» bal do 4 Ay Z rana.

Dnia M - były obroty ia-zdy w obecności N Pana i NN. Gości ugo, a po nich obiad li dworu na 4° osób, na kiórymAbyli Generałowie z jazdy. Dnia .5- oglądał N. Cesarz z N N. Goś*, mi artylUryą, po którey obrotach zwiedził Monarcha z J. C. M. Wielkim Xtecem K o n s t a n t y m wszystkie szpitale wojskowe.

Dnia tego był u N. Pana.obiad na aoo osób.

na którym był'. Xią£ę Namiestnik wszyscy Generałowie, Pułkownicy, dowódcy pułków lub bateryi i wyi« oficerowie wszelkiey broeS O godzinie io. w IIOCŁ, po czułem pożer a n i u się « Ń. Panem i W. Xiqciem. opufci muyszą -tolic« N. Król. Wirtembergsk" wteiic si* przez Kalisz na powrót do kram A o. Przed obiadem, N. Król W.rtemilrąski udarował odwiedzinami swem.X.ęcia tfamifsm.ka Królewskiego. Dziś, 16-, i est POp** z obrotami całego woyeka wszelkiey broni. Nayiaśnieyszy Pan ustawa swoią pod Wm * bieżącego miesiąca w W a rs z a W. e A r-y* łLawie i W.Szambelana JaA R o l u m n ę 2 a b o k l i c k i e g 0_, m.anowac Mistrzem obrado W Dworu swo.ego.

. Dvmissyonowany z woyska Wirtemberg. K « r * . J i U n B ii l o w , wszedł w służbę Ioytka Polskiego i umoczonym został w t y J i e stopniu w oó Uu , u ł a n ó w A . j gj j zLczenum do pełnien.a cbow.ązlrow. A ttenta polowego przy General« Brygady &fr eiu de Wurtemberg.

9*0

2 Frattk/ortu Ł iit. Października, Sąd centralny w M o g u n c y i musi byd£ do dnia ao. m. b. uorganizowanym. Ze strony A u s t r y i mianowany członkiem tego sąd u. . iak wiadomo, Sędzia Appellacyiny Pan S c h war z, 1 prócz ttgo Radzca Kryminalny Vo g e l, członek Senatu, roaeysldego w Wied n i u, ze struny Pruas, Pan K a-m ptz, a ze stro y W, Xieatwa Badeńskiego, Dyrektor miasta P fi s t e r w H e i d e l b e r g u. Pierwszy nrzybył tu w czoray. - Xiążę R i c h e - l i e u przybył tu wczoray ze bp a. - Mamy tu bardzo obf ty sprzęt wina. Zawiązane towarzystwo handlu i przemy« ełu Niemieckitgo podało-do Seymu Związku przełożenie, które tu Z Korrtsp. Ham> burg, w utotney treści kładziemy:

Dostojny Seymie ! "Ktokolwiek był dawnieyszych i leet dzisieyszych iarmarków Frankfortskich świadkiem, przekonywać sic, musi, iz państwo Niemieckie olbrzymim ku swemu zubożeniu dąży krokiem! Oiakiż to widok nastręczał iarmark ten przed laty! Z pracowitością-psczołek widziano tysiące pilnych ludzi ze wszech stron oyczyzny Niemieckiey, znoszących do swych uli owoce swey pilności lub pierwiastek swoich przyszłych zatrudnień. Wszędzie przedstawiało się oku życie, swobodny umysł i radość. Był to kongres Niemieckiego przemysłu narodowego. Dziś zdaiemy się tu zgromadzać dla tego, abyśmy pospołu utyskiwali nad upadkiem naszego przemysłu i handlu, ażebyśmy, stoiąc próżno przed naeztmi sklepami, przypatrywali się wendeciarstwu, założonemu w tey stolicy handlu Niemieckiego przez obce narody, a mianowicie przez A n g l i ą, ażebyśmy wreszcie ponieśli do domów naszych to przekonanie, iż złe nie iest mieyscowem, lecz zarówno dR całego oarodu zgubuem, Z po · eł.baka upadł p,n; o y . 1 "aro do wy w całych gięDoao up?ui pA ii-/ Niemczec ' . , Pa sui e ale z smu re1S»: L b t t »rautu, UP »W. o k'orym szjmo.a* osoby .eym»*« RWff& B"***** · " *" "fe przywiódł nas ueeze do roąb o 5 A « * riaazki ww»» po nocy którą li K III H, Zna kaidj «c I J ego; zna bidy. środu zaradźIII wie każdy iż ale znajduj w ręku Monarrow lige Niemiecka, .kładących ; hkoi .

ClI -.

bandlAey w obrębachkra,ow swoi<;h,wy«ępu« W TepKy.aeKbb.ey postavm N «R. ffie p r z e c } w N iermowi. Gościńce nasze zaparte szlakami celnemi; na rzekach naezyeb,

prawa składowe i cła wodne, turni * przepr.w* Polon«. n...t-«»,.A.. t. p«A_ «zkody n C z ó ł n i e y S «JIm ue,łowanram" e UH «11 .».« dnia innego, który, wyda.e na -viat nową taryfę eeln, lub zakaz wywoź« Upadek ten ni. III upadkiem pojedynczych *W***j**i pociła on za sobą ntenentonn, »P*»ek rządów Jeżeli nie będzie n.kogo k«,

Lznaia ubóstwo naród, i mm zamiar zje- , .eżeh. kra.e obce oddalać te będą ed swych dno A Ć fi do prze.dsiewzi.icia wspólnych graok, teźofi nadto zbytek i nałóg «i, * kroków Ńiemusiałbyź wróg nieprzyjazny «aa ieaca« n<;cie będą do marnotrawienia ka, wład.ć'Niemcami, gdyby naród wśród ta- pit.ł«.narodowego za wymyałowe potrzeby kich okoliczności nad brzegiem toni, «a- z obcych kraiow; wartość . szacunek ziem, p rób o żebrał pomocy? T a l, n» i.« to g?o. «p. «. a płody iey do naymmeyszey zniży« Ldzrpoiedynczych, fest to głos całego na- s.ęrmmą ceny. Bankructwo wszystkich o d" Niem eekiego błagalny o »niesienie Niemieckich finansów nieumkmonym b A » )K wewn\"z N ł . - i e e i Jycie środków tego skutkiem; albowiem prow.zye od diuedwetowych przeciw obcym narodom. Skła- gów kraiowych « inne wydatk, pubhczne obra. d!.ny .U ty.iącami podpisów stwierdzone do- chowane są w p.en.ędzach, « tylko ope>owody naycefnieyszych mikst handlowych i oenii byd* mogą przy cenach za produkt* « · kod<<!<<.!<<, * Bawaryi, Wirtembcr- takich, I, ore śum mom tym wyrównywa", «ii B a d e n y H e s s e n - D a r m s t a d t u, Jakie zaś przykre sku.k. podobnym przesde.

ooie'warace ii tyrko od dopełnienia prośby, niom finansowym zwykły zawsze towarzynLłoźoney pod d. 14- kwietnia r. b. do- «>ć, nie potrzeba się nad tern rozwodzie. .CnfnTu /eymowi, pomocy wygl.daia. Od- Widok tak srogich losów, którem, Narr, wołuiemy A do dawni.yszych, przełożeń com dłuż.ze trwanie obecnych stosunków wielu tyliby Saskich i Ekktorako-Besk.rh zagraża, ten to mow«, w.dok, każe nam Tupców i fabrykantów i t. d. Całe Niom- prawie »po».oa* trudności, »«".. *£ . V * h . h redno wtey mi«<e zdanie* Ate konaniem podanych środków zda,ą »ę byd* » o d o i b i też bydź inacaóy? Podczas kie- połączonemij albowiem «o zaiste pewna, że dv zamykaia się przemysłowi i płodom tylko zjednoczona energia . wo l adosio,A e r c r a r a n K e 'wszystkich narodów Euro- nyeh Xiąjąt Niemieck.eh k o n i e c z n a * .

; e v S k u h fp a n s t w o Niemieckie sfor w środku do przezwyciężeń» w.zelkich przeszkód.

fako wspólne pastwrsłco, na Ktorem cudzo- J któżby chciał o tern pow.tpiwac gdz.e, z i m c y w i d A upodobania trzody swe kar- idzie o ocalenie Niemiec? W zaufaniu ,,1 * . »ią eoU«a5° ki jdy wtzyeikie narody, na- ch.u.;m HCT«,» Xiążąt b» M««.,.»» 4f w««n*m «ufaniu, M oycowie rue odraó<wią dzieciom swym opitki i pomocy, kiedy wewnętrzne złe i zewnętrzne środki nieprzyjacielskie pomyślność ich zagrażaią - iż Monarchowie Niemieccy nie ściirpią, ażeby te wierne Ludy żebrać miały bezskutecznie dobrodzieystwa" którego wszystkie inne narody stały się iuż uczestnikami, wysłał związek Niemieckich kupców i rękodzielników deputacyą nayprzód do dworów Bawarskiego, Wirtembergskiego, Bodeńskiego, Darmstadskiego i t. d. dla przełożenia im smutnego stanu handlu Niemieckitgo, a iniaoowie dla zbicia głosu, który się dał z gory ełyszeć, iakoby t o, o co stan handlu i przemysłu Niemieckiego prusi, było iaftąś rze<zą niedozwoloną, a nawet nitbezpkcz»ą i niepodobna,. Deputacyą ta odebrała wszędzie nayprzyiaźnieysze zapewnienia, i chociaż zrazu głos ów zniweczył prawie nadzitie Niemieckiego stanu pracujących, pokrzepiły ie na nowo raporta deputjcyi o skutku iey posłannictwa. Wszystkie oczy spoAlądaią teraz na ten doitoyny Seym, do którego uchwał nas odesłano. Oby wnet dzień ten zaiaśniał, iv którym to szanowne greno zaymie się sczegolnem rozważeniem lago artykułu *) aktu «wiązkowego i wysłucha nasze w dniu 14.

Kwietnia r. b. przedstawione życzenia. Chcąc także i z naszey strony uczynić wszystko, na ile osoby prywatne przyłożyć się mogą swemi słabemi siłami do powszechnego dobra, umyśliliśmy, zebrać doświadczenia i sczegółowe wiadomości Niemieckitgo stanu kandlowego do powszechnego Niemieckiego sy

. * -

'. ,- 1

*) Artykuł ten tak opiewa: "Członki ligi iachowuią sobie przy pi er w sic m zgromadzeniu Seyinu w Frankforcie , naradzić się względem urządzenia stosunków handlu i żeglugi między państwami związkowemi nawzaicm, stosownie do zwad puez konBrts Wiederiskt wyriecwnycb.

. +stematw cłowegO, ,1 przełożeń» owoce prac naS/ych dodtoynemu Seynąowi. Nie wątpimy, iż łaskawie od niego przyiętemi będą."

Z Karlsrahe dnia 6. Października.

Z początkiem m. b. zwiuiętem zostało woysko obrooy kraiowcy Xieetwa Bodeńskiego. W.Xiążę w osobnem obwiesczeniu oddał temuż woysku sprawiedliwe pochwały za iego posługi w wyprawach woiennych roku 18H i 'bis

Z Bruxellidnia tu

Października.

Nieiaki Pan B a c h e r wydawać będzie w Bruxelli gazetę Niemiecką pod tytułem: Motyl.

Powiadaią, iż Hrabia M o t h o lon powrócił takie z wyspy S. H e l e n y i wprawdzie na iednyrn okręcie z swą żoną, w ubiorze iey służącego. Pani M on th ol on miała przywieść w swych sukniach ważne listy B o n a p a r t e g o, podobnież i rękopism do 3 tomów iego pamiętników. Rękopism, iak wieść niesie, miał bydź posłany J ó z e - fowi Bonapartemu, ażeby go kazał w Nowy m- Yorku drukować.

Z Hamburga d. /f Października.

Podług wiadomości z Mądry tu dnia al.

Wrześni», pogrztbano w Kadyxie w 6ciu dniach od 14 do tg Września, 843 ludzi. W St. F e r n a n d o było dnia ifl. Września 10. o choruiących na żółtą gorączkę; od jg do ig. Wrztśia pogrzebano 344 ludzi; S evilla i St. Lu car używ >ły zdrowi».

Bota, Pueet de St. Maria i ChJc l a n a były zarażane. Podług wi»domoś'i z Madrytu dnia 27.

Wiześiia choroba w S1. F e r n a n d o, Kadyxie i okolicy wzmagała się ieecze, led* oieszerzyła. U{ daley* Zołta gorączka rozszerzyła się tikże do portu S t. M a r i a , z którym odtąd związki nasze przerwane. Hrabia C a l d e r o n, ma:QCY dowo >zić wielką wyprawą, opuścił te rnieytce dla założenia głowney kwatery w Areos de la Frahter». W Xerez odmówiono mu przychodu do U t rera. Okręty floty wyprawy popłynęły do zatoki P u ntileskiey. Przed ogłoszeniem zarazy w K a d y x i e , Wydał Hrabia C a l d e r o n, iako naczelnik Wfiyeka wyprawy, nastęnuiącą odezwę do woysk pod swoiem dowództwem: Żołnierze! Król, którego niech Bóg nazawsze zachowa, raczył mi powierzyć dowództwo tego woyeka. Posady zasczytne i wysokie urzędy <de pochlebiaią streu muitmu. Doświadczenie mnie nauczyło, iż mJIJl rozkosz, iaką cprawiaią, nie wynagradza goryczy dowództwa. Wszakże rozkosz, iaką ziąd uczuwam, ii stoię na czele woyska, na którcm nadzieja Króla i Oyczyzny polega, a na które cała Europa spoglądaj ta mówię rozkosz zaymuie mnie całkiem i na wsztlkie niebezpieczeństwa woyny zobojętnia. Gdybym przemawiał du binych ludzi, a nie do was, powiedziałb«m, iż życzę, byście za moim ezli przykładem; lecz ia spodziewam się, znaUśdi w każdym żołnierzu bohaiyra. Sczęicie wam sprzyia, wskazuiąc wam drogę sławy. Moim obowiązki« m, abym wie na nię »Sprowadził, a do was należy, byście Pi z arrow i Kortezow prz-wyższyli. Nigdy nie było większego przedsięwzięcia nad to, do którego przeznaczeni iesteście. Nigdy E u r o p aniewystawiła podobney eiły. bła« wa oyczyzny nsrażona. Jesteśmy iey ukochanymi dziećmi. StarAymy się tedy wszeltiemi <<posoby O utrzymanie świetności iey

1 j -v imienia, którą 'w dziełach naddzIadów naszych iaśnieie. Tak, iesteśmy ukochane iey dzieci, i okazaliśmy dotąd, żeśmy godni byli, nazywać się niemi. Możnaż więc powątpiwać o waszey wierności, o waszem p o . święceniu się dla Monarchy, o waszych usiłowaniach około utrzymania dobrego porządku wśród smutnych okoliczności? Nie potrzebuiecie żadney nauki do zwycięztwa. Daliście wielokrotne dowody, iż umiecie zwyciężać. Muszę wam iednak przypomnieć, iż przyznaczenijesteście, poprawić waszych braci, anie karać; oswobodzić waszych ziomków, zasługuiących bardziey na waszą litość, aniżeli na waszą niechęć, a nie walczyć przeciw nieprzyiaciołom. Nie iest moim zamiarem, ażebym warn pochlebiał. Przedsięwzięcie iest wielkie, ponieważ mozolne; alió któż iest £ pomiędzy was tym wyrodnym Hiszpanem, któryby się znikczemnił do przełożenia tchorzliwości nad chlubne znoie woyny. Gdyby można nabyć sławy bez pracy i trudów, staliby się iey uczestnikami simi tchórze, ta mała liczba ludzi, która nicee« ieut więcey, iak tylko ciężarem dla e, *ółe* czeństwa. Król raczył położyć w« mnie swe zaufanie; przekonany iestem, iż nadzieie iego nie będą płonne, i że my sami poświęceniem naywiękezych ofiar, dobroczynnych iego zamiirów dopełniemy. Amerykanie poznaią zaraz swóy interes, skoro ich oswobodziemy Z rąk nędzników, którzy ich uwodzą. Wtenczas rozlegać się będzie ze wszech stron odgłos: "N it» c h żyie Kr ó l! Główna kwatera w Kadyxie d. ig. Wrześuia 18 19.

Hrabia Calderon.

Dnia 27. Września.

Żółta gorączka wciąż zrządza wielkie spustoszenia wKadyxie, na wyspie Leon i W taoyeh ek,vii<<ach oiższey Audaluzyit «lo S* will«, płonną ieet dotąd, chwała Bogu! - Z powodu bliskiego przybycia naszey now< y Monarchiiii -, każe tu wielu mieszkańców swe domy nowo malować i upiękrzać. Słychać, iż Amerykańska korweta, the Hornet, zawinęła mź do Malagi z depeszami -dla tuteysztgo Posła Amerj kańskiego, Pana Forsyth.

Rozmaite wiadomości.

Dnia 9. m. b. umarł w Auszpurga tameczny biskup Xiążę K 3r o 1 Ho he n lo h e - % V a i d e n b u r g - S c h i 11 i n g s fli r s t.

W W. Xiestwie Badeńskiem nakazano urzędnikom, ażeby się czytelnie podpisy wali. Elektor Heski miał bardzo zsniemodż na nr? ód w gardle. Z A l g i e r u donoszą o prxybyci « na ptzybrzeże tameczne połączoney eskadry Angielsko-Frai cuzkiey w dmn ». Września (dla poskromienia, iak słychać, Toz borów morskich). Dnia «9. Sierpnia powrócił tam był Poseł Algierski j L o n d y n u. - t Zaraza morowa prawie całkiem ustała. Na tegorocznym jesiennym iarmark-u Wrocławskim na wełnę, przeważono tamże Śląskiey wełny 8 &t 3 Getnarów 64JJ- fun. Potsii ty , 1.095 55 J\ogółem 9=,iog Cetnarów JO fun.; J,0&6 Cetnar, 5-8- funtów mniey,. niż naprze· złi rocznym iarmarku S. Michalskim.

Z przeważoney wełny sprzedano jakie -I i .wprawdzie Cetnariak 11przedi ley po 731\ Tal", średtiiey - 59" do 63 pośledniey -- 42 do 58 w średnicę przyiąi można, 1«cenaprzedniey wełny o 11 Ta!., Średniey B 5 Tat,( I pi.śledniey o 3 T]I. za Cetnar niższa, tyłij od prjeszłuroczney. Tameczny wrmarki su Narodzenie N. Panny dobrae wypadł.

Pożycie domowe GrenlandczYHw.

(JL dsieiirnikd x, S li a b yp, M,ssyonarz* Duńskiego; podczas pob) tu lego w OreuI,unlj L) CO rok w zielone święta opuscz.łią Grenlandczykowie swoi« podówczas bardzo nit-i! czyste i smrodliwe pomieszkania zimowe,', przenosząc się do namiotów, 'a wkrótce potem \ dałey ku południowi, gdzie bawią się rybo- I łowstwtm i handlem zamiennym z mieszkańcami okolic tamecznych. Na S. Michał po. { wracają do opusczonych domów, wywietrzonych dobrze przez czas ish oiebytności, na* prawiaią ie i sprowadzają się eo eich. Mężczyźni troskają się jedynie o wyszukanie i »prowadzenie potrzebnego drzewa, które tam, gdzie potrzeba, wstawiają. Kobiety musza, dostarczać wszystkiego, eo iescae braknie, lako to kamieni i t. p. Gdy to stanie sJ<;, obciągają ściany wewnątrz białemi skórami p03. szywanemi, układają tarczany, wstawiaj okna, składaiące się ze zszywanych kistek ryby białey, opatruią eem lampami, koiła- , mi, skrzyniami, miechami, i t. d. Dom wygląda z poezątka czysto, ale co raz sta-ią się I ściany hrudnieysze, a podłoga zagnei Ul; krwią z-psów morskich, których zabiiaią częs to, jak dalece, że »iogi lepią się do niey. Po dwie lub po trzy, a nawet i po więcey rodzin mieszka epokoynie w iednymźe domu. Każda z nich wie wprawdzie, iak daleko rozciąga się iey przestrzeń, wszelako nie ma ścian przedzielaiących. Kobńty zaymuią tarczan po prawey stronie, a mężczyźni po bokach; Jednakże widać ich czasem i na tarczanie po prawey, z tą tylko roznlcą, że rnaią nogi spusczoue na ziemię, kobiety z*isiedzą 2 negaml na tlrczan podVtesionemi. Tarcsany są-oraz ich legowiskiem, ale łóżko małień&łsie zawsze pod tarczanem. Chłopcy, doszedłszy do lat 13. wi tku, nie mogą, już więcey legać n* tarczanie miedzy kobietami, lecz wyznaczają im legowisko pod oknem, aż do czasu ożenienia się.

Pierwiey, nim z rana mężczyźni wyidą na l połów, piiąwodę, nabierała, tabaki do tabakurek i biorą do ust garstkę, tutuniu. Tak opatrzeni, została bez żywności pod gołem. niebem przez dzień cały, częstokroć podczas najtęższych mrozów i w niebezpieczeństwie życia. Kto złowi psa morskiego, lub według pory roku, białoryba, tego przyimuie iooa z uciechą; za pomocą innych kobiet wyciąga na ląd i zawleka do domu połów, sprawia go natychmiast i kraie w sztuki, te zaś a krwi liieopłukane kładzie do kotła, wiszącego iuż nad lampą. Mąż ustawiwszy tam, gdzie należy, czółno, fuzyę, i t. d. wchodzi do chaty, ź d tym uie z siebie kożu h, usiada i czeka na" ugotowanie mięsa, opowiadając tymczasem przypadki dzienne . Jeżeli są iescze śledzie suszone, kładą kilka z nich przed nim pa ziemię, a temi i kubkiem wody zaczyna się obiad. Jeżeli polów nie był pomyślny, a nie ma nic suszonego, tedy nie daią mu nic do iedzenia; wszelako kładzie się spać spokoynie, w nadziei lepszego połowu nazajutrz.

Podczas kiedy mężczyźni są na mieyscach połowu, i tak często ponoszą niewygody, dobrze iest bardzo kobietom siedzieć w swych ciepłych chatach, iticlim*iąco do iedzenia. Bozmawiaią eię przykrawuią, szyią, lub moczą skory w urynie, a gdy z nich sierść zeydzie, tedy ie skrobią. Jak nieznośnym iest Smród ten dla innych, tak mało razi ie same.

Wygarbowawszy tak skóry, urządzają ie da, lej. Jeztli mają bydź białe, blichuią ie na «Jońcu, jeżeli maią bydź ióKe lub czerwone,

'915tedy le farbuią. Pwrwśzy gatunek uiyW&f$ na odziei, drugie dwa na obuwie. Skóry, zatrzymuiące włos, a używane na odziei zimową, nie wymaga- tyle zachodu. Kohiety zeskrobuią z uich wszystek iłuscz. i przeć tarcie nadaią im miękkość, poczem ie przykrawuią. Ale i tluscz zeskrobany nie powinien bydź -J\trwonionym; robią z niego placek, który wygląda niem 1 tik, tak iauczutk, i prawie zgnić musi pierwey, aniżeli go spożywają. Kebiety nIe znaią żadnego wcale ochędoetwa w swoich robotach domowych. Mięso, które pożywane bydź ma, kraią na zi <mi, a oie obmywszy go bynaymniey ze krwi i B innych piugawstw, wrzucaią do kotła, którego nie rnyią nigdy, tak iak i misek. Całe czvsczenie kończy się na lem, że psy wylizują kotły i miski. N aczynia te służą nad to iescze i do innego użytku, według upodoba« Ula.

Mięso i ryby gotulą przez czas iednaki, przez co też pierwsze nie ugotowane iest na* wet do połowy, kiedy tymczasem drugie rozpadaią się. Pieczyettgó nie znaią wcale. Matki oblłzuią swe dzieci zamiast umywani» ich wodą, a czyscząc it z robactwa, ziadaii to, co złowią mówiąc: "Kąsaią one, więc trzeba i ich kąsać. *' Ludzie dorośli uźywaia do czysczenia siebie s*my<h cienkiego pręta, obwiniętego w mech z piorą; ten podczas rozmawiania z ionęmi spusczaią za pltcy, a wyriągaiąc go czasami, iik rybacy wędkę, pożywaią natychmiast połów, ieżeli bki do6taną.

Dziewczęta doszedłszy do 14. lat wiekuf zaczvhaia cenić poniekąd swą piękność zewnętrz; J\; pilnie więc myią uryną i włosy i ciato. Tym sposobem siatą się wprawdzie czjstemi, ale że takie i kożuchy swo;e piera. W tym samym moczu» przeto nieznośnym ciwnie Grendhnczykowt it s: wonią b. rdzo przyń mną. - Młode mężatki, i* z ii maięttie są w ewoim Sposobie, myią się takie ieseze, csobjiwii- gdy ida na odwiedziny albo gdy podroż dalszą przedMt,bi" rą; ale kobiety oodeta22* Je rie uwaiaią na to tak śiiśie, i fora« Staią się oboiętnieysztmi «a ozdobę swofą.

Wdowa powinna okazywać ból swóf nietylJ« przez zwieszenie głowy i nieprzyozdobio ne włosy, łecz takie i j - rztz największe zaniedbanie ubicru i reszty ciaft. J eieli po tipłyoieniu sporego CZASU zaczynaj wyglądae zcowu czyściey i ochędoinity, iest fo znak, 2e nie odmówiłaby weyidź w drugie nnłi»ń »Wo. Ale tylko naówcz«>s, kitdy iest młodą, i ptboira., i ieieli rodziła dzieci płci oboiey, albo przynayronky chłopców, moieInn ć tegor adziei<;. Pewna podstarzała wdo wa z oeldy, ktnrs nie była ani matką;, ani poboiną, rozkochała się była w młodym chłopaku, k1. ry iako Cr. nlandczyk naypięii ieyszym był w mitys-u. R< zm wiała z » · m Z preymitentimif na c» or* III1 ruai-it" a grfiiey zrozumieć nie c h c b ł , odłożyła na wfJmoba wstydliwość, właściwą i-ł i i; y w G r e n i a n d y i, tak riskce. iv same .orosiła go o rękę; to zai zmu-uło go- do przedsięwzięcia podróży II3 Silk" tygod i-, aby uy&i£ jey oatręfł-ości. Niej.rzy'om*ość i« go i szyderstwa innych kobif t uleczyły rą nakonicc» » e d o w e g o c z s u w i d z 1 a ' O w nr* y z rio w u ? asuiucn./\ wdowę, w ubiorze całkiem zaniedbar>ym.

Dzie-r Gre-Iantfztfe Ę po urodzeniu prawi* tak białe r3K Europ*jrstie atoji rodząi eif 2 plama, i>itbk&ka za »kora aibo na krzyżach, mającą do % cala erednlcy. Cdy pee ras t ią, plam.» ta rozciąga się nieznacznie ,10 c l 'm cWie, i iest może przyczyna eitmiiJtjr* sz-go bit co kolwru ich ciała.

OBWIESCZENIE.

Z rozporządź* nia Prześwietnego 3,II;0 Wy« działu w królewskiem M niste liurn Wojny« ( maią byui róine sprzęty woysfcowe, składające się, zsrai)Cii wozów z porządkami, starrgo żelastwa i blachy, kotier d.a choneh nik, toporów, i rydli z futerałami, kociołków polowych, radli i t. d. w luteyszym składzie tabarów, naywięcey ofiai u ącym za gotową jara» zapłatą sprzedane. J'yw końcem wyznaczony iest terminna dzień 5 Listopada r.b. zrana? o godzinie ojey. o ktoiym nw;adonit się ochotę kupna maiąji vcb z lą uwagą, iż. Kapiini rzeczy zaj.z (. p ZytferztniU odebran * bydź" musza,. P o z n a ń d. !». 1 1 >ź. Iziernika 1819.

Ki.mnussarz. Woienny, fluldexger.

Zllliana pOlllieszfeania.

Nie mieszkam iuf w bvfyrre ratuszu Wali» eze«skiiii b e z ukośnie Nr 55. yf dotrłu P ani S a wic ki ty. Przy tey okazy. <,unoszę Sza» nnwney Piblicznoścr, ii mam fO-KI e gjtunkf win BiVdiniey arak, kawiar, i dobry świeiy marynowany łosoś. JPoznań dnia jo,. PaidzierniJta tgig.

L. Ca20*o D A T E K

EIO

Gazety

Wielkiego Xiestwa

Poznańskiego

Nru 85-,

£ Pary&ri Snia $. Października.

Króf tai sie teraz bardzo dobrze.

Dois i 6. ma. b. odbędzie się W kościele epactwa w St. Denis iałobne nabożeństwo za duszę Królowey Maryi Antoniny, w obecności Xiąźąt i Xieimezek domu Królewskiego. EaroB F a s q u i e r Złoiyf Królowi rozpfa* WC; o teraźnieyezym stanie F r a n c y i.

Synowiec Admirała Angielskiego Lorda E x m o u t hj Pan Ed> P e II e w, zginął tu w poiedynku na pistolety z innym Anglikiem. W Marsylii odebrać miano z Włoch listy, donoszące o buskiem, przybyciu eskadry Rossyiskiey na śródziemne morze. Dziennik Rozpraw donosi razem o fiaynowszem dziele X. Pradt: Le Gońgres de Carlsbad i La Si bille au C o n g r e s d ' A i x - r a - C h a p e II e, prAez A Pannę Le Normand (wróżka).

Hrabia Forbin JanSon, Jeden z 38wygnańców d. 24. Lipra, który otrzymał pozwolenie, odwiedzić na krotki czas swą rodzinę, powraca znowu na wygnanie.

Wyżdzie wkrótce nowe dzieło Pani Gen»

11 s:-*-P e t r a r c h a i L a li r a (czyliLaoretta)«« którem zawód swóy uczony chce zakończyć Zakupiono znowu wBurdegalli na rachunek- rządu Hiszpańskiego okręty przewozowe, które do Kadyxu popłyną. Zapewne użyte będą do owey wielkiey wyprawynowy dowód odwleczenia iey do dalszegc» czasu, gdyż inaczey niestanęłyby tam dose Wcześnie ninieysze okręty. Takie w Bajonie zakupiono znowu okręty, Kadzwyczayna urodzajność w tym roku nie ogranicza się na samey tylko roślinności. W B o u log n e porodziła pewna niewiasta 4. dzieci, w La li t en bur g u inna 3., we W ł o s z e c h porodziła iedna niewiasta 5. dzieci, z których 3. żyią, w VOrchester obdarzyła iedna żona męża swego 4ma córkami, a w L i v e r p o o l u żona iednego woźnego wydała na świat 3. synów i 1. córkę.Dnia &. m. b. nowo installowani Arcy-B*skupi i Biskupi wykonali Królowi przysięgę Wierności i dali mu rękę podług dawnego zwyczalU. Głoszą znowu, iż Marszałek fł o u vi o r* S t. C y r, Minister woyny, wziął dymissyą.

Dozwolony iest wywóz wszelkiego zboiay W u odróly s wey do H i s z p a n i i zwiedzi* I" Henryk 1 V. urodził. Dnia 30. Wrze, śnią p r y c h a ł a Monarchini ta przez B a, o n

Dr. G alI, urodzony d. 9. Marca 175«.

Tiefe nbr on n * W. Xi*«.» Badenw skiem. otrzvmat indygenat Francuzi». Jeden z naszych dziennlkó« czyni uwafle iżsię myli ten, kto mniema, źe ezua« w* . Ci ™ Ovcow Wia,ry« dopiero nod naewiskiem , , V} W» '" j », p b , B K <?o F r a n c y i p owr ó c iIi. S w /\ m w e m /\ i s Won i d o krain pod t e m /\ · tokiem iescze roku t 8 o 7 i założył, swe szkoły w różnych mieySeach, pod opieka, maVi Jonapartego I K.rdjn.V tesch.

becz ku końcpwi V »807 odkry rząd kor«apodencyą »W* oyC,mi WbrV?ł co a«iumi w Rossyi « N i«««.« h (?), «o skłoniło B o n a p a r t e g o, który poznał dąinołc te&o tow.ray.wa duchownego prz/\W powadze rządowey, V kazał natychmiast pozamykać wszystkie ich azkoły ażeby złe pr ł,pJł££łfu zNt&tlfc. Kjf\;d<Yf ałl t a r 3 Z b nie móeł sie pbkazywac przez nieiaki * jdw-05Ie

[3c z a e

Z Londynu dnia $. Października.

Nie zniknęła całkiem nad.uia otrzymama przez Xi%i4 Klarencyi dziedzica tronu Brytańekiego.

Wybór nowego Lorda Majora (Prezydenta miast,), który się tu od dni kilku odbywał, uko,czony zost.ł d. 6. m. b. Alderman Brvdges odniósł zwyciętwo maiąc 3,006.

tf*seV Alderman T h o r p miał 2,043. a Alderman M. W O O d (dawntey 1 lata poeobhie Lord Major) 2007. Na zebraniu dzieieyezenl Aldermanów, obrany będzie nowy y)/(* M=.jcr z fiumiędjy dwóch Kandydatów riywi<;<;ey kresek maiących. Am wątpić, iż WYb"r"-padnie na Brydgesa. O de wybór

$ 8 1 ten zadowoloia polerawną tząić mieezb? «ców starego miasta, o tyle niepcdoba się pospólstwu. Pan B r y d g e e , chcąc dziękować, nie mógł ust otworzyć. Alic wrzawa takowa z wiatrem ulatuie, a wybór zostąie. N ie przydarzyły się wit licie zdrożności, biiatyki 1 t. d. Tylko pewien T h o m p s o n , gjosuiący za B r y d g e s e m skaleczony został w rękę, a Pana Dixona tak pospólstwo prześladowało, iż się musiał do itdnego domu schronić. Pan Brydgea wyniósł się prędzey cichaczem. Tryumf iego tern większy, ii ma 1000 głosów więeey* niż iego współubiegacze.

Podług listów z Margarethy dnia 4.

Sierpni?, potwierdza się wiadomość o wzięciu B a r c e l i o n y przez powstańców. Generał V r d a n e t a zabrał to miasto, a 15. okrętów woiennych blokuie pott K u m a n y . Pułkownik V sIar zaiął w posiadar ie M o r r o w 300. Anglików i Niemców, straciwszy tylko a. Oficerów i 11. żołnierzy. J dJ1a z gazet Amerykańskich mał-Ilie naysmujeonazgazel II III H Y M T H III ",... ....._ tDieyszemi farby obraz nędzy wzjednoczo "ych Prowincjach. W F i l . d e i fii so.ooo ludzi szuka codziennie roboty i chleba. W N d«y m - Y o r k u la. 000 mężczyzn i tyleż niewiist. VV B a l t i m o re znayduie aię 10,000 ludzi hez etałtgo i pewnego zatrudnienia. - Równie wielka bieda i troak panuią, w stosunkach handlowych, w terminach wypłaty i innych zobowiązaniach. (Kuryer Lond y ń s k i nie wymienia przecież gazety Ame« rykańskiey, z którey te sczegóły wyiął.)

Wiadomości z Jamąiki dnia p.

donoszą: W tych dniach zabrał Sta Fe di Bogota wNowey dzi e.

Sierpuia Bolivar Grena

W Surinam umIera co d?'eó po 16-20 ludzi na ospę.