GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1819.11.17 Nr92

Wielkiego

Xi<;stwa

POZNANSKIEGO

1111- · - - - - -»" 1 1 m'

N akładem drukarni W. D e c ker a. - Redaktor: Assessor Ra ab s K i.

...i .. 11 u

Nro. 92.

w Śroeę

Z Poznaniu dnia 17. Listopada.

W przeszłym numerze gazety naszey podaliśmy krótki i «łaby rys przymiotów muzykalnych Pani C a t a i a n i . Dziś mamy sobie za tern większy obowiązek, uczynić wzmhołę o tern, co iey we równie trwalszą zabezpiecza chwałę - o przymiotach iey serca. Powoduiąc się wrodzonemi nad losem niesczęśliwych uczuciami, zwykła ta wielka śpiewaczka oznaczać wszędzie bytność swoją poświęceniem talentu swoiego na ich korzyść. Dała tego i u nas dowód w dniu wczorayszym. O godzinie i. poludniowey była w tuteyszym koś ieie parafiialnym wiflka muzyka, złożona z róinych chórów kościelnych M o z a r t a, wykonanych przy pomocy amatorów przez tul* yszą mieyską orkiestrę, między któremi Pani C a t a i a n i cztery razy spiewaiae, dała poznać i uczuć

<. . . . . . . . . ,.',

.>

<;lnia

. ' '} l .

18 »9«

Listopadaprawdziwą wielkość i moc głosu swoiego, iaki bez wątpienia w tym pysznym gmachu przybytku Pańskiego nigdy iescze nie był słyszanym. Wybór płodów muzyki odpowiadał godnie i rnityecu świętemu i ogromowi głosu śpiewaczki. Muzyka ta zaczęła się ze Strony Pani C a t a i a n i kompozyeyą P . G u i 11 e l m l : "G r a t t a s a g i m u e'* a zakończyła ulubionym hymne m; " G o d save the King." Śpiewała także miedzy inne mi aryą z trwałego pięknością swoią Oratorium Haendela: "Meseyasz." Xięstwo J chmć N amieetnikostwo znaydowali się z całą ewoią rodziną i dworem na tey muzyce. Kościół był napełniony słuchaczami ze wszech stanów. Cała muzyka trwała dobrą godzinę. - I tał Pani Catalan» w słodkiey i wdzięczney zostawać :Q rrae będzie pamięci. W s ł o d k i ej', A raez swe < e t,A"n,i "mvsłv nasze Z Gdańska d. f Limpaia.

rfebUM*. p-wa. * lO5lTM JA 1.7" 'i £ Ju«as przedsienie są potrzebne środki A d z y wy*ze TM?TM>*JZ ZI*TM ostrożności w bln oddalenia wezełkieycb.wy A.A. HS A. A A. "'A. M r sp O .w«y- · e w y C h b M . « b , A U e J n a II JI Y B « » . * p r z y b Y waj okryty,

." «F« * A M A A 4 p. p.. n * , . . % d o któregokolwiek portu D u ń s k i e lub S.. t> B Y rr Y o r A )I( A * A J - A V dskieg. dl» odbycia kwarantany. sczot, iakub. wszędzie »a łome nayznakouu- Z Warfb&uiy dnia p. Listopada. : tszyck deŁeafc osób, serce iey me zamyka JO. 5II 4 Namiestnik Królewski powrócił eie nigdy dia czynney litości nad tymi, co ley wczoray z Woiewodztwa Kaliskiego. potfcebui* J «t też to i ze strony Pani C *- Do dnia wczorayszego przybyło iui Ip t a U n i nieiako oznaka, wdzięczne««, iż kupców i fabrykantów.. Towarów iest tyle, cześe- tych darów, które iey z. raożnkysi ile iesize na żadnym Z poprzednich iarmar-, *bIblOJIe ieytalentu w dobrowolney skła- ków ni* było, daią ofierze, udziela w ten sposób łaknącym, W dniu so. z. III. przypłynął do War1l) lIacYIII! biednym ich spółmieezkancom, szawy s rzeki Nidy pierwszy statek górny ipółbliźniro, ąpółbraciom! ., z ładunkiem marmurów i żebza. - Już wiec Dziś wyjechała. x:QJI Par.» Catalan» do rztla Nida koi stytucyami Polskiemi od * afolicv vRriSk-stwa PolskieQ:o,,*-.zMi rane, sa- Ł JdJku wieków a spła.wną uznana., za dni alencv 1-,,-rOleOlwa ro II bI e:Q'łI, Y O» .11» V - - -UKU ««««« - f- f= -, - ». .. ł. Ald h = · Al A » n l z e o b a to przekonanie, D P A a a ń, B 3 3 z y c a «aie się »k ec:' ;a'źoą. ' dla handlu li Ł d * iedneV z naymmeyszych p o t $ k ł t g o d z o m > i mieszkańcom żyznych nad Ah miast, w których, ta wielkaAUwacaka !£ląicpłwdhc'PW<.f6wa RPBreqRpq l1 tS ęRia: jwikła dawać eie. słyszeć, umiał godnie oce- .. at.. e\7]hl y h b vłodów 1'1 ' którerai tę cze c kri . ". , . ID HU'y J.ltg u aarzYla arura.

Blei"ey wznIosły e s t e n t - rownle »M A J - , . . * ! U strony wie dobrze, kto iest « I M » ! « Z PeUrsbur a lI. 13. Pazdzzernzka. Lawca tych słodkich chwil, ktorychbył ucze- Onegday o 3Uey po południu przybył N.

stnikiem, i umie bydi za to wdzięcznym. Cesara ze stolicy Królestwa Polskie - do Z Berlina dnia 13. Lutapaaa. G a t c z Y o a, i bawi u N. Ceearzowey Matki J =t) f{ łt;WMm M Xł ję4' K .a.tJeoi s w o i e y Pruskj, . Syn N. Królaf,... wlł owadz.ony bI p o c z t a pół n o c n i i inne gazety, PeOCZYSCI .d!11. 9- - LU CW" Ift WI lktw ter6feurekłe uwiadumiaią, iż archańgiełski woStanu, iako zdolny do żenadami » g oso- ienny Gubernator doniósł Ministerium PoIZ - niey »%ż, domu Królewska, licyi, że dnia 19. Sierpnia O 5 z południa "zez Zastęp Rezess, JW. Barona AU w mieście Kole doświadczone spokoynego »* ne te in, Ministra Stanu. kołysania się, ziemi, około dwóch minut ł utro plzywdziewa dwór Królewski żało- trwaiącego; kołysanie się to sprawiło, ii etoły bę na trzy tygodnie za Króla Karola Em» - i krzesła ekakały, i lampy spadały. n u e l a Sardyńskiego. Od Menu dnia f. Listopada. A Bzeczywisty tayny Minister Stanu 2 Gabi- Niektórzy Dyplomatycy wybieraią się iu£ netowy, Hrabia Bernstorff, Generał-Ma- zFrankfortu do Wiednia. Około po.. -Sb»Ok?ATEAZI;U Ił M ! nniw* -- - i* dnie narady zaraz w pierwszych dniach po 15. Liłtopada rozpocząć się mogły. W wezwaniach, wyszły eh z Wiedeńsiey Kancetearyi Stanu 00> rozmaitych dworów względem zesłania Deputowanych na Kongres, wyrażone iesl życzenie, ażeby na pełnomocników łjo W i e d n i a zechciały obierać takie oaoby, które lik sprawuia. rasem urzędu Poselskiego na Sejmie Związkowym, izby działania tego, w przypadkuby kongres dłuiey potrwai niż iego ferye, źadnsy przerwy niedosnały. Jeżeliby którykolwiek IIIU{a ssianował swego Posła Seyntowega Deputowanym na nowy Kongres Wredeńaki" whiien tenże praed swoimarFratikfoitu wyiazdAm,. powśerzye głos ewey iednemuK pozostających- tarnte Posłów* Senat Frankforteftr mianował Deputowanymna Kongres Wiedeński Syndyka Da nz> kt&* ry był" takie 1I3 pierwszym- Kongresie Wiedeńskim. Baron'Wessenberg r €, AustryacK Minister" zoayduie się od niedawnego czasu w JFrani forsie i seanął znowu- w. dom» "" M li l h e r i s a, w którym- takie Baro» & t e ia teraz mieszka. Dnia 3. m.h. pr1żybytf ab ¥*#eK£oJfU{ l*rui'ki' tayny Radz«a' Begeneyioy €t r a n Q r członek fiornratesyi camralney w M o j a n« « y 1.

Akt»badarr-prsvcw & a q d e w * maiąftyd2 feraz praesłans właidwey .władcy sylowey w celu wydanta wysoka. Sra n d" wseeseie uwaianym by dii raozc aa zupełni@ do adrowśa przywróconego. W »kutia umowy aawartfcy w Braafcforcie nad Menem JI. 10.- Lipca r. b. między N, Cesai'zem Austryackim, a Jego JKrólewicowsfcą M > W. Xi<;ciem Badeńekim, nastąpił w S e e l b a c b d. f. z. m. formalny na rzecz W. Sięstwa Badeńskiego akt oddania i obięci* Hrabstwa Hohengeroldseck, »to ze-wszystki«mi prawami i obowiązkami,z któreraf Hrabstwo to n»mocyart, 5T. aEft> kongreseu Wiedeńskiego przeszło było W posiadłość N. Cesarza Austryaefciege. Według pism publicznych r miał W. &ó'rre s ośwwdezyć, ii golów lest «awio sio, przed swoim właściwym sędzią, sądem przysięgłych obwodu Regencyjnego*, becz ie <<1ię żadnemu obcemu sędziemu podda« II« se« chce. Xiegarze Strasbiirscy zacbęcątf go kcszystnemi ofiarami do wydawania nowegopism.-* peryodycznego,; łiecz nie chciał się *e go pod żadnym warunkiem podiąe. Nie pewna kscze, czy tymczasowo pozostanie ie«eze w Strasb-urgu, lub puści się w dalszą, drogę do Nancy i Paryża, w którycb t«o«»budwóeli mkyscach ma krewnych. (PłońB% więc była wieść, że iuź iest w Paryżru-) Z Wiednia dnia 4. Listopada.

N a dworze tuteyszym spodziewany rest w ciągu tego miesiąca Xiążę L e o p o l d S yr eyliysłi. z małżonką SWSKJ Arcy- Xięfną; KI e - mentyną, córką, N-CesarzaWszystkie Państwa Związku NieimeciTege-, którymi 38, naleiee będą do naradzert tuteyszego nowego Kongressu przez Peltioinocnjków swoich. Z Rzymu dnia itf. Paidtremika.

Zwłoki zeszłego Króla Snm1y ńskiego, lelały przea kilka dni* na wystawnem- łożu, w sukience J eauickiey. Qdgramcy S%waycarskiey. i: r. Listopada.

Piszą z Z u F i ć h, iż słychać O ważńey nocie Pana S e h r a n t, Posła Austryackiego, w którey wyrażono życarenje, ażeby Szwa ycarya zechciała postanowić uchwały, podobne wiadomym uchwałom Seymu Związku Niemieckiego.

Z ParyUtr dm» $. Listopada: Wczóray ciało dyplomatyczne złożyło Królowi swe uszanowanie- Król nieopuścił dotąd swego pokoiu. Wczoray wysłuchawszy Król mszy S', w Dokoju fvioiln y pMotlkowal w radzie Mio».

sposób niż dawniej. Xiążę B r o g l i o, cZlenek tego towarzystwa, kazał publicznie A w o 3 b Y li: Minister e u n u B . n m P a s tświadcżyć, że ieżeli chcą ścigać te osoby, U któtyca się zgromadzenia tego towarzystwa odbywaią, należy ścigać wszystkich iego członków, do których liczby i on należy. Podobno Pan La fa y et te zaięty iest wnioskiem o rozpoznanie stanu narodu. W tych dniach Panowie D e ri n g i I c h tel y mitli zasczyt, przedstawić Królowi na prywatnem posłuchaniu rys swoiego: "wozu z żaglami", który co godzina 30 mil drogi bez koni odbywa. Pokazało się teraz, iż aresztowani tu nie* dawno 4 młodzi Niemcy służą rzeczywiście w legii X. H o h e n lo h e . W T a n g e r zrobił lekarz Hiszpański D o n S o l a, następuiące doświadczenie. Za pozwoleniem Rządu zasczepił on »4Stu zbiegom Hiszpańskim iad morowy, wzięty z osób, u których choroba ta naywyższego złośliwości doszła Stopnia, a zmieszany z równą częścią oliwy, zagłębiwszy go podekorę 12 razy lancetem w mieyscach, oliwą wprzód natartych, w których zazwyczay naypierwey się zaraza wykrywa. Na siedmiu tylko pokazał się ślad choroby, których zaraz odłączono i oliwą zewnątrz i wewnątrz leczono. Wyzdrowieli wszyscy, niektórzy w 24 godzinach, inni nieco późniey. Z adrytu dnia 26. Października.

Infant D o n C a r los i Infantka D o n n a M aria F r a n c i s c a przyimowali Królową d. 18. m. b. w Ruit vago i odprowadzali Ją do zamku rezydencyonalnego w P a r d o , gdzie była spotkaną od Infanta Don Francisco de Paula i Infantki Donna Louise C h a r lot t e . Król powitał Ją i wrócił d, ig. na wieczór do M a d r y t u . Dnia 20. przed południem odprawiła Królowa wiazd swóy uroczysty do stolicy wśród bicia z dziat i radosnych Ludu okrzyków. Tegoż dnia na wieczór podpisał Król w »1 i tronu akt

Generał C a n JI r o n n e, ktory r. i 8 ' i p" y b y ł . B o n a p a r t e m z E l b y . b a w t teraz w B u r d e g a l i . W skutku nadzwyczaynych postępów, które uczniowie Pana Arno rosa, tuteyego nauczyciela gymnastyki, od ntedawnee z . »0 czasu uczynili, proszono go o założenIe fakieąo instytutu w któremko U. ek Z miast prowincjonalnych. Atoli Pan Am or o a uchylił aie. od tego aż do ostatecznego potwierdzenia instytutu iego ze strony Rządu. Cudzoziemcy, którzy bywali na ćwiczeniach uczniów P. Amoroea, zapewniała, że instytut iego iest naycelnieyszym w E u r o p i e instytutem tego rodzaiu. P. A m o r o s, rodem Hiszpao, iest to człowiek światły, posiadamy talent i wiadomości, ktory w oyczyzoie ewoiey piastował wysokie stopnie -* administracyi cywilney i woyskowey.

Lekarz P. Ga a t e 11 er w pism.e: s.. n...i.e l.u r1 k i e y > o w a k c y " O o -e;J.J l e l tr« (, , , . - '» _ . -lnA.tl '.fIHHcrl n a e y i" czyni tę uwagę" że nIgdy lescze nie było przykładu, ażeby dzieci, odbywszy ospę, zasczepioną, umierały na ospę natulalną, któreyby potem iescze dostać mogły; tudzież, że wtakim razie ospa ludzka zawsze bywa łagodna i mało śladów po sobie zostawia. Dziennik Paryski czym uwagę, iż G orre s, ze względu na iego dawnieysze postępowanie, nie może na żaden sposób żądać gościnności we Francyiiako prawo, lecz tylko iako dobrodzieystwo. Dnia 14. Października było w K ad y xi e przeszło 11,000 chorych. Minister spraw wewnętrznych wystał Pana Pariset doHiszpanii, w celu uważania natury źółtey gorączki. Przyiaciele wolności prassy zgromadzali eię mowo u Pana M a n u e I, 1e1jz na inny odebrania Krótowey, a Kardynał Arcy-Biskup T o l e dz K i dawał ślub. Kościelny obrządek ślub«y odbyt się nazajutrz w kościele S. Pranciszka.

Podług gazety dworskiey, uznaminnił Król ślub swoy wielu dowodami łaskawości.

Tak n. p. Hrabia Pino HermoBo i Markiz S a n M a r t i n wyniesieni na dostoyr.cść Grandów pierwszego rzędu, W. Inkwizytor został tztonkiem witUiey Kady Kastylskiey. Między napisami na wystawioney-, dla uczczenia Królowey, kramie tryumfalney, ułoźonemi przez ochmistrza D o n Ar r i a z a, celował n3ybardziey następujący: "Minęły dnie zasmucenia. Pogodnieysze zajaśniało słońce. Cieszcie się nadzieią biedni. Macie odtąd matkę, mesczęśliwil" U roczystości ślubne oddaliły na stronę wszelkie polityczne nowiny. - To pewna, iż Rząd odebrał depesze z południowcy A10 ery ki, lecz osnowa ieet dotąd taiemnicą.

N ie wiadomo, gdzie Hrabia C a l d e r o n ma w tey chwili swą główną kwaterę. Wiadomości z Kadyx o źóitey gorączce ciągle smmney eą osnowy. (Podług doniesień Prancuzkich rozszerza się to złe coraz bardziey w Sewilli.) Jest nadzieią, iż Monarcha w chwili do* «nawania osobistey sczęśliwośei, osłodzi nieeczęście wygnańców i przywoła ich do oyczyzny. W G r e n a d z i e ciągle trwaią aresztowania, nie ochraniaiąc nawet Duchowieństwa. \ V tych dniach spotkał taki los 5. zakonników.

Z Stokhulmu dnia 2. Listopada.

Królewic nasz następca tronu, słuchający teraz prelekcyi na akademii w U p s a l a , daie tamże codziennie obiad na iakie 30. osób, na który zaprasza Profesorów, Oficerów, Studentów 1 t. d. Bardzo często bywałą koncerta, ponieważ Królewic iest wieI kim przyjacielem muzyki.

Z Londynu dnia f. Listopada, Dnia z. nastąpiło uroczyste odroczenie Parlamentu do dnia 23. m. b.

Zgromadzenia ludu wciąż się odbywają.

Opisy ich mało co różnią się od siebie. Hunt przestaie jaśnieć na horyzoncie rt formistów. Mamy tu teraz świątynię r o z u m u i świątynię m ą d roś c i ; pierwszą iest księgarni« Pana C a r l i l e , a ostatnią dom kary i poprawy, w którym s edzi pewien Doktor, co czarodzicyslwem swoióm wielu ludziom worki powypróźniał. Obydway ci Jthinoście nadali te nazwiska rezydencyom swoim. Poeeł Perski bawi teraz w E d i o b u r g u , gdzie ogląda wszystkie miasta tego osobliwości. Wszelkie okręty przybywaiące z Zjednoczonych Stanów, poddawać się muszą w portach naszych kwarantauie, z powodu panuiącey w N o wy m Y o r k u i w przyległey okolicy żółtey gorączki. Tuteysze połączone Angielskie i zagrani.

cr.ne Towarzystwo Bibliyue odprawiło wceoray swoie roczne posiedzenie pod przewodnictwem Lorda Majora, w przytomności przeszło 3,000 osób, między któremi znaydowało się kilkanaście Dam znakomitych. Po odczytaniu doniesień o dobrych postępach założeoia, postanowiono kilka uchwał, maiących na celu, ażeby wszelkiensi sposoby stawiać zapory wznugaiącym się pismom bluznierczym i przykładać się co sił do rozszerzania słowa życia i nauki chrztściiańskiey. Niektóre osoby duchowne i świeckie miały w tey materyi stosowne i bardzo treściwe mowy. Kapitan i maytkowie 2 okrętu W i 11 i a m , za dopusczenie się rozboiów na morzu środziemnem, aresztowani w Malcie, gdzie wyroku swego czekaią. W Manchester, Liverpool i t. d.

sprzykrzono iuż sobie <<gromadzenia ludu; poprawiane się sami, wracaj do swyeh zatrudnień, l Także w M o g a d o re wybuchneła żółta gorączka, Podczas kiedy dzienniki Frantuzkie bawią czytelników Bwoich przybyciem Pana Brougham do Paryia i podrożą iego do Lugdunu do Xiężney Waliii, Pan Brough a m , wedlug zapewnienia dzienników tutejszych, od lat dwóch na ehwile Anglii sie opucił. Pan F o r s y t h, Poseł Amerykański, cgpuścił Ma'dry t i powraca do swey oyczyzny.. Z Nowego Forku d. 27. Września* Miasto nasze wystawia obraz spustoszenia Zolta gorączka powszechnie wzięła górę.Naywiększa część mieszkairców porzuciła % · wemi ruchomościami miasto i wyniósł» się aa wsie. O itittressach nikt nie mj ślL F i - ladelfia wolrą iest dotąd od tey okiopcey klęski; toż samo B o s t o n . Z Nowego Orleanu d- 21. Sierpnia.

Mieliśmy III siraszliwą burzę, iakiey sobie Baysiarsi ludzie nieprzypominafą. Woda w przeciągu a godzin wezbrała na 10 łokci, porywaiąc wszystko z sobą., domy i dfzewa, bydło na pastwiskach, robotników na polu.. W 30 mil obwodzie, 100 hjdzl życie utraciło. Wiele okrętów d r z e m i e zniscz-one? a riftmal wszystkie inne uszkodzone. Z Bengalow d. ./3. Maitu Wszystkie torty posiadłości Hollender* llich w tey części świata, wyjąwszy B.ata» wią. zamknięte są <<Ha obcych okrętów. Sczególniey postępuią Hollendrzy ostro przeciw Anglikom, którym na żaden sposób niechcieli pozwolić założenia osady w Singap o re. Rękodzieła Angielskie nie miały nayKmieyezego pokupu.

Z Bagdagadu d. 20-. Sierpnia.

Podług najnowszych, listów Z I n d y i,uzbrataią Aoglrcy wlelkaj wyprtWę pnettw" Diewasimom, rozbóyntkom, niepokojącym ciaśninę Perską. Wyprawa ta ruszjć ma we Wrześniu z B o raba y ; 5,oso ludzi prze* znaczonych lest do wylądowania.. I m a m Mo ska ty przyłoży się do znisczenia tych rozboyców morskich, nie&zanuiącycb źadoey zgoła bandery; także Ibrahim Basza, syn W, Bządz-cy Egipeki*go, ktpry posiadl ezęśe A r a b i i nad morzem położoną A wspie-rać będzie to przedsięwzięcie, dla powiększenia swoich zaborów i dostania swey części przy podziale kraiu Diewaseimów.

Rozmaite wiadomości.

Podług wiadomości z Bzy m u, OyciecS; dawno iuż nie używał tak czerstwego zdrowia, iak teraz. Naynowszy etat woysaa Pruskiego iest następujący: Gwardye (piechota, iazda i aytylle« rya) 17,90g ludzi; woysko liniowe: piechota 104,712; iazda 19,332; anylJerya i6,Aj.gj ogółem 157,570-ludzi w 144 batalionach i 1.4,4, szwadronach» Licząc do t«-go o bronę krajową pierwszego i drugiego wezwania r 438.537 ludzi, wago batalionach i 276 szwadronach, wypada ogół 5:96,107 ludzi w 424 batalionach i 420 szwadronach, łącznie z artylleryą i inwalidami. Z tey F otęgi IIIO> inaby użyć do służby polowey iakie 143,00» ludzi od woyeka liniowego i 225,000 ludzi 2 obrony kraiowey, ogółem 368,000 ludzi..-Koszta Pruskiey obrony kraiowey wynoszą1 million 304,000 Talarów; woysko liniowe kosztuie rocznie, według obrachowania prze» Professera B e n i z e n b e r g a , 14 milHonów 4.54,000 Talarów; twierdze 3 milliony. A zatem całe Pruskie urządzeoie woyskowe ko» sztuie lymillionów 728,000 Talarów.. Między Studentami w Getyndze znay« duie się, teraz takie kilku Greków» Hiszpański 40 Jezuitów z Rossyi.

Dnia 14» Października umarło w Kadjjxie tej osób.

, l 11 li i»

Machina szachowa Kemepleua. *) ( Z Rozmaitości Lwowskich.) Mechaniczne dzieło sztuki znane pod na Awiskiera G r a c z a S z a c h o w e g o , które przed kilkadziesiąt laty sprawiło wiele rozruchu w E u r o p i e, było wynalazkiem iak wiadomo Wolfganga de Ke mp e l e n Szlachcica Wigierskiego i Ces. Austr. Radcy taynego, człowieka, który od pierwszey młodości złożył dowody prawdziwego smaku i »czególnieyszego talentu do umiejętności mechanicznych, i wcześnie iuż wsftwił się wielu «nakomiteinii pożytecznemi wynalazkami.

W roku 1769 znaydował się P. Kempelen w Wiedniu. Wezwany został przez Cesarzowa M a r y a. Te f t ssę, aby przy toMiiy byt magnetycznym doświadcz«nioru, z ", M6rerni pepieywdć eię miał u dworu pewien Francuz nazwiskiem F e 11 * t i t i'. Podczas czytim ści tey dał Ceearzowey do zrozumienia, ze się tailie w stanie złożeni* machiny, któraby guduem podziwienia i nie wytłomacżonem działanit ra swoiem, zachwyiiła nierównie więcey, niż wszystkie działania magnetyczne, okazywane przez tegoż Francuza. Cesarzowa żądała, aby się iął natychmiast tego dzieła. F. K e m p e l e n przyrzekliby, słowa dotrzymał, i w sześć miesięcy przedstawił Cesarzowey Samoiuch (automat) graine y w szachy. Machina ta wprawiła w naywiękeze zadumienie tak Cesarzową, iako i dwer i znaczną liczbę przytomnych uczonych i ciekawych widzów. Dzienniki owoczesne napełnione

*) Observation on the Authomaten etc. (Uwagi nad mai l1m,n, szachową, ktÓIą obecnie widzieć można w Spring-gardens w Londynie N. 4. p1Zez Akademika Oxforclskiego (Repertory oj arts and manu/) wKwietniu 181 i.

były donfesleniami o powszechnym «chwyceniu. Pochwały ui« zasadzaiące się na znaiomości rzeczy, nie sprawiły żadnego wrażenia na Wynalazcy i 1 nitty iko wzbraniał się z właściwa praw-dziwym leniuszom ob@iętnością, od wystawienia tey machiny na widok publiczny, ale nawet nie cii.iał ity nikomu ustąpić, chociaż mu za nic ofiarowano wielkie pieniądze. Owszem zatrudniony podowizas właśi.ieinnem doświadczaniem, zaniechał tę machinę i nawet rozebrał ią był po części. Długi czas potem, gdy W. Xiążę Rossyiski (Paweł) odwiedzał Józef a II. w Wied n i u , Monarcha ten przypomniał sobie znowu t«go Gracza szachowego, i przymówił się Panu K e m p e l e n, aby machinę tę przyprowadzić mógł do tego stanu, by ią okazać vv. Xiążęciu i iego małżonce, W pięć tygodni, naprawiona była znowu ta machina, i sprawiła nierównie większe podziwie nie riiż dawniey. Nal- ga><o powtórnie na Wynal.izcę, aby zaspokoić chciał ciekawość powszechną, i temu stu.zuemu człowiekowi dozwolił zwiedzić N ieme y i inne kraie. P. k e m p e l e n uczynił źycztniu temu zadosyć, i wziąwszy od Monarchy pozwolenie na łat dwa, puścił się z gracz* m swoieni w podroż. Przybył naprzód do Par_yża, a w r. 1785 do Anglii. Po śmierci iego zaazłey w r. 18°3 przedał syn machir e tę, posiadacze, i ity teraznieysztmu, mechani - kowi bardzo zręcznemu i w robotach'teg» rodzaiu, może tylko przez samego Ke mp ę leną przewyższonego. (Dokończenie następnie.)

OBWIESCZENIE względem sprztdaiy lub wydzierżawienia na wieczność gruntów Plebańskich w GeorgSdorJf W Ekonomii Staiydwón Ministerstwo Przychodów J. K. Mci w Berlinie postanowiło pod dniem 8. Lipca r. b., ii grunta plebańskie w Georgsdorff w Ekonomii Staj Ba wieczność wydzierżawione bydz maią.

Grunta te składaią a) grunt pod zabudowaniem dworskiem zawierający 51 Mórg, JUS Opre r _ i ) ogroa.y /\ /\ /\ /\ /\ /\ /\ /\ 32 3) rola w trzech polach 197 137 4) łąki ik aa 5) grunta tylne zakrzeWIone * B) pastwisko 'i) odłogi i piaski 8) drogi i rowy 6 l? 93 5 1-23ogółem 365 Mórg. 6j [Hpręt. powierzchni miary Kiagdtburgskiey. Celem sprzedaży lub wieczystego wydzierżawienia tychże gruntów plebańskich, wyznaszyiiśmy ttvmin na dzień 17. Stycznia Igso. przed południem o godzinie 9., wmiee?-kaniu dworskim w Starynidworze przed W. Sfurzel Radzcą Regcricyi, wzywaiąfc wszystkich ochotę, kupna maiących, aby na terminie tym Btan<;l., i licyta swoie podali.

Oznaymuie się pvzytem, iż każdy chcący licytować, winien okazać świadectwo Radzcy Ziemiańskiego tego Powia tu, w którym mieszka, że iest do nabycia gruntów ukwalifikowany, i złożyć dla bezpieczeństwa Summę ioo. Tal. w brzmiącey monecie.

Warunki licytacyjne tak do sprzedaży iak i do wiecznego aadzierzawienia, przeyrzane bydź mogą każdego czasu, wyiąwszy dnie nie dzielne, tak w Registraturze naszey dóbr rządowych, iako i w Registraturze U rzędu Ekonomicznego Stary dwór. Poznań dnia 19. Października 1819.

Król. Pruska Regencya II.

ZAPOZEW EDYKTALNY.

N ad maiątkiem pozostałym zmarłego tu Starozakounego kupca Saul He ilborn , dziś konkurs otworzony został. Wzywamy przeto wszystkich wierzycieli, łtórzy do wspcmnionego Saul Htilborn prełensye mieć sądzą, aby się w ciągu gciu tygodni od daty dzisteyszey, naypoźniey zaś na terminie likwidacyjnym zawitym dnia ig. Grudnia r. b. «rana o'godzinie 9*ey, tym końcem przed

99» Konsyl'arzem Sądu Ziemiańskiego Frumhoh wyznaczonym, osobiście, lub przez prawnie legitymowany« h pełnomocników stawili, pretensye swe maiące nie tylko podali, ale też udowodnili, dokuuienta 1 pienia u siebie w za. chowaniu maiące złożyli, w razie przystąpienia do zgody dalszych prawnych działań, potem I umiesczenia ich w akcie pierwszeństwa spodziewali się. Ci zaś, którzy się nie zgłoszą, ani na terminie zawitym niestaną, spodziewać się mogą, iz z pretensyami suemi <<io massy prektudow ani, i przeciw innym wierzycielom milczęnie wieczne im nakazane będzie. Tym zaś wierzycielom, którym d!a zbyteczney odleghłści tu zbywa na znajomości, UU r. Meyer, Ptteisson i Gudenan Knmmissarzy Sprawiedliwości nj Mandataryuszów przedstawiamy, których pełnomocnictwem i Informacyą opatrzyć mogą. P o z n a ń dnia ig. STerpnia 1819« Królewsko Pruski Sąd Ziemiański.

Mikorski. v. Kryger.

OBWIESCZENIE.

Ze wspólność maiątku i dorobku w małżtństwie Ur. M i c h a ł a Wal k n o w a k i e g o z U r. F r a n c i s z k ą Łuk o m s k ą, stosownie do zelzia.

łanego w tey mierze na dniu 13. Lutego i 17. L i p c a r. b. przed Sądem Pokoju w Środzie kontraktu przedślubnego wyłączoną została, podaie się ninieyszem do pubhczuey wiadomości. Poznań dnia 4. Października 1,319.

Królewsko-Pruski Sa/ł Ziemiański y. Kryger.

OBWIESCZENIE.

Uwiadomiamy ninieyszem publiczność, iż.

wspólność maiątku i dorobku pomiędzy małżonkami Jmć Panem Bazylern Lazarfwiczem i TMą z Wojciechowskich, układem przedślu.

bnym na dniu 8. Października r. b. zawartym wyłączoną została. P o z n a ń dnia 14. Października J8J9.

Królewsko Pruski Sąd Ziemiański, Mihorski. v. Kryger.

Dodatek'