GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1821.01.17 Nr5

Wielkiego

Xiestwa

OZNANSKIEGO

N akładem Drukarni N adworney W. D« c ker a i spółki, - Redaktor: Assessor II a aD s ki.

Nro. 5»wSrod<;dnia

WIADOMOŚCI

KRAIOWE.

Z Berlina dnia 13. Stycznia.

Przybył tu z P a ryż a Hrabia C h a t e a u - briand, nadzwyczayny Poseł i pełnomocny Minister Króla Jmci ł?raocuzki*go przy dworze luteyszym. WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.

£ Krakowa.

Na iedenastty eeseyi Seynru Rrzeczypolitey Krakowekity dnia i 6. Grudnia IW Repr.

Kozłowski z powodu znieś.oneg@ w kraiu easzym moraioryum czytał prokkt doustawy lozwiisiąciy art. i l . Kodtx, u Cyw. co do posssałkiwania summ przez zagranicznych t> bywateli, lub dwóch kraiowych na ohywateJaih kraiu tu;eysz*go; proiekt ten <lla początkować ia odtsła. o dorSet.atu. JW. Reprezentant Sie < mońskr wniósł <;r<<> ekt pasta« owjertia podatku od pobieranych K efee<;bu, peceyi, i dołączyć wyracho»

17.

Stycznia

1821.

wanie w porządku oznaczenia ilości tego podatku, biorąc minimum - i A od 1000 złp. pensyi, zacbowuiąc daiey progressyą arytmetyczną. Proiekt ten Izba Prawodawcza Senatowi przesłać postanowiła, PrzytemJW" Reprczeniai t S i e m o ń s k i odczytał Izbie Prawodawczey reskrypt przez trzech Nayiaśnieyszych kray ten proteguiących Monarchów z dnia a,n;. Maia 1817 r. wydany, zaręczaiący wyłączne piawo Reprezentacyi w stanowieniu budżetu» JW. Reprezentant Mąhołski radząc potrzebę obmyślenia losu osobom, które na usługach kraiu siły stargały, .odwołał się do proiektńw w tym względzie poprzednim Reprezentacyom podanych, a obeymuiącytił postanowienie funduszu osczAdności prze* odtrącanie z pensyi, i uczynił wniosek, aby Rzątizący Senat początkował proiekt w lej! mierze, poprzednio przez JW. Sd-łtylonrj» OJla podany; wniosek leo our;ttino de Se do wniosku JW. Mąkoiskiego, z doświad· czenia za byłego rządu Auetryackiego wywodził potrzebę wznowieni, prawa ustanawia»cego fundusz oeczędnosci dla urzędników, i znaydował przez to wynikaia.ee zyski dla skarbu. Nas.cpote, JW. Mąkoi*ki mówiąc opodniesu7iHU i ustaleniu sceny naredowey w sposobie godnym te y starożytny stolicy Krolow, a uraz Policy ziemi klwsyczney, zwracał uwagę Izby Prawodawczey na dz;sieyszf sun teatru środowego, a wyks«u.ac nu dotrzymywane warunków konteaktu z strony właściciela teatru z rządem za» · «tego, w skutku którego pobiera z skarbu [tlbhcanego Hp. 60BO, i Z wzghjdu uchybieniawari.nkomkoiitraktu, rząd zniewolony przedeięwz.ąść kroki prawne o rozwiązanie kontaktu, podrlrro. ektwybudowauia teatru koltem rządu. zaprowadzenia dyrekcyi teatrainey. W Reprezentant Siemoneki ultaytnywil odbieranie teattu teraznieyszemu własac.eW. za niezgodne z spraw.edhwosc.ą, i nastręczał raczey potrzebę zaięeia iię wprzód usczęśl.wieniem gmin prze* »iżerne psdatkow w zamian pomnożenia tych na koszt budowy teatru. J W. S ł o t w iń s K i r L. , . . , mówiąc, ze dziaieyszy własacie teatru ma na to przywrley od byłego rządu AustriaCk. ego uważał potrze.be zn.es.c.a wprzód przywieiu , oznaczenia powodów do tego. JW. Mąkoisk, obtasniaxac pro.ekt wniósł, fte prawa właścicielowi tfatru służące odnoszą się do kontraktu, którego niedopełnieNQ. warunków d*,e powód do rozwiązana; a nadto wyraził, że gdy proiekt dąży do wy«taw.ema teatru na przyszłość, przeto, właiciml teatru przez ten c*ae przy swem prawie pozostanie. JW. Kozłowski stanowiąc róinicę od przywileiu właścicielowi teatru «uifceeo i kontraktu z rządem zawartego, «owodził nietykalności przywileiu, kontrakt zaś uważał za stosujący się iedynie doofia«>w,neso wynagrodź . etrony "4du.

JW. S o czyń ski zrwracał uwa«e kOTM służy w kraiu naszym nadanie prVvwileioT JW. Sapaiski uważał mo*nośVz stron I z b y Prawodawczey zniesienia przywilej Jw. Delegowany Senator K u c i e ń s k ' * wiadomiłlzbe, i£ przywilej dawno ukoricz'Yl eie- wł Fidelowi teatru, iako o*rankz<vnv clo pewnego przeciągu czasu. JW Mmjałek oświadczać Izbie, że przedmiot rozwiązani, kontraktu z właścicielem teatru nfe iest ud ™ ł e fi I z b Y , i decyzy, ograniczać sie winna" do proieku, czy ma bydz posłany Senatowi Izba prawodawcza postanowiła Jednomyślnie" przesłanie Senatowi proiektu JW M a k e l skiego. JW. Sapaiski [idZił' IIOLeb l stanowienia szkoły dnmiatvczney Izba Prawodawcza wniosek ten po złożeniu na piśmie, Senatowi przeełae'ucbwaliła JW Gawroński zwracaiac uwagę raVrtvtJ 1& to n 5. ytucyi, podług którego od dwóch «godnych wyroków w s p [ 8 W a C h cywilnych ial'o tei w sprawa, h kryminalnych karę śmiej c i i li b ;i' f aIllii stanowiących. Akademiia ma otrz ą sać fi o c akta d'a II)j(IIal [II ' d b Ż a n i a się na zgwałcenie prawa powo liS [ lub form istotnych procedury a z teL n" wodu udania .»* JI««-i JI'. · p woou uaania się do sądu ostatniey instancy». UZDawal po'[zel> dla z ienia £ dnego biegu sprawiedliwości oznaczenia lerfi i n ó w do zadecydowania przez akademia ZgWałCenfa prawa lub proceduryf i w tym ce' u podał słowny proiekt, który do Senatu odesłany został »- *" 3 III z Lizbony dnia id. Grudnia Garstka ile myślących ludzi kusiła «* w.niecie rozruchy w Vaszych południowych Prowincyach; kcz Rząd każe ich dzielnie śledzić, i wnet oddani będą w ręce sprawie dltwości sp«wieWyborcy naszych Deputowanych Kortezów iui są mianowani, i czystko odbyło eL pretera spokoynie * R H d tuteyszy obwieścił, iż Riól c h c e wAien* .miane; r«czy W Pertugulit \ Ministrowie dobrze obrachowaii dwurniesięc-zny czssodroczenia Parlamentu do uśmiercenia nieco obudzonego przez Królową ducha oppozycyinego. Wszędaie po kraiu biorą się rozsądni za ręce w celu zapewnienia Kralowi swey wierney uległości i utrzymania Konstytucyi. Cała powaga Króla, rządu, praw, słowem konstytucyi, iest dotąd niepotuszoną. Każdy dzień w iawnieyszem to wystawia świetle. Wierność) woys-ka nigdy iego Dowódcy i Oficerowie nie mieli w podeyrzeniu. Xiąźę Le opól d Roburg odwiedził znowu królową, i zabawił :Q niey przeszło dwie godziny. Co poniedziałek pedawaneAbywaią adressa Kroiowey... Mieszkance F a l m o u t h podarowali Krolowey iesiotra blisko 7. etóp długiego. Z Madrytu ima 22 G tad nia.

Studenci w niektórych uniwersytetach mie«zaią się teraz także do btertssów politycj.nych. WHueaea w Arragonii rr?broiii się byli Studenci i mitu zayście z obywatelami, przyczem kilku ludzi raniono., Woysko załogi w Maladze podało Gent całowi Ri e g o adress powinszowania w rocznicę urodzenia it go.. Odpowiedź swą zakończył Genera A, temi słowy: Konsiytucya, Konstytucja, nic iak konstytucja! Religia i KróJ konstytucyiny! W S ew iii i krążyły uzbroione lupy rabusiów, wybierające kontrybucje i innych dopusczaiące się bezprawiów. Zabrały także kilka poczt z listami. W G r a n a d z i e wybuchnęły rozruchy.

Chłopstwa się uzbroiło; 19. burzycielów apokoy.ności aresztowano. W różne okolice H i s z p a n i i wysłać musiano woysko przeciw rabusiom. Przybyli tu z Londynu P. P. Carre no i-P o r ti a go z szablami honorowemi dla Generałów Quiroga i Riego, które im Hisspaoie bawiący tamże przeznaczyli.

Głoszą, iż ze 6. Generałów, 5. GranA dów i 5. Xięży oddaleni zostaną ze stolicy. Loże woino-mułarśkie potnnażaią się nie« zmiernie. Drukuią tu 5,000. diplomate<<! dia samey Barce Ilony. N a odgłos lałszywey wiadomości, która się temi dniami w klubie Maltańskim rozeszła o wypowifrdzeniu woyny przeciw N e a p o - lowi, kazało.się zaraz aoo, patryotów zapisać do przyięcia służby N eapolitańekiey. Pogłoski tuteyeze mówią o rozruchach w Rio-Janeiro. " Z Neapolu dnia 22. Grudnia.

Doia 13. wydał Xiąźę Kalabryi, iako Regent Królestwa, odezwę do ludu oboiey Sycylii. - Dnia 18. udał się, w towarzystwie swey małżonki, synów" i brata, Xiążęcia S a l e r n o, z świetnym orszakiem do Parlamentu, gdzie wykonał przysięgę wswoiem znaczeniu, wśród wielkich okazów radości. - Na posiedzeniu dnia 1 5. roztrzą*sano znowu w Parlamencie wniosek względim oskarżenia przeszłych Ministrów, z powodu umiesrzonego w poselstwie Króla dnja 7. Grudnia, wyrazu: "Przedsięwezmę więc tę podróż" zanim się Parlament do U go prz-ychylił. Po długich rozprawach ośwbdczyłu się 57 głosów za oskarżeniem Mii istra spraw wewnętrznych (Zur lo) i Ministra spraw zagranicznych (Ca m p o c h i a r o ); 13 głosów za oskarżeniem wszystkich Ministrów} 1. za oskarżeniem czterech Ministrów, z wyłączeniem Ministrów- sprawiedliwości i tnarynarki; a 3 głosy za oskarżeniem samego tylko Ministra spraw wewnętrznych. - Dnia 19. wyiechał do FI or« en c y i, nowy Ministe» spraw zagranicznych, Duca di Galio, z Sekretarzem swoim Bi an eh i. Xiążc Regent powierzył tymczasem obowiązki iego dowódzcy PignateJli. - W Paler m ie i Sycylii naywiększa panuie epokoyność. Z Paryża dnia 2. Stycznia.

Wczoray iako w dzień nowego roku, De.

gutacya Izby Deputowanych pod przewodni*e Wl\ff1FsreK'ss'swego V Pana R a v e z, złożyła Królowi adres podziękowania za raow<; od tronu. Wyrażono w nim, między inntmi, co następuj e : P:. Panie/.

Żałoba P anowała w Twoim domuj a za" trwożenie w całem Królestwie. Twe modły połączone z naszemi łkaniami i łzami wyprosiły od niebios syna} cudem urodzenia iego utulona wżalu F r a n c y a liczy z wyniosłością w rodzie swoich Królów nowego potomka Ludwika S. Wpośród okazów radości, pamiętnym tym zrządzoney wypadkiem, grożą Oyczyznie niebezpieczeństwa. Wasza KtóleAska Mość oznsymiasz Ludowi Twoiemu, cztgo trudne okoliczności żądały od Twoiey miłości. F r a n c y a odpowiedziała temu wspaniałomyślnemu wezwaniu. Jakiż los mógłby odtąd z?emucić naród, gdzie lud w wspaniałości Króla swego znayduie zawsze rękoymię swoiey pomyślności, a Król w poświęceniu i zaufmiu swych luduw miarę swoity wielkości. Jeżeli z czasem ttm śilniey spoione zostały między Waszą K. Mcią a Monarchami węzły iedności, która nam pbkóy wróciła, i wzniosła na nowo dawne przymierza towarzyskiego podstawy, to wdzięczne Twe Ludy niez.pomną, iż trwałość tego skarbu Twoiey wrai y mądrości. N apróżnoby iescze wichrzyciele spokoyności usiłowali naruszyć szalone mi swemi zam.chy Twoią sczęśliwość i nasze bezpieczeństwo.

F r a n c y a, która się brzydziła ich naukami i zmowami, powstałaby cała uzbroiona ku Obronie prawego tronu. Jakiegaż dobra nie powinna się iescze F r a n c ya spodziewać od stałey i niezmienney woli swego Króla i od wierney pomocy Izb swoich!" Król odpowiedział: ,",Mocoo mnie rozrzewniają uczucia Izby Depu(owaBy»h, Wyrazaiąc i e , rozwiiacie moie zamiary i przyrzekacie mnie wspierać. Znayduię la wtem rękoymię Jedności, która między Mną a Izbami koniecznie utr-zyeuDa, bytfź powinna, aktora utlWafi SMęliiwcśC Moich Ludów; iedyne dobro, którego pr gnę, iedyne, które me serce prawdziwie rozczulić m o że. " Wczoray przyjmował KróKod Władz powinszowania nowego roku. Monitor zawiera conastępuie : "U rzędowe obiaśoienia podane przez Oostrzegacza Atistryackiego i Pruską gazetę atanu, muszą, nareszcie zawrzeć usta zuchwałym fabrykantom domysłów, Łtórzy mniemali zgsdr ąć tayny cel Kongressu Opawskiego. Cel tea nie iest iuź taiemnicą; nigdy nią nie był dla tych, co umi ią ocenić wspaniałomyślny chatakter Monarchów Europeyskich, światło ich Ministrów i nierozięle połączenie prawdziwych intrreeeów ludów i życzenia roZ* sądney części źyiąrego pokolenia. U trzymać istnieące w porę prawe władze, wznieść r3pore smut .ym rewolucyom, zrządzanym siłą fizyczną i woyskiem buntownicze m , szanować święcie niepodległość Łraiów i równotvageEuropy; te są zasady, które razem'w Wiedniu i w Berlinie głośno-wyrze*zono. Ztsady te nie zawieraią nic w sobie, coby mogło narazić na niebezpieczeństwo prawdziwą wolność, nieodstępną od sprawiedliwości, od mądrości i pokoiu; owę wolność, która nigdy nie była i nie będzie wzniesioną przez gwałtowne i zuchwałe obalenie dawnych ustanów politycznych, przez miecze wiarołomnego zołdacfwa i przez dziki lerzyfc rozpasar.ego pospólstwa. Monarchowie nie mogą dać lepezey rękoymi swoiego do prawdziwey wolności i prawego konstytucyjnego porządku rzeczy przywiązania, iak opieraiąc się spokr ynie ale oraz i dzielnie grożącemu oiesczęściami duchowi buntowniczey anarchii, którey tyrania i pragnienie krwi nieodstępnymi są towarzyszami. Gdyby Monarchom chodziło o tryumf despotyzmu, dosyćby było zostawić w swym torze rttyolucyą, która iuż z tey strony dała się aż nadto we zmkj. hecz oni uważaią za prawdziwą Konsty tuc.ya, za prawne umowy te tyikb ustanowy polity-" Monarchy. Zasada ta zaręczaiąc świętość tronów, zaręcza zsrazem nieekaz. h Iność reprezentacyi narodowych i potępia wszystkie przemożne kroki etanu, PJ u c o p a przeto ani się da uiarjmić rewolucyjnymI Pretoryanom, ani też uwicśdź do niepodobney i nitbezpieczney r .akcyi j rze iw rtformoth, które będąa owocem upowszechnioney cywiiizaryi, wszystkim stosunkom społecznym zmienny kierunek nad fy. U chroni się tym sposobem E u r o JI:3 obydwóch przepaści, między któremi ią wypa dki czasu postawiły; ni. -ce despotyzmu, ażeby się uratowała przed., rchią. Xią£ę Broglio, Bis :4zał Ogłosić usprawiedliwi; nie przećrw pOl JIrzom, które nań od lat 3. · 0* Dowodzi w nićm, 11 Papież upoważnił postępowanIe lego. W Va u vi ii an pod Cherbourg żyie' włościanin, który ma sto czterdzieści i dwa Jat i zawsze itst zdrowiuteńki.

Arcy-Biskup Waltncyiski osiadł teraz w Perpignan.

Z Warszawy dnia g. Stycznia.

Gazety tuteysze zawieraią następujący wyrok N. Cesarza i Króla: "Maiąc sobie przedstawiony układ zawarty z Hrabią S t ani sław eta Kostką Zamoyskim Senatorem W ciewódą Królestwa Polskiego względem odstąpienia przez niego kraiowi miasta dziedzicznego Za Bio y ś Ć, wraz z obwodem na tysiąc dwieście sążni określonym, na twierdzę przeznaczonego, podług którego to układu naieźytość, iaka tPiriuż Hrabiemu Zamoyskiemu za odstępuiące się ca rzecz Rządu fpyi rztczone realności w mieysce gotowizny dobrami rządowemi wynagrodzoną bydźma, udetfcrminowaną zostnła, zmvierdzsiac tak przygotowawcze umowy, w tym przedmiocie w dniach 2., 13. i 35. Lipca Igi 8 roku śjrrsane, tako też -punkta: i'warunki o szacn

-Inek, odstąpienie i zimlln<; dóbf rzą J\ owyta przeznaczui ych na wynagrodzenie zabranego na twierdzę kraiową miasta Z a m o y ś c i» , z obwód-m tysiąc dwieście sążni, na dniu 14 Sierpnia r. b. z. bopoł>ie umówione i podpisane; postanowiliśmy i stancwiemy, ca następnie: Artykuł 1. Ob wnuiąc na własność rządową mi sto Z a n i u y ś ć z wszelkiemI w nIem juayduiąiemi się budynkami gmachami, rt-alnoś h m i, służ» bnościami i prawa'mi, wraz z obwodem o tysiąc dwieście są£> i od forttcy Zjmoyści? wokoło rozci4g.4ia1.ym się, z wszeUiemi w tymi e obwodzie budynkami i użytkami dotąd własnoś ią dzieo.iczną Hiabieeo Z uuyskiego będącemi w wieczyste rządowe dziedzictwo i a >-; stiuowh my i chcemy, aby odrąd inioóto Za toóy sć na fortecę kraiową przeistoczone, i w linii miast rządowych zamiesczone zostało. Arf. 2. Wynagradzaiąc tę realność dziedziczną dla powszechnego dobra i użytku kraiowrgo odstąpioną, odstępnie się w dziedzictwo prawem witezysiey własność? Hrabiemu Stanisławowi Kostce Zamoyskiemu Senatorowi Woiewodzie, i iege prawym potomkom męzkim i żtńslim, dobra dotąd rządowe składaiące się z miast, wsiów i folwarków, (następuie wymienienie dóbr), a to z wszelkiemi przymiotami" dochodami, śłuźebnośuami, użytkami, a orazi cięż rjmi (z zastrzeżeniem praw trzeciego), które dobra te w porównaniu z każdą prywat"ą ziemiańską wbsr ością, w Królestwie N aezem Polskiem sytuowaną, ponosić maią. Art. 3. Gdy tym sposobem Hrabia S t an isław Zamoyski Senator Woitwoda, odbieraiąc w dziedziczną i cągłą posiadłość za miasto Zana» yś ć z obwodem tysiąc dwieście sąż i wyż* y rzeczone dobra rządgwe,.' zrzekł sie rracbl vsJ\tlkiih z tego '. > , oc!)OU7,ć mogącyrk do Hząciu prei owszem. ZU'IHI it zaepokt.il nyhi 1j .ił, a. 03CHO, TQry fortyfikjtyine go wynagrodzenia dla dobra Senator Woie«oda przekonał Nas o suey gorliwości obywatelskiey i chęci zrobienia przysługi dla kraiu: przeto sklaniaiąc się do iego życzenia dozwalamy, iiby herby iego f3miliytie na tych murach wyryte pozostawione, iako też groby familiyne w kościele Kollegiaiy Zamoyskiey będące, nadal zachowane, a zaś działa, iako iego Lmiliyna własność, iiby mu zwrócone były. Art. 4. Dla uskutecznienia przepisów njnieyszego naszego postanowienia upoważniamy Kommissyą Rządową Przychodów i Skarbu do zawarcia z Hrabią Zarnoyekim Seuatorem Wojewodą wieczystey tranzakcyi podług form prawem kraiowcm przepisanych. Art. 5. Wykonanie nhiieyszegp naszegp postanowienia które w Dzienniku praw umiesczone , bydz" ma, naszemu Namiestnikowi, oraz wszystkim Rommissyom Rządowym, w czem do którey nabiec bidzie, polecamy. Dan w Opawie d. ag; Lipca (n. Grudnia »glo r-. Podpisano) ALEXANDER,strowie Rossyisjry Hrabia Gap odi striae i Nesselrode.

Cóżiulwitk wypadnie z układów Lublańskich, sjdzą niektórzy, iż na każdy przypadek woysko Auslryackie zaymie warownie Krolesiwa Neapolitańtkit-go na 5 - 6 lat.

Zaprowadzone w niektórych półka h szkoły żołnierskie według metody L a t i Kast ra mń A bydź zniesione. Z Włoch dnia 30. Grudnia* Dnia »8. wyiethał Król Neapol tański z F lor e n c y i, pusczaiąs się w dalszą podróż do L u b i a n y . vv. Xiąźc odprowadza go. aż do zamku Casagi 0110, gdzie pierwszy nocleg odbędzie. Hrabia S t raso Ido i Generał Hrabia B u» bna przybyli» dnia 2 8 Grudnia do M an tu i, dla powitania Króla, który miał nazaiutrz przez to miasto przeieidiać. Wice-Król, Arcy,-Xiąż«1 Ra y ner, spO» dżieWany wkrótce w Tr e vi s o, dla odbyiia wielkiey Justracyi woyska, we W ł o s z e c h , zebranego. Podług wiadomości z K orfu miał Bastza.

A Ii nrztszło r miniony, cekinów i million w .itlwllach . posłaó, Glo IKlbllsS 1 1 'hlh ąiiru)9J'a y > i tym sposobem przez strannutwo haremu uzyskać przebaczenie

Poifanowieniem swem z dnia 9. (a 1. Grudnia) ł-820. w Opawie wydanem raczył N. Cesarz i Król Jmć mianować nayłaskawiey 3 W. Hrabiego S weerts- Sp o rk Szambebelans, rzeczywistego taynego Radcę Jego Gesatsko-Królewskiey Apostolskiey Mości, Obydwie gazety. Warszawskie umieściły; Prezesa Guberniałmgo w Lay bach w Kró- nadesłane im nastgpuiące pismo: O nouiey.

lestwie Illiryiskiem, Kawalerem Orderu S.. machinie do młócenia. zJ>ozaStanisława pierwszey klassy, zaś postanowie- Bawiąc długi czas na prowincji, znaydoniem z dnia-14. (a6.) t tniet>iąCćS1A W. ałem wielu żądaiących mieć wiadomość o jefa Tymowekiege Szambtlana Króle- nowey machinie do młócenia. zboża, pr czt wsko-Polskiego dworu,. Naczelnego Dyre- Pana Kuhaiewskiego wynakzloney, o czem która Kancellaryi Królewskiey w Sekretarya publiczność umieeczonym w Gazetach w cie Stanu, Kawalerem Orderu S.. Stanisława miesiącu Lipcu r. z. pateutem, od RzaAdu dla diugiey klassy. wynalazcy udzielonym, zawiadomiona byłaZ Wiednia dnia j. Stycznia.. Po przybyciu moiem do Warszawy, staraCesarz Rossyiski wyiechał onegday do łem się pomienioną machinę widzieć, i w.

Lubiany. Dnia 1. przyjechał tu z Op awy szczegółach rozpoznać.. Mqiemam, iż ReHrabia Bernstorf, Minister Króla Pru- dakeya uczyni wielu ciekawym gospodarzom, skiego. Dziś odiethali do L u b i a n y Mmi* przysługę, gdy tymczasowo, nim dostaie« przynaymniey krótką w tym względzie wiadomość umieścić raczy. P. Kuhaiewski przed zapełr.em ukończeniem ewey machiny, »przytomności wielu znawców czyni! iuż małe próby, które o następmąjych korz>ściach i użyteczności tey machiny upewniają. i. Jest tania - błeład ie<y dość prosty - Budowa trwała, i-do długiego uiywania zdatna_r Wszelka reparacja z łatwością przez wkyskich rzemieślnifców w potrzebie zrobiona bydz" może. a. Jest łatwa do przeprowadzenia emieysca na mieysA e , a prztto zarówno tak dla właścicieli, iako dia dzierżawców iest dogodna. 3. Ze wszystkich dotąd znanych tego gatunku machin, wtem sczególuity iest nayuzyteczTii«yeza, iż podobnie, iak z ręcznego młócenia, olrzymuie się słotna prosta i ziarno bynaymniey niestłuczone. il. Jeden człowielt rwdaie ruch całey machinie, i może wymłacać zboża za kilkudziesiąt ludziWkrótce maią bydi zrobione większe i urzędowe próby, które doscateczniey wymienione w sizegółsch użyteczności wykażą. Skład, dzbłsnie i mdi tey machiny na wielką zaeługuią'uwagę. W stóeownem wiązaniu osadzone są różne koła z pomiędzy których trzy wykooywarą potrzebne działania, to u>st: dwa koła poboczne, w odległości od siebie na łokci dwa będące, opatrzone są 48miu cepami; zaś w pośrodku tych trzecie koło opatrzone iest stopniami, na które wetępuiący człowiek nadaie ruch całey machinie. Ta posuwa się na przód w ruchu do młócenia potrzebnym, i za przyiściem do oznaczonego punktu, w tył powraca. Z pobocznych, kół na ułożone zboie «padaią cepy, taktenczae, gdy machina na przód się posuwa, iako ter gdy się w tył cofa. Mechanizm uderzania cepów w ni<;zem el;

6/

nie TÓżni od natuTalnego uderzania naywprawnieyszego i naysilnieyezego młocka: przytem byoaymniey nie psuie słomy, i nie tłucze ziarna. Posuwanie się machiny za pomocą iednego człeka na przód, iako i w tył, może bydź nieograniczonem tak, że może bydź przeprowadzi)! ą w nayodlegleyszą stronę, «nadaniem iey wedle potrzeby kierunku, w prawą lub w lewą, byleby droga była równa i nietnaiąca zawad. Wynalazek tego ruchu może bydź i do innych różnego rodzaru machin zistósowany. Spodziewać się można, iż wynalazca zajmie się iescze wystawieniem innych w gospodarstwie potrzebnych machin. Naypoządańszy byłby wynalazek tartaku ręcznego, którego iak wielka daie się czuć potrzeba, niemasz co nad tern się rozwodzić; wiadoma bowiem, ile łosztuie wystawienie tartaków wodnych, i źe te nie w każdem mieyscu wystawiane bydź mogą; wiadomo, iak wiele z tego powodu kosztuie ręczne tarcie drzewa. Podałem tę myśl wynalazcy, który upewnił mnie, iż wynalazek ten ma ukończony, i że pozostaie mu tylko wykonanie go w wielkim modelu: ii stosownie do takowey przez siebie ułozoney machiny wynalazł ruch ciągłowstt-czny, do piły potrzebny, który dotąd przez korbę pospolitą był wykonywany. Mieć można nadzieię, iż wykonanie tego przedsięwzięcia z łatwością mu póyść może, wykonał albowiem dotąd nierównie trudnieyeze wynalazki. W roku 1 A 15. drobił kieszonkowy astronomiczny zegarek; okazuiący różnicę czasu, czyli godzin, w ceinieyszych miastach czterech części świata. Zegarek ten, oprócz sczególney ewoiey budowy, ma wychwyt zupełnie nowo wynaleziony, i dotąd nieznany. Towarzystwo Królewsko-Warszawskie Przyiaciół Nauk przee wyznaczoną z pomiędzy swych członków Deputacyą do rozpoznania nowych nr tym zegarku wynalazków, zasczytne o nim w Bocznikach swoich (T. XI. stron. 879-) umie nym został u podnóżka Tronu N. Pana, który Z iaką łaskawością przyjąć go r3czył, z następującego listu JW. Nowoeilcowa Senatorą Państwa Rossyiskiego do wynalazcy pisanego, w roku 18 i 6. ww numerze st, Korrespondenta Warszawskiego umiesczoncgo widzieć eię daie. List ten ieet w następujących wyrazach: "Wiadomo czynię WPanu, iż N. Cesarz i Król podczas ostatniego pobytu w W ar s zaw i e raczył przyiąć z ukontentowaniem przełożony Monarsze zegarek nowego wynalazku W Pana, i takowy za godny swego przeznaczenia uznał. N. Cesarz i Król w dowód Monarszey łaski raczył mi polecić wręczenie WP an u załątzoney tsbakkry z emalią pod numerem 7509, z oświadczeniem, iź w nagrodę itgo pracy i talentów pomczył tymczasowemu Rządowi Królestwa Polskiego obmyślenie i wynalezienie doatatecz ego funduszu, abyś się-mógł zupełnie .'ais?« mu wydoskonaleniu, oddj<; kosziu, Itfó/yg, ,JI:-JI." W W a r s z a w i e d. a«. GrfudBili ij£4$.

(podp.) Nowua \Ąć Podobny drugi zegarek asiron niektóremi odmianami i nowe mi dud ci ini iest bliskim ukończenia. Tak skład potnie-; titonych dwóch zegarków, iako też wyStad ney teraz machtr y do młócenia zboża, pfz konywa, z iaką usilnością -wynalazca pośwb - ca *ię pracom podobnego rodzaju, a co czyni »adztiię, iż i inne w gospodarstwie potrzebne «ua-<;h-i'iy z korzyścią przez niego wykonana .f)vdź mogą/o R.. · <*JIlUlU- 'l II l' fi ». i IUI. 'l.

O b W I E E S C Z. N I E Dom pod liczbą n% na Sradce do pozostałoś« W fu; c e n t e g o jusiowicza nah żą«y, ma bydt od nowego roku 1S21. do roku J822. więcey dViaxemu w termiive dnia 20 Stycznia 1821. rrana e gi godzinie przed KopsyharzTm Sądu Ziemiańskiego iły li: w labie Sądu Zieruidń

)2ekiego odbyć się malacym, przez publiczna, licytacyą wynajęty, na który ochotę wynajęcia maiących. ivzywaijjy. Warunki naymu w Registraturze naszey przejrzane bydź mogą. P o z n a ń dnia 26- (.«rudrra 1820.

Królewsko Pruski Sąd Ziemiański.

CYTAfIYA ED'YKT ALNX Agnis?ka Neymanowa z Owinsk pod Poznaniem, podała do naB skargę naprzeciw mężowi swoi« mu Fr anc iszkowi N e ymann służącemu, od lat 12. nieprzytomnemu, z proźbą, ażeby iey pozwolenie do wstąpienia w nowe związki małżeńskie udzielone było. Do odpowiedzi więc na skargę tę i instrukcyi sprawy, wyznaczyliśmy termin nadzień 13. Kwietnia r. b., po południu o godzinie 3i'ey w izbie Sądowey tu przy Tomie, na który to termin oskarżony pod zagrożeniem zaocznego postępowania ninii-yszćm się zapozywa. Poznań dnia 8- Stycznia 1821.

Sqd Komystorza Generalnego Biskupiego Poznańskiego.

(podp) x. riepnnowshi A. G, P.

A N O N L, E.

1-e Sieur Jean Francois Fontenilles ayant e se retiierdes affaires, nous prevenons le pnblic qu'a dater du premier Janvier dix buK cent vingt- un le Sieur Coligny restant 1 piopnesaire dn commerce le continuera coi:': ;it par le passe sous la liaison. Coligny et' Compagnie. Posen ce 13. J anvier i'82r.

Doniesienie Redut.

Prześwietney Publiczności mam honor donieść, iż na Wrocławskiey ulicy w Hotelu de Saxe podczas karnawału tegorocznego danych bę<izie sześć redut, iako to: dnia4go, ligo, 181.1;0 i 25go L u' e g o, tudzież dnia 4go i 6go Marca 182r. roku. Upraszam przeto o łaskawe odwiedzeniem onychźe zasczycenie. P o z n a ń dnia 1. Stycznia JI881.

J. Langner.

Pomieszkanie na pierwszym piętrze moiey kamienicy w rynku pod N rem. 56. iest do wynajęcia od dnia i. Kwietnia r. b. P o z n a ń dnia 17. Styczoia i8«1.

Heinrich.

j

Dodatek. .