DODATEK

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1821.03.24 Nr24

Gazety

Wieikiego

Nruo herbacie. (Z Uys Polstóy.); Kronika Londyńska 2 miesiąca Kwietnia roku 1 8 « &. udziela nasl<;puiacey wiadomości, 6 wprowadzeniu herbaty do A n g l i i i H y Ijadzwyczaynem tamie rozszerzeniu, Z pewnością nie można oznaczyć czasu, kie d y h e r b a ta «e s z ł a d o E u r o p y . A n d e r - lon, pisarz wielkiey wbry we wszystkich przedmiotach handlowych, mówit ii w pewnem dziele Wieśkiem o wielkości miast w roku 15 ao G i o van n i B a t o r o nay pier wszy czyni wzmiankę o herbacie w tych słowach: "U Chińzyków iest ziele, z którego sczególnieyfczy sok wyciskaią, uiywaiąc go zamiast wina; nspóy ten nietyiko umacnia zdrowie, łecs zachowuie go oraz od wszellich szkodliwości, iakie wino sprawuie." I kz wątpienia będzie to opisanie herbaty, ehocbż takowa imiennie wyrażoną nie ies1. Jednakże Dr. L e t t e o m przeciwnie utrz>· muie, ie herbata iescze przed pcmienion>m czasem iuż znaiotaą była. Wydawcy Encyklopedii Angiclskiey przywodzą, iż herbata naypierwey przez Hollendrów w roku 1610. wprowadzoną została do E u r o p y . Jakkolwiek bądź", trudno iest do poięcia, ażeby hollendt rsko - wschodnio-indy iska kompania, herbatę naypierw-cy za artykuł handlowy wprowadziła i żeby od początku aż do końca 37, wieku cały handel herbaty w E u r o p i e w ręku teyźe kompanii zostawał. Początkowy przywóz herbaty mało co znaczył, albowiem tylko za lekarstwo używana, była.

DO

Xiestvva

Poznańskiego

24.

N im iescze kompania Hollenderska tru.

dniła się iey przywozem, znano iuż w Anglii herbatę; kiedy zaś i od kogo"'wprowadzoną została, het niewiadomo. Że iednak ieseże w roku 1664. herbata birdzo rzadką i drogą była, można widzieć i z tego, że kiedy w owym roku dnia 1. Lipca miano przeglądać ze wschodnich Indyów przybyły okręt, który miał Ba pokładzie przeznaczone dla Króla osobliwości z ptaków, czworo no - gich zwierząt" i t. p. a pomiędzy inne mi 3 funty i 4 łuty herbaty, Król za ukową kompanii 4 f. s1. 5 sz. zapłacić Kazał. Pierwszy znacnieyszy transport herbaty był w raku »669. SHaddł się on z dwóch skrzyń 143 funtów 16 łutów zawierających. Przywóz z lat 4, od 1697. do 1 700. r. z Ho Wandy i i Jndyów w&rhodni< Iv wynosił 36,935 fu.itów. Takowy stan handlu herbatą w A nglii, był do końca 17. witku; od owego czasu w przyległych kraiach S z k o c y i i I r - landyi nie znano iescze herbaty. Mówią, iż wdowa po niesczęśliwym Xieciu M a n - m o u t h w roku 16{j5- posłała iednemu ze swoich krewnych funt herbaty; a że zapomn b ł a zawiadomić o iey sposobie używani», ugotowano więc herbatę, odcedzono ią, a listki wyłożone na talerz, na stół zamiast iarzyny stawiono. Niema potrzeby wspominać, ie tak przyrządzona herbi ta, niewiele zyskała zaleiy. Od roku 1770. tak się powiększyła konsumeya herbaty w AD glii r że.obecnie wypotrzebuią iey corocznie 25 miilionów funtów. Dla tego też w tym kra

III, łak w priepyiznym pałacu, lalo i w nay* sądził, iż herbata należała do gatunku fo« lichezey chatce, każdey familii śniadaniem ślin M y r i c a G a l e, podówczas zwan iest herbata. C h a m a e l e a g n o s D o d o n a c i, albo M y rWiadomo, lak w dawnieyfzych czasach t h u a b ra b artic a. , albo Rh u s jl\lyezachwalali doktorowie używanie herbaty; z e t r i s . dawnieyszych ieden tylko pozostał przykład Byłoby rzeczą ciekawą wiedzieć, w którym, z pisma Prcfissora W a Id S c hmi d t w Kiel: czasie pierwsza herbata weszła do R o s s y i, i Thee domi mUitiaec]ue valetuilinis przez kogo tam zaprowadzona, iczylilądem c u s t o s i 6 8 9- »Raczcie N. Potentat y i z C h i n, czyli lei drogą morską przybyła. wielcy Panowie, którzy million; cetnarów W piśmie J o u r n a l de p h y s i q u e , de kłopotów z powodu zakłóconego etanu Eu- Chrmie et de l'Hietorie natur: i 8 08ropy na głowach waszych dźwigacie, pić pag. 466. iest wzmianka, że herbata wprodla utrzymania zdrowia waszego iak nayła- wadzoną została do F r a n c y i roku 1641, afcawiey gorącą »odę z herbaty, i nie gardzić a de Anglii dopiero 1666. roku. radą nayuniźeńszego i naynikczemnieyszego sługi., iako wielki A r l a x e r x e s garścią wody nie gardził. - Piycie herbatę wy Damy, abyście się. zawczeanie niepodstarzaly. Piyoia herbatę wy Panowie politycy, którzy pro patria radzicie: Discite iustitiarn moniti et non temnerę Thee. Piycie herbatę wy przewitltbni duchowni, którzy chało wasze przez kazania osłabiacie, popiiaycie po odrobinie wina z T y m o t e u - s z e m, a zemną wiele gorącey herbacianey wody. Piycie herbatę wy Panowie m e d ycy« ażeby się na was niesprawdziło. aliis ioserviendo inficimur. Piycie herbatę wy Panowie Oficerowie, bo nie wiecie, w którey godzinie pokaże się nieprzyiaciel. Piycie herbatę Panowie filozofowie, ażeb y wam s u b t i l e s d i s t i n c t i o n « ! odbiiania i wiatrów niesprawily. Piycie herbatę Panowie S t u d i o s i m o r e P a l a t i n o . Piycie herbatę, wszyscy maiący pragnienie; każdy nareszcie, kto ma ochotę, niech piie tylko herbatę, ażeby w swoim etanie mógł swoią professyą lub urząd dobrze sprawować." - Lecz iak herbata miała swoich czciciełów, tak fey niezbywało takie i na przeciwnikach, między nayzawziętszymi był Szymon Pauli lekarz Króla Duńskiego Fryderyka XII., który

ZAPOZEW EDYKTALNY.

Rodzeństwo Woyciech iKonstancy» Klimaccy, które z mieyskiey Górki oddaliło się, i iuż od lat 24. iest nieprzytoinnem, gdy o ich życiu i pobycie źadney dotąd zasiągnąć nie irioźna było wiadomości, zarazem z nich pozostałymi i niewiadomymiSukcessoramiexystowaćby mogącymi, na żądanie Barbary £ Kłimackich owdowiałey Czachorskiey, z [strony niżey podpisanego Sl\du zapozywa się ninieyszem publicznie z tern wezwaniem, aby tak wspomnione wyźey Rodzeństwo, iako v< ich Sukcessorowie przed lub na terminiena dzień 17. Sierpnia 1821. przed Ur. Winkler Auskwltatorem Sądu naszego wyznaczonym, do nas lub do Registratury naszey piśmiennie, albo też osobiście zgłosili się, i dalszego prawnego rozrządzenia oczekiwali z tern zagrożeniem, iż w przypadku nie zgłoszenia się przyjętym będzie, że rodzeństwo Woyciech i Konstancya Klimaccy z tego iuz zeszło świata, tudzież Sukcessorowie tegoż rodzeństwa z pretensyami do pozostałości iego miećby mogącemi prekludowsnibędą, i pozostałość ta B a r b a r z e z Kłimacki ch owdowiałey Czachorskiey, która zgłosiła, i iako Współsukcessórka wylegitymowała się, przysądzoną zostanie. W s c h o w a dnia a. Października ISsto.

Królewsko- Prueki Sąd Ziemiański,