GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1821.04.25 Nr33

Wielkiego

Xiestwap O Z N A N S K I E G O.

> n .

N aMadernDrukarrnN advrarney W. I> e c ke r a i spółki»- Redaktor: Assessor Ra ab s ki.

I M,

I '

. I ' .

Nro, J3* W Srovdę dnia z$. Kwietnia 182 i*

WIADOMOŚCI KRAIOWE.

Z Berlina dnia 21. Kwietnia* Król. Francuzki nadzwyczayay Poseł i pełnomocny Minister przy tuteyszym tiwowe f Wice-Hrabia Chateaubriand, po»c ha ł d o P a ryż a »

WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.

Z Burdegali dnia <.f. Kwietni«.

Przez okręt le Nantais, który (a ocegday przywinął, odebraliśmy następujące wiadomości z M a n i 11 a : " Dnia 2. Października r. z. panowała w M an ii li potężna burza i przez 34. godzin lał descz gwałtowny» W i«hec powywracał wiele drzew, i wyrzucił mnóstwo r > b na brzegi.. Dnia 5» tegoż" mv pokazała się na wyspie choroba zaraźliwa, mana pod uazwiiijena Choler» mosbusitórey wiele fudzf padło ofiarą. Na pierwszą o fey zarazie wiadomość, przedsięwzięli Kapitanowie okrętów należne środki ostrożności. W. Rządzca w Ca vi t wydał zbawienne rozporządzenia, rozstawił straże, dla zapobieżenia związkom z okolicami zarażonymi. Na wieczór dnia 9. i zrana u 10. rozchodziły się w C a v i t wieści, iż krafowcy posądzali CIK dzozieraców o zatrucie wody w rzece i że oni są przyczyną zarazy. Wkrótce potem gruchnęło, iż wielu Europeyczyków i Chińczyków pomordowano. Dnia n. powrócił drugi Porucznik okrętu ie Nantais r Manilla na tymże okręcie z naysrautnieyszemi wiadomościami. Dowiedzieliśmy się od niego, ii Panowie G u il lot» F o u lon, Dupeyrat i Godefror, wysłani od naszego rządu iako badac?e natury do obcych kraiów, drugi Porucznik S t o u g , sternik i kucharz tegoż okrętu, na*wiekiem Dansfeld i Sza« Angielski, i D i b ar, Kapitan z N a n t e s , »ostali zabici, a Kapitanowie G au t r a i n , Godefroi młodszy, Daj be lie, i t. d.

ranieni. Różne okręty utraciły ludzi z swych ekwipażów na zarazę, która w ciągu dni 14. przeszło piętnaście tysięcy ludzi sprzątnęła. Przy oddaleniu się okrętu le N'ent a i s ustawała nieco zaraza /\ a powyźty , wspomnione ranne osoby były iui prawie zdrowe, prócz Pana Darb elle. W. Rządzca wysp Filipińskich wydał z po.

wodu straszliwych wypadków w M a nil li odezwę, z"ltórcy ieecze iaśniey widać p*zyczynę tego nieeczęścia. Zabobonni Indyańscy mieszkance okręgu T o n d o i przedmieścia B i r o n d o, uivazali zbiór owadu, suchych wężów i innych zwierząt, należący do Fr3ncuzkich naturalistów, za isd, którym zatruto studnie, strumyki i rzeki, i zrządzono zarazę, Ludzie niegodziwi korzystali z zabobonu Indyan, ażeby sami rabować i łupić mogli. W. Rządzca ustanowił nagrody za odkrycie i wydanie łprawców tych okropności, iako iedyny środek pozyskania łaski Króla Jmci Hiszpańskiego, i zatarcia hańby, którą taka ciemnota i barba - ' rżyństwo okryły wyspy Filipińskie i ich mieszkańców. Z Li%bony dnia 25. Waren.

Czynią tu teraz wszelkie przygotowania 'do przyięcia Następcy tronu, który wyruszył z Uio-J 3 neiro na okręcie liniowym D o n J u a n VI. w towarzystwie Angiel-, skiego okrętu liniowego t h e S u p e r b e, i Isda dzień tu spodziewany.

Z- Madrytu dnia $0. Marca.

Król kazał donieść K orte z om przez Mirnetróar swoich o rewolucyi "Piemontekiey. Stany te uchwaliły adres podziękowania Królowi i obchodzenie uroczyste tego wydarzenia. Pan Morena Guerra powiedział przy tey okoliczności, M uważa N e a p o l sa »irai przednią kcustyuicjinl, Hiszpa

nią za środek, a Portugalią za straż tyłną; a że teraz uderzono na przednią straż, przystoi więc środkowi, mieć się na ostrożności. Gdy na wiadomość o powstaniu w Piem o n c i e oświecono tu na wieczór domy, mieszkania Posłów Rossyiekiego, AustryacHego i Pruskiego nie były oświecone. Donieśli oni o tem wcztśuie Rządowi, który zaraz przedsięwziął potrzeb-ie środki, dla zabłeoienia ich od zniewag pospólstwa. Rząd nasz wysłał gońców do dworów Roesyiskiego, Austryackiego i Praskiego, żądaiąc bliższego oświecenia względem środków tych dworów przeciw N e a p o l o w i, i względem ich dalszego systematu. Ziechali się iuż tu uszy»cy nowi Min * .

s.rowie P rótz Pana Bardax i, kt'ry z nie, , cierpliwością z P a ryż a ieet wyglądany. Do naszty wschodniey granicy, P i r e« n e i ów, 'wyruszy lotvsiaczny korpus woyska ob. = <rwacyir, '»go. Czynne nasze woysko wynosi teraz ledwie 40,000,4u<izi. Portugalski pełnomocnik układa się teraz z naszym Rządem o traktat przymierza za» cżepncgo i odpornego.

Multany i Wołosczyzna.

Od granic Multan Z dnia 4. Kwietnia.

C. Rossyiski Konsul w J a s s a c h, iak i będący w Bukareście, otrzymali od dworu ewoiego rozkazy powrócenia do Łraiu. CKolicznność ta i wiadomość o nsdciąganiu Turków (potrzebuiąca iednak potwierdzenia) sprawiaią naywiększe obswy między Boiarsmi Multańskimi, których tem więcey żałowae należy, ponieważ nie m?ią udziału do przedsięwzięć Xiecia y p s y l a n t e g o , owszem nowe woysko wymaga na nich gwałtem iywnoścH koni. Wielu udało się i u« tło Busserabii, niektórzy do Bukowiny, inni maią zamiar uczynić podobnie ra zbliżeniem sie, niebezpieczeństwa. . Marca.

Nasz szanowny Monarcha, Król F e r d yn a n d, spodziewany tu z powrotem z F l o - ren c y i w pierwszych dniach Kwietnia. Kilka korpusów Austryackich ruszyło iuż doKala. bryi i innych południowych Prowiecyi Królestwa. Legionistów i ochotników, którzy przed czasem głosili swóy heroizm Spartański, ana widok Austryaków poszli w rozsypkę, dawszy ognia do niego i do Generała A rufo rosio, nazywa Karazkoza w raporcie swoim do Parlamentu: "Szubrawcami i Łajdakami" Wielu N eapolitańczyków wstydzi się teraz pokazać AustryaŁom.

Z Paryża dnia tu Kwietnia Obrządek chrztu Xiecia Burdegalskiego odbędzie się dnia 1. Maia. Czynią i ui przygotowania do rozmaitych z tego powodu festynów. Fizyk, Pan B o 11 e, pokaie w tym dniu wielkitgo słonia, włażącego po lioie do góry. P a ryż wyda tego dnia 16, dziewcząt ubogich za mąż, 14. katolickich i a. protestanckie, i wyposaży każdą upominkiem l s o o Franków. W każdey dzielnicy miasta rozdadzą między ubogie bmilie, w liczbie 37,44i' osób, irsżdey familii po dwie butelki wina, po pasztecie i dwufuiitowym chlebie, toż samo towarzystwom wsparcia artystów i proftssyo: istów, ogółem 50,000 Franków. N azaiutrz da miasto w ratuszu wielka ucztę, na którey Monsieur, Mad a m e , Xiężna A r g o u l e m e i Xiężna Berry znaydować się będą. Stół natrjty będzie na 50. osób. Po tey Krćlewskiey uczcie będzie kor cert i bal. N a . p o l a c h «lizeyekieh rozdawane będzie tfgo einia wino i żywności, odbywać się także będę ociechy ludu. Pyszny feierwerk, spalony na moście Ludwika XVI, zakończy uroczyetość d tia. Miasto P a ryż złoży Xi<;zney Berry kosztowny upomiiitk dla Xiecia Burdegalskiego,

M9

Dnia 3. Maia (rocznica powrotu Króla) miasto tuteyeze da pięć balów na targowiskach S1. Martin, Blanc Manteau, de l a V s 11 e e, S t. G e r m a i n, t o iset, dis rybniarek. węglarzy. (ale nie Karbonarych) i innych robotników. N azaiutrz otworzonym zostanie nowy kanał SI. D e n i s i t. d« W tych dniach miał posłuchanie u. Króla, Xiąźę Ca s te leic r 1 3, Poseł Neapolitański.

Na. wiadomość o wybuchnieniu powstania w P i e m o n c i e, zaczęli aię bardzo krzątać źle chutor w niektórych F r a n c y i okolicach; lecz zamachy ich wszędzie zniweczontmi zostały. Takie w Brest chciano, - iak M o n i t o r przytacza - zatknąć chorągiew tróykolorową. Wszakże władze tak były» wszystkie m zawiadomione i tak dobre przedsięwzięły środki, ii sami naczelnicy spisku. posiedzi wszy to, zapobiegli wybuchnieniu onegol. Wtych dniach na posiedzeniu Izby Deputowanych, zapytał się pewien nadęty U U trais ta, co to itst aryetokraCya? Odpowiem W Panu na to, odezwał ei<; Generał F o y : Arysłofcracya w igtym wieku, iest to przymierze tych, którzy chcą ieść, a nie meprodukottsć, żyć, a nic nierobie* wszystko wiedzieć, a nic nie umieć, ogarniać wsxystsie honory, a nie ir.ieć żadney zasług», dzierżyć nszystkje urzędy, a nie wy.dołać żadnemu należycie. Pan M a n u t l, ieden z naycelnieyszyeh bankierów tuteyszytb, przemówił się onegday na giełdzie z Panem B., iednym z najznamienitszych kollcgów. Wyzwali <<ię na pistolety. Pan M a n u e l, maiąry pierwszy wystrzał, chybił swego przeciwnika, od którego ugodzony w piersi, upadł na ziemię, i zaniesiony do powozu, w kilka minut skonał. Był to oyciec rodziny i bardzo zacny nuiętny człowiek. VV niektórych Prowincyach utrzymule sl<; powiastka między ludem, że, gdy ziedney maIlI urodzi się sijdtmu synów po kele» , · ciała. Jakoż sprawdziło się to teraz, podług naszych gazet. W Departamencie M o z y iw Viłle-de v ant-Belrain, nieiakaś Pani B ro u iii ot powiła siódmego syna, który ma wyraźny zcai" I i I i i na wielkim palcu lewey nogi! W Izbie Deputowanych toczyły się dotąd Tozprawy wzAiędtm zmienienia Itegubmir u Izby. Pan B o u s 1 d rotriedział w tych dniach: że laba prawodawcza F r a n c y i , zamiast świątyni, do którey nie godzi siej b*z uszanowania przybliżyć, stała się przez natarczywość obrad publicznym teatrem i roitysrtra «chudzkowćm stolicy; że publiczność, wprzód się dowiaduie, kto będzie -mówił, i wte« czas tylko przychodzi, kiedy się burzliwego posiedzenia spodziewać może. "Prawodawca Narodu,-nvówił daley - dobywaią częstokroć po gretiadyersku mównicy. Pierwszy, który iey dopadnie, mówi wśród fiZ-aslfc u i' Szelestu, iż go rozumieć nie moina. " CreBqO nie słychać iak tylko dzwonek Prezesa, łub wołanie odfwiernich: Ucisz&ie się, Mci Panowie!" Ledwo to powiedział, gdy właśnie odźwierni zawołał: Cicho, Mci Panowie! a zgromadzenie na głos śmiać eię poczęło. Trzeba przepisać prawa, dodał P3n Bonaid, ażeby Franeya nie była dłuiey uważaną w Europie za ognisko rewolucyi; zapobiedz także należy nie przyzwoitemu w tey Izbie wystawianiu i przechwalaniu obcych rewolucyi, iako bohatyrskich dzitł wolności i miłości oyczyzny." Generał D e s a i x , synowiec Generała Desant, który zginał pod Marengo, dowodzi teraz woyakiem powstańców Pieraontekich. - Takie Pułkownik Cu rial, który dawniey służył w gwardyi Francuzkiey i powrócił x Bonapartym )K Elby, dowodzi iednym korpusem. Monitor dowodzi w długim artykule, iż poruszenia w P i e m o n c i e miały związek )K ciektóremi miaitemi i Departamentami

Francyi, i ie w Brest, LugAun'ieJ G r e n o b I u i t. d. razem wybuchnąć miały powstania. Trzykolorowa kokarda i chorą« gie.» miały być herbem rokoszu. W Departamencie I z e r y, spisek nayrozlegleysze miał związki. Prefekt d' H a u s s e z i Generał-Porucznik Pamphełe Lacroix, potrafili zniweczyć wszystkie zdradzieckie zamysły. Pan Bardaxi, Poseł Hiszpański w Turynie, potem przez dni kilka przy tuteyszyta dworze, a teraz Minister spraw zagranicznych, miał umówić w Turynie rewolucyą Piemontską. Jakoż z iego tuteyszrge hotelu rozchodziły się naydziewacznieysze wieści o panuiącym w całych W ł o s z e c h duchu, i nay no wszy eh wypadkach w N e a poI u . Z iego także namowy ziechać miał do Paryża, Xiążę Cisterna, w którego powozie znalazł Rząd Piemontski ukryte materyały do zapalenia pochodni rewolucyiney. Powszechna gazeta Madrycka pisze: "Woyba nietylko przeciw samemu N e a p o I o wi iest prowadzoną, ale oraz przeciw Hiszpanii, która z sitbie dała przykład, i przeciw wszystkim narodom, które ią naśladować .będą. Powtarzaymyż więc piorunuiącym głosem: Siła i dzielność, nieustraszony umysł i bagnety, to są nasze rozumowania. N a tern polega nasz obowiązek, nasze zbawienie, nasz honor i sława. '* Z Ratysbony dnia 17. Kwietnia.

Król. Pruski Kanclerz Stanu JO. Xiaze, Hardenberg, przybył tu w dobrem zdrowiu. Z Turynu dnia 2. Kwietnia, Przyszło niestety! do rozlania krwi między stronnictwami woyska naszego. Półk iazdy karabinierów Królewskich wierny bardzo dawnemu porządkowi, pokuszał się od dni kilku skoiarzeniem przeciweey rewolucyi. Dowiedziawszy eię o tern Junta Rządów», dała rozkaz wczoray wieczór półkowi piechoty Alessandryiskiemu, aieby wjłtaji* M AO nastąpiło, gdy 40. karabinierów obcee uderzyło z pałaszami na piechotę, która dawszy ognia do nacierających, lociu raniła. Inni uciekli, a kilku z nich wołaiąc: N i e c h iyie Kenstytucya! przeszli do pólku Aiessandryiskiego. Przywrócona znowu spokoyność. Pułkownik karabinierów roa być », rawcą tego «puku.

Dnia 87. z. m. przybył z Genui Deputowany do naszey tymczasowey J u n t y , wśród wielkiey radości. Zakończył on swą mowę zapewnieniem: iż wszyscy mieszkańcy G e n u i gotowi są raczey nmrzyć, aniżeli zrzec się Konetytucyi Hiszpańskiey. Chcąc eię r nią Genueńczykowie obeznać, proszą o przesłanie im cxemplarza. Mieszkańcy tuteysi niemieszali się wcale do tuteyezych rozruchów. Tuteysaa tymczasowa J u n t a dozwoliła Wolności druku pod odpowiedzialnością piszących. Cześć tuteyszych studentów pociągnęła była do Alessandiyi, dla wzmocnienia tamtczney osady, zkąd powróciła tu znowu W tryumfie. Niesiono przed nimi chorągiew z napisem: "Konstytucya Hiszpańska lub śmierć!" Wszędzie straże prezentowały broń przed tymi synami M u z ! W G e n u i starano się uspokoić pospólstwo zniesieniem lub zniżeniem niektórych podatków. Rewolucyoniści radziby znowu przeistoczyć G e n u ę w Rzeczpospolitą. Do dawnego Króla WiktoraE manuels daleka więcey mi lud zaufania, aniżeli do nowego, Karola Felixa, który niechce nic wiedzieć o żadney odmianie Konstytueyiney. Osady w A I a s s a n d r y i , G e n u i i V e r c e i I i odbieraią codzień nowe posiłki i utrzymuią c sobą związki. W oysko w N 0warze, nie przewyższa liczby 6,000 ludzi, sie może się odważyć na nic stanowczego i aie«U«o walczyć pcsęciw swym Kpnstyiucyinym braciom. Mamy tymczasem nadzielę* iż Ceaarz Al e x a n d er, przywróci w poiednawczy sposób u nas spokeyność i porządek. Kazał on przez swego tuteyszego Posła, Hrabię M o c e n i g o , ofiarować swe pośrednictwo, i rozpoczęły się układy, do których takie Generał La Torre wchodzi. Słychać o odraieniouey Konetytucyi. W Al e s - eandryi zaś nie chcą o niczem wiedzieć, iak tylko o Konstytucyi Hiszpańskiey. Hrabia Mocenigo iedzie iutro do Karola Felixa do Modeny, a z tamtą d uda się do swego Monarchy do Lubiany. XiążęCa* rignan, iak słychać, odwiedzi matkę swą. w Dreźnie.

Z Włoch dnia 3. Kwietnia.

Podług niektórych wiadomości, poiechać miał Xiążę Carignan z M odeń y do Lubiany, to samu Xiąię Genevois. W Brescia aresztowano wie-lu węglarzy, a między iunenii talźe stawnego komika Canova. Inni artyśfi dramatyczni pouchodzili do Sz waycary i. Generał Neapolitański, Hrabia N u g e n t otrzymać miał od Króla Ferdynanda zalecenie, aby woysko Neapolitańskio urządził znowu na dawny sposób. Głoszą, iż ze strony trzech sprzymierzonych mocarstw wyidzie oświadczenie przeciw rewolacyi Piemontskiey. Jak wiadomo, także Xiestwo M o n a c o , liczące 8>°"> mieszkańców, przyięło Konstytucya Hiszpańską, atoli z odmianami, Jakie reprezentacya Xi stwa potrzebnemi uzna - i słusznie, bo gdyby np. chciano utrzymać Hiszpańskie prawo o wyborach, to zgromadzenie KortezQw składałoby się p r a e t e r pr o p t e r z dziewiątey części iednege Deputowanego. Czyli rządzący Xiążę Ho nory usz IV. przyiął Konstytucya Hiszpańską,nie wiadomo. Bawi on zapewne teras w. Par y i u, iak swywaynic.

Dnia g, m. b. przebył T e s s i n KorpH3 troyska Ausuyackitgo i wszedł do N owary, dla wspierania woyska Piemontskiego, które pozostało wierne Królowi. F. M. Por. Hrsbia B u b n a, starał tam właśnie w tey chwili, gdy naczelnik poivtitancow Markiz C o r a i l , co tylko uderzyć chciał na to miasto. Mieszkańcy przyięli z radością Ausyyaków. Dnia 9. Austryacy posunęli się datey łącznie z Król. woyskitm Sardyńskiem. Pod V a rc e 11 i była potyczka. Powstańcy, po nIe wielkim oporze, zostali zgromieni. Odznaczyło się wielu Oficerów S ardyńsifc ich, walczących za Króla. Hrabia B u b n a obrócić się miał ku Al essandry i, a-Sardyński Generał La T o u r spodziewany był dnia 9. w Tury nie. To ostatnie miasto osadzone było gwardyą narodowa. Junta rozwiązała sję i oddala ewą dotychczasową władzę Manicypalności. Hrabia B u b n a wydał dnia 8- następującą odezwę: "Piemon tczykowie! C, K. woysko przej ść musiało T e s s i n z powodu wsczętych wAleesandryi poruszeń nieprzyjacielskich. J Ciągnie ono iedynie dla wspierania waszego Króla przeciw wszelkiemu natsriiu i odparcia siły silą, i dla tego pozyskać powinno zaufanie łych wszystkich, łtóryek wierność dla prawego Monarchy przezwycięża chwilowe uprzedzenia, Piemontczykowie, poznaycie prawdziwych waszych przyjaciół i sprzymierzeńców w pomocy, Itórą woysku Króla waszego niesiemy. Jestem ten ssm, który więcey ni£ raz znaydoWałem się w dniach »ławy przy waszym boku.

Wzaitmiy nasz szacunek zaręcza nam dni tych odnowienie. Po nad T e s s y n e m dnia g. Kwietnia 1&21. Dowodzący Generał w L o m b a r d y ! Hrabia Bubna.

Rozmaite wiadomości.

Boboty wośieune około budowy pomnika

T. Koś c i u s z k i rozpocząć SIę miały dni« 16. m. b.

Wciągu roku ->cI 1. tl. Stycznia 1820 de d. 1. Stycznia 1 8 3 I wywieziono z A n g l i i 11,273 przestępnych. - Jeżeli tak corocznie dzhć się będzie, należałoby wnosić, ie v» killtudziesiąt leciecfa, państwo to zamieszkane zostanie przez sćftnycb tylko urzędników i woycko. Podług donie« eń z J a s s uszedł ieden Aga Turecki z 11. Oficerami do G a 11ic y i.

Dnia so. m. b. pokazały się w Poznaniu doroszki. Zaprowadził ie Pan Eliasze wic z, Obywatel tuteyszy, i uzyskał na to wyłączny przywiley na lat 8. Jeet icb teraz pięć, 3 będzie dwanaście. Woysko Królewskie Sardyńskie weyść miało do Turynu dnia 10. m. b. Woysko Austryackie osadziło twierdzę Al es sandr y ą dnia u" po opuszczeniu iey prze» powstańców.

Wiadomości o Wołoszczytnie i Mult a n a c h . . - *qP«51*P»" /\B> (Z. gazety Lwowskiey.) Źródło.

(An account oj the Priraipulities oj Wallachft and Moldavia: including vaiious political observations relating to them, Bey William Wilkinson Esq. late briusch Cnnsul to the alovtmen tioned principalis. London ig20. I.

Historyczna przyczyna poległości obu kraiów Porcie Otomańskie y. Przy napadzie Turków do Greckiego półwyspu, wsesęły się takie między niemi a dawnem Królestwem O acy i róine niepokoie. Nieco przed tą epoką stał się ten kray czynszowym Węgit-r, a iego naczelnicy, Kaddaj N e g r o i B o g d a n przyięli podczas woyny z temiź Słowiański tytuł W oiewodów, który oznacza panuiącyeh Xiązą1. Ich następcy zmusili. Węgrów iescze w XIV. wieku tie zrzeczenia się opiekunsz.cy władzy nad niemi. gdyż chociaż przez długi czas zawsze syn po cycu następował, iednakie każdy wstępujący na tron musiał być pierney uroczyście obranym. Następnie żądali Turcy od Węgrów, aże-by te ubadlwa Xi<;stwa wróciły eię pod ich panowaiie, przezco urazili Wołoskiego Woiewodę M i r z a, króry zgromadziwszy r. i 3 1 znaczną siłę woyskową, wyruszył do sąsiedzkich prcwincyi Tureckich w celu zagarnięcia ich ped swoią władzę. Właśnie natenczas był Sułtan Baiazet w Azyi bardzo zatrudnionym i zostawił ewoie posiadłości nad Dunaiem bez żadney obrony. Na doniesienie o powstaniu Wołothów pospieszył «licznem woysfeiem. Woiftwoda poszedł przeciwko niemu, przyezło do krwawey bitwy, w którey Wołosi zbici i zmuszeni de Uznania nad sobą zwierzchnictwa Tureckiego.

Roczny haracz wynosił 3,ouo piastrów; opłacano go dor. 1444, kiedy Woiewoda Dra !<u.ł< HlPt czz łłr 6<łeóth g 1 J dysław -m :h-l-kl. n--<o>- .

Siti ta wyprawa woienna; H unia d Genere} Węgierski i Regent Państwa w czasie małoletności W ł a d y s ł a w a zebrał na nowo woysko, lecz D rak u l a z obawy zemsty Salt na wziął H u ni ad a w niewolę i trzymał gn przez cały rok w zamknięciu. Wydobywszy się z tych więzów H u n i a d zgromadził natychmiast woysko, napadł na Wołoszczyznę, wziął Woiewodę w niewolę i kazał rau wczasach swoich śsiąt. głowę, Pottfm obrano Woiewoda, zaakomitego Boiara Cazwi'ktem Dan.

W roku J 418. połączył się znowu tenże Z Węgrami przeciwko Turkom. Bitwa pod Koseową w Kulgaryi rozstrzygnęła tę woynę. W ołosi nie byli w etanie oprzeć się potędze Tureckiry, "zobowiązali się więc opłacać haracz, który był regularnie oddawanYaż do I. 1460. W tym czasie usiłuje $uhan Mahomet I I, podbić wyspy Arohipeiagu, podał Wołochom sposobność zrzuffe* nia iarzma Tureckiego. Ich Woiewoda nazwiskiem Drakula *) przesztdł z swoietat woyskiem Dunay, i nappdł na mały oddział Turecki, który W tych stronach koczował, iedoakże iak zawsze!, skutek był tylko chwilowy, M a h o m e t wyruszył przeciwko niemu, zbił, i zmusił go do ucieczki. VVeiewoda szukał sehrnnienia w W ę g r a c h 3 Sułtan powierzył rząd kraiu bratu iego Rlad u s o w i, z którym następuiąca, zawarł umowę : 1) Sułtan przyrzeka swoiem i swoich następców imieniem bronić Wołoszczyzny prze» ciwko wszystkim nieprzyjaciołom, a natomiast żąda, ażeby go uznano za Zwierzchnika tego Xiestwa, i corocznie mu haracz z 10,000 piastrów opłacano. a) Wysoka Porta przyrzeka nie mieszać się w żaden sposób do wewnętrzney adminietracyi kraiu, a żadnemu Turkowi nie wolno bez dostateczney przyczyny prze "Wt kkatiniu. i *dnika do Wołoszczyzny dla odebrania haraczu. Temu urzędnikowi pOWInIen dać Woiewoda zasłonę aż do Giurgewe» nad D u n a i e m , gdzie pieniądze iescze raz przerarhowane, i na nie kwit wydany być ma. Jak tylko w bezpieczeństwie przewiozą się pieniądze na drugi brzeg Ouiiai u, ustaie odpowiedzialność, któraby z Jakiego przypadku wyniknąć mogła. * *) 4) Wybór Woif-wody n,sleźy do Arcybiskupa, Metropolity, Biskupów i Bojarów* czyli Szlachty, a Porta iedynie ten wybór potwierdzić powinna.

*) Drakula, oznacza w iAsyku Wołoakim czarta lul wtenclas, tak iak leraz źw> kłi byli W oło'si ki -. ź ego te.rn naz.wiskiem przezywać, ktarv jwyetz&glllmał SIę SWOI$ odwag*, okit.cieństw«.m.II; cby

** ) P .

ormmo oznaczenIa tego haraczu p o w b ł m n« .» .e.TZ h P dinieyS2yCh "aSach In. g * 17\ . I hoq,ywano po tftywid< dą.1ł ,; r d(j°r u , Ws, »potem zauio w 1 * o d« 1\ 1\ 1\ prawa; Woiewodowie m»ią rooc rorządzać życiem i śmiercią swoich poddanych, mogą woynę rozpoczynać,. pokoy zawierać bez wiedzy nawet W. Porty. 6) Wszyscy Chrześcianie, którzy przjieli naukę Mahometa, tersz zaś do Wołoszczyzny powrócili, i znowu wyznaią naukę Chrystusa, nie mogą być od żadney władzy Otomańskiey reklamowani« 7) Gdyby Wołosi przebywali w iakim podległym' W. Porcie kraiu, zawsze będą uwolnieni od pogłównego, które inni Raiowie(Chrześeiańscy poddani) opłacać muszą. %) Gdyby iaki Turek na Wołosaczyznie popadł w kłótnią, z Wołochem, ma być sądzony od Wołoskiego- Dywanu podług praw mieyscowyclu 9.) Wszyscy Tureccy kupcy, którzy w celu.

kupowani» lub zbywania towarów na Wołoszczyznę przybywaią, powinni się zaraz opowiedzieć misyscowey zwitrzehności,. i; oznaczyć czas swoiego pobytu. *0) Żadnemu Turkowi nie wolno> przyimcwać Wołochów r tak męzkiego iak i żeńskiego rodzaiu w swoią, służbę. Nigdy takie niebędzie w całem Xiestwie meczet Turecki zbudowany.

ił) i W» Porta przyrzeka niewydawać Firmanu *y na żądanie którego zl Wołoskich poddanych, iakotei pod iakimkolwiek bądź- pozorero nie powoływać Wołochów przed Sąd znayduiący się w obwodzie Tureckim» Ta umowa, wWlelu względach korzystna» lila WołoszczyznYr stanowi dotąd posadę Sonetytucyi kraiowey. Pierwszat trzecia, «zwarta i ostatnia część piątego artykułu doe"

*) Firman iest roikaa wydany pnNQ W. We.yrat w IillffiIillI-SUłtana - ,znał* poniłey niektórych odmian, które pfr tząiii ścieśniły wolność tego kraiu. Reszt« zaś została aż. do tego czasu. Sułtan M a h o m e t nie uważał same opłacania haraczu za dostateczną uległość, ażtby Więc W oiewodę w bezpośrednim związku utrzymać, nadał mu t>tuł Basr.y Tureckiego. Ta godneść icst zawsze połączona z tytułem Woiewody lub Hospodara» Oba Xiqetwa Mulun i Wołosczyzny, które j 60 mil (Angielskich) w długości a 160 W szerokość zaymuią, i pod 43° 40' do 4S* 50' P. S. i pod 2jO do s 9° 3,0' Z. D. bżą, graniczyły z początku z Ausiryackiemi pre» wincyami Temezwarem, Siedmiogrodzką ziemią, i Bukowiną, od Rossy: przedzielał ie Prut, a od Bułgaryr (dawney Mezyi) Dunay* Przez niedołężność Wojewodów, Morzy coraz bardziey poddawali się władzy Tureckiey, przyszłe-do tego r że w I. 1/\44 okolica nad Dunaiem wraz z twierdzami 1 b r a i ł o » , , G i u r g e w o, i T u r n o Turkom odstąpiool.

była» We wszystkich następnych woynacb Turków z Europeyskiemi mocarstwami..»»»<<"» ły te twierdze wielki wpływ na wypadki WOlenrse.

J ak tylko Turcy nabyli przewagi w kraiu, zmieniło się ich postępowanie; nie szanowali iuż praw i przywilejów, zachęcała lab przynaymniey cierpiała Porta każdy rodzay rozboiu, którego się żołnierze na załodie pff twierdzach dopusczaii, i wkrótce obchodzono się z Wołoszczyzną tak, iak z inne mi zdo by te mi G hrześciańskiemi kraiarni.. (Dalszy ciąg, nastąpi.)

Sprzedał M$i* Wieś, mierney wielkości z znacznemi łąkami, pastwiskami i kopalnią torfu-, iest d /\ sprzedania za bardzo słuszną, cenę» Opis tey. że, okaże Faktor Simon. liersch Lisser to rynku» Nroti 69»

Dodatek.

-,

DONIESIENIE.

Gdy nadymanie mitsa pomimo )) mego zakazywania wszelako iesi I

:sta

i e, a r / e ź ni c y n a d t o d o s y Ć u p o rc zywi e .:-6 tyczącym, rjapomieniom opierać sie śfi Rozkazuię im przeto ninieyszem, izby wyiątku zupełnie zaprzestali używać tes,obrzydzenie sprawuiący nkciil u. ney, a oprócz tego- zdrowiu ludzkiemu Arożącey Pri-cedury, aie przypusczę ia żadnych wymówek, lecz każdego przestępcę, .nietyiko konfiśfćacyą mięsa nadęte, o ukarać, ale też za każde przestępstwo w karę Tal. iednego wziąść każę, która w razie powtórnym nictylko zostrzoną, ale aa do zakazu prowadzenia na dal procederu rozciągniętą, będzie. Poznań dnia IIl" Kwietnia 1821, Królewski Radzca Regency?,.

Dyrektor Aniaeta r Policyi.

W poruczeniu: H"o Hand.

CYTACYA EDAKI'ALNAI Wietzycieli niewiadomych Kass 3. Batalionów i kompanii garnizonu Król. Pruskiego' 19, Pułku piechoty (4. Zachodniego), którzy z roku iSw.. pretensye do wspomnionych Kass mieć sądzą., ninieyszem wzywamy, aby się na terminie dnia 2. Czerwca r. h n i rana o godzinie otey przed Deputowanym Sędzią B r li c k n er, dolikwidacyi wyznaszoriym w izbie Instrukcyiney Sądu naszego, osdbiście, lub przez Plenipotentów upoważnionych stawili, pretensye swe podali, i do» wodami potrzebn-emi wsparli, w razie zaś niestawienia się oczekiwali, iź z pretensyami swe mi do wspomnionych Kass prekludowani, i tylko do osoby tego, z którym kontrakt zawarli, wskazani zostaną. P o z n a ń dnia g. Stycznia J g2r.

Królewsko-Jruski Sad Ziemiański.

O B W I E S C Z E NI Er Podj/lsany Królewsko-Pruski Sąd Ziemiań*ki przy odwołaniu się do ogłoszenia subhastacyi, z dnia 4. Września r. z. czyni ninieyszem wiadomo, iż na-wniostk aukcessorów Bogusłaua U n r u g a, termin peremptoryczny do dobrowolney przedaźy dóbr Bozbitka i do nich nah żących folwarków, Mfchnacz, Heidchea i Urbaaówka 2 Jiouendramj, boraiai i

Poznańskiego Nra. 35*isami, sądowaie na 99,643 Tal- aS-dgr. oce* 1 'onycb, na dzień 25. M-aia r. K., yznaczonym, i termin na dzień 510» Lipca r. b. zniesionym został. Zapezjwarny więc ninieyszem ochotę kup a , iiący<h, i do posiadania tychże dóbr zdoiu-. ui, aby na wyż oznaczonym terminie 'nia .'5 JIlala i; h. stanęli, podania swe czynili, pocżem naywięcey daiący, za zezwoleniem spadkpbrańców i nadopiekóńczego SA_ du przybicia pewnym bydź może.. Taxa i warunki przedaźy w Kegistratarze Ijasfcóy, każdego czasu przeyrzane bydź mogą.

M i ę d z y r z e c z dnia 15. Stycznia 1821.

Krókwsk-o- Pruski Sąd Ziemiański.

Fruhlamaeya zvgub ion ego dokumentu.

Przed niźey podpisanym Królewskim Sądem Ziemiańskim, na żądanie owdowiałey T J r. K o n n e g u n d y T r z a s k i e y , wszyscy, ci którzy do wystawioney przez s?mariego> Ur. - J ę d r z e r a R o s z k o w s k i e g o " n a równie iuż nie źyrcego Ur. Izydora Trzaskowskiego na summę 14,740. Zł. pol pod dniem 3. Stycznia J81C4 roku przed Notaryuszem tuteyszyrn O ź e g a l s k i m obligacyr podług ktorey do Ur. J ę d r z e i a Ro s z kowskiego - massv wierzytelney naleiącą wieś Węgrzynów, Ur. IzydorowiTrzaskiemu za zastaw rzeczoney summy przeznaczoną została, która iednak obligacya po zgasłym życiu iego' owdowiałey Ur. T r z aski e y zaginęła, przeto Właściciele Cessyonaryusze lub iacy inni pism« posiadacze, ieżeli iako'wa rorumitią mieć pretensyą ninieyzzem zapozywaią się, aby przed DelegAw.-mym Sądu Ziemiańskiego W. B o r e t i u s, na wyznaczonym , * terminie dnia 28. Mai a r. b., osobiście lub przez prawnie dozwolonyc.il przyzwoitą informaćyą opatrzonych Pełnomocników (którym w przypadku nieznajomości tuteysi Adwokaci woienny Konsyliarz Bruckei, Mitschke i Brachvogel podaią się) stawili się i z swemi'maiąceini pretensyami zgłosili się, i takowe udowodnili, w przeciwnym bowiem razie gdyby się nikt niezgłosił , iż na rzeczoną sum rnę wystawiona obligacya za amortyzowaną ogłoszona, i właś<;icictełe Z swemi mieć mogącemu pretensyą

SurLOwanfEl\em WieczBeSo " '" /\ .» U ,uczenIa

pre

Krotoszyn dn, a 4. Stycznia i 8 " .

Królewsko Pruski Sąd Ziemiański,

/\ /\ /\

/\ /\ /\ /\ /\ /\ /\o B W I E S C Z E N I E. W dni u 30, b. m. sprzedane bydź maią tu wmieyscu na końskiem. targowisku, przez publiczną wjęceY datność około jo. koni za · gotową grubą Pruską monetę.

Ochotę kupna maiący wzywaią się niniey* ?TMY a'by z t(_y sposobności korzystać ze

Osuw dnia 16. Kwietnia igiU.

Konsyliarz Ziemiański Powiatu Odalanowskiego.

OBWrF.SC2F.NTK.

Gdy Powiat tuteyszy przedsięwziął pod słusznemi warunkami puścić wentrepryzę doetawę, sposobem naymu około 30 koni pod

.A.A.A.A.A.A.A.A.A. .in

«lii. * - *. - * ]. · * " celów, l ermm z . f :,vta-,-"mL . d . * 1 d 1 U 1 C [ fI.. lf- alI. .K21 . .

wzywa podpisany U ąd wszystRich (loJ"d6sfa=1 · /\ 1 " i ., ." ]l";,, r. «w, - j rtleyzncm({)tęu mhi qbr,z )yćw dniloptb .e śnionych do tey czynności W. W. J o z e fa Pągowsiiego i Andrzeia Bogusławs k i e g o zgłosić się zechcieli. Opairzone przyzwoitą kaucyą, lub z dostatecznego bezpieczeństwa znane osoby, do współ ubiegania się przypusczone będą. Ostrów dnia 16. Kwietnia Ig2i.

Konsyliarz Ziemiański Powiatu Odalanowskiego.

DONIESIENIE N ader znaczny i sczęśliwy rozpłód iagniąt, 1 'przypusczanie iednorocznych maciorek do tryków, postawiły mnie wstanie, pozbycia Caley gromady starych macio-ek w liczbie 300 sztuk. Ponieważ iuź od lat kilku, dla prędszey poprawy, odchowano wiechy iagniąt niź dawniey, trzoda więc-sprzedać się maiąca składa sie, tylko z 3 i,4letnich owiec.

Budowa ich osobliwiey wielka i silna; wełra! r a z Przyzna, płaciła 107 Tal Pruskich »51! cetnar. Gromada iest ze/\szys.kfem zdrowa i wolna od wszelkiey zaraźiiwey choroby. Cena zaetósowana do okohcznoici czaśowyć h, * T s c h i l e s e n p o d H e r r n s t a d t w dolnym Śląsku dnia 9. Kwietnia ig2i. Fryderyk v. Rieben.

Wody mineralne w Ghissen pod Zielenzig.

Podpisany donosi ninieyszem nayuniże-J niey, iź w łazienkach mineralnych w G leisB e II poczynione będą 2 1. dniem Czerwca r. b. wszelkie przygotowania na przyimowanie gości. Liczne zebranie gości w roku zeszłym powodowało dz.edzica do uczyń en;a wszystkiego, co tylko prjyloźyć b.ę może do rozprzestrzenien a zakładu, zrobienia go pozy- · teczmeysj.ym 1 y,ywyź<zema sztuką tego, c * e r a przyrodzenie mieysce 10 tak s ce drze obdarzyło. - W Dr. Zeus c hn er z MI ę-1 x v i 7. fi r 7 A bprivf« nAJnAł #ąK A .»>A r .lr> » Aka_ lia

00 przynrlowania pi'zyiezunyrh osób na krótcy "czas, zost.ły wybudowane, ułożenia osretlo-we rozszerzone* eondoł y lio le «zld<I p . »/., ni. a Do-wvborni r .;?ołozoJlem ieziorze ra. Wl0f}ę, tyttD llne zaDawy ODmYSIOny: .1 ieden z naylepsżych Restauratorów Berlinskich zakoniraktowany. Podpisany uprasza w końcu nayuniżtniey o dokładne doniesienia tak co się tyczy czasu przybycia, iako tez liczby pokoi, z pościelą lub bez pościeli, i względem innych wygód i poirzeb, Gieissen dnia 15. Kwietnia 1821.

Inspektor" źródeł i łazienek C. G. Kehlchen.

Doniesienie kunszłiu Donoszę Szanowney Publiczności nayuniżeniey, iż w przeiezdzie moim przez to mia, '/\ sto do Warszawy, pokazywać będę rnoie pan o r a m y, wiernie podług naiury »»dtiane. Sczegóły obeymuie afisz. Widzieć można od godziny iotey od fszey pized- i od 4. do 8» po południu w hotelu de S axe. G, Henning 2 Berlina.