GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1821.05.30 Nr43

Wielkiego

Xiestwap O Z N A N S K I E G O.

- - I - MI

. . . ." i i - , u.., -i. ID i .. ii H ii I ii l i

Nakładem Drukarni NadworneyW. Deckera i spółki,--Redaktor: AssessorRaabski.

,- « W » A _ _ _ _ _ _ _ i « _ _ A ł - - I -. . I i 1II(.R ........ *" 1 III :rvI - I

Nro. 43» w Srodę dnia 30. Maia i8«i.

OBWłESCZENIE

.*. ołożony w dębinie Starołęekiey po lewey stronie drogi z Poznania do Łęczycy, grunt pusty, p,fzeznaczony iest i w tyra na roku mieysce strzelania dla garnizonu mteyszego. Cwiczenia strzelania zaczną s ę dnia I I. Czerwca r. b.

N iech Każdy będzie ostrożnym, by sitj na niebezpieczeństwo i uszkodzenie nie naraził, Poznań dnia 20. Maia 182ł.

, Krolewsko-Pruska Regencya J.

WJADOMOSCI ZAGRANICZNE. Merino w prowincji Burgos była dotąd najznacznieyszą. Pospólstwo ubóstwia go, iak Turczyn M a h o m e t a . Ogłasza oa wszędzie miłość do Króla i nienawiść ku nowym ustanowom. Riad oddał 100,000 Frantow do rozrządzenia Cywilnego- Rządzcy prowincji B u r g o s na szpiegów przeciw Xi<;'OJI M a r i n o; lecz Rządzca odpisał: M nie może iadnego dostać szpiega, ponieważ buntowi ik ten ws?yetkicb ma za eobą ludzi, i wej dzie ma szpiegów, którymi i on(Rządzc3) it f t l.tulony. Merit o, człowiek zresztą ułvNg6iali>y, eierany i surowy, napadł p6

A XJ S T R Y A.

Ministrowie i Pełnomocnicy N N. Cesarz» Auetryackieg6, Cesarza Rossyiskiego i Kr,- U Pruskiego, tańcząc obsady w Lubią >.ie podpisali 2 rozkazu »Weich BJtyjeosteyi it-y» »zych Monarchów olwindczecie, kióre «r« Z nal-. zącą doń obsztrną deptsza, w tałuśti W przyszłty gazecie umieecfoi c- bidzie.

2 Madrytu dnia c Muta.. Po zwyciężeniu gromad rokosz-ńcli'h w S a l vat i e r r a , banda pod wodzą Xie<;iza anaczną liczbę w niewoli». * Dnia i. m. b. schwytano w Burgoe szpiega rokoszanina M e r i n o ; znaleziono przy nim list do X. Przecra tamecznego klasztoru K »nm Ułańskie g o, w t t o ij m M e - r i n o pisze, iż ludzi .ma dosyć, lecz mu pieniędzy'brak. Rztidzca kazał łist ten wręczyć Xiedzu Przeorowi przez zaufanego człowieka, Jctńry wdział na eitb' e odzież szpiega i udał się przed nim za służącego Xiedza M e r i n o . Kazał Przeor uraczyć szpiega, i do odpowiedzL'Xiedzu M e r i n o, przyłączył worek pieniędzy. Rządzca posłał potem oddział żołnierzy do klasztoru; wszakże r,icchciano ich wpuśućJ zaczęto bie ,w dzwony dla wzniecenia rozruchu. Tym czasem zapobitżono tfrnu, a Pizeora i czterech mnichów «sprowadzono do więzienia. Dr ia 29 Kwittnia w Ne warze zbiło woysko Krcjewskjie bandę rokoszan.z 250 ludzi, którey przywodził Xiądz Salazer , itrien z poddowódzców Xiedza M e r i n o . Ru kosza: ie utracili 1.1. zabitych, 3 2. konie i 72. karabinów. Generał Pepe w Barcelonie, po odbyciu K wara o tany, powitany został przez deputacye wszystkich zgromadzeń miasta. Zro16iono także rożne wiersze na iego (-' chwałę.

Dnia 21,. Kwietnia przywlnęły do Rosas dwa Genueńskie okręty, na których znajdowało się iakie 200 wychodźców Włobkich. Przybędzie ich iescze więcey.

Każdy x przeszłych Ministrów ma roczczutgo dodatku bo,OOO Reaiów. Drukarz buntowniczego pisma pod tytułem: Odezwa Rossy.isKiego Generała do wo y ska, któ-re do Hi ez pa u ii poc i ąg n i e, osądzony został na fi -letnie więzIenIe. Stany C o r t e s uchwaliły surowe kary przeciw xięźom. którzy przywodzą bandom rokoszańekioi lub opowiadają niepusłuszeńutwo Koustytucyi.

Dnia 3 m. b. o godzinie -b, r -eczor uderzył Generał Juan Martii. Ij; Pu<nte d'Uero na bandę Xiedza Menno. Bitwa trwała z w;elką zaiiętośdą do jsodzn.y g. Merino uszedł z tg. ludźmi; 44 rokoszan zabrano wriewclę, reszta z<biu lub rozpiofzona. NayznAczniLyszego X'ędjŁ zLermy i kilku innych Xiejzy, z których itiien 7, ran śmiertelnych otizymał, przyprowadzono do Burgoe.

Multany i Wolosczyzna.

z nad granic I 'u 'lun ..nia 9. Ma/a. Listy z Bu K a re s tu d. IM 29 z. m. zapewniają, ż e T e o d o r s.l u d z i e r W ł a d i - miree koi umocni.! trmaczną stolicę., Yps y 1 a n t y zaś T i r g o v i s t e, zmtez e miasto na W o ł o s c z y zn ie 1 że takowych chcą bronić. Tymczasem T e o d o r kazał przy \.tC w Buka t e ś c i e ze wszysikiemi oznakami honor roweini Pełnomocnika Kalli m a c ht go mianowani, go niedawno Kryciem W o ł o s z c z y - zn y i wręczyć mu oświadczenie, it zaniecha zaraz swoiego przedsięwzięcia, skoro istniące dotąd nadużycia uciskeiące feray zostaną z. iesione. Oświadczenie to zawiera 48. punktów, wym-.gdiąco zaradzenia. WsiomnioHy Pełnomocnik odpowiedział S l u d z i e r o w i, że względem tego wszystkiego uczyni przełożę« nie Xieciu, swoittim Panu. Sdud.zier ma 7. dział kruszcowych; z tych trzy są szwedzkie większego wagomiaru, rejeta z,.ś trzy funtowe. Dnia 27. z. m. podług wyźty wspomnionych wiadomości z B u kar e s i u wkroczyli Turcy w Łilku mieyscach do W o ł o s z c z y - zny. W Obleetie napadli oni na 3», Amantów Ypsy4a nt-c go; z tych wycięli 37. W kdayrn obwodzie Wołoszczyzny opiwali *i<; włościanie pochodowi Trne«KlOq wyruszyli daleyl nie ścigaiąc rozproszonych włościan. Woysko y p s y l a n t e g o ma być nickontente ze swoiego wodza, i czynić mu mocne wyrzuty, że ich zwiódł zapewnieniem, iż Rossya pochwala iego przedsięwzięcie i poszle mu znaczna siłę dla iego wsparcia. Niektórzy z Oficerów mieli go opuścić i prosić o pozwolenie przyięcia ich do domu kwarantanny pograniczuey S i e d m i o g r o d z - ki ey. T:o;rcy ciągną w znaczney sile ku B u k i - r e e t o w i , gdzie wszyscy są naywiększą boiaźnią przeięci; Metropolita w B u kar e - ście wraz z pozostałymi znacznieyszymi Bojarami nie sądził bydź rzeczą pożyteczną oczekiwać przyięcia Turków i opuścił mhsto, »to li T e o d o r S l u d z i e r p o sł a ł za nim w.

pogoń swoich łudzi, i kazał go zawrócić. Z nad granic Mukan dnia 13. Maia.

Dnia $. b. m. Isprawnik w Fol toczenie w M ul tan a eh odebrał od Isprawnika z B o m a n przez gońca wiadomość, że do B a k y u nadciągnął znaczmy oddział woyeka Tureckiego, którego tegoż samego dr.ia spodzie wano się w R o m a n . Wiadomość ta pogrążyła tak mocno inieszk->ńeow 7, obwodów, Roma«, Pietra i Folticzenie że większa część opuściła swoie mi-szksnia iszuka schroriieoia; atoli wiadomość ta okazała się bydź iEłazywął równie M altanie niedowierzają pochlebmy odezwie, wydsrey p rz e z S e r a s kir a w I b r » i l o w i e, w którey zapewnia, że wszyscy sf okoyni mieszkańcy dozna w:.ć będą bezpieczeństwa życia, maiątku 1 że Kr3Y M u ł t a n nie naydzie siła z'or>yna, zoPtswuiąc przyurócenie spokoyności Rządowi M ułańskiemu; w którey natooniec «żywa mieszkańców pobliskich włości Ib rai ł o w j, aby ucuęsczah na iarmarki tameczne i zaręcza onym, że żywność dostawiona na prztdaż płacona bidzie gotowizną»

Listy nacłeszłe dZlslay z Jl S S iiiu WVtfeh 2 dnia 11. b. m. zawicraią wiadomość z G al"acu, podług którey przybywaią urn codziennie Grecy w wielkiey liczbie; woysko Greckie wynosi lal blisko 3009 ludzi; na dniu? ai. i 22. dawnego stylu zawinęły 2. okręty, które przywiozły 40. dział 2000. broni tyleż» pałaszów z znaczną ilością zapasów woieanych. Te same wiadomości obeymuią, ż» Al i Basza J a n i n y pobił wysłane przeciwko sobie woysko Tureckie i znaczną sił$ ciągnie przeciwko T e s s a lon i c e . Z Magnatów Multańskich pozostał tylko Metropolita, H a t man Aga (Dyrektor Policy!) i Wornik de Aproz (Wielki Sędzia) którzy kieruią Styrem Rządu. Reszta uszła częścią do R o s s y i częścią do B u k 0winy. Względem dalszych wypadków na Wołoezczyznie nie mamy żadnych wiadomości. Z Paryża dnia 16. Maia.

Dzieci F r a n c y i (Xiąię Burdegalsk» rBXOStra iego) odbywaią codziennie przejażdżki.

Syn Marszałka Maese'ny, Pat FrancYl» przestał żyć w tych d'iach. W Sadzie Izby Parów słuchaią wciąż- świack kńw w sprawie przeciw epibkowym z dnia ig. Sierpnia. Główny herszt spisku, N a n t i l , którego spiskowi nazywali Kapitanem Sternikietn, a który, iak wiadomo, ratował się ucieczką, dotychczas nie iest schwytany. C h e n a r d , urzędnik policyi, zeznał iąko Świadek: iż mu wówczas]I antil powiedział, ż e L a f i t t e, M e r l i n i L a f a y e t t e byli naczelnikami spisku. Wszyscy Radzcy Stanu, Parowie i Deputowani otrzymali przy chrzcie Xi&z<;cia Burrfegalskiego po exemplarzu karty Kocstytucyiney wybitej na pięknym papierze weUnowym. Lekarz C rl v e 11 i, który grał tak wielką roBę w powstariu Piemontskiem, przybył w tych dnia«h do P a ryż a, lew musiał SIę W-a i« gadzinach oc1da1ić.- a wych Biskupstw. Podług naynowBzych wiadomości z H iezianii, Generał Juan Marti ., n z»auy P E m p e c i n a d o, u d e r z y ł w 7 do jj, oou l u uai na Xiedza M e r i n o, rozproszył ieg.. bandę i naywiększą iey część zabrał w niewolę. Merino uszedł z ao ludźmi. łSo<hl-biai on sobie aż* do ostatniey chwili, iż i' b m /\ e ci n ad o wspólnie z nim działać będzie. Słychać, iż wszystkich mnichów i Xi<;iy świeckich w B u r g o s pobrano do więzieuia.

Z Warszawy dnia 23. Afata.

Generał - Porucznik i Adjutant Cesarski Siąźę M e iy K Ó w, przybył tu z Lubiany, poprzedzając Nayiaśnieyssego Pana. W skutku uchwały Xiecia Namiestnika Królewskiego z dnia 10. Kwietnia r. b. ustaDowionę zostało w War s z a w i e Towarzystwo Lekarskie, maiąće na celu przykładanie się do udi'skotialenia umiejętności lekarskiej', i udzielania sobie wzaiemnych uwag nad uczynionerai badaniami w przedmiocie wyiey wzmiankowanym. Prezesem tego Towarzystwa iest Doktor Wolf, Vice-Prezesem Doktor D y b e k, a Sekretarzem trz-yinaiącym pióro Doktor Th einer. Pamiętnik, który to «owe Towarzystwo-, na widok pU'MtcZ1iy wyda, będzie w sobie zs /\ jierał, dokładny opie czynności i uwag rzeczonego zgromadzenia. Słychać, iż w Warszawie, w kilkunastu mreyscach, iako to: na ce bieyszych placach, rynkach i w ogrodach, maią być założone wodoskoki, czyli tak zwane f o n t a nn y, którym postawiona nad brzegiem W ie ł y machina parowa z łatwością, (ak iak w L o n d y n i e, wody dostarczać będzie. U stanowienie t o, stanie się tym korzystnieyszera, iż" oprócz ozdoby miasta i znacznego oczysczenia powietrza, opatrzy mieszkańców stolicy w wodę, której; w wrelu uKcachy a wz«.

4 A 4gólniey W starem mieście, niedostatek daie się Uizuwać; stanie się oraz wielkie m przeciw wydarzyć się mogącym poiarom, zabezpieczę "K B , Rząd nasz po większey części bierze n * siebie antrepryzę nowo zakładających się ia.b. ykj które w krótkim czasie znaczny u< zylaty postęp, Stan ich z końcem roku zeszłe« go był następujący: Fabryka kobierców Rządowa,. przez ,rofc przeszły na dwunastu pracowała warsztatach} zatrudniała 130 osób, i wykończyła tak kobierców, iako leź szLków, łokci blisko 9000. Gdyby nie nałóg kupowania towarów zagranicznych, ta rękodzielnia znaczneby przyniosła korzyści. Rządowa fabryka perka]» w M ar y m on ci e. Dopiero w roku zeszłym, to użyteczne ustanowienie ieti.ieć zaczęło. Drukarnia perkalów na machinach i warsztatach ręcznych, złożyła iuź swoich wyrobów około aoo. sztuk, które w czystości i dok! -.dj,Ośu druku. Angielskim nieustępui /\. Po oUbytey pierwszey tak pomyślni y próbie, kup1.Y pozawiersli iuź.z tą fabryką kontrakty, które znicz,- e obiecują korzyści. Chcący widzit-ć osobliwości War s z a w y , niech odwiedzą M ary m o n t, a przekonają się iak nadj.H Y'zay w prędkim czasie, to mieysce uprzyittn iofem zostało. -r Fabryka kolorów, i kwasów chemicznych, dostarcza po. wyźszey rękoclzielni kolorów, a wilryol wiiey wyrobiony, daleko ket mocnieyszy, niż spro. wadzany z zagranicy. N owa wzorowa papiernia, także eię zakłada. Do zarządzenia nią, sprowadzony został udoskonalony w Ai. g l i i Holender. Dyrektor fabr> kj, ifia ieet ustariowiony, która wbirzącym miesiącu iuż ma być czynną. - Inne fabryki za pomocą rząfiu założone, iako to: bronzów, lamp, kołder, pończoch, fortepianów znaczny czyni postęp. Fortepiiana P. L e - s z c z y ń s k i e g o , celują doskonało«-, ią roboty, 3 przyjemnością głoOu przewyższaj gra>iicą. Dnia ig. m. b. pewna Pani mieszkańca na P o d wal a, dostała pomieszania zmysłów, Zdawało ei-ę iey, ii ie6t Boginie fortuny; etworzywszy okno, wyrzucała hoynie znaczoą il.tść pieniędzy, dhustki, szale, i zoztnaite sprzęty.

Zdame sprawy z czteroletnich prac naukowych Towarzystwa i t. dr> u- (D *JI]l z l . I ' h S'? Rozbierano takie dzieła naukowe i za» · · r. · .» xi L.

sługi w Towarzystwie Przyiacioł Nauk sza5 j" ." Downey pamięci B e r s o r t z o n i e e o Prezesa . . » · .? o »- 1wydzrału umieiętnosci, Przeczy tan s kieo · .« l · u . go Prowinc.yała XX. f Pnarow" 1 Hube£;o [ . J JI. 1. .. . , , ", megdys dyrtklora w korpusIe kadetow. A ó r a 11 a m S ł=t e r n czIoJeko pr,zy rapy . .

powiększył wynalazki w meclian"ice', dawniey \1rzez wystawienie macHiny czterech u d'zi Jarl arytmetycznyc11 z ułomkami"; pcźniey wynalazł machinę do wyciągania pitrwiaetUwi daley udoskonalił ie przez poQcrenit obu tych machin więdnę. Przed d»kma laty złoiył w Towarzystwie modelt trzech przez siebie «ynai. zionych machin młocicarni, sieczkar i, i machiny do żęcia zboża. Wa roku bieżącym iescze swe wynabzki mechaniczne powiększył. Rozmaite pisma i dzieła przez pisarzy iowych i zagraniczny, h były Towirzystiyu przesłane,' iako to: Roczniki rozpraw I/SV4KO* Włoskich wBoncnii i w M ed y o i a o i e , pis aa eczegółowe o własnoŚ iach i ?ku;kach magnesu; nauka o ciałach iiicbieski:ii, o przyczynach obrotu ziemi i planet, o stosunkach sił fizycznych i morałnych, o zegarach astronomicznych, o nauce prsktyczoey fu t. fik A yi, o ogniskach drzewo csczetiisaiącyeu, o początkach życia i wzrostu płodu ludzkiego, o sztuce położr.iczey; ppie nowego wynaiisi u krzesła oołoieiczego; o chorobach i zarazach bydła, o ospie OWIec, 1 o sposobie zakładu rozmaitych ogrodów. U dzielona nam t-akże była history a biblii ŁitewsŁiey; dodatek do historii religiyney północnych narodów; wieyskie poe«ja epiczne z Litewskiego oryginał« C hry sty a n a D o n a i a i t i s tłumaczone; KORb pozycya muzyki zastosowana do mszy. Wszystkie te rękopistna były w właściwych wydziałach rozbierane, i poczynione nad niemi uwagI.

Wyznaczyliśmy nagrodę, medalu 11 watiosci 50 czerwonych J

,,,.,.. ,złotego ""l C B a złotych pisarzowi. j innnn",,"i poda naukę ułó-. *

, ,.

, .

KI o ryr. aydokładnieysza

Jl

." "

, .

ZOilA

W A A " A e nayetoeownieyszym do poI

, ,

l ę u a l u d u, maiącą za cel oświecić mieszkańeJw naszeg;o Icralu w I e"m, czego sie strze dz" G [' a VJPtc'''w. " 1k o ' h -» 1 d r h ' . d . * .Y .A. wsze IC wzg ę ac maą a zap'db\ źJeui>; uszkod'zeni.u zdrowia . i :,iVCii* :t oaebranycli KirKu odpowiedzi" iedna uwieA czoi.% .r wy'dti)-E-owa'.ą została. Przed trzema laty ogłoszone zostało AzaPeanie z nagrodą, ktoby w s b * . ł , rakii s* «l'''Soby do robk- ia dróg w roż ych IZ ę* * hl h :-aszeg.» kra'iu nayłatwieysze, naym!'H kosztowne, a r* zem zapewniaiące dróg W>gOdC * trwał« ść. Odebrane odpowiedzi «W A » ł J w sobit gruntowną znaiomość rzeery' przepisy powszechf ie do robienia d f o S w Ętt & kraiadi ufywane; ale nIe obeymowały, co dla nas iest nayistotnieys*em, zastoetow A a sposobów do różny c!» e Z A e i f' 5 S 7 f S O kr<» iu, s kła d a i ą c e g o s i ę n a y - w i <:: " 7 « Samych ZIem zsepowych, czyli opławych. Na z-pytanie z wyznaczeniem złoteg» medalu w nagrodę ttmu, ktoby opisał sposoby naymnity kosztowne a nayskutecznier ochraniaiące od tęgAści mrozów drzewa owocowe, odebrał śray pięć odpowiedzi. Żadna z nich nie cbvymowala wszystkich czele* »agadnienia.

Przed! dwiema laty ogłosiliśmy zapytanie: Jakie było wychowanie publiczne w P o l s c e od naydawnieyszych aa do teraźnieyezych Czasów.; iaki wpływ miały odmiai.y wychowania na charakter i obytzaie mieezksńców, na powodzenie lub klęski kraiowe. Dotąd nie odebraliśmy źadney odpowiedzi. - , Towarzystwo, pragnąc równie z całym narodem oddać winną cześć roęztwu i cnotom Gonerała Kościuszki, wezwało urzcnych rozmaitych kraiów i narodów do napi-r »anią historyczny pochwały tego nieśmicrteInego męia. Złoty mtdA eto czerwonyih złotych wartuiący będzie nagrodą pochwały, Jstóra uwieńczoną zostanie. Odebraliśmy z F r a n c y i, z N i e m i e c, z P o l s k i trzy pisma. Maiąone swoie zalety, ale iescze, nie dopełniaią we wszystkie m zamiaru. To · wezwanie wraz z nagrodą iescze na dwa lata następne pozostaie. Utraciliśmy przez, śmierć w przeciągu lat czterecll z członków Qzynnxch: O n u i r e g o leIecI z cuuubun I»jUU,v... ,,-. a - K onczyńskiego,. Patrycego Przeczyte ńekiego, Marcella Bacciarelii, Michała Bergonzoniego, Tadeusza JMatuszewica, Xawerego, Bohusza, l*ra nciszka Czaykowskiego. Z członków przybranych;. M i c h a ł a Kraaewskiego, Jana Z Wierz ch owski ego, Jakóba Szymkiewicza, Franciszka IIIarwoisza, Jan* Ghrystyana Hoffmana, J ac K a Przyb y Iskiego, Karela Sierako wskiego,KonsAanty na K uszła, Paschalisa Poulin, Aloizego Felińskiego, Jana Lerne ta, Jana Łuczyńskiego. Z rzlonków honorowych: J a n a H e n7yka-Dąbrowskiego, Barona Rachnii z a w S'a x « n i i, i D e n o n a w F r a n c y i. Biblioteka -Towarzystwa i inn« naukowe abiory znaczińe w tych htach powi<;k3?or,»aostały, Tomy Xi., XI I.. X III. powiAkszjły Roczuiki zgromadataia»

W ostatnienm półroczu raetęputąee va prace zaymowały. W wydziale umiejętności rozważano nowe wynalazki w fizyce, i czyniono naywaźnieyszt doświadczenia. Kok lega S kro d z k i Professor fIZyki w szkole głowney Warezawskiey powtarzał ciekawe doświadczenia Professora O e r s t e d t w uniwersytecie Kopenhagskim o działaniu elektromotara W o l t Y na kierunek igły magnesowey. Z tych pokazuie się, fe ekkironmtor działa sposobem niezaprzeczonym na kierunek igły rnagnesowey wtenczas, kiedy dwa itgo bieguny, łącza, się z sobą za pomocą drotu nad tą igłą lub pod nią w kierunku inniey więjey rownohgłym wyciągniętego. Przeciwnie, kiedy dwie elektryczności są oddzielone, jakimkolwiek sposobem igła pomiędzy biegunami elektromotora ustanowi eię, i - dne zboczenie nie następnie, Rozbierane, było w tymie wydziale tłu« maczenie tych skutków przez uczonego Ger» stedta Qodane. Z kilku doświadczeń 'przez --- -« naszego kellegę uczynionych zdawało się okazywać, if to tłumaczeni*- iescze nie wy*iaśiiIa wszystkiego dokładnie. Równiei tenże Professor Skrodzki dowodził, ie roz-' źarzanie się drótow, węgla i i . "ych ciał za pomocą tkktromotora, ukszywaiie eię iskry w dotknięciu się biegunów z sobą iako też łuk światły między niemi w zbliźaiiu się dostrzegany, są iednym i tym samym skutkiem, różniącym eię tylko co do postaci. Kcllega Loud on z Londynu przesłał Towarzystwu opisa. ,ie nowcy swoiego wynalazku budowy do utrzymywania ciągle W Łaidey perz* roku potrzebnego ciepła dla zachowania roślin (Treibhaus). Budowla tą. ma zfDb-rag! _. końce i dach krzywy z wszystkich stroi. W dachu nitra * krokwi i ani fam i tzoiHowych prosty h do szyb. Niemi ź dnych f)q rzecznych belek, ani prętowi, źad y-h stepów pionowych, ni prętów wewnątrz, Mity, pokrywające preqy i ezybjr się od przodu aż do mum tylnego, Kolhga Skrodzkizdał w wydziale urniei-t-ooości rozbiorowy r»i port o wzurze natuvalr. y wielkości żelaznych łańcuclujw, które rnAia dążyć do dźwiga-,ia mostu n* W i śle prci ktowauego. D J ugo rapportu umączone są zbierane spostrzeżenia wag i e m skuuow, hkifi czyni mroź na rzeczo .,m łańtuctiu. Dotad źródło czyli przyczyna ciepła w ciałach zwierzęcych nie iest znaną, tylko domniemywaniem była. W zamiarze docieczenia rzeczywistych przyczyn tego skutku uczony B r o d i e czynił wiele doświadczeń, Z tych pokazało się, że zwierzęta, którym głowę ucięto, stygną prędzey od tych, ktorym innym sposobem śmierć zadano, i od tych, które zabijano przez pr ste przecięcie szpiku pacierzowego pod tyłem głowy, pomimo, iż' przez sztuczce wydymanie płuc powietrzem prj.edłuiauo i oddychanie i krwi cbieg. Z tego Pan B r o d i e czyni wniosek, że po ucięciu głowy ciepło w zwierzętach nagle przeeuie wyrfobywaćsię, a przeto, ie na ciepło zwierząt za życia bardzo wiele wpływu mieć musi mózg, iako ogólny pień sytóematu ner-vowego. Doktor C h o s e a t z G e n e w y posunął iescze daley w tey mierze doświadczenia, z których wywodzi, że przez ucię> ie głowy 03bbbI..I, się funkcye szpiku pacierzowego, i dla tego etyjmienie zwierząt tein ust prędsze po śmierci, im większa się w nich liczba nerww sparaliJuie, czyli im szpHc pacierzowy bhiey głowy przeeięty zostanie, N ad t mi doświadczeniami Professor de 1» B i v e poczynił uwAgi i ciekawe za&tóeowAnia. Przytacza >n w-szystko, cokolwie-k ko obronie dotychczasowey opinii o.po.zątfcu ciepła zwierząt posłużyć może, a mbur-wicie zwr.aca >uwagę fizyologuw na sposób formowa':ia e;ę ciekła przez działacie ilcktromotorów, Sjiosjbi fetóty zdaoivra i<?W iest

4Ó1b; r. o podobny do sposobu -powstawania cu A -u w r M, >zęta« h.. W elekiromutmacli wydobywa Me. <<iepło, gdy im za wilgotny przewodok służy woda kwait.a, lub iakim. bądź sposobem kwasorodem nasycona, i gdy elektryczności dwóch tego bi<gur;ów z tru* dnością I..I,cra się ei<; .przez cienkie dróty lub knot zmoczony. W ciałach zwierzęcych tyra przewodrukiera iest krewartery: ina kwasorodera rra3Yeona, a mieysce drótu lub knota zastępuj cienkie nitki nerwowe. Takowe doświadczenia Profe-ssora de la R i v e zastanawiały wydział umiejętności. U znał on, że myśli te zasługuią na uwsgę fizyologów, nie mogąoych dotąd stanowczo powiedzieć, iakie iest prawdziwe źródło ciepła zwierzęcego, (Ukończenie nastąpi.)

Korrespondent tuteyssy zawiera następujący: Wyi<;tek z listu Obywatela Woiewódziwa Augustowskiego .pisanego dtaia 11. Maia. Niektórzy Obywatele Woiewód2tw3 Augustowskiego, w których przypadku i ia iestem, wysłali w tym czasie do Królewca umyślnego dla ugodzenia sie o sprzedaż zboia swego tam złożonego. Posłaniec powrócił z wiadomością naypewnkyszą, ie w Królewcu zboża Polekiego nie potrze« buiąi i że tan» właśnie teraz preyhyły dwa okręty z naypięknięyszą b13I..I, psaenicą Angieleką na przedaż. Łerz trzeba mieć nadzieię, ie to złe dla nas przeminie. F.

. " .

Z Wioch dnia 8 MttijJ.

Podług wiadomości z Rzvm u, Tozchorowsł e>>ę tamie Król- Meapolitański, i kazał sobie »prwWit A Ó lekarza z Neapolu, "'"'».-.-1-.--.-. W L o n d y n i e wynsle.-Aono niedawno machinę i za pomocą którey kdnym koniera i iednym pogończykiera w pięciu godzinach abróźlzić można mórg ziemi, N arzędzii tego można użyć do każdey g Uby i robić niem brozdy według upodobania od i I d o 8 sali wcłąb i od 5 do 11 całi wszerz, Pod l'lfim16se (w Danii) upadł niedawno na polu balon, w postaci wyrosłego człowieka, w reundurze huzarskim, i z mieczem w prawey ręce. Nie mało się zmieszał lud wieyaki, widząc spusczaiącą się z obłoków tę groźną figurę. W Santa Cruz pewien 70-letni starzec rozkazał w testamencie Swoim dwom wr.uhop, ażeby pod utratą spadku, paihuwili go z tSITnpbrzem ustawy Konstytuiyiney Hiazpowskiey aa piersi-ch, i na kamieniu pomniczym te słowa wyryć kazał,: " T u jl , · ' u spoczywa wolnom,siny, który «obie. c i a c h K o n s t y t u c Y » s k o n a ł . Wyeła> y itdnego r-Azu podjazd przeciw powstańcom w H i s z p a n i i , nie mógł lub niechciał na nub uderzyć dla uitddautkn -

. . ,ttzewieew. ' Ko-gres Monarchów w Wiedniu ma nastąpić w imiesiątra W r z e ś n i u . Żegluga w Polsce.

(Z Gaz. Lwów.) Polacy nie tylko na lądzie, ale i na morzu »łynęli. Było to w owym czasie, kiedy kraku w nabiał do miast Hanzeatyckich, J a n z Kolna słynie iako doskonały itglarz. Znayduiąesię wełuiJble Duńakieyroku 1476 uprzedził Kolumba 2 odkryciem Ameryki. Wynalazł ciaśninę A ni a n i zitnai<; Labrad o r, i on może natchnął póź» iey K o l u m - ba II{ myślą, ie iescze więtey za morzemznayduśe się trałów. Jego można uwalać iako sprężynę tych niezliczonych odkryć, które ciągle po sobie następowały, tak wielki miały wpływ na oświecenie, »zbogaciły viu! BarIII wynisczor.ą E u r o p ę złotem nowego świata. - Nasz Arciszewski słynie W dzieiach żeglugi holłenderekity. Z prawdai. wem uczuciem wyrzjtujtmy tam wiadomość o tym ziomku, i przekonywamy się, że Polik do wszystkiego iest zdolny. - Roku 1627. zbiła Polek flotta Szwedów T a przy tey rozprawie zginął S t e r n s zy łd Admirał nic« p rzyi c i tisif.

A A A A (1 B WA lAB' 8' (3 Z £AN' lA E.A A A A Ag A. P . n'iey odpłsauy oznaymule nin' szem, iż w kontrakcie przedślubnym w dnia 30. z m. między W.Rozalia z TrzcińA . c h owdowiałą Małachowską, a" W, Joz; fem suluzvckim zawartym wsnń).

A T A.[A.T/iA. rn _ n&.. m a bl -' cr' bku /j now!onem został : }Ż, ,;:szystko CO rzY¥1c; małzonka przy xu. · · · .. JI-.w.e-goIiey;ma. przyszłość nabędz »Vj» 3 H« e ćma.

W P o z n a n i u dma 1- Mais IR21.

o l

KióL Pruski Śąd Ziemiański.

Oświadczenie sprzedania.

Na dniu 2. Czerwca r. b. o godzinie gtey zrana, maią bydź podług wyższego rozkazu dwa konie, które do służby woyskowey lcawaleryi zdatne nie są, na Wilhelm o wskim placu, publicznie na wyż podającego za gotową cenę sprzedane, dia tego życzącym sobie kupcom oświadcza. W Poznaniu dnia 28. Maia 1821W aiebytności Podpułkownika kommendem» iąeego Puiku tjgo Ułanów V.Srantz, Major,

Dodatek.

OB WIES CZE NIE.

Gościniec Zieleniec zwany pod miastem Swarzędzem na trakcie Warszawskim położony, do Sukcessorów Macieia ZiełtńsKiego należący z przynależącemi budynkami, rolami, na wniosek opieki na dalsze 3. lata od S Jana 1821. do S. Jana 1824. roku, publicznie więcey daiącemu w dzierżawę ma bydź wypusczony. Termin licytacyi na dzień 30. Czerwca r. b.,zrana o godzinie gtey przed Deputowanym Konsytiarzem Sądu Ziemiańskiego He b rima n n , w naszey Izbie Instrukcyiney wyznaczdłtĄrlZBNa1f, iStURlłAwy A£h\)l ¥zierżawie1Uwu mtalciąQyt2łe y .tutt\Y kDdtQhli rmdvliez gooł uy \\1anlD81y 1lthgi$tr -.

o:tax<p)wptly, p ZW1łiuse ycSbkllfć5 róW M£łlirtJl IIfu'tta1l11 ewini nwe£)fWYIOm ellatl), l IDa\1e z})U0yc. dl>nj k\\Ii)}J:l t.hmeg\b\l przedany bydź ma. TeWtlłn z'M ttewilUie&11a 26. Kwietnia igar.

na Klooiews . rhskP 1$ d iełni,ański. zrana o godzinie 9. przed DeputowanymKoneyliarzem Sądu Ziemiańskiego B r li k n er, w Izbie naszey Instrukcyiney wyznaczony Został, na który ochotę kupna maiących. wzywamy, a więcey daiący przyderzenia spodziewać się może, skoro żadna prawna niezaydzie przeszkoda, Poznań dnia 3. Maja Igsr.

Król. Pruski S$d Ziemiański.

OBWIESCZENIE.

Dobra wielki i mały Iłowiec wraz z folwarkiem Konstantynowo, Ur. Konstantego Starzyńskiego dziedziczne, plus licitand" na trzy po sobie następuiące lata to iest: od S. Jana r. b" aż do tegoż czasu 1824 roku zadzierzawionemi bydź maią,. W celu tym wyznaczyliśmy termin, ca dzień 23. Czerwca r, b.,o godzinie <;Key zrana przed Deputowanym Konsyliarzem SAdu naszego Ero mhoJz, w mi ey sit II posiedzeń naszych. Kondycve w Registraturze naszey przeyrzanemi bydź mogą. Ktoby atoli licytować zechciał, winien naypr?ód do rąk Deputowanego 500. Tal. iako kaucyą złożyć. W P o z D i n i u dnia 12. Maia 1821.

Rróle-wsko Praski Sąd Ziemiański.

OBWISECZENIE.

Dobra Usarzewo w Departamencie jRegencyi tuteyszey w Powiecie Sredzkim położone, na 3. lata od S. Jana r. b., do S. Jana 1824. roku publicznie więcey daiącemu wydzierżawione bydź" maią, termin licytacyi na dzień 13, Czerwca r. b., przed południem o godznie II. przed Deputowanym Konsyliarzem Sądu naszego Brukn e r w naszey Izbie instrukcyiney wyznaczony został, na który ochotę dzierżawienia maiących wzywamy. Każdy licytant Deputowanemu 500. J'ai, kaucyi złożyć winien, a inne warunki wRegistraturze naszey prztyrzane bydź maią. W Poznaniu dnia 17. Maia ig2i.

Królewsko Pruski Stjd Ziemiański.

OBWIESCZENIE.

Ur. Ur. Walentin i Jozefa z Pomór* skich B udzisze wscy małżonkowie, którzy w dniu 10. Luteco 18 A 9. roku w wsi SwoInie w związki małżeńskie z sobą weszli, i z których małżonek ttraz w Rawiczu, małżonka zaś w Podborowie w Powiec e Krobskim zamieszltaią, na wniosek przez ostatnią uczynioney i na przepisie . 392. Ty t. I. Części If Prawa Powszechnego ugruntowaney, wspólność dóbr małżeńską według teraźniejszych praw między niemi istnącą w skutek czynności sądowych z dnia 9. i 25 Września i8ao, roku i2go Kwietnia 1831. roku znieśli, przyczem iednak małżonek Ur. Budzisaewski dispozycyą nad dochodami maiątku małżonki swey sobie zastrzegł, o czem Publiczność uinieyszem się uwiadomią. Wschowa dnia 16. Kwietnia i8irKrólewsko Pruski Sąd Ziemiański.