KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1931 R.9 Nr3

Gaspar da Gama ma również zasługi na pol u geografji. Od niego pochodzą wiadomości o krajach leżących nad oceanem Ind-j"kim i ich produktach za wart p w "Roteiro" Alvaro Velho, zarówno jak i w liście Sel"lligi z r. 14\)9 lub uomniemanym liście Amerigo Ve3pu('ci'ego z r. 1;101, wiadomości, które za pośrednictwem licznych przedruków listów rozeszły się bardzo szeroko. Mateł'jałów do relacji Velho dostarczył Gaspar w czasie rocznej prawie podróży powrotnej wyprawy Vasco da Gamy, Sel"lligi otrzymał informacje od niego w Lizbonie we wrześniu 1499, autor listu zaś z r. 1501 (V ps puc ci ?) poznał Gaspara powracającego z Cabralem z Indyj na Przylądku Zielonym. \V ostatniem piśmie, które prawdopodobnie nie wyszło z pod pióra Vespucci'ego, ale mimo fałszywie przypisywanego mu autorstwa jest cennym i wiarogodnym, choć przez kopistów częściowo zniekształconym dokumentem, wspomniana jest (z opowiadall Gaspara i jego towarzyszy) i ziemia odkryta na Zachodzie tErazylja i porty Afryki wschodniej oraz Arabji (Hodeida, Dżidda) i Persji (Ormuz), dalej porty lndyj i Indochin, wreszcie wyspCejlon, Sumatra, Jawa' i l\Ioluki. Autol' listu wyraźnie pisze. że w wędrówkach swych dotarł Gaspar aż do .Malakki, zwiedził wyspę Cejlon, Smnatrę i różne okolice Indyj 53). Także w liście króla Emanuela do kardynała D. Jorge da Costa z 28 sierpnia Ho99 wymieniony jest Gaspar jako "dobry zna\na krajów nadbrzeżnych od Aleksandrji aż do nich i od IndTj do wnętrza lądu i Tartarji aż do Wielkiego Morza (M. Czarnego)" 51). Fragmenty geograficzne. zawarte w powyżej wspomniany eh relacjach i listach, godne zresztą bliższego zbadania 52), w drobnej tylko części zastąpić nam mogą zaginioną ł'elację Gaspara. Że pracę taką napisał, a rezultaty jej na mapie przedstawił, mamy na to dowody. Marcin \ValdseemuIler, wybitny geograf nie

50) Vignaud H., op. cit. s. 406; "... Guaspare (mi conto) che avea corso dal C/dro fino a una provincia che si domancla Molecca. la quale- sla situata aUa costa deI mare Indico". 51) Zob. wyżej przypisek 42.

52) Por. komentarz do listu z r. 1501 u Humboldta A., op. cit. V, s. 32 i nast.