GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1822.12.28 Nr104

Wielkiego

ZNAfiSKlEo.

Xiestwa

Nakładem Drukarni N adwomey W. B e c ker a i spółki. - Redaktor: AssessorRaabski.

II i

Nro, 104» - W Sobotę dnia 28. Grudnia 1822.

WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.

KRÓLESTWO POLSKIE.

Z JVarszawy dnia 22. Grudnia.

Przed kilką tygodniami w mieście Końskie w Woiewód: Sandomierskiem, piękna krowa Tyrolska wydawszy cielca, zaczęła okazywać znaki boleści, mocno się męczyła. co zniewoliło właściciela do przyzwania ieeza_cego bydło, przekonano się ii krowa musi ieszcze mieć drugie cieic" do wydania, gdy zaś sama niezdołała wydać, użyto instrumentów i wydobyto nieżywe zwierzątko wielkości K r e t a i maiące do ni-?go podobieństwo, ten potworek miał sierść na sobie, oraz w pysku dwaduże zęby. Krowa i cielec są zdrowe, a potworek zachowany w spirytusiew; Dziele perjodycznem Revue Enci* c l o p e d i q u e na miesiąc Październik r. b, wsporoinaią iż w Nowym Jorku Ameryce północ. Mechanik Jsak Jemning wynalazł fuzyą mogącą 10 do. ib razy wystrzelić za iednym naboiem, strzał po strzale nastąpić może* stosownie do nabicia w sekundzie lub w kilka sekund, wychwalając nadzwyczaj- wynalazcę; gdy tymczasem przed rokiem u pa» w Warszawie JP. Jordaki Kupareńkjo tuteyszy Obywatel, takąż bronił iuż doświadczenia okazywał. Przybyli 'do Warszawy dway Jndjanie" sztukmistrze , w tym rodzaiu daiąry widowiska iakiemi ich ziomek przed dworna laty zadziwiał i Dawfl Publipzńość Yv"arszawską. \a wielkim 'TeatrzeVPetersDurskim okazali powielekroć dowody swey nadzwyczayneyzrę . .

lmOWan1. w Wiedniu w r. 1698 naypierwszApubliczną Kawiarnię założył Polak nazwiskiem K u l c z y c ki, w roku zeszłym grano na tamecznym Teatrze Ko-nedjąi " Pierwsza Kawa w Wiedniu" w którey Kulczycki gra 1. rolę.

RZECZPOSPOLITA KRAKOWSKA.

Z Krakowa dnia 21. Grudnia.

N a trzynastern posiedzeniu seymowem, pomiędzy ważnieyszemi, w skutek powszechnych iyczeń izby prawod3wczey, wniesiony projekt od Senatu zastąpienia m i n e rwał i ów i o p ł a t s z kół l i c e a l n y c h, wnoszonych przez uczniów, z dochodów kraiowych w ilości zł. pol. 12,000, ifcdnomyślnie przyięto. Na czternastem posiedzeniu seymowóm, zniesiono większością głosów: Proiekt do prawa, zabraniający wieczystym dzierżawcom zaciągania długów na hipotekę, po pierwszy raz wniesiony do decyzyi izby. Względem proiektu do prawa o kopalniach, trwały długie dyskussye, i na żądanie większości izby, zostawiono go dalszey deliberacy!. N apktnastem posiedzeniu seymowem, wytoczyła się między inne mi sprawa przeciw trzem urzędnikom o nadużycia. Ieden z nich jednomyślnością uwolniony został od process u; drugi Jednomyślnością, trzeci większością głosów pod sąd naywyższy oddani. - Poczem zaraz, za postąpieniem wedle 141.

artykułu Statutu Organicznego, członkami Sądu N aywyższego z strony reprezentacyi narodowey, ogłoszeni zostali: JW. Pelix Grodzicki Marszałek Seymu; Deputowani: Piekarski wice-prezes apellacyi, Paszkowski Pranciszek, Mieroszewski Jan, Majeranowski Konstanty. - Wybór zaś czterech sędziów pokoiu na członków tegoż sądu, na iutio został odroczony.

AUSTRYA.

Z Wiednia dnia 17. Grudnia.

Podług naynowezych wiadomości z Werony dnia la. m. b. odiazd N. N. Cesarza i Cesarzowey do Wen e c y i ustanowiony był na dzień 14.; nazaiutrz puścić się miał N. Cesarz Rossyiaki tąż samą drogą. W Wen e c y i zabawić maią N. N. Cesarstwo do d. 2 2. Dzień Bożego Narodzenie przepędzą N. N. C < sarstwo w T r i e n c i e. W l n s z p r u - ku, stolicy T y r o l u , zatrzynuią eię przez 28- i ag. a doia 3. Stycznia powrócą do tuteyezey stolicy. - N. Cesarz Alexa n d e r powracając z Wen e c y i poiedzie tym eamym traktem aż do Lin z, a potem iadąc na Budwe i s, P i l s e n, I g ł a u i t. d. stanie w War-. BZ a w ie dnia 1 3. Stycznia (1. V. S.) Pod naczelnictwem JVV. Banna Hrabiego Ignacego Gyulay zgromadzona Stanowa Deputacya Królestw Kroacyi i Szlawonii miała szczęście złożyć w W e r o n i e dnia 2 8- Listopada podziękowanie swoiemu Monarsze i Królowi za wcielenie znowu do W ę. gier Kroacyi i kraiów nadbrzeżnych składaiących wprzódy obwodj Karl sta dzki i Piumancki. Ażeby wykonać to pełne czci poselstwo, zgromadzili się Deputowani do pałacu Guil a mo O r ti, z tamtąd w karetach dworskich udali się do pałacu zamieszkałego przez N. Pana, poprztdżani przez oddziały iazdy. Orszakowi temu towarzyszyła piesza świta Deputowanych. Deputacya była wprowadzoną przez JW. Hrabiego W rb na Wielkiego Podkumorzego i przyięta przez N. Pana siedzącego pod baldachimem w przytomności urzędników dworu i nadwornego Kanclerza państwa Xiqzecia M e t t e rni cha. Prezes Deputacyi i Bann Hrabia Gyulay wynurzył w mowie łacińskiey uczucia naygłębszego podziękowania i nieograniczoney uległości, którą uszczęśliwieni mieszkańcy obudwóch kraiów napełnieni byli ku zny. Powiedział między innerni: "Gdyby nam było wolno iść za podędem wdzięcznego uczucia, które wypłynęło z ł askawey osnowy naywyżezc-go rozporządzenia, zobaczyłbyś N. Panie u stóp Twoiego tronu nietylko bez różnicy stanu, płci i wiekii uszczęśliwionych łaską Twoią mieszkańcow, których wcielić raczyłeś do ich dawney oyczyzny pod wrodzone prawa, obyczaie i konstytucyą, ale cały naród przenikniony zapewnieniem szczęścia, źe podług słuszności i prawa rządzi nim naylepszy z Monarchów, który licząc sprawiedliwość pomiędzy pierwsze swoie Królewskie cnoty nigdy z iey drogi nie zboczył, ani przez uczucie potęgi, ani wteHy nawet, gdy zoaydował się w pomyślnych albo w przeciwnych koleiach losu; cały naród byłby się cisnął do tronu Twoiego Panie niosąc to zapewnienie, że każdy z nas dla przydłużenia tak drogich dni Twoich Panie chęjnieby iycie swoie poświęcił. Co za chwila, po tylu naszemu narodowemu istnieniu zagr<ł,żaiących niebezpieczeństwach, a odwróconych od głów naszych mądrością i mocą duszy Twoiey N. Panie, wiedzieć przywrócone dawne granice Królestwa w ich zupełuym obwodzie wspaniałą ręką W. C. MoŚci, gdzie znayduiąc się pod łsgodnym rządem piaw i miłości, całemu światu z uniesieniem ogłosić możemy, że W. C Mość we wszystkich epokach swoiego błogosławionego rządu przenikniony nayźywszą troskliwoŚcią o nasze dobro, byłeś dla nas nie Królem - ale oycem, a przez ową ostatnią łaskę dowiodłeś na nowo, iak wielce są w umyśle W. C Mości prawa i dawna Konstytucyą Królestwa pewnemi naywyższey opieki Twoiey P anie, tudzież wiadomo nam, iak mało zna dia nas granic Twoia troskliwość, dobroć i miłość. Wiecznie trwać będzie ten pomnik Twoiey Królewekiey wspaniałomyślności, N.

P anie! i owey oycowskiey dobroci, z którą

W. C. Mość panuiesz nad szczęśliwymi poddanymi tylu królestw i kraiów. Wyryty on będzie nie na marmurze, nie na łomnym kamieni u, który przemocą czasu zniszczony być m o że, ale w naszych wdzięcznych sercach gdzie go żaden przeciąg czasu zatrzeć nie zdo' ła. Dopóki gałązka oliwy pokoiu zielenieie się i zakwita, wspomnienie to będzie dla rrae pobudką do wspierania całemi naszemi siłami oycowskich zamiarów W. C. Mości; w czasach -zaś, gdzie będzie można pozyskaćwieńce wawrzynowe, będziemy się starać z umysłem żadnemi niebezpicczeństwy nie ugiętym dla W. C. Mości i Jego dostoynych następców wylorsywić wszelkie śmiałe i wielkie dzieł* godne ducha woiennego narodu i t. d.« Uczucia Deputowanych zmieniły się w zapał i w uniesienie, gdy Cesarz Jmć zapewniał Deputowanych i Stany deputowanemi zastapione w naydobrotliwszych wyrazach o ewoiey monarchiczney łasce, a co większa w następuiącey mowie, mianey także łacińskim ięzykiem: "Winszuię sobie, że zbliżył się czas ren w którym zaspokoić mogłem moie szczere £yczenia, a wam dać przez to nowy dowód iak utrzymanie waozey Konstytucyi iest sercu moiemu drogie. W waszem gronie postrzegam Deputowanych owych gmin, kraiowych, które zupełnie odpowiedziały moim, ku powszechnemu dobru zmkrzaiącym zamiarom a których zapewnicie o moiem udowolnieniu! Oznaymiycie waszym mocodawcom, ażeby pełni zaufania we mr.ie, iako o swoim oycu nie przestawali tego czynić, czego wymaga godność tron u, obrona królestwa i waszey Konstytucyi. T ó m przyczynicie się do zbliżenią owego czasu, w którym przywrócona i ugruntowana powszechna spokoyność pozwoli mi przybyć do waszego grona i o lem naradzić się z wami, czego wymaga dobro szczególnie drogiego nam Królestwa Węgierekiego ikr? ió * do niego wcielonych." Itrjyku "Niech żyie!" wyszła Deputacya ze Gali posłuchania, poczem zaprowadzona przez JW, Hrabiego Wurm brand Wielkiego Ochmistrza do N. Cesarzowćy i Królowey Jmci przyiętą była od niey z tronu, w przytomności Wielkiey Ochmistrzyni Hrabiny La z a piskie y i Dam pałacowych. W naatępuiąceVy mówię złożył Bann od Narodu Rr o a c ko - S zl a wo ń s ki e g o n a ygłębszy hołd ukochaney Monarchini, która w tych obudwóch kraiach zostawiła niewygasłe wspomnienie uezczęśliwiaiącey przytomności : "Nayłaskawsza Cesarzowo i Królowo!" "Wysłańcy Stanów kraiu dumnego z tego zapewnienia, że mu wolno nazywać WCMość Królową, zbliiaią się z naygłębszem uszanowaniem do Tronu Fwoiego Pani, by na iego stopniach złożyć uczucia nayczystszey wdzięczności. "

"Potęga zdarzeń świata mogła na nieiaki Czai oddzielić iednę część Kro acy i od możnego Państwa Austryackiego, lecz sercs iey mieszkańców nawet i pod obcym Rządem z niewzruszoną poddanczą miłością kuswoiemu wrodzonemu Wlaiiey, swoieinu uwielbionemu Cesarzowi i Królowi ciągłe zostały wierriemi. Chociaż niezmierzona mo-'archiczna etuanność naszego nayłaskawszego Monarchy wszystkie prowincyie Austryi równie uezczęśliwia, mimo tAgo że imię II y r y i z chwakbnetn wspomnieniem brzmi w oyczystych dzieiach, lest wszelako drogie Rr o aI o en ich wrodzone nazwisko i Król od ich poprzednich Władców pochodzący, a to nazwisko dobroć naylaskawsżtgo Monarchy dała iey iedney części, przez wspaniałomyślne połączenie rozdzbloney Kro acy i. " "Racz przyiąć łaskawie N. Ctsarzowoi Pani Deputowanych owego kraiu, w którym zostawiłaś wpomnienie uszczęśliwiaiącey obe, cności swoiey i pozwól u nóg swoich złożyć

10: 6snbie uczucia nieograniczoney wdzięczności' a oraz prOSIC naypokorniey o dalsze trwanie Twoiey pic-czołowitey monarchiczńey łaski." Cesarzowa Jmć temi słowy raczyła odpowiedzieć Deputacyi: "I mni*> także drogie iest wspomnienie pobytu w kraiu waszym; owe liczne dowody 00« łości, które tam odbierałam ciągle mi są obecnemu Miłości waszey z serca odpowiadam, ieelem uczestniczką uniesień Kro a c y i z powodu owego zdarzenia, którego owocem iest to poselstwo. Powiedźcie WPanowie to swoim Komittentom i bądźcie zapewnieni, że wam zupełnie sprzyiam." Po trzykroć z powsztchney radości krzyczano "Niech źyie, *'.a uniesienie Deputowanych dochodziło do naywyższego Stopnia tak przy końcu mowy Banna, iak i przy odpowiedzi Cesarzowey Jeytnośii. Poczem Deputowani w karetach dworskich tymże samym sposobem iak i wprzódy udali się na powrót do pałacu Orti. Wszystkich Deputowanych Epotkała ta najwyższa łaska, że siedzieli u iednego stołu z N. Cesarzem.

HISZPANIA.

Z nad granicy Hiszpańskiej d. 6. Grud.

z Perpignan donoszą pod d. 4. m. b. Ostatki Regencyi Urgelskrey przybyły tu z Prą d es dziś o godzinie 2. z południa wozową pocztą. Zapisana była do listy pocztowey w następuiącym porządku: Margrabia M atta-Florida; D.Jos.MosaRosalla, iego syn; Pan d e G is b er t, Minister; Pan. Bar. Ortaffa, Minister; D. Juan de Barriro, lekarz Króla Jmci; D. JuanBars i a, spowiednik. Regencya ta wysiadła na przedmieściu w domu zaiezdnym pod z ł o - tym lwem. Zaraz po przybyciu Margrabia Matta-Florida i Pan Ortaffa, odwie dziali Prefekta w wielkich ubiorach galowych; straż prezentowała broń przed nimb stwo -Hiszpanów wiary, mnichów i żołnierzy wszelkiego stopnia; nic pociesznieyszego me sprawia widoku, iak na nędznych szkapinach kawalerya wiary, bez botów i bez ostróg. Generał Mina ma główną, kwaterę, w Puyc e r d a; był on kilka razy na granicy, i słychać nawet, iź się widział z dowodzącym na tey stronie Generałem. Bandy zbieraiące się teraz na nowo poza doliną Aran i maiące wynosić aooo ludzi, pewno połowy tego niewynoszą, a męstwo ich tak im się przeniewierzyło, ii codziennie tuzinami uciekaią. W B o u rg - M a da m e odebrano pewną wiadomoić, iź załoga warowni U r g e l wyniosU się ztamtąd w nocy d. 30. Listopada, przyciśniona niedostatkiem żywności. Generał M i n a , iak słychać, zostawił iey do tego sposobność z miłosierdzia. Dwóch żołnierzy woyska wiary rozstrzelan o w P u y c e r d a, a piąciu innych ten sam 'los czekał. A -»VJ«i Generał Laguna wyiechał d. 6. z Tulu2y z kilka Oficerami sztabowymi dla obięcia dowództwa w N a war z e . Także oyciec Trapista poiechał do Nawarry.

AK Gb lA.

Z Londynu dnia 13. Grudnia.

Dnia 11. odprawił Król w B r i g h t o n tayną radę, na którey uchwalono zwołać Pdrlament na d. 4. Lutego.

Odebrane wczoray z P a ryż a wiadomości gloszą, iź Xiąźę W e 11 i n g t o n zabawi tam przez nieiaki czas w celu pogodzenia hieporozumień między Francyą i Hiszpanią, (Z Paryża donoszą pod d. 14. Grudnia, Że pobyt Xiccia W e 11 i n g t o n a przeciągnie się do' dni kilku, że w niedzielę następną miał być u Xiecia Montmorency nauczcie dyplomatyczney.

J077

F Ił. K N C T A.

Z Paryża dnia tf. Grudnia.

Dnia I I. prezydował Kiól w radzie od 1 s.

do i\. Po skończooem posiedzeniu odwiedzał Xiąźę Montmorency Xieda Well i n g t o n a . Dnia 1 a. dał Król prywatne posłuchanie Xiąźęeiu W e 11 i n g t o n o w i, który u niego pół godziny bawił, Agent Prefekta policyi wręczył dziś kaicgarzom spie książek, których im nie wolno przedawać; między; inne mi spotkał ten loe: "Zbiór autentycznych wiadomości o więźniu na wyspie S. H e 1 e n y; to samo dzieła W o it er» . R u s s a , D i d e r o t a i t. d , P a n O u v r a r d, Pełnomocnik Regencyi U rgelekiey, dziś tu przybył. Chociaż tylko krótko zabawił w W e r o n i e, to wszelako Regencya, którey jest także Podskarbim, znalazła sposobność, uprzedzić go do F r a ncyt. P»n L l o r e n t e, autor historyi inkwizycyi hiszpanekiey i innych dzieł historycznych, człowiek podeszłego wieku i zasłużony w liłerackim świecie, otrzymał rozkaz, ażeby w 24. godzinach opuścił P ary ż i wziął pzizporta do H isz pąri ii. Pan Constant i Adwokat iego Berville starali się usprawiedliwić list pierwszego do Podprefekta w Saum u r tą uwagą, iż f™V b*o obrażony Deputowany, wyze y stoi. niz ostatni, lako obrażony urzędnil't Kro!# Adwokat Billot rztkt na to: "N ie widzę wcale potrzeby zbiiać to po li t yc z n e k a c e r s t w o, które zasadza się na twierdzeniu, iż Deputowany Izby Francuzkiey pierwsze mieysce w konstytucyiney hierarchii zaymuie. Deputowany francuzki przykłada się do stanowienia praw w 430tey części. Według ducha karty Król iest p r a w d z i w y m R e p r e z e n t a n t e m narodu francuzkiego, przy którym znayduie się władza wykonawcza, stanowi oraz trzy gałęzi* władzy prawodawczey, którą współ