GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1824.03.03 Nr18

Wielkiego

Xiestwa

OZNAttSKIEGO

. 1i . .. . .. - n i i II . .....HIIM.. .. .. ... IIIlUlI

Nakładem Drukarni Nad worney W. Dek era i spółki. - Redaktor.' AssessorRaabski.

Nro. 18« W Srodę dnia 3. Marca

1324.

WIADOMOŚCI KRA 10 WE.

Z Berlina dnia 26. Lutego.

Dotychczasowy Rtferendaryusz przy wyi**yin Są<1zie Ziemiańskim Nowey Marchii J a n F r y d e ryk M o r i t z ustanowiony ieet Justyc-Komrnissarzem przy Sadzie Ziemiańskim w P i l e w W. Xiestwie Poznańskiem.

WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.

A U S T R Y A.

Z Wiednia dnia u. Lutego.

Za naywyżezem rozporządzeniem N. Ctearzowey Jmci iako naypierwszey opiekunki szlacheckiego ordtru Krzyża gwiaździstego obchodzono upłynionego piątku, to itst dnia 6. Lutego r. b. pamiątkę naywyższey założycielki tego orderu ś. p. Cesarzowóy E l e 0n o ry urodzoney Xiciniczki Mantuanskiey wraz z rocznicą wszystkich zmarłych członków tego doetoynego orderu. Nabożeństwo odprawiało się przr dpołudniem o godzipie iitey w C. K. zamkowym latn.yrn kościele, na którem była Ct-earzowa Jeymość, wszystkie rnieszkaiące tu Arcy - Xiezne i ArcyXiężniczki i mnoga ilość dam orderowych.

NIEMCY.

Z Darmstadt dnia 20. Lutego.

N asz Dziennik rządowy z dnia wczorayezego zawiera dodatkową uchwałę do prawa względem odpowiedzialności Ministrów i innych urzędników, podług którey kiedy zajdzie potrzeba uzupełniać liczbę sędziów, nsy. wvzszy sąd Appellacyiny z całey liety osób Trybunałów kraiowych na każdego eędzitgo dwóch Kandydatów ma mianować, z których oskarżony jednego może wyłączyć; a ieżtlł Z Christian dnia,. LuUgo.

Dziś odbyło się otwarcie seymu z e zwyfłą ,,* moczystoś.ią. Namiestnik Królewski, Hrabia S a n d e l e, miał imieniu Króla nastę. ? pU1ą.ą mowę: . "Prawo kardynalne, moc, którego dzisiay a Seym zwyczayny wezwani iesteście, * L idemu z was, Panowie, iego powinności i prawa określa.' Lud iedńak aAoKoyrroIT e

tego nie uczyni, los między nimi ma stanoWc pierwszeństwo,

Z Drezna dnia? Luteeo A cec > "ll * X A. TT. O «»« - uleg.

N*sza Akademia umiejętności pod ewuim niezmordowanym Rek.ocL, Marszałkiem dworu, Hrab. Bitzthum, wide korzy.tnych doznała oda.ian. 1 'm£: Matthai został pierwszym dozorcą wielkiey galleryi 0brazow, a Prof. H a r t m a n n doiywotnim Rektorem Akademii, który u A d doVd był Jednorocznym. Statuta nowe Akademii oddawna 1 1 J?I orzygotowane zapewne teraz niea-ługo SAute'k wezmą.

Lętrzney i szacunku zewnątrz, nie ale po Obowiązkach, iakie na Waewkłada, iak ra-1 JI · « e, po miłości oyczyzny .prawych uczuCiach reprezentantów swoich się spodziewa.

Wszakże wtenczas dopiero rządu swego dobroczynnych korzyści używać m o i e . S i e d y pomiędzy iey Deputowanymi i głów, pań! etwa, zupełna zgodność panować będzie. Pod ta, szczęśliwa wróżbą, daie Wam króle wskie'pozdrowienie i obieram p Z £ Waaze.

" Z wystawienia stanu państwa, które zaIT. nastąpi, przekonacie si, o zbawiennych Skutkach, iakie wypłynęły z zaufania, które przeszły seym połoiył w rządzie. Rolnictwo «ię polepszyło, a handel w dobrym utrzymał a tanie. Zakładanie dróg i gościńców, p o L o - żyżO I." j w C j e b dwoch pobratymsHchn,

& d 6 >. Skarbem tal «" ułamie .». bl)::( iz · '; , regularnie zawiadywano. « n.em» em potrzeby chwytać się "ropo!

s S? n n P r £ e Z b 3 " K P A Y < *' « , a powinOOSC nasza wzeledem D * * , ;; i - , , . ł, l v r h f ««pełnie na wj £ . * ł i A " , , Ar' Ł ł ó« "? » * >. » 8 « ! Idzie wier V traktatu społ " ° p o p r JI , l e II 'c »«zegc d T A " , " A " LI * * ' li o w l f e na a z a w z e m « U r - , "rll,,?ktO, . . " " ? i y te c " o i r, T' V" , " Z ak, ° r > C h po1 r * " " V l d e 8 o, , r II b - świad r::\' , A Z Z " A r A r " SW1ey/'.:., ITI lizr li e k . <f. , On1eCZnOSC1 srodków do tego celu prowadzący«h, które im

"A. b"w ° , a u an6uc y b e Z ,

" y ,r? IA&7 * 72 rAK

* ll"'" ?'" O *"y ,,*du,

" » « e y A«««

T:M ddala

. * / "li * " 1 '8 p oKoyrrYTII 3 T Y Aw ł « n i 1 1 1 * p r y II % , c , o S » o l « . > a NQ , a 5 II A " :Q; « ' O" stę człowiekowi udać, urza i ""'l Tul Tn """"",9 *,* $"»«**

A. łów"'" -ruńkfdo o.on "" A. * Z 8 ° d 1, , 0»4g"'eni» ostateczne e 1 li " " O . T -ł- - W e g o az, f' ś c i a . rgao1z e,

Z I "oTedz H8,aIIo*,C doSkOliA. ronno,

" " TeK y r* A **'< ** praWo " oawczą. lakową rownowace. uintna O"JI stawę wzaiemnóy u ,oś,i, zfur e s z e kardvnal, *. il r 3 W 0° li f

* U d , , ° , y 8Woim P TM " A A J " p , ° A

J 2 U w l I S klwe e swoiev st "O ? " ° y " , " " * « n e m i 7 s o r a U A y, 'A r II A po*> e ]I spAviedliwemi, zatwierdzał. Mu- · 1 l l A , T t l Z T A' "« " p ° TM A T .7; z . . ' z a ID k r II A , li .. T T y,,II; «ymu r. 1 g« 1: nuta

I A 'D'O d O ił" , ?" " " A" J " A K III " ifpowilości i notr r™ Po""ie p n,U IOo" O Tk « \ £' " * n,re. dow J ch . p"e" v a al * ". ",.

t J ""?'" k ° .

",e"r"CAro*o D 'byĆ nr zeT"? e wl mfw e s' Ą /\.

«

POAbII?T

,6St, a

S K

AV/ A a a

/\.

/\.

miały rząd wstrzymywać, w świadczeniu ludowi wszystkiego, czego nasz etan społeczny wymaga. "Między proiektowanemi odmianami ezczególniey ważną ieet w swych skutkach ta, która się tyczy artykułu 79. *) Potrzeba pogodzenia tego artykułu O artylułarni im i 3m ieet nader iasna; i dla tego wzywam Was, Panowie moi, temu przedmiotowi tę rozwagę poświęcić, która cechą być powinna reprezentantów w narodach uobyczaionych. Oby, jdy wzrok ewóy zapuścicie za nasz o brę b, jzlachetna myśl wzniosła umysły Wasze, i nad Waszemi radami i uchwałami czuwała. Wtenczas zapewne się przekonacie, źe węgielnym kamieniem potęgi konstytucyinych zgromadzeń iest sprawiedliwość i pomiarkowanie. Oaycie dowód tych pięknych cnót obywatelskich, a w końcu posiedzeń Waszych przekonanie, żeście pełniąc powinność Wa»zą, zyskali przychylność Monarchy i wdzięczność współobywateli, w nagrodę Waszych prac «clbu rzecie. "Doniesienie, które uczyniłem na ostatnim nadzwyczaynym eeymie wzglądem zamierzonego małżeńskiego z*iązku nu go syna z XięzniczKa, Józefiną Maxyrniliana Eugenią Le uc h te nbe rg, iuż się uskuteczniło; ślub odbył się w obeciości Stanów Szwedzkich i Deputowanych seymu N orwegekiego w dniu 19. Cztrwca r. z.

"Stosunki nasze ze wszystkiemi mocarstwami są przyjacielskie i ciągle uży warny korzyści

*) Stosownie do teto- artykułu, proiekt na trzt i l hezpośreduo po sobie nasiępuia,cych st-yinacn btz zmiany prz>ięty, zami' II . l s ę wprawo hl z zatwierdzenia krófcwsk u. Dwa z.i> obok wwnitniotie fcrtyftuły, tyczą; sHj t tg o, ze N o r we g i a jest .iinarchią dj.H dziczną, a Kiól ma właiij.ę_ wykotiawcząneutralności i pokeiu. U siłowania moie zmie» rzaią do utrzymania onych."

WŁOCHY.

Dnia 13. Lutego.

Oyciec S. przychodzi coraz bardziey do zdrowia. Dnia 9. m. b. dał posłuchanie Deputacyi miasta i Kapituły M a t e l i c a, która mu winszowała wstąpienia na tron. Xiąźę Carignan przybył dnia 7. do Tur y n u i w y ic chał zaraz do Flor e n c y i. Od »i tl u lat nie mieliśmy tu tak tęgich mrozów, iak tego roku. Góry nasze okryte Śniegiem, wiatr dmie od wielu dni z północy, a termometr stał onegday na l grad. pod punktem marznięcia I Tern się wszelako możem pocieszać, że gdzieindziey itszcze większe pauuiązimna; w Paryżu np. dnia 19. Stycznia było zimna trzy stopnie, a w W i ed n i u ku końcowi Stycznia około 16. Kościół, który Król N eapolitańeki S. Franciszkowi de Paula, z wdzięczności za zachowanie tronu iego, ślubował wystawić, podnosi się szybko w N e a p o l u; pyszne słupy marmurowe, któremi itst upiękniony, 8(0!% i uź, i teraz robią koło kopuły. D zieło to czynić będzie zaszczyt swemu mistrzowi, budo«* i.iczemu B i a n c h i, i dowiedzie spółcz.esnym, d> iak wysokitgo stopnia wzniosły się sztuki podziśdzitń we W ł o s z e c h ' W V oghe ra ( Piemo n t) dnia 4. Lute» go 56 minut po godzinie lotey dało się czuć trzęsienie ziemi, tr* aiąc ciągle przez 4 minuty. Wsz\scy mieszkamy powybiegali z domu na otwarte pole. Lękano się nieszczęść w pobliskiey wsi M a d e s s i n e , z>ąd wielki krzyk dał się słyszeć. Wiadomość ta odeszła o godzi' it 7mey ranney, powietrze było griibr, wi (r dął mocny. Liet z Jerozolimy dnia 21. Października donosi, iż tam zaraz po nadeyśriu wiadomości o śmierci Papieża P i u s a V I I odpr. whmo uroczyste żałobne nabożeństwo W niaiiszyrb' narodów przytomne były z witlką pobożnością temu rjJigiynefHu < brzędowi, na którym mowę pogrzebowa w ięzyku arabskim powiedziano. Podługjiolów z Ankony dnia g. Lutego, 23 pe w nia Powsztt bna gazeta: ii Lord E y r o o przybył do Misso Jungi z bronią i amuoicyą, i ie dnia 2{j. Stytznia 5lysi"'cztiy łorpus Greków ciągnął przeciw A r t a , a drugi korpus, który postępował przeciw Sa Jonie, zbił oddział armii tureckiey.

F a A N c Y JI.

Z Paryża dnie 21. Lutego.

Król dawał wczoray posłuchanie kilku frepffłfrntom zgromadzf JI obiortzych. Xiążę D o u de a u vi 11 e, Minister poczt, wyiechał wczoray do departamentu M a r n y bko Prezydent tamecznego zgromadzenia Wyborowego.

Wkrótce wyidą pamiętniki Margrabi la F a y e t t a, których z wjelką ciekawością wygiądaią. Goniec Angielski pIsze Dziennik ROzPraw - Mory zdaie się do żadnego więiey nie nab'Z'c zdania i powodować iaKtern iś osobliwszftni ukośnemi wyobrażeniami, mówi dziś o wyroku Króla Hiszpańskiego względem wolnego handlu do A m e ryk i w tonie naszych dzienników liberalnych. Powtarza o n, co one tak często powtarzały, iź H i s z p a n i a udziela zezwolenia, gdzie diecie ma do zezwalania, i gdzie sobie kaidy pozwalał bez pytania eięj ia * gdyby H i - s z p a n i a nie miała iuź żadnych posiadłości « A m e r y c e, iak gdyby się osady w woynie domowey nie wyniszczały, lecz p»jrządny rząd się u nich ustalił. Ozienniki oppozycyi nie przestaią głosić, Ji F r a n c y ą przyciska do upadku ciężar pożyczek. Prawda, i£ dług nasz wynosi J97 millionów rent, z,których 63 milliony

20C

starsze są iak restaurseya, i pochodzą z jawnych długów PL -ńetwa. Sto-trzy dziiśii millionów utworzono, aby upł.cić zaliglośu rtwolucyyi i jal2twić ioszta, kioryih. nam owe eto dni narobiły. Cztery milliony pochodzą z woyny hiezpańsiiey i z pomiędzy 197 millionów te są it-dyne, kżóre na rząd Kiola Spadają.

Pan K ó c h l i n wysiedział swoią karę.

Deputacya Elzaczyk6tv podała mu kc"'orę 0bywattiską nazaiutrz po wyiściu z więzienia. Obrońcy iego, Panu P a r t h e, podarowała złoty kubek z napistm dnia obrony przed eąd( rn. Minister Sprawiedliwości wydał był do Królewskich Prokuratorów z powdu »yborów pismo okólne, w któiem wyrażono między ionerni: "Rząd na to lylto mianuie urzędników, ażeby mu służyli i wspierali tęga za * miary. U rzę dnik nie czyniący Rządowi ueług, których spodziewa! o się po nim, sam dobrowolnie zrywa zawarta, z nim ugodę. Xo czyniąc okazuie wyraźnie, iak gdyby pro> sił o uwolnienie, a Bzaxl przeciw podobnemu Urzędnikowi wywiąsał się z wezeHich obowiązków. Staraycie się Mości Panowie, prawdy te wpoić w umysły wszystkich swoich podrzędnych. Powiedźcie im, że od nich żądam sjczerego, czynnego i istotnego wsparcia. Włóżcie 2a. nich obowiązek roztropnego i iednozgodnego postępowania. Nie chcieycie WPaiiowie, dochodzić przyezńy, dla czego różnią się w głosach rojaliści; nayJepszy miałyby skutek, gdyby nadzieię zostawiono przy oppozytyi. Oznaymcie 'waszym podrzędnym, że na każde ich kroki Uważać będziecie i wypełniajcie to przyrzeczenie. **

Pan G a 11 o i s, który się dał poznać przez wyciąg z dzieła X. L lor e n t e o Inkwiaycyi, zapowiedział w tych dniach pisemko: "Opinion de Mr. Vicomte de Chateaubriand sur les elections (zdanie Hrabiego Chatęa u b r i a n d o wyborach), * K torem chciał żna. Partya ich niezmordowana hu w swy<Ł wystawić dawnieyjze opinie Mi-.btra lego zabiegach, i czasc rn !fU/o III i owdaie słysz*« zgledern wyborów. Ale ten zamiar raptu- m o ż n a, iakbp rzt cz urządzili, gi'vby im się r.ie zniweczonym został. Bo gdy oc?eki- McbIo, większość pozyskać w Izbie Deputowano doniesienia o wyiś:iu zapowirdzianego wanyth. Pan B o u r d o i i n a y e zaiąlby pisma, umieścił Dziennik KonstytUCJOtiista mieysce Pana V i 11 e l e , P. M a r c h a n g y w <y cli d liacli oświadczenie Pana G a 110 i» , zostałby Ministrem sprawiedliwości, P. V a uw klarem zdaiąc sprawę z rozmowy z P. b I a n c spraw wewnętrznych, P. H y d e d% Cii 3i e a u b ri a n d, w kreuch i naciąganych N e u v i i l e Ministnm marynarki, Marszafraztsach dał nam zrozumieć, że na obiecane łek V i c t o r Ministrem woyny, Pan V ipisino r+& marny ini czekać. Zaniedbanie t r o i ł e ś AL spraw wewnętrznyi h» a Xiąźe nieznacznych iakichś fortpalności, które się B I a c a S M. domu Królewskiego. Zawiadyprzed drukiem powinny zachować, miało ten wanie oświeceniem publicznem dostałoby się płód udusć itszcze przed wyiśtiem na świat. Panu de Lalot. IJC cz to rozdawanie roi Dziennik itdnakźe Mjnintrowski zv,tócił «3 nie dowodzi jeszcze, ie się sztuka w 6<me» owo pismo Pana G. swoię uwagę. II Powia- rzeczy tak wystawi. Jest to rozporządzenie, da, ie oświadczenie P. Ci. w Konstytucyo- które sobie partya antyministrowsfca ułożył». niście donr sło nam o iego odwiedzinach u Ale spodziewać się należy, ie Ministrowie Ministra.' Wszystko co o tćy rozmowie wie- nie ulegną ciosowi; lecz, iak dotąd szczęślitny, iest, ie Minieier Panu G. nie dał za- wie wszystkie attaki wytrzymali, lak i na przy- J doego zlecenia do robienia porównań jakich; szłość wszelkie prztłamać potrafią trudności, i żeby go P. G. nie był też przyiął. Ze nie- które im widocznie grozą, tyłljo Minister nie żądał, aby P. G. swe piamo> od druku cofnął, ale owszem oświadczył m u, że ust szczerym przybcitl<-rn wnlności druku, a gi!y się ani dzieł s*o>ch ani zdań we względzie polityki nie Z3pierał, nie chce więc bynaymniey być na przeszkodzie ich rozgłaszaniu, nawet gdyby takowe przeciw niemu samemu użyte być miało. "Zresztą całe to zdarzenie uważać można za ustęp czyli epizodę rozmaitych przygotowań do nowych wyborów, które dla wielkich planów Ministrowskiih tą rażą być mussą wsżnieyeze niż dawnićy. Jest to krok bardzo ważny 5 bo ieżeli się uda Ministrom, można ich za niewzruszonych uważać na swych posadach, Ale walkę zaciętą odbyć będą musieli. Pan

V i 11 e l e osobliwie zaciętych zdaie się mieć przeciwników w PP. de Lalot 1 Labourdonnaye; którzy, że się na listę Kandydatów, a nawet w grono deputowa.

njsii dostaną, o tern prawie wątpić nie ma

Z Perpignan dtlid jJ. LutePO, Przybyła dnia 6. m. b. do Barcelon w poczta przywiozła wiadomość o wzięciu fregatt y hiszpińskiey E e t r e 11 a przez AngHkow. Znajdowało się na niey półtora miliiona piastrów. Mniemają, ii Anglicy che* eię tym sposobem zasłonić względem summ pożyczonych rządowi konstytucyjnemu.;

HISZPANIA.

Z Madrytu d. U. Lutego.

Dowodzący wNawarra Generał d'E«p a g n e upoważniony iest od Króla, wydawać wyroki przeciw uwięzionym w tey prowincyi woyskowym.

Podług listów z Walencyi przyszło w S a n - F e J i x e do krwawych utarczek, Woysko Merinosa idzie do ValJadolid; zostanie ono awiniętćm, równie iak woj sko, którem B e s s i e r e e dowodził. » ł u i b Y .

Oficerowie byłćy milicyi narodowcy, którzy się ieszcze na wyspie L e o n znaydowali, ode brali rozkaz, aby ią w krótkim czaeie opuścili. Wyrokiem z dnia i. ta. b. zatwierdził Król zawartą między Hrab. d'Ofalia i Margr. Talaru umowę względem zobopólnego Wynagrodzenia zdobyczy.

Powbdaią trraz za rzecz pewną, ii za pośrednictwem Generała D o w n i e stanęła między naszym a angielskim rządem umowa, w skutek które y ten ostatni dostawi H i s z p ani i aż do portów hiszpańskich 12000 katolickich żołnierzy irlandzkich, ze wszystkiem oporządzonych, za umówioną cenę 30 funt. Ster!. za każdego człowieka.

W S a n - J a g o zupełnie przywrócona epokoyność, to samo w Korunnie. Ow Gubernator nie umarł z przelęknienia, lecz trefun kie m paraliż go tego samt go dnia ruszył. Patryarcha Indyieki (W. Jałrnużnik Króla), Arc y b isku p« W a l e n c y i 1 T a r r a g o n y , i wielu Biskupów, podali Królowi adres, V którym - lecz iak się zdaie bezskutecznie - o przywrócenie inkwizycyi upraszaią. Wyrazili oni w nim: "Królu! cały nalo d chce inkwizycyi; koś<.ioł i lud żądaią iey z uitlbitn krzykiem. Nieprzyjaciele W. K. Mci wiedzą zbyt dobrze, iż ona tylko itet wstanie zi iweczyć ich układy, i dla tego staraią etę zykać na czasie, i udaią witlorakie prat szkody, aby od siebie śmiertelny cios odwrócić. Tymczasem sekty pracuią nie»morfowan te, i uodkopuią iuż budowę towarzyską. Buntownicze i bezbożne książki, Sprosse malowania i ryciny zalewają Króle» Btwo. i wciąż ieszcze wychowanie młodzieży powierzona iest szkodliwym oeob'im. Rozwiózł: przemswbią z etr.is«ną zuchwałością, robią »« (. [mnikne. i rozgłaszają jawnie swe u n d t . A tak ledwie co przyciśniona , niezniweczona całkiem rewolucy», pnie siej w cichości wzrastaiąc straszliwie, i wybuchnie na nowo, gdy żaden ludzki środek nie będzie iey mógł więcey poskromić! Proszący, Królu! przewiduią wielkie burze, zagrażające W K Mci i kościołowi, i iako pierwsi stróże w I z r a e l u powołani są, dawać pierwsze znaki trwogi i t. d. Listy z Lizbony dnia 4. donoszą, iż tam uzbraiaią wyprawę do Brazylii. Lord B e r e e f o r d dowodzić będzie woyskiem.

J2000 ludzi mocnem.

Niedawno na walkę byków wystąpiły takie dwie niewiasty na koniach z włóczniami prze» ci w tym roziuezonyrn zwierzętom. Jtdna z nich, nie umieiąca dobrze siedzieć na koniu, spadła z niego i została od byka straszliwie przebodzoną. Także ieden z szermierzy miał to nieszczęście; byk dziki porwawszy go na rogi przerzucił go tak wysoko nad sobą» iżby tego ledwie słoń swą trąbą dokazał. Z prowincyi mało mamy wiadomości; przypisuią to niektórzy b an do m, narastuią-, cym główne gościńce, a nawet zaglądającym zuchwale w bramy stolicy. - Uznanie 34 miilionów robi wrażenie; niektórzy nie chcą wierzyć, iżby woysko wiary mogło było tyle kosztować, kiedy» heztory hiszpańskie tak znaczne złożyły ofiary. Zapuszczają się oni tak daleko iv iwem szaleństwie, że nawet twierdzą, iż F r a n c ya w zakład długu zatrzymuje hiszpańskich itńców wojennych. Z G i b r a l t a r u d o n o s z ą, że mni c h hi» ezpański nazwiskiem N e b o t , niegdyś dowódca bandy w Królestwie Walencyi» wsiadł na okręt ze znacznym ładunkiem broni j arnu>icyi, w zamiarze powrócenia do owóy prowincyi. (?) Guceta z d. 7. zawiera obszerny artykuł.

wymi'rzony przeciw dziennikom engitlskim» piszącym za niepodległością południowej Ameryki.