GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1825.07.09 Nr55

Wielklego

POZNAlęstwa

I E G O.

Nakładem DrukarniNadworneyW. DeI: era i spółki.

Nr o. 55.

W Sobotę

Wiadomości kraiowe.

Z Berlina dnia 5, Lipca.

Jego Królewiczoska Mość W. Xiaze Mełlenburg- Strelic przybył tu z N eustrelic i iuź odiechał do Dessawy. JW. Hrabia Bernstorff, rzeczywisty Tayny Minister Staau i gabinetowy, wyiechał do Ems.

Wiadomości zagraniczne.

Królestwo Polskie, Z Warszawy dnia 3. Lipca.

N. Pan raczył JP. Antoniego Borakowskiego mianować Wice · Konsulem w Gdańsku.

Redaktor: AssessorRaahski.

dnia 9. Lipca

1825.

Dnia 16. b. m. N. Pan przeiezdźaia_c W peWrocie swym z Warszawy do Petersburgi przez miasto Kałwaryą" w domu KommissArAi Obwodowego, iako przygotowanym na Swoie przyięcie, raczył nayłaskawiey zabawić przez parę godzin. Licznie zebrane Obywatelstwo z Obwodu, . Duchowieństwo, Urzędnicy, ora5I Mieszkańcy miasta, mieli szczęście oglądać i witać Nayłaskawszego Monarchę, składaiąc Mu naygtębsjy hołd uszanowania. N. Pan dowiedziawszy się, ze Gospodyni domu, małżonka Kommissarza Obwodowego, iest bardzo słabą" raczył nayprzód posiać Swego N adwornego Doktora Barona ViIje, a następnie Ten pełen dobroci i łaskawości Monarcha Sam udał się do elioróy, która, pociesAaiaAc w czułych wyrazach, obdarzył pięknym iermoarem. Lekarzowi zaś obwodowemu, trudniącemu się iey kuracya" zalecić raczył czułe około iey zdrowia i nadal staranie. J O. Xia,źę Namiestnik Królewski, wyiechał z Warszawy dla zwiedzenia kilku Województw. bowski, wyiechał do Petersburga; tamże wyjechali lub wkrótce wyieźdżaiąUrzędniey kancellaryi Sekr. Stanu. Kościół S. Alexandra, pomnik wdzięczności, przeznaczony na kościół dla parafii U iazdowskiey, iuź zewnątrz i wewnątrz ukończony został. Budowniczy Generalny Rządowy, W. JP. Aigner, złoiył klucz JO. Xiąźęciu N amiestnikowi Kroi., który go wręczył Proboszczowi tey parafii, W. JX. Fałkowskiemu, Kanonikowi Warszaw., Rektorowi instytutu głuchoniemych. . W zeszły wtorek, w kościele XX. August ysnów, dwie żydówki przyjęły chrzest święty. Otrzymały imiona, Anna Maryanna i Franciszka Aloiza. Obrzęd chrztu św. dopełnił JX. Poźniak, Kapelan szpitala św. Ducha.

Rodzicami chrzestnemi być raczyli: J O. Xiąię Maxymilian Jabłonowski, z XX. Sanguszków Zielonkową, i JW. Franc. Grabouski, Woiewoda, z Xięźną Martą Radziwiłłowa.

Dla zachowania wszelkiey przyzwoitości, mieysca do kąpania w Wiśle zostały odosobnione i oznaczone dla kobiet chorągiewkami białemi, a dla mężczyzn chorągiewkami czerlronerni z białym kolorem. Doszła tu z Berlina smutna wiadomość, że do tamecznych Lekarzów dla poratowania zdrowia przybyły JW. Piotr Wulfers, były Prezes Izby Adm., Kawaler Orderu Sgo Stanisława I I. Klassy, dnia 2. b. m. rozstał się z tym światem. Niedawno we wsi Jastrzębney, Woiew. Augustowskiem, urodziła kobieta czworo dziatek w przeciągu kilku godzin, 2ch synów i dwoie córek; z tych dwoie po urodzeniu umarło, a dwoie źyie; są czerstwe i dość spore. Matka także dosyć iest zdrową.

Niemcy.

Z Lipska dnia 30. Czerwca.

Dzisiay rano o godzinie 9. przybyli tu Jego Krolewiczoska Mość Następca tronu Pruskiego i J ey Krolewiczoska Mość Dostoyna Jego Małżonka, i stanęli w hotelu Saskim. Wieczorem dnia poprzedzanego przybyli tu Jego Krolewiczoska Mość Xiążę Jan Saski z Małżonką, Xiężniczką Amalią.

Z nad Menu dnia 1. Lipca.

N. Królowa N iderlandzka wyjechała dnia 27. Czerwca z Kassel do Hollandyi.

JJ. Królewicz. MM. Xiąię i Xięźna Fryderykostwo Niderlandzcy przyiechali dnia 23. z. m. do Kassel. Dziś przeieżdżaią przez Frankfort do Wiesbaden, zkąd udidzą się przez Rheinga u do Niderlandów. J J. Król. 11 M. Xiąźę Fryderyk Pruski z Małżonką powrócili dni3 27. z. rn. do Dysseldoriu, gdzie przyirnowani byli z nayźywszym zapałem mieszkańców. Niektórzy patryotycznie myślący mieszkańcy Moguncyi zawięzuią towarzystwo, w celu otworzenia wyrobom nowego źródła zarobkowego 1 ożywienia przemysłu mieyskiego. Członkowie tego znayeelnieyszych mieszczan złożonego towarzystwa, zaliczą wspólnie kapitał na zakupowanie rozmaitych naywybornieyszych płodów, które przez Reńsko-Zachodnioindyiską kompanią w Elberfeld do Ameryki wysyłać będą.

Niderlandy.

h Bruxeili duła 4%. Czerwca. N. Królowa stanie tu dnia 30. m hI-----.

Wyszedł iuż program uroczystego przyjmowania JJ. Królewicz. MM. Xiąźęcia Frydery- . ka i Dostoyney J ego Małżonki. Generalni Kommendanci prowincyi Leodyurn i Limburg wyiadą aż do granicy na spotkanie NN. Podróżnych. Magistraty wszystkich miast, przez które przeieźdźać będą, przyimować Ich będą w pewney od miasta odległości. W Leodyurn i Loewen woysko czynić będzie honory. W Leodyurn, gdzie zanocują, zaciągnie przed ich pomieszkanie warta z 60 ludzi, pod dowództwem Kapitana, Porucznika! Podporucznika. W dzień wiazdu do Bruxeili powitaią Ich przed miastem Gubernator, Kommendan t i Magistrat; batalion piechoty i szwadron iazdy stać będą przy bramie, Wiazd do miasta ogłoszony będzie 21 wystrzałem z dział i biciem w dzwony. Całe woysko załogi 6tać będzie szpalerem na ulicach, któremi NN. Kroiewicostwo przeieżdżać będą, a potem przeciągnie na dziedzińcu zamkowym. Na wieczór miasto będzie oświecone. F e s t y n y tak są u r z ą d z o n e . D n i a 5. L i p c a , w dniu przybycia, sprawia miasto wielki fe 7. wielka prezentacya; dla panów zrana, dla dam na wieczór. Unia 8- wielki obiad na dworze w pałacu Laeken; dnia 9. wieika galla w domu widowiskowym; dnia io. znowu wielki obiad w pałacu Laeken; dnia I..I,. bal i łvieczerza w salach oranźeryi w pałacu Laeken; dnia 12. wypoczynek; dnia 13: wielki bal i wieczerza w ratuszu kosztem mIasta, a dnia 14. wielkie święto ludu, takie kosztem miasta, po obiedzie bezpłatny teatr a wieczorem oświecenie zieloney alei. Król J mć rozkazał pod dniem 14. m. b. założenie przygotowuiącego instytutu naukowego przy iednym z uniwersytetów w prowincyach południowych państwa d!a rzyms ?-katolickiey młodzieży, chcącey SIę teologII poświęcać Instytut ten ma się nazywać: Collegium Philosopldcum,

A u s t 2 Y a.

Z W i e d n i a dnia 29. Czerwca.

Posłowie Sardyński i Badeński przy dworze tuteyszyrn, tudzież Radzca Nadworny Genz, powrócili tu z Medyolanu. Poseł Hzszpański poiechał z Medyolanu za urlopem do Madrytu. Posłowie pierwszych mocarstw bawią ieszcze w Medyolanie i zdaiąsięchcieć wyie hać za Xiaieciem Metternichem, który tu dnia 5. Lipca przez Ischl (w wyższey AuBtryi, na granicy tyrolskiey, raiem ustry ckim nazwane) powróci. O tym czaSIe także NN. Cesarstwo z Medyolanu z powroit.ru do Wiedna wyiadą.

Gazeta Bawarska donosi, iż I2tysiączny korpus woyska austryackiego wraz z dotychczasowa główna, kwaterą, armii, opuści kray Neapolitański. Woysko to pociągnie trzema oddziałami tak iż ruszywszy z N eapolitań, , .

ekiego dnia a. Lipca, do dnia 3. WrzesnIa znaydować się będzie za rzeką Po. Zresztą woysko tosklada sięzpułku huzarów Frimonta dwóch pułków piechoty Lichtensteina i 1 Alberta Giulay, batalionów grenadyerskich Jurissuha i Mistruzzego, gogo i logo batalionów piechoty Cesarza Alexandra i Hillera, z Feldmarszałkiem-Porucznikiem Xiążęciem Hessen-Homburg, Generałami - Majorami Geppert, Sohienbofen i Georgii. Reszta stojącego w Królestwie N eapolitańskiem woyska

Austryackiego pozostanie tam do roku l sy. pod dowództwem Feldmarszałka-PorucznIka Barona Lederer, stosownie do wyraźnego żądania Króla Jmci Oboiey Sycylii, i utrzymywane będzie kosztem skarbu iego. Posłaniec Siedmiogrodzki Z dnia 4-JCzerwca donosi: Oyczyzna nasza ma w tey chwili zaszczyt być zwiedzaną od Xiąźęcia Beja (wtorego syna Króla Portugalskiego). Xiąię ten przyimowany iest wszędzie od ładz z. pr y należną czcią i ogląda wszystkIe osobhwoSCI oyczyzny naszey, mianowicie kopalnie i saliny.j

Włochy.

Z dnia 21. Czerwca.

Gazeta Medyolańska w obszernym ar.tykule zbiia rozsiane przez gazety francuskIe - Dziennik Rozpraw, Konstytucyonistę t. d: -wieści o kongresie iakirnś, o ktoryrn SIę nIkomu nieśniło. W gazetach Włoskich czytamy następuiące wiadomości: "List z Korfu potwierdza wzięcie Nawaryna przez Turków za kapitulacyą, ?Odaie oraz, iż flotta grecka na wodach CerIgo spaliła pięć tureckich okrętów w ienny h. - Reszyd Basza nacierał podwakroc z wscIek ością naMesalongę, lecz został odpartym z wIelką po obu stronach stratą. Turecko - egipska armia powiększa się codziennie ; wkrótce zayść musi coś stanowczego. - Tymczasowy rząd Grecki mianował Prezydenta rady wykooawczey, Konduryottego, naczelnym wodze wszystkich korpusów woyska w PeloponezIe z prawem wykonywania całey władzy Rady wykonawczey we względzie pomienionych, korpusów i krążącey przed ciaśniną Koryntską dywizyi. Rząd zaś zobowięzuie się dostarczać pieniędzy na żołd i utrzymanie woyska lą owego i morskiego. Jeżeliby skarb na to nIewystarczył, upoważniony iest Conduriotti do zacienienia pożyczki na iey rachunek. Gdy po ostamiey rozprawie rnorskiey bita flotta nieprzyjacielska uciekała ku Modon I Coron stoiąca przy wyspach mądrości flotylla , .

grecka-z lociu okrętów, uderzyła na nIę, rozproszyła ią i puściła się za nią w pogoń.

F 2 a n c y a.

Z P a ry ż a dnia 28. Czerwca.

Dnia 24* m. b. Król, Xiąźęta i Xiężniczki guawcze Xiążęciu Wołkońskiemu, natlzwyczaynemu Posłowi N. Cesarza Rossyiskiego, Xiazeciu N orthumherland, nadzwyczaynerou Posłowi N. Króla Angielskiego, i Hrabi Ló· wenhjelra, nadzwyczay nemu Posłowi N. Kroli Szwedzkiego.

Spodziewany tu iest Xiążę Salerno, brat Króla N eapolitańskiego, który iuź przybył do LUfidunu.

Monitor zawiera teraz prawo względem składania zboża obcego. Od dnia i. Września odbierane będzie obce zboże pod klucz celny. Na pry walne m posłuchaniu, które miał Burmistrz miasta Strasburga u Króla, powiedział Monarcha do niego: "Oświadcz W Pan moim dobrymStrasburczanom, że ich mocno kocham i ze dobr)in ich chęciom sprawiedliwość oddaię." Pismo czasowe: Przyiaciel Religii i Króla, zawiera następujące doniesienie: "Serdeczne składamy podzięki czcigodnemu mężowa, za przysłana nam z Rzymu kosztowna pamiątkę. Odebraliśmy relikwie z poświadczeniem urzędowem. Puszka zawiera w sobie kawałki z sukienki S Ignacego Loyoli; płótno, zmaczane we krwi S. Franciszka Xawerego; kawałek szmaty, w którą, głowa Ludwika S. była obwinięta, i inne kosztowne świętości. " Gazety Ouotidienne i Gazette wywieraią nowe złorzeczenia na Greków, lubo zarazem głoszą się być chrześciańskicmi prawemi dziennikami. "Gdzieżmy to iesteśmy?", wykrzyknie na to inny dziennik, Sternik. "Zyiemyito w Paryżu, czy w CarogrodzieP Godziż się, ażeby w iQtym wieku którykolwiek dziennik stolicy mógł pisać tak obszerny artykuł za prawością Turków przeciw powstaniu Greków! Sądzicby należało, iż podobne piśmidła wypłynęły z pIIIra Kapudana Baszy, przypuściwszy, iż pisać umie. - Cóż upoważnia Gazettę, nazywać Greków Jakobinami? N ic innego iak to, że Canaris, podobnie iak Maratj czerwoną czapkę na głowie nosi." Przez Liworno odbieramy potwierdzoną, wiadomość, iż flotta egipska w odnodze morskiey Modon prawie doszczętnie została zburzoną przez brandery greckie. Turcy stracili 35 okrętów woiennych i PIZewozowych« Po

twierdza sJę oraz i wiadomość o wzięciu N awaryna przez Turków. _ Włoski śpiewak i gitarzysta Legnari, wielkie tu odbiera pochwały (a ow tęgi wirtuoza gitarowy Plessner odebrał wielkie pochwały w Potsdamie z łaski jakiegoś H. M., który mu kosztem tarneczney Publiczności niesłychanie zakadził w ostatniey gazecie Spenera.) Gwiazda donosi, iż Generał la Serna był dnia 19. rn b. w Bajonie i zamyślał wyjechać nazaiutrz do Hiszpanii. Porobiono tu zakłady, iż Generał ten w ro dni po swem przybyciu do Madrytu, przed sąd stawionym będzie. Generał Devereux przybył tu z Wenecyi i wyiechał do Londynu. VV 14 dni po iego aresztowaniu przyszedł rozkaz z Medyolanu, ażeby go wypuszczono, z oświadczeniem mu, iż to przez omyłkę nastąpiło, lecz żeby w 2<{ch godzinach Wenecyą i Włochy opuścił. Monitor w obszernym artykule broni przedsięwzięte w celu zamiany rent środki. Gwiazda powiada, iż Dziennik ROzPraw iest iey solą w oczach; że nawet Konstytucyonista nie posuwa może tak daleko oppozycyi, chybaby przeciw Jezuitom. W niektórych prowineyach Hiszpanii, mianowicie w Estremadura, Mancha i Murcyi szarańcza wielkie zrządza spustoszenia. Konstytucyonista powiadał, iż pewna nidwia6ta, która przechodziła przez publiczny dawniey przechód ministerstwa finansów, doznała przykrego obeyścia ze strony żołnierza stoiącego na straży. Gwiazda przeczyła temu oskarżeniu, i nazywała ie potwarzą. i kłamstwem. Konstytucyonista, który się tem me zaspokoił, proponuje Gwiazdzie następuiący układ. Jeżeli wydarzenie to iest prawdziwe, ma Gwiazda zapłacić 1000 Franków ktśreykolwiek szkole wzaiemnego uczenia; ieżelt iest zmyślone, wówczas on wypłaci 1000 Fr. braciom nieukom (towarzystwuduchownemu, któremu w wielu mieyscach Francyi powierzoną zostaie edykacya młodzieży.) Przystaie na to Gwiazda, iednakże pod tym tylko warunkiem, ażeby Konstytucyonista zobowiązał się przed N otaryuszem i świadkami, iż za każde dowiedzione mu w przyszłości kłamstwo, zapłaci 1000 Franków na cel dobroczynny, którego to obpwiAiku takie Gwiazda z swej, cyonista: Gwiazda zdaie się niechcitć tą propozycyą co innego powiedzieć, iak tylko to: J eżcłiśmy wczoray skłamali, to wy może iutro skłamiecie. Jest to właśnie tyle, iak gdyby nam kto, maiący nam dać żądaną za urazę satysfakcya, odpowiedział: Chcę się z warni strzelać, ale tylko za przyszłą urazę. - Gwiazda nie milczy na to, lecz ponawia ieszcze raz swa. propozycyą, mniema iednak, ii dobroczynne instytuta dosyćby zyskały, gdyby Konstytucyonista za każde kłamstwo nie iooo 'ecz tylko ioo Franków płacił.

Hiszpan ia, Z M a d r y t u dnia 16. Czerwca, W Minisieryum naszem zaszły niektóre odmiany. Don Jose Aimerich, tymczasowy Minister woyny, mianowany iest Gubernatorem Kadyxu. Z trzech urzędów, które piastował, urząd Ministra sprawować będzie tymczasowo Minister marynarki Salazar; dowodzący w Lerydzie Generał Major LIander został Generalnym Inspektorem piechoty. Nazelny dowódzcą ochotników roialistoskich nie iest dotąd mianowany. Do dalszego rozporządzenia odbieraią Dowódzcy tych oddziałów rozkazy wprost od Ministerstwa woyny. Hrabia d'Espanna mianowany iest w mieysce I. 'ana Blas Furnas , dowódzcą piechoty gwardyi, a Generał-Porucznik Pezuela (niegdy Wicekról Peru) w mieysce Jozefa Maryi Carvajel, Generalnym Kapitanem Madrytu. Don II uan Caro, którego urząd w Katalonii obeymuie Margrabia Campo Sagrado, przeznaczony iest do Granady, a Wincenty Quesada będzie w mieysce Piotra Grimarest, Gubernatorem w Guipuzcoa. - Było tu trochę rozruchu. Powiadaią, ii dwudziestu doboszów z oddziału roialistów zaiadali razem z kilkoma · Jołnierzami gwardyi, i ze we względzie potraw nie byli dosyć ostrożnymi. Pospólstwo rozumiało, źe im zadano trucizny, i byłoby mogło przyiść do wielkiego zamieszania, gdyby voysko załogi nie b-'ło pod broń wystąpiło. Vrzesadzone doniesienie o tem co tu zaszł o , , było przyczyną zaburzenia spokoyności w Witoryi, gdzie dwóch koastytucyonisiów życie · traciło.

Król J mć dał ordery kilku oficerom szwajcarskiego pułku Bleulera. Także na wodach Barcelony przeszkadzają teraz handlowi korsarze kolumbijscy. Dnia 13. powstała trwoga we wsi Caraf, i mówiono, ii konstyiucyoniści na ląd wysiedli; lecz to tylko było 40 ludzi z dwóch okrętów kolumb i y S K i c 11, którzy opatrzywsjy się w wodę i nieco bydła, spokoynie sobie odpłynęli. Wszakże we wszystkich nabrzeżnych niieyscach nakazano naywiększą czuyność. N owe nominacye nie dobrze zostały przyięte od ludu (podług Monitora.) Uważano w samey rzeczy nieiakie wzburzenie umysłów, Jctóre iednak do dzisieyszego wieczora nie pociągnęło za sobą źadnycli nieprzyjemnych skutków. Puszczona wieść o otruciu kilku doboszów woyska roialistoskiego powiększyła niechęć pospólstwa; tymczasem nikt nie iest otruty, lecz tylko kilku żołnierzy gwałtowna cierpi kolkę. Mniemają, że i Minister sprawiedliwości, Pan Calomarde, dostanie odprawę, tak iż z dawnego Ministeryum tylko Minister finansów pozostanie. Wszystkie papiery odprawionego Ministra woyny, które P an Salazar Królowi przekłada, każe Monarcha Generałowi Cruz przeyrzeć; słychać, ii; ostatni przeznaczony iest na Prezesa Rady Kastylskiey. Domyślaią się, iż Hrabia SanRoinan lub Margrabia Zamprano otrzyma ministerstwo woyny. Mianowanie Generała LaPezuela, niegdy Wicekróla Peru, Gubernatorem Madrytu, niezwiastuie nic przyiernnego woyskowym, którzy pod Ayacucho kapitulowali, i iest powszechne mniemanie . ' IŻ względem tego wielką ieszcze pomroką okrytego wypadku śledztwo iuż iest przepisane. Znany iuż iest manifest Laserny przeciw Olanecie, i dowody, które ostatniego w złem światłe wystawiaią. Przybycie i blask Posła Angielskiego wielkie tu sprawiło wrażenie. Słychać, iż ten dyplomat nalega koniecznie o przyznanie pożyczki Kortezów. -- Wszyscy rekruci ostatniey armii i 13 pułków milicyi nie maią odzieży. Wielu urzędników iuż od roku nie są płatni.

Robotnicy iedney kopalni, którym nie płacono, porzucili swe narzędzia. W Aranh uez aresztowano trzech żołnierzy Z gwardyi właśnie gdy przebrani po cywilne mu Posła Portugalskiego, które niósł na pocztę. Poseł poiechał potem do Madrytu; zapadł on na zdrowiu i miał prosić dworu swego, aby go odwołał. W Salamance zrzucono 8 Professorów, z których naymłodszy 8 lat był nauczycielem; nowi Professorowie są, prawda młodzi ludzie, lecz wielcy przyjaciele Jezuitów. Dotychczas niezaszło tu ieszcze nic smutnego; stemwszystkiem (podług wiadomości Dziennika handlowego) stoi wóysko pod bronią, rozburzenie umysłów nie iest ieszcze przytłumione, a spokoyni mieszkańcy nie wychodzą z swoich domów. Łękaiąsię iakiego wydarzenia przyszłey nocy. Wyprawiono do Króla kilku gońców z prośbą, aby powrócił do stolicy. Ze wszystkich poruszeń zdaie się okazywać, iź Junta apostolska i ochotnicy roialistoscy ufali pomocy pospólstwa, lecz przekonali się, iź mało łaski u niego maią. Zbiegły ze szpitala woyskoweAo w Barcelonie Kapitan Carlos Vincens, Adiutant Miny, został publicznie wezwany, aieby się w przeciągu ao dni do więzienia mit-yskiego stawił, inaczey sąd woienny wyrok zaoczny przeciw niemu wyda.

A n g l i a.

Z L o n d y n u dnia 28. Czerwca.

W piątek dawał Król posłuchanie Xiąźęciu Wellington i P an u Long, z którym poiechał obeyrzeć naprawiony i upiękniony dom Xiązęcia N orthumberland Kilka dni przed rocznicą bitwy pod Water100 zaszczycił Król Xiążęcia Wellingtona tą samą ozdobą dyametitową orderu podwiązki, którą niegdyś Królowa Anna Wielkiego Marlborougha przybrała.

Katolicy Irlandzcy obrali komitet z 21 osób do popierania swych interessotv., Zaciągnienie dla Austryi pożyczki z prOWIzyi po 3 od sta należy do pogłosek. J eden z dzienników niemieckich umieścił następuiący artykuł o Persyi: "Teraźnieyszy Monarcha Perski, Feth Aly Szach, ma 50 synów i tyleż córek źyiących; drugie tyle umarło, tak iź całe iego potomstwo przeszło 200 osób wynosić miało. Ma on teraz około lat 54; przeszło 20stu iego star

7cfJ

szych synów są rządzcami w miastach i prowincyach, lecz Abbas Mirza, wtóry syn iego, iest iego polubieniem. Razu iednego dał się słyszeć z źyczenii m ogłoszenia tego Xiąźęcia N astępcą tronu (*); miał on nawet, gdy wszyscy synowie iego zebrani byli w iego domu, żądać od nich, ażeby kochankowi iego, iako przyszłemu swoiemu Monarsze hołd złożyli. N a to naystarszy syn iego, Mohamed Aly, Xiąźę Kermanszah, odpowiedział, iź życzy, ażeby Monarcha w długie żył Jata, lecz co się tyczy następstwa tronu, naylepiey będzie, gdy oręż rzecz tę rozstrzygnie. Było zawsze polityką rządu teraźnieyszego, postanawiać Xiąźąt domu panuiącego Wielkorządzcami prowincyalnymi, i powierzać im prawie nieograniczoną w tychże Wielkorządztwach władzę. Polityka ta zabezpiecza Monarsze i państwu pokóy za iego życia, lecz po iego śmierci grozi straszną anarchią i krwi rozlewem; zapewne wówczas wszyscy bracia kusić się będą wszelkiemi sposoby, aby tron posieśći naymocnieyszy będzie musiał uwolnić kray od innych, i kazać im albo głowy poucinać, albo oczy wydłubać, ieźeiiby niebyli dosyć szczęśliwymi i potrafili się ucieczką z kraiu ratować. - Turcy i Persowie wystawiaią między sobą obraz nayźywszey sporności. Tamci barbarzyńcy gardzą naukami i nie maią wyobrażenia o sztukach wyzwolonych. Persowie przeciwnie posiadaią przemysł i kunszta. Lubią okazałość i przednieysze życia rozko« sze, które prowadzą do łagodnych obyczaiów i oddalaiądzikość eharakteru. Leczi we względzie umieiętności, prawie iak wszyscy Azyaci, zjstaią na bardzo niskim szczeblu oświaty. Przyczyna tego zdaie się pochodzić z politycznych ich ustanowień, a mianowicie z klimatu, które wprawdzie unosi wyobraźnią, leCZT umysłowi szkodliwy pod względem badań naukowych daie kierunek. W tym punkcie żadna w Persyi od wieków nie zaszła odmiana. Liczne nomadyiskie pokolenia, pochodzące częścią z Tartaryi, częścią od Arabów, a tułaiące się po Persyi z swemi trzodami, stanowią naysilnieyszą część ludności państwa. Składaią one wyborną iazdę, którą uważać

(*) Podług naynowszycb wiadomości miał sie i ui zrzec tronu na rzecz tegoż XiAzgcia. 200,000 Judzi Jiczy. Te ludy pasterskie, których zatrudnienie przymusza ie, pozostać wiernemi dawnemu życia trybowi, dzierży męstwo naddziadów swoich; uważać ie można za główną; podporę państwa Perskiego, które, od potężnego zagrożone sąsiada, zdaie się być buskiem swego upadku. Dia dzielnego opierania się zamachom, któremiby tenże kusić się mógł o zabory, Szach Perski przeniósł swą, siedzibę do Teheranu, niedaleko morza Kaspiyskiego. Atoli główne zle tego państwa zdaie się pochodzić z formy rządu i despotyzmu, pod którym kray ięczy. Dla słowa woln ość ięzyk Perski nie ma wyrazu, "a uczucie dla sprawiedliwości tak iest uśpionem w rządzie i poddanych, iż wbrew opinii publiczney, nayniegodziwsze popełniane zostaią zbrodnie. ie rozbóynicy przedaią swe łupy, iak rolnik płody swego przemysłu i ie na dworze w Teheranie ustanowiony iest osobny urzędnik, maiący sobie powierzony dozór nad podarunkami i ich rozdzielaniem. - Kurdy iyią iak N omady pod opieką Szacha Perskiego i pochodzą od starych Aesyryiczyków i Kurdoków, których rzemiosło woienne zatrzymali. Są prawie wszyscy dobrymi ieźdzcami i wyborną składaią iazdę, która iednak niebezpiecznieyszą iest dla spokoynych mieszkańców, niż dla nieprzyjaciela; nakształt zwierząt drapieżnych wychodzą zawsze na łupy. Ci, którzy należą do pokolenia Yezydów, maią, iak wieść niesie, nie Boga czcić, lecz złego ducha, którym zapewne iest staroperski Ahriman. "

Państwo Ottomańshie.

Z Smyrny dnia 1. Czerwca.

Przybiegł tu tatar z rozkazem Kapudana Paszy, aby Grecy, Ormianie i żydzi złożyli nadzwyczayną daninę 300,000 Piastrów na żołd dla ludzi iego floty. Grecy, iako sprawcy woyny, maią, podług rozkazu Kapudana, połowę tey summy zapłacić. Codziennie iesteśmy świadkami prześladowań, na które Chrześcianie są wystawieni. Niedawno uszła z haremu Agi Burnabatu, wsi pod Smyrną, niewolnica chiotycka; dano natychmiast rozkaz żołnierzom, aby szukali po domach zbiegłey chrze

70f

ścianki. Gdy to się na nic nie przydało, zawlekli oni nareszcie 30letnią niewiastę grecką, przed Agę, który iey niezwłocznie 50 pałek w podeszwy wyliczyć kaaał. biedna zapewne wkrótce będzie musiała pożegnać się z tym światem. - Samos z heroicznym zapałem czeka na zamach Kapudana. Przeszło ioooo mieszkańców ćwiczy się codziennie w robieniu bronią; naokół wyspy zasadzili oni ostrokoiy, aby utrudnić szalupom nieprzyjacielskim wysadztnie woyska na ląd.

Z n a d g r a n i c y T u r e c k i ej' dnia 18.

Czerwca.

List z Tryestu dnia ai. Czerwca (?) zawiera co następuie: "Wczoray wbiegł do tego portu okręt, który tu w 10 dni z Kalamaty zawinął. Potwierdza on poddanie Nawaryna, którego załoga z 1200 łudzi, między którymi 2 olicerów , którzy swe szpady zatrzymali, leszcze przed wyruszeniem tego okrętu, do Kalamaty przybyła. W chwili wzięcia Nawaryna, udało się greckiemu brigowi zbrojnemu, przebić się przez 32 tureckie okręty, które razem do portu wbiegły, i ocaleć. Lecz w tey potyczce zginął do wódzca brigu, i znaczna część ludzi z osady. Armia egipska robiła rożne rftzbiegi, i zdawała się odkładać swe dalsze działania do przybycia 7000 Albańczyków, których z Kandyi oczekiwano. Wiadomości z N apoli di Romania dodaią. do tego, iż po wzięciu Nawaryna Senat grecki podzielił się na trzy stronnictwa, z których naymocnie)sze podobno sprzyia Porcie; ie Prezes Conduriotti wzięty był w obroty od wichrzycielów spokoyności, ie ledwie z życiem uszedł, schroniwszy się na okręt austryacki, który do Hydry płynął; ie po iego ucieczce powstała zupełna anarchia w Morei ie . ' stronnIctwo Kolokotroniego usiłowało ogarnąć styr interessów , aby się z Turkami wdać w układy, i że Maurocordato naybardziey iest nienawidzony i z trudnością życie swe uratu. " Ie.

Podług wiadomości z Stambułu podobno między wybiegła ztamtąd eskadrą a okrętami greckimi zaszła przy Cap Callona (KaloniP) potyczka, w którey Turcy utracili kilka okrętów przez brandery greckie. deszłe w tey chwili z Stambułu wiadomości z dnia 7. m. b. donoszą, ii dnia 26. Maia Kapudan Basza zaczepił ny b) ł na wodach Mit yleny od Admirała Sachtury, lecz że małą poniósłszy stratę, płynął dalćy na wody Zea. Dnia 28- uderzył powtórnie Sachtury na niego między Zea i Capo d'Oro, popustoszyi lego fregaty i ieden brik wraz 20 mnieyszemi okrętami, które częścią zabrane, częścią zatopione zostały. Po tey nieszczęśliwcy przygodzie zmykał Kapudan Basza napowrót 11.1 wody Andros,. chcąc, ieśli można, dostać się znowu do Mityleny. Listy z Stambułu zapewniaią, iź przybyły właśnie do tey stolicy nowy Poseł Sardyński, Margrabia Gropallo, który te wody przebywał, był naocznym tych Wydarzeń świadkiem." Z Tryestu piszą pod dniem 22. Czerwca co następuie: "Z Calamatta na wyspie Morei zawinął tu w ] 8 dni okręt, podług którego wszelka niepewność względem kapitulacyi N awaryna, ze wszystkiem ustaie. Po wzięciu Starego-Nawaryna załogo żądała kapitulacyi,-- a Ibrahim basza dozwolił iey wolnego wyiścia.

Lecz po nagłych w dniu 12. i 13. Maia wydarzeniach, gdzie Ibrahim Basza tak srogą poniósł klęskę, wypadek ten utracił swą ważność, i podobno go nie wyprowadzi z przykrego położenia, mianowicie po zniszczeniu w Modon iego zapasów amunicyi i prochów. Liczbę spalonych i zaburzonych w dniu 12.

Maia okrętów, podaią w listach greckich na 50. Bliższe wiadomości o poddaniu Nawaryna, którego w rzeczy samey po rycerskiem. dziele Miaulego, poiąć niemoina, nie są ieszcze wiadome."

Rozmaite wiadomości.

Dnia 30. z. m, w Berlinie położono z wielką uroczystością kamień węgielny nowego budynku dla akademii śpiewaków, na podarowanym iey od N. Pana obszernym placu między Ministerstwem finansów i ogrodem uniwersytetu.

?08

Niedawno przez wazką drogę w Szwaycaryi jechały karyoiką dwie obywatelki, maiące przy sobie 5fO dziatek. N apotkały Wiocha, prowadzącego 2ch niedźwiedzi, z których ieden niemaiąc kagańca na mordzie, chciał ugryść konia ciągnącego karyolkę; koń tak silnie uderzył niedźwiedzia, iź ten, przesiraszo. ny uciekł, lecz szarpnięta karyolka przewróciła Bię i owe obywatelki wraz z wszystkiemi dziatkami niebezpiecznie zostały skaleczone. Natychmiast wyszedł w kantonie Lauzanny zakaz ukazywania iywych niedźwiedzi.

U E. S. Mittlere w Poznaniu w rynku pod N ro. go. iest do nabycia: Mydlarz domowy, czYli gruntowny sposób robienia tak twardego iako też szarego mydła, oraz mydlą francuskiego, wody mydlanćy, mydlą perfumowanego i mydlą do wywabiania wszelkich plam tłustych, przez Bierko wski ego. Poszytych cena, 3 Złt. czyli 12 dgr.

Wyciąg Z Berlińskiego kursu papierów i pieniędzy.

Dnia 4. Lipca 1825.

Papiera - Gotowi - mi zną

Óbligi długu państwa .

Premie obhgów długu państw Ubligi bankowe aź do włączni lit. H. . . . Zaehodnio- Pruskie listy zasta' wne. Zaehodnio- Pruskie listy zasta wne niegdyś polskiego udziału . . . Listy zastawne W, Xicstwa Poznańskiego Wschodnio- Pruskie Silasłuel{) " giJpCt. 91 pCt.

9=2 · 89 *

941- *i04j

(Dodatek.)