DODATEK

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1830.07.31 Nr61

PIERWSZYdo

Gazety Wielkiego Xiestwa Poznańskiego.

Nru 61.

(Z dnia 31. Lipca 1830.)

A n g l i a.

Z Londynu, dnia 21. Lipca.

Zmarły niedawno P3II Robert Peel dorobił się niesłychanym sposobem ogromnego maiątku. Będąc z początku biednym kramarzem zebrał w handlu bawełną tak wielki maiątek, iż naystarszerou synowi swemu Patiu Robertowi Peel, Ministrowi spraw wewn. zapisał roczney intraty 15,000 Fun t. Ster. i 400,000 F. S. gotówki, każdemu z teszty piąciu synów po 135,000 F. S., a każdey z 3CO. cdrek po 53,000 F. S, Odebraliśmy nareszcie odezwę, którą Generał Boliwar w dniu 27. Kwietnia Kongresowi w Bogota przesłał i w którey wynurza mocne postanowienie swoie nieprzyięcia ofiarowaney mu dożywotniey dostoyności Prezydenta. Oświadcza on przyietn, iż do teąo kroku przywiodło go przekonanie, że potwierdzenie go w tey godności stałoby się nieprzełomną przeszkodą w ukończeniu togzoney z lakiem zaiątrzeniem woyny domowey; nadto mniema on, iż korzyścią będzie dla państwa, gdy się od steru rządu oddali, i pociesza się za tyle ofiar dla narodu poniesionych myślą, ze dobru i spokoyności ziomków żadnych nieczynił zawad. Gdy mu Kongres w d. 30. odpowiedział, iż krok ten iego poczytuie za nowy dowód szlachetnych iego uczuć, opuścił General pierwszych dni Maia stolicę, puszczaiąc się z Honda okrętem do Kartageny , gdzie oczekiwać będzie na okręt woienny angielski, który go do Jamaiki i Anglii przewiezie. Z Rio-Janeiro donoszą z dnia 29. Maia, źe obiedwie Izby zgromadzenia prawodawczego w adresach "swoich okazały Cesarzowiszczególne ukontentowanie swoie ztąd, iż on w obronie praw córki swoiey Królowćy Portugalskićy niewystąpił iako Cesarz Brazylii, tym sposobem nieprzepornniał prawa narodu i niewplątał Brazylii w woynę z Portugalią. - Cesarz miał znowu paroxyzm dawnieyezey swoiey choro by, od którey sześć lat był wolnym. Niebezpieczeństwo minęło; atoli okoliczność ta nabawia wielkiey niespokoyności, tych wszystkich, którzy dobrze znaią, ile szczęście Brazylii zależy od długiego życia panuiącego Monarchy.

Ameryka Północna, Z Nowego - Yorku, dnia 19. Czerwca, O wyprawie francuzkiey do Algieru, czytamy w tuteyszym dzienniku A m e r i c a n , co następuie: "Wielka wyprawa, która w tey chwili inoźe iuż z Francyi do wybrzeża Afrykańskiego popłynęła, pomyślnym, iak nam się zdaie i mamy nadzieię, uwieńczona będzie skutkiem. Wielki czas, wytępić na zawsze rozboynicze ordy morskie, które tak długo niebezpiecznemi były na morzu środziemnem, i nakładały haracz na Europę i Amerykę, i roznieść nareszcie po źyzney przestrzeni między górą Atlas i środzieranern morzem, dobrodzieystwa oświaty. Założona w tey piękney krainie osada francuzka, wkrótceby ią podniosła do nayzyskownieyszych na kuli ziemskiey, i ieźeli zazdrość innych mocarstw europeyskich - powiedzielibyśmy raczey pewnego d r u g i e g o mocaretwa nie wmiesza się do tego, wątpić niemoźna, iż Francya pokona barbarzyńców algierskich, zapędzi do pustyni i sarna zaymie dotychczasowe ich siedziby. Jedynem nieszczęściem, knąć mogło, byłoby wzmocnienie się terainieyszego słabego i nieliberalnego Minisieryum. Działania wielkich woyekowych zwycięztw, którym się prawie żaden nieoprze naród, mogłyby w narodzie francuzkim dalt y sięgać, iak w każdym innym. Mamy iednak nadzieię - lubo nie bez nieiakiey obawy - iż woyna, tak sprawiedliwa i pożyteczna, którą teraz Francya przedsięwzięła, niewyda tak nieszczęśliwych owoców."

Rozmaite wiadomości.

Król Angielski odroczył dnia 23. m. b. Parlament. - Podług Gazety Franc yi, Dey Algierski popłyną! do Liworna.

Dnia 8- Września rozpocznie się Seym Królestwa Węgierskiego.

W uniwersytecie miasta Giessen utworzony został fakultet teologii katolickiey. Dnia ig. m, b. odbyły się w Bruxelli współzawody muzykalne, między towarzystwami muzykalnemł rozmaitych miast Belgickich, Z miast pierwszego rzędu 1 Antwerpia, Namur i Doornik; z miast drugiego rzędu: Roermonde, S1. Trond i Lier, i trzy wsie otrzymały nagrodę za naylepszą exekucja muzykalną. G a z e t a W r o c ł a w s k a zawiera, c o następnie: "Zakazanie" Stróża kanoniczneg o ", antyjezuickiego pisma peryodycznego, wydawanego przez Al. Mullera, które od dnia 1. Lipca miało zacząć wychodzić u Brokliausa (w Lipsku), Jęcz z powodu, iak podaią, gorszącey swey treści, niema być ani cenzurze przekładane, ani przez tuteyszych (zapewne o Lipsku mowa) księgarzy przedawane, wielkie tu (tam) zrobiło wrażenie. Coś podobnego zapewne sięniewydarzyło w literaturze, a naymniey w kraiu protesiantskiml Zakazać przed czasem cenzurę i przedawanie pisma peryodycznego antyjezuickiego, nieprzełożywszy manuskryptu cenzorowi, i opierać ten zakaz na pozorze "gorszącey treści", iest to postępow*anie w którem przebiia się contradictio in adjiclo. Odrzucać rgkepisma, nietest nic nowego, zwłaszcza tam, gdzie panuie arbitral-[ ność cenzuralna; lecz naysurowsza nawetcen -1 zura roztrząsa wprzód rękopisma ; w niniey- ' Bzym zaś przypadku i to iest zabronione, a iednak treść ich nazywaią gorszącą." W Erlandze niedawno akademik Zammt zabił w poiedynku innego akademika nazwiskiem Zahler, syna woźnego sądowego z Ansbach, Zabity cotylko ukończył swe nauki. Jest to trzeci nieszczęśliwy młodzieniec, który wostatnich czasach pad! ofiarą tak, przez schorzałe umysły, nazywanego punktu honoru. W tern samem mieście syn pewnego znamienitego obywatela, chciał zabićoyca i siostrę; musiano go okuć w łańcuchy. Niewiadomo ieszcze, co było właściwie powodem do tey nienaturalnćy zbrodni, czy napad szaleństwa lub podchmielenie gorzałką, którey używanie, z przyczyny drożyzny piwa, coraz bardziey się wzmaga. Wydawcy A t l a s li, naywiększego ze wszystkich wychodzących w Londynie dzienników, donieśli, iż ieden z następuiących numerów będzie dwa razy tak duży iak zwykle i zawierać będzie żywot zmarłego Króla, Jerzego IV, Żywot ten zaymować będzie 38 kolumn małym drukiem i wyrówna obiętości sporego tomu w 8ce. Na innych 48 kolumnach drukowane będą, iak zwykle, ieszcze mnieyszemi typami, nowiny, wiadomości naukowe i t. p. Całość zaymuie drukowaną powierzchnią z 40 6 t ó p Q i zawiera tyle co trzy tomy zwyczayney wielkości. Exemplarz tego numeru kosztować będzie tylko 1 Szyling (bhsko 8 dgr.) W Sycylii znaleziono fenicyiski napis z roku 2025 przed naszą erą, wraz z późnieyBzym greckim przekładem, Mówi on o wielkim głodzie w Kanaan i o wyniesieniu się części mieszkańców w kray rządzącego poówczas Xiążęcig atlantyckiego, którego imię na nieszczęście wymazane iest w greckim przekładzie. Maią być przesłane kopie tego napisu uczonym Paryskim dla odgadnienia,

Nadzwyczajna cierpliwość.

(Wspomnienie z dzleiów narodowych.) Za czasów Władysława Warneńczyka Tatarzy wpadli do Podola. Opierała się mężnie dzikiey hordzie garstka walecznych Po na; ale zewszail tłumami nieprzeliczonemu dziczy otoczona, uległa nareszcie przemocy; cały oddział woyska Polskiego legł chwalebną za oyczyznę śmiercią. Między trupami leżał na poboiowisku Jan Włodek, ciężko raniony. Ten, gdy po ukończoney bitwie Tatarzy, obyczaiem swoim, zabitych odzierali, dał sobie palec z pierścieniem złotym urżnąć, nie pokazawszy na twarzy żadnego cierpienia, nie wydawszy naymnieyszego znaku życia. Ta męzka cierpliwość w zniesieniu bólu ocaliła mu życie. Gdy się iuż Tatarzy z poboiowiska oddalili, Włodek zebrał wszystkie siły i po nadzwyczaynych trudach wrócił do oyczystego domu, gdzie z podwóynemi znamionami męztwa i nadzwyczayney cierpliwości, kochany od sąsiadów, resztę życia przepędził.

Opisanie drzewa, mażqcego w sobie truciznę na wyspie Jawa. To drzewo w malayskim ięzyku nazywa się Bohun Upas. Wiele o niem dawniey pisano rzeczy do wiary prawie niepodobnych. Naoczny świadek, wiary godny, to o niem podaie: " T o drzewo znayduie się na wyspie Jawa o 27 mil od Batawii; do koła otacza go wieniec gór i pagórków, ziemia zaś w odległości mil i5. źadney rośliny niewydaie. Ze wszech stron widok iest okropny. Trucizną tego drzewa iest żywica, znayduiąca się między drzewem i korą, która iak kamfora z drzewa występuie. Zbrodniarze na śmierć skazani, bywaią po nią wyselani, a gdy ią przyniosą, iui są wolni od śmierci; ostrze strzał nią smaruią. Cesarz Jawy za sprzedaż teyźe ma znaczne dochody. Daią im na tę żywicę srebrną lub szyldkretową puszkę i razem przestrogi, iak sobie postąpić maią. Naywaźnieyszą przestrogą iest, aby szli z wiatrem. W pewney odległości na drodze, gdzie wydechy tego drzewa szkodzić niemogą, mieszka kapłan ich wiary; w iego domu oczekuią pomyślnego dla siebie wiatru, on ich przez nabożeństwo umacnia do podróży; tu powszechnie czekaią ich krewni, aby się Z niemi na zawsze pożegnać.

Gdy chwila odeyścia nadeszła, kapłan przywięzuie im skórzany kaptur, co aż na piersi spada i daie szklanne okulary i rękawiczki skórzane. Kapłan i krewni odprowadzają ich dwie mile drogi,' wskazuie im pagórek, który przeszedłszy, dosiaią się nad rzeczkę, którey biegiem przybywaią na owo okropne mieysce} tu się żegnaią. Koło tego drzewa stoi kilka młodych iego odrostków, niewidać tam ia» dney źywey istoty, rybek nawet w rzece niema. Zbieraiący, gdy się do tego drzewa przybliżą, obwiiaią sobie głowy i ciało, aby się nie do stała żadna kropla spływaiąca na te części, boby zaraz trupem padli. Zapach tego drzewa oprawia odurzenie. Kto iest ugodzony strzałą w tey gummie zatrutą, naypierwey dostaie zawrotu, potem drżenia po calem ciele, po którem zaraz śmierć następuie. Strzały, tą żywicą zatrute, wielu Hollendrów pozbawiły życia, bo na nię niema dotąd iadnego lekarstwa.

Szkoty niedzielne w Ameryce.

Piąte sprawozdanie Towarzystwa Amerykańskiego szkół niedzielnych zawiera wie» le szczegółów rzucających światło na stan. pubJiczney instrukcyi w Stanach Ziednoczonych. Liczba uczniów w szkołach niedzielnych w roku 1828» była 259,656 a w ciągu roku powiększyła się o 89,546. Liczba nauczycieli i monitorów dochodzi do 52,663; wszyscy pełnią swoie obowiązki bezpłatnie. Licząc iak to było w początkach za» płatę nauczycieli i monitorów p o j 3 A dolara (czyli po 1 franku 78 sant.) wypadałoby na opłatę ogólną 903,697 dolarów (4,800,000 fI.) Taką to summę oszczędziła gorliwość o dobro kraiu. Towarzystwo drukuie prócz tego xiąźki stosowne do swoich zamiarów i takich xiążek od Maia i828> do Maia 1529. wydało 877,990

UWIADOMIENIE.

Małe polowanie na należących do maiętności Swarzędzkich polach Gruszczyńskich i r. b. rachuiąc, wydzierzawionem. Termin licytacyi tym końcem odbędzie się dnia 14. Sierpnia r. b. w mnieyszey Izbic sessyonalney podpisaney Regencyi, przed Kalkulatorem Khrenbtrg, na który wzywa się chęć dzierżawienia mających. Warunki licytacyjne przełożone będą w samym terminie do przejrzenia. Poznań, dnia 13. Lipca 18JO.

Królewsko-Pruska Regencya.

Wydział podatków stałych, dóbr i lasów rządowych.

OBWIESZCZENIE.

W nocy z dnia 6. na 7. Czerwca r. b. zostały przez dwóch dozorców granicznych, pod wsią Wielkie Kaliszkowice, w Powiecie 0strzeszowskim 23 wieprze, z Polski przemycone, zabrane. Gdy dziewięciu, przy tey trzodzie będących zaganiaczy zbiegło, i nieznaiomemi zostało, przeto w mowie będące wieprze zostały zabrane i po poprzedniem oszacowaniu i ogłoszeniu terminu licytacyinego, w dniu 8. t. m" przez Główny Urząd Ceł w Skalmierzycach za 66 Tal. 16 sgr, 6 fen, publicznie sprzedane.

W skutek przepisu i8c\ Ty t. 51. Część I.

Ordynacyi sądowey, wzywa się nieznaiomych właścicieli, aby się końcem udowodniena ich praw do zebranych z licytacyi pieniędzy, w przeciągu lich tygodni, od dnia rachuiąc, w którym pierwszy raz ogłoszenie ninieysze w Intelligencyinym dzienniku umieszczone będzie, na Królewskim Głównym Urzędzie Ceł wSkalmierzycach zgłosili, w przeciwnym bowiem razie z obrachowaniem zebraney kwoty na rzecz Kassy rządowey postąpionem będzie, Poznań, dnia 31. Czerwca 1830.

Tayny Nadradzca Finansowy i Prowincyalny Dyrektor podatków.

8(6

OBWIESZCZENIE.

Poj sie się ninieyszem do publiczney wiadomości, iż podług kontraku przedślubnego dnia I. Czerwca r. b. przed nami sporządzonego między Izaakiem Grycner handlerzem i iego oblubienicą Raszke Lewin z Swarzędza, wyłączona iest wspólność maiątku i dorobku w przyszłem ich małżeństwie, Poznań, d. 3. Czerwca 1830.

Królewsko - Pruski Sąd Pokoiu.

PROCLAMA.

Sukcessorowie i naybliźsi krewni zapodzianego i za umarłego uznanego Michała Lipińskiego wzywaią się wcelu zameldowaniaswych pretensyi do spadku, aby się w dniu 3. Marca 1831. przedpołudniem o godzinie lotey w naszey Izbie instrukcyiney przed Deputowanym Sędzią Ziemiańskim Lockstaedt wyznaczonym terminie stawili, w przeciwnym bowiem razie pozostałość ta iako wakuiąca, Fiskusowi przy. padnie. w Poznaniu, dnia 4. Lutego 1830. Król. Pruski S I d Ziemiański.

/\ OBWIESZCZENIE.

Xiądz Tomasz Kobierski proboszcz w Radlinie powiecie Pieszewskim zmarły, przekazał swym testamentem między innemi i dla eukcessorów po Gabryelu Kobierskim legat w pieniędzach, wynoszący dla każdego z nich około ao tal. 6 sgr., o czem Kazimierz i Igna. cy bracia Kobierscy z pobytu niewiadomi, zawiadomiaią się celem czynienia dalszych wniosków. Krotoszyn d. 7. Czerwca 1830.

Król. Pruski S I d Ziemiański,

(DODATEK os. uei. ') (Z dnia 31, Lipca 1830.) ,

PATENT SUBHAST AC YINY.

Nieruchomość w mieście Poznaniu za bramą Wronieckąpod No. 306. położona, będąca własnością kowala Goitfryda Gladisch i iego małżonki, ttóra na 4136 Tal. 19 egr. g fen. oszacowana została, z powodu długów na r niey ciążących, więcey dającemu publicznie sprzedaną być ma, w czem termina licytacyinenadzień 30. Czerwca r. b., dzień 31. Sierpnia r. b., j termin peremtoryczny na dzień 3. Listopada r. b., przed Konsyliarzern Sądu Ziemiańskiego Culemann, o godzinie lotey z południa w naszey Izbie instrukcyiney odbywać się maiące, Ustanowione zostały, do których chęć kupna maiących z tern wzywa eię ostrzeżeniem, iż nieruchomość rzeczona więcey daiącemu przybitą będzie, skoro przeszkody prawne nielaydą. Taxa każdego czasu w Registraturze naszey przeyrzana być może. Poznań, dnia 1. Marca 1830.

Królewsko-Pruski SAd Ziemiański,

OBWIESZCZENIE.

W dobrach do Xiestwa Krotoszyńskiego należących, Rozdrażewie, Dzielicach, Macieiewie, Dąbrowie, Noweywsi, Orpiszewie, Swinkowie, Roszkach. Smoszewie, Gorzupi, Biadkach, Ligoue, Tomnicach, Bugdayiu, [ Bonikowie, (Jhwaliszewie I, Chróścinach, Daniszynie, Glisnicy, Granowcu, Garkach, Jankowie zalesznyrn, Lękocinach, Młyniku, Rączycach, Świecy, U cicchowie, Wierzbnie i Warstach, rozpoczęta iest nie tylko regulatya stosunków między dziedzicem a włościanami, lecz też i rozdział wspólności oraz znie«ienie robocizn i innych powinności z posad rolniczych, dotąd iuż prawem własności pojadanych. Z powodu przy wiązaniy do rzeczonego Xię>

6twa koronney lenności męskiey, podaię to, Stosownie do . 94. ustawy z dnia 8- Kwietnia 1823, oraz . ii, i 12. prawa z dnia 7. Czerwca 1821. tyczącego się wykonania regulaminu podbiału wspólności i abluicyi ninieyszem do publiczney wiadomości; zostawuiąc do woli każdego, kto przy czynności rzeczoney udział iakowy mieć mniema, aby się w terminie na dzień 16. Września r. b, zrana o godzinie Qtey, w pomieszkaniu moiem w Krotoszynie wyznaczonym, zgłosił, z oświadczeniem: czyli do przełożenia planu wezwany być życzy. Przy tern czyni się to ostrzeżenie: iż niestawaiący interessenci zaprzestać będą winni na separacyi, i z żadnemi przeciwko niey excepcyami, słuchani nkbędą. Krotoszyn, dnia 10. Lipca 1830.

Król. Kommissarz Ekonomiczny i Specyalny, Hoppe.

S T A N INSTYTUTU ASSEKURACYI ŻYCIA DLA NIEMIEC, na początku Lipca 1330. Liczba assekurowanych osób 1,547.

Summa ogólna assekuracyi 3,028,500 TaU Ogólny fundusz banku 195,592 Tal.

Z tych -wypożyczono między inne mi na hipotekę: W Królestwie Pruskiem 75,722 Ta).

N a wypadki śmierci ogółem zapłacono 23/100 Tal.

N aywyższa summa która na iedno życie assekurowana. być może, 'wynosi teras 7,000 Tal.

Polecenia osób pragnących sij asstkurowai przyzmuza .. C Mtiller SC Comp, w Poznani«.

ił Loesnilzgrund pres Dresde. L'etablissement situe dans un cIos de vignes, qui domine la fertile vallee arrosee par TEllbe reunit a la plus grande salubrite de l'air, une foule de beautes de la nature; precieux secours pour fortifier la sante et developper le physique, comme pour former le gofit et cultiver le coeur des eleves. L'enseignement embrasse la religion selon les differentes confessions, les langues grecque, latine, allemande, fran<;aise, anglaise, italienne, polonaise et russe; les maiheirtatiques, l'histoire universelle, la geographie, l'histoire naturelle avec la technologie, la calligraphie, le dessin, la declamation et enfin la musique tant instrumentale que vocale, la danse et l'escrime. Li somme de pension annuelle est de 50 Louis, payable d'avance par semestre. La n.usique, l'escrime, et la danse etant enseignees par de maiires particuliers, its le<;on en sont payees separement. Quant aux livres tte Classe, au papier etc.

aiiiiii qu' aux frais de blanchissage et autres p< tites avances, Je directeur en fera passer la Dote par trimestre,

A. Serrius, Docteur es-Iettres.

Wiadomość dla gospodarzy.

Kupui<; rzep i rzepak za naywyźsze ceny; kto takowe ma ieszcze do przedania, niech mi taizy nadesłać próbki swych zapasów. Poznań d. 30. Lipca 1830.

h\ Bielefeld, w rynku Nr. 45.

Dla wygody szanownych osób w W. Xi<;etwie Poznańskiem biorących odemnie obicia, oddałem Panom C Muller & Comp, w Poznaniu skład obicidw papierowych, w którym znayd uie siej, nietylko dostateczny dobór, leczmożna także podług wzorów zamawiać wiie Uie ordynaryine i cienkie obicia. Drezno w Lipcu 1830.

Henryk Hopffe,

Wyciąg Z Berlińskiego kursu papierowi i pieniędzy.

Dnia 27. Lipca 1830.

Papiera- Gotowimi I znąpopo lOOT

Oblipt długu państw* Oblig» bankowe aź do włącznie h t . H , . . .. .' Zachodnio- Pruskie listy zastawne Listy zastawne W. Xi<;stwa Poznańskiego . .

Wschodnio- Priiskie bzlaskie 102J 101} 101J 1011 lOof

Poznań 7 dnia 30. Lipca i 830.

Papierami. Qotowixna,. Oi tuj KUf» obligów m. Poznam» 100 4 I

Cenyzboża na Pruska miarg w Poznaniu. Dnia 26 Lipca i830.

Tal. śgr. ten. do Tat.

1 26 I l I

1 wag«ig r. ftnj 27 6 I \ 26 22 t 4. & 7 6 12 7

Pszenica.

Zyto Jęczmień Owies Taterka f i r o e h. Ziemiaki .

Masła garniec Słomy kopa a 1200 ff .

Siana cetnar a 110 If.. 21 I » 5 10 I

->

7 .6

S3 «