GAZET

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1830.11.27 Nr95

Wielkiego

Xiestwa OZNANSKIEG

O.

Nakładem Drukarni Nadwomey Dekera i Spółki. - Redaktor: Assessor Raals\L

JW 95. - W Sobotę dnia 27. Listopada 1830.

Wiadolllości kraiowe.

Z B e r l i n a, dnia 23. Listopada»

Przybył tu z Petersburga Margrabia de Rezende, C. Brazyliyski Szambelan i Radzca Stanu. Przeiechał tędy Król, Franeuzkr gonie e gabinetowy V e r n i s t o n , radAcy z Paryża do Petersburga.

Przybyły tu w tych dniach z Petersburga Xiąźę Liewen, C. Rossyiski Generałpiechoty i Poseł przy Król. angielskim dworze, Odiechał do Londynu.

C Rossyiski strzelec połowy N owikoff, ffytechał gońcem 00 Londynu,

* M*WWV*VWVX 1 *»

Wiadolllości zagraniczne.

R o s s y a, Z Petersburga, dnia 16. Listopada.

Dnia 14. m. b. mieli zaszczyt przedstawiać się; NN. Cesarstwu Kapitan gwardyi Króla Angielskiego Needhara, Kapitan marynarki ang. Frankland, Kapitan sztabu Sekretarz poselstwa Szwedzkiego P. de Nordin; i Sekretarz poselstwa Sardyńskiego margr. Pareto, Podług ostatnich doniesień otrzymanych przez N. Pana od P. Ministra spraw wewn., w samem mieście Kazaniu cholera ieszcze panuie, lubo w słabszym iui stopniu. W mieście ustanowiono cztery szpitale, z których ieden tylko iest skarbowy, inne zaś utrzymuią się kosztem kilku znsczniey»zych kupców Rossyan i Tatarów. Dla woyskowych iest szpital oddzielny, część chorych znayduie się w klinice uniwersytetu. D. 23. Paźdz. było we wszystkich tych zakładach 95 chorych »a cholerę,. Hrabia Zakrewski lił ie na kwartały, kiore polecił dozorowi przybyłych z nim urzędników. Leczenie chorych poruczone ieet radzie lekarskiey, ustanowioney przy Centralney Koinmissyi. Od czasu iak środki zostały przedsięwzięte, w ciągu 5. dni zachorowało 28 ludzi, umarło 24., wyzdrowiało 44., a ig. Paźdz, zostawało 54, chorych. Od zjawienia się choltry wgub.

Kazańskiey, po 17. Paździoru., było chorych 1403" wyzdf. 474.1 um. 808., zostawało 291.

Do Łaiszewekiego powiatu, gdzie się takie cholera zjawiła, wysiany został Członek Kommissyi Gen. Major Iwanow, ze stosowną liczba Jekarzy. W gub. Astrachańekiey, cholera znowu zjawiła się poniiędzy Kałmukami i Kirgisami. Hordy i koczowiska chorobą dotknięte, zostały opasane, rozdano tlómaczone na kałmucki i tatarski ięzyk potrzebue przepisy. Pograniczne z Kazańską" Permską i Wiatską gubernie, całkiem są wolne od cholery. Doniesienia z kwarantan i kordonów strzegących stolicę Petersburg, są zupełnie zaspokaiaiące. W powiecie Tychwińskim od 19. po 24. Października umarło tylko 3 ludzi, a zostawał 1 chory, W U sti uinie, było iuź tylko 3 chorych i od 10. poig. Paźdz. umarło tyleż; w innych powiatach gubernii N owgorodzkiey cholery wcale niema. W gazecie Tyfliyskiey czytamy list 2 d. 17.

(29.) d. Września datowany, opisujący bieg cholery w kraiu zakaukaskim i w samym Tyflisie. W Lipcu odebraoo wiadomość o zjawieniu się tey zgubney choroby w Taurys, i o śmierci generalnego w Persyi Konsula roesyiskiego Amburgera. Wkrótce potem dowiedziano się, ie cholera przedarła się do Baku, daley do Szyrwanu, do Elizabetpolu i źe szła wzdłuż rzeki Kuf. W Tyflisie tameczny woienny Gubernator zebrał komitet lekarski, który natychmiast rozesłał ogłoszenia o naturze choroby i o sposobach chronienia się od niey. Przedaż owoców została zabronioną. Zarazem wzięto środki dla zapobieżenia niedostatkowi dowozu żywności. U rządzono szpitale i nakoniec kiedy się choroba zjawiła ogłoszono mieszkańcom, że się mogą, z miasta wynosić, zalecając szczegół.

ni e, aby wybierali mieysca wysokie i zdrowe. - Cholera wT>flisie ukazała się naprzód na przedmieściu A wb b ar; d. 2 . Lipca pierwsza się o niey wieść rozbiegła, D.i. Sierpnia widziano iuż w mieście ludzi padających bez czucia na ulicach. Zaraza wybuchnęła nayokropniey, co szczególnie należy przypisać nadzwyczay niezdrowemu położeniu miasta . ' cIągłym upałom, które dochodziły od 25. do 30. s1. ieom. w cieniu, i trwającemu nałogowi azyalyckiego niedbalstwa o ochędóstwo. Dalsze w tym liście szczegóły nie tyle się ściągaią do opisu biegu choroby, ile raczey do stanu miasta dotkniętego tą klęską, W dwóch aptekach będących w Tyflisie, lud ciągle stał gromadnie: służący ledwo mogli wystarczyć na zaspokojenie żądań o lekarstwa, których zapas dla naclzwyczaynego potrzebowania, zaczynał iuż niknąć. VV tyfliskim woiennym szpitalu w ciągu sześciu tygodni, na 1454. ludzi wyszło do 15. funtów kalomtlu. "W saklach Azyatów piszą daley w tymże liście - w miastach, a zwłaszcza po wsiach znaydowano chorych, których porzucili bez żadnego dozoru. Coby to było w tym kraiu, gdyby rząd nieużył zapobiegających środków, nieobeznał zawczasu mieszkańców z Baturą tey choroby i nietroszczył się ciągle o niezostawienie chorych bez pomocy, a umarłych bez pogrzebu." Piszący ten list zapowiada, że niewie nic o sztuce kkarskiey, dla tego pomiiamy szczegóły ściągaiące się do leczenia cholery, które się zupełnie zgadzaią z przepisami, iakieśmy iuż podług urzędowych źródeł w piśmie naszem opowiadali. (Tygod. Peters.) W Kurlandyi zbiór żyta, jęczmienia 1 owsa, dobrze się udał, gryki był średni, a pszenicy ozimey tak mały, że nie w iednym folwarku braknie nawet nasienia. Kartofle zbierano po 3 do 4 losy z jednego. Toź samo i w okolicach Rygi. Kartofle zwłaszcza nadzwyczay się nieudały . Z Brodów donoszą pod dn. 22. Październ., ii z powodu nieurodzaiów, ceny wszelkich zbóż, a zwłaszcza żyta, podniosły się we dwoie. Mąka żytnia, którey czttw. przedawała się zwyczaynie po 4 f. Sf., doszła teras do 7J- f. Sf. J eden z rossyiskich spekulantów zaczął wysyłać mąkę z Radziwiłowa do sa żyzna ii i ź w uro dach. Wfzyscy gospodarze, którzy w okolicach Petersburga używali tey iesieni młocarni wynalezioney przez Kazańskiego obywatela Majora Wieszniakowa, bardzo zaletnie mówią o ley prostey machinie. 10 ludzi przy pomocy tey machiny ma wymlacać tyle, ile cepami 25 może wyuiłóció w równym czasie.

Szwaycarya.

Z L u g a n o (w Kantonie Teesyńskim), d. 30.

Października.

(Z Osservatore dei Ceresio.) J eden z przypadków wydarzaiących się rzadko, a napełniaiących serca wszystkich dobrych niewypowiedzianym smutkiem, pozbawił onegday miasto Lugano i KantonTessyński wspaniałomyślnego dobroczyńcę i oyca potrzebuiących wsparcia. O n u fr y R a d o ń s ki (hyjy Podpułkownik woysk Polskich), rodem z W. Xiestwa Poznańskiego, Kawaler Maltański, Kawaler legii honorowey i krzyża woyskowego Polskiego, członek tuteyszey gwardyi rnieyekiey, znaleziony był wczora rano nieżywy pod oknem swoiego pokoiu sypialnego, na drugiem piętrze położonego. N aywiększern ieet do prawdy podobieństwem, że dostoyny Zmarły, mniemaiąc o sarney północy słyszeć iakiś hałas w ogrodzie (c o istotnie zeznania służących iego stwierdzają), zerwawszy się z łóżka, pobiegł nagle do okna, przez którego podstawę niewyźsząnad dwie stopy, za nadto się przechyliwszy, upadł tak nieszczęśliwie na ziemię, iż w ofca-mgnieniu życie utracił. Dzisieyszego wieczora gwardya nasza rnieyska oddała ostatnią cześć swoiemu zacnemu epóltowarzyezowi. Przyiaciele iego s?li obok wozu pogrzebowego' trzymaiąc końce całunu. Czytać było można na twarzach wszystkich widzów głęboką boleść, którą sprawiał tak nieszczęsny los przyjaciela Szwaycaryi, Liczył OD dopiero około lat 40.

Niemcy.

Z nad M e n u, d. 20. Listopada.

W liście z Kolonii dnia 16. m. b. wyrażono: W tey chwili donosi nam przybyły tupodróżny, iż podczas iego wyiazdu wczora z Nymwegen, znaydował się korpus Belgiyczyków tl godziny od tego miasta i że tam niezmierną miano obawę. Podłóg wiadomości z Frankfortu n. M. dn.

18- m. b., podobno proponowane przez konferencyą Londyńską zawieszenie broni, zostało iuż z strony Króla Niderlandzkiego p r z y i ę te. Zaraz po nadeyściu tey wiadomości poszły tato papiery w górę.

A u s t 2 Y a.

Z Wiednia d. 17. Listopada.

Wysłany d. 9. m. b. z Neapolu, a dziś rano tu przybyły goniec neapolitański, przywiózł tę nader zaamucaiącą wiadomość, iż N. Król oboiey Sycylii Franciszek L', dnia 8. Listopada o godzinie 3. z południa, życie zakończył. - Choroba, która mu już od dawnieyszego czasu dokuczuła (miał więc dobre wiadomości Konetytucyonista Pary z K i), wzięła na dniu 6. m. b. bardzo niebezpieczny zwrot przez kurcz w krtani, który niezmiernie oddech utrudniał. Zaradzano wprawdzie temu środkami lekarskiemi, lecz noc bezsennie strawiona osłabiła tak dalece nerwy Króla J mci, iż żądał być opatrzonym nayświętszemi sakramentami, co też dnia 8- zrana w przytomności całego dworu nastąpiło. O godzinie 1. zpołudnia, przyiął Król Ministrów, rozmawiał z nimi z wielką spokoynością i przytomnością umysłu, dziękował im za wszystkie posługi i zalecał, ażeby synowi iego, równie wiernie iak ierau, dla dobra państwa, służyli. W dwie godziny późniey, o godzinie 3. zpołudnia, wyzionął ducha. N owy Król, Ferdynand I I. , zwołał niebawnie Radę Stanu, i wydał manifest względem obięcia tronu, i dekret, przez który wszystkie władze Królestwa oboiey Syr cylii zostaią potwierdzone,

Anglia A Z L o n d y n u, dnia 17. Listopada.

Na posiedzeniu wyźszey Izby d. 15. m. b.

podał Lord Durham petycyą iednego z ob; wodów parafialnych Londyńskich przeciw po-, wey policy i, - Polem Lord Kanclerz wniósł źniczka Wiktorya, w przypadkuby tron osierociał przed doyściem ośmnastu lat iey wieku, uważaną była ra nieletnią aź do ley pory i żeby matka iako opiekunka i liegenika trudniła się iey wychowaniem, i wprawdzie bez inney kontroli, prócz zwyczayney, pod odpowiedzialnością Ministrów. Propozycya ta zdawała się powszechnie podobać, kiedy iaden z opponentów przeciw niey niewyfitąptl.

N a posiedzeniu Izby niższey tegoż dnia ciągnęły się dalsze rozprawy o liście cywilney, które sprowadziły klęskę dla Ministów. Uczyniony wniosek o wyznaczenie KommisByi do roztrząśnienia listy cywilnóy, przeciw któremu oświadczy! się wyrainie Pan R. Pee), utrzymał się, pomimo wielu mów pro i contra większością 29 głosów przeciw Ministrom. Na ławach oppozycyi, po ogłoszeniu wypadku głosowania, dano głośne oznaki radoicl, a Pan Hobhouae uczynił niebawnie obecnemu Panu R. Peel następujące zapytanie: "Ci} liż, po wynurzeniu przez Izbę takiey opinii, maią Ministrowie zamiar pozostać dłuiey w urzędowaniu i trudnić się nadal sprawami rządu ? Gdy na to żadna nienastąpiła odpowiedź, powiedział Pan Hobhouse, iż pytanie to uczyni w formie wniosku. Pan Brougham oświadczył, iż pytanie, tubo wśród obecnych okoliczności bardzo naturalne, iest przecież cokolwiek zawczesne. Przystąpiono do mianowania Kommissyi, i obrano członkami teyźe PP. H. Parneli, Kanclerza Izby skarbowe y, R. Peel, Lorda Althorp, Pana Arbuthnot, Lorda Morpeth, Paha Herries, Pana Hume, Pana Frankland Lewis, Pana Baring, Lorda Palmerston, Panów Bankes, M.Fitzgerald, Edw. KnatchbuU, W ard, Maberly, Kar. Grant, Littleton, J.

Newport, H. Drummond, Palmer, Spring Rice i W. Wynn.

Na posiedzeniu Izby wyższey dn. 16. Listopada, oświadczył Xiążę Wellington bardzo niewyraźnym i ochrapłym głosem: Milordowie! Mam sobie za obowiązek, zawiadomić Panów, iż w skutku tego, co wczora wieczór zaszło w drugfey Izbie, uznałem za rzecz słu:

, , EE

13S2

szną, złożyć dziś rano uszanowanie N. Królowi i podać mu zrzeczenie się moiego urzędu. N. Pan raczył ie przyiąć; pozostanę więc tylko ieszcze tak długo w moich dotychczasowych obowiązkach, dopóki następca rnóy niezostanie mianowanym. To oświadczywszy opuścił Xiąźę Izbę. Z tego powodu Lord Teynham odłożył swóy na dziś ustanowiony wniosek o rozpoznanie biedy między klass$ roboczą do dni 14. Podobne oświadczenie uczynił Pan R. Peel tego samego dnia w,Izbie niiszey, w -swoiem i reszty kollegów swoich . . .

ImIenIU.

Xiążę Wellington, Hrabiowie Bathurst, Rosslyn i Aberdeen, Wice-Hrabia Melville, Lord Ellenbourough, Sir R. Peel, Sir G, Murray, Kanclerz Izby skarbowey i Pan Har-.

ries, mieli wczora u Króla posłuchania, na których prosili N. Pana o uwolnienie od swo« ich urzędów. Morning-Chroniclezawiera: "Możemy, wsparci na dobrey powadze, oświadczyć, iż po nagłey.lubo nie nadspodziewaney rezygnacyi Ministrów, zaięto się niebawnie tworzeniem nowego Ministeryum. Posłano po Hr. Grey, i mamy przyczynę wierzyć, iż mu urząd naczelnego Ministra będzie ofiarowany. Je« żeli go przyimie, tedy - iak powiadaią - wezwani także będą do weyścia w służbę rządu, między innymi, Pan Brougham, Margrabia Landsdowne, LordAlthorp, Lord Palmerston, Lord Morpeth, Lord Durham, Lord Holland, Pan Karol Grant, Pan Spring Rice, Sir Henry Parneli, Sir James Graham, Pan Tennyson i Pan Hume,

W skutku nadspodziewanego nagłego powrotu obudwóch posłanych do Niderlandów Kommissarzy, Panów Cartwright i Bresson, odbyła się w sobotę wieczór konferencya,które y przytomnymi byli Xiążę Wellington, Hrabia Aberdeen i zagraniczni Posłowie Xię Talleyrand, Xiążę Esterhazy, Hrabia Matustewie, Pan Biilow i Baron Falk. Podług doniesień z Rio-Janeiro, zagaił Cesarz Brazylijski dnia 8- Września nadzwyczayne posiedzenie Izb prawodawczych, a di 10. tegoż m. obchodzono tam uroczyście 5Irna, rocznicę, niepodległości Brazylii. Z Lizbony, dnia 30. PaździemikaW dniach 27. i 28M przybyło tu 5 statków pocztów yŁli i ieden bat parowy z Anglii; na tym ostatnim znaydowalo się dwóch gońców, którzy natychmiast wyiechali do Madrytu. Ttn niczwyczayny rucli okrętów dowodzi, ii Ust coś ważnego w robocie między Anglią, Portugalią i Hiszpanią.

Hiszpania.

Z Madrytu, dnia 4. Listopada.

Stronnictwo apostolskie intryguie wciąż, aby dopiąć swego zamiaru względem zniesienia prawa salickiego. Były Minister Pizarro, który uzyskał był pozwolenie powrócenia do Madrytu, przekonawszy się o-przewadze stronnictwa apostolskiego, powrócił od granicy do Paryża. Powiadaią, ii Generał Liander utraci swe dowództwo, a to dla tego, iż mu poczęici niedowitrzaią, poczęści nieeą konienci z wykonania powierzonych mu obowiązków przeciw powstańcom; stracił bowiem 900 ludzi, aby wypędzić 400 naiezdników. Gazeta nasza mówi bardzo mało o zdarzeniach francuzkich, a prawie zupełnie milczy o osobie Króla Ludwika Filipa.

F r a n c y a.

Z Paryża, dnia 14. Listopada.

Onegday wieczór pracował Król naprzód z Ministrem woyny, potem)K Ministrem oświecenia « Parowie uchwalili wczora, zebrać się w poniedziałek na tayne posiedzenie, w celu naradzania się względem formy zachować się maiącey w procesie przeciw Hrabiemu Kergorlai.

Deputowani ukończyli wczora rozprawy względem nagród narodowych i priyięli projekt prawa w tey mierze w 204 przeciw so kreskom. - Minister oświecenia przełoży! przyięty iuż w Izbie Parów projekt prawa, względem karania zamachów na prerogatywy Króla od narodu odebrane, apotemdrugi projekt prawa, podług którego także słudzy wymania Moyżeszowego maią być płatni R ekarbuill$publicznego. Potem Pan Mauguln Sąda! od Ministrów oświadczenia się względem naszych spraw zagranicznych. Czyniąc temu zadpsyć Marszałek Maison, czytał z karty mowę, którą lu w skróceniu umieszczamy; "Rząd reprezentacyjny iesł rządem iaWDycii działań i obrad. Jednakże na>prostsze i nay. bezslronnieysze negacyacye muszą wprzód pewne koło okrążyć, zanim stać się mogą przedmiotem zaspakaiaiącego objaśnienia. Co się tycze zewnętrzney polityki, tylko oczywiste fakta mogą póyść pod krytylę i roztrząsanie. Gdy atoli gabinet we względzie samych negocyacyy dyskusyą odwleka, nitunikaiąc iey przeto bynaymniey, iesl przecież zawsze odpowiedzialnym za każdy czyn, który przedsięwziął, lub który Królowi doradził. Członkowie teraźnieyszego gabinetu mogą Panów zapewnić, że pomiędzy wezystkieini aktami, które od nich wychodzą, żaden nieiest tego rodzaiu, aby pokóy i godność Francyi na zgubę miał wystawiać. Ograniczając się na ścisłóy obronie slusztiey naszey sprawy, tem pewniey będziemy ią mogli zasłaniać przeciw napaści« iż szanuieray sprawę innych i wypełniamy obowiązki nasze. To postępowanie Francyi, które wysokim stopniem moralności narodowcy śmiem nazwać, oceni zapewne godnie Europa. (Oklaski.) Mowa Króla Angielskiego, wyrozumiana iuż lepiey w Parła, mencie, niemogła dać powodu do sprawiedliwey obawy. Zaiste gabinet angielski niema zamiaru mieszać się zbroyno w interesa belgickie. Mieszanie się radą i przestrogą, nosi cechę pokoiu. Wyrzeczona przez pięć mocarstw gwaraneya unii pomiędzy Belgium i Hollandyą, uprawniła ią w chwili zdarzeń, które onęż rozerwały. W naradach tyczących się tego przedmiotu, usiłuią tylko pogodzić interesa, które równowagę przez traktaty, w których i my udział mieliśmy, zaprowadzoną, naruszają. W interesach niderlandzkich, które iedno z mocarstw z Familiynych względów szczególniey dotykały, mieliśmy sposobność poznania dobrych chęci tego mocarstwa. - PraWDa przezorność utrzymała Prusy na drodze pokoiu; a zupełne porozumienie między nami a tem mocarstwem każe sie, spodziewać, ie przezorność Pruskiego. Wszystko utwierdza nas w zaufaniu, że Europa może naywiększe z dobrodzieystw, - pokóy, utrzymać, pokóy, który iest wyrazem wszystkich turopeyekich potrzeb, pokóy, którego i żołnierz niebędzie się wzdrygał nad zwycięztwo przekładać. Wyznaię wtem mieyscu, że móy patryotyzrn iest patryotyzmem egoisty (poruszenie), i mniemam, ie, aczkolwiek życzymy politycznych polepszeń naszym sąsiadom, interes i sława nakazuią nam ograniczyć się wyłącznie na używaniu narodowych swobód naszyć!). Niechcemy, aby się kto w interesa nasze mieszał; dla tego niemieszaymyź się teź w obce. (Wiele głosów: tak, dobrze.) - P. Bignon, który zaraz potem na mównicę wszedł, znaydował zdanie Ministra nie dość wyraźnem. Mówił on: , "Będziemyź mieć woynę, czy pokóy? Woyny - odpowiadają nam - nic nam na teraz niezapowiada; ale wybuchnieź ona za 3. lub 6. miesięcy? Trudno przewidzieć; iednakźe możemy sobie powiedzieć, źe zupełnie od nas zależy niernieć woyny. N aylepszą rękoymią pokoiu będzie: zgoda i iedność pomiędzy nami. Gdy Francya z Francyą iest w pokoiu, niemamy się czego obawiać." (Oklask.) W artykule w którym Gazeta Francy i roztrząsa, co rewolucya dla tych, którzy iey służyli, zdziałała, czytamy: "Ci Parowie, którzy stanęli w oppozycyi przeciw restauracyi, i przez to starali się stać popularnymi, siedzą prawie sami w Luxemburgu. Cóż dla nich rewolucya zdziałała? Zayrzyimy w nową Kartę, która robi wątpliwem dziedzictwo godności Parów; pomyślmy o niespokoyności z powodu procesu Exministrow. Czyż Sądy Królewskie, które uwolniły Konstytucyonistę i Gońca Fraocuzkiego a potępiły Arystarcha, lepiey traktowano? Przypomniy my sobie posiedzenie, na którem zaprzeczano ich nieodwołalność; przypomniymy sobie mowę, którą Pan Hubert miał przeciw P. Dufour. A iakźeż się obeszła z owymi Btutalarowymi obiorcami, którzy w latach 1827» 2S. i 30. tak posłuszni byli głosowi pism peryodycznych? Przypomniymy sobie leszcze projekta do prawa o wyborach i artykuły wszystkich pism liberalnych. Co się zaś tycze owych 221, których iako zasadę żądano, i których sam wybór przywiódł restauracyą do jęcia się środków, przez które upadła, iakźeż nagrodzono zasługi tych 221, którzy nowego władzcę i nową Kartę wykrzyknęli? Czytaymy wszystko, co w tey chwili drukuią; czytaymy afisze przyjaciół l ud u; przysluchaymy się nadawanym im epitetom kontrrewolucyonisiów, jezuitów, arystokratów, stoiących w mieyscu i cofaiących się wstecz, nawet epittta perukarzy, słowem przysluchaymy się wszystkiemu, co o ich popularności mówią. A drukarze, którzy oficyny swoie zamknąwszy, rewol ucya zaczęli? Wiemy, że zrobiono wniosek, aby im odebrać patenta. Ale kupcy, fabrykanci! Tu przypomniymy sobie bankructwa i czytaymy wiadomości giełdy. Jeżeli każda epoka rewolucyi takich itkcyy udziela, trzeba się spodziewać, że rozwinięcie iey wkrótce wszystkich Francuzów dosiągnie i powoli lepiey nauczy."

Generał Oessaix mianowany iest dowódzcą gwardyi narodowcy Lugduńekiey. G a z e t a F r a n c y i zawiera następuiącywyciąg z listu pisanego z Londynu d. 11. 1. m.: "Kto mniema, iż Xiążę Wellington ustąpi przed burzą (zob. Anglią), niezna tego męZ3. Bitwa pod Waterloo była skutkiem nietylko taktyki woyskowey, ale także zaciętego uporu, Juźijstu zitgo orszaku było rannych i doniesiono m u, że droga do Soignes okryta iest pierzchającymi i że odwrót będzie przeciętym, ieźeli chwilę ieszcze.w mieyscu pozostanie; na to odpowiedział Xiąźę: "Niech djabli wezmą odwrót, na tern mieyscu polegnę." - Nieustąpił , a tak wygrał stanowcza, dla Europy i Anglii bitwę. A Pleban w Carville zapozwanym został przed Sąd, ponieważ w dzień w» ystkich SS. miał kazanie przeciw nowemu porządkowi rzeczy. "Kazanie to" - mów; Goniec F r a n c u z k i - "zdolnem było nadwerężyć spokoyność publiczną. Słuchano w tey sprawie mnóstwo świadków," W nocy z dn. 10. na ii. m. b. ukradziono w fabryce prochów na podwalu de llfióspital 4000 funtów prochu; ilość ta wystarcza na zrobienie 256,000 ładunków. Marszałek Gerard wziął dymissyą iato Minister woyny. - W tey chwili dowiaduiemy się, iż Marszalek Soult mianowany został w mieysce Hr. Gerard Ministrem woyny, Hr. Sebaetiani w mieysce Margr. Maison Ministrem spraw zagranicznych, a Par Hrabia Argout w mieysce Hr. Sebasliani Ministrem marynarki. Goniec Francuzki zawiera co następuie: "Dnia 7. m. b. wybuchły znaczne zaburzenia w Sommieres (w Departamencie Gard). Oddział 4go pułku liniowego zaczepiony był zbroynie przez'Karulistów; ieden żołnierz został ranionym, a ieden obywatel utracił życie. Potem z rozkazu Generała Solignac weszły do Sommieres dwie kompanie piechoty i 40 strzelców konnych, którym się jiowiodło, utrzymać buntowników na wodzy. Ze zaś spokoyni obywatele obawiali się ieezcze niebezpiecznieyszych wypadków, posiano więc tam ieszcze 200 ludzi dla wzmocnienia siły woyskovvey." Z rozkazu ministeryalnego oddano w Perpignan klasztor panieński pod ty1.: s e r c a ś w i ę t e g o i małe serninaryum do rozrządzenia Intendenta woyskowego. Xiadz N 0dot, iako przełożony tego instytutu, robił zrazu trudności względem ustąpienia z domu, lecz rozkaz dzienny Pułkownika gwardyi narodowcy przywiódł wszysiko do porządku, i serninaryum w Perpignan ieet odtąd koszarami. Patryota powiada: "Miło nam dowiedzieć się, iź uczniowie szkoły politechniCzney nieprzyięli ofiarowanego im od Króla stopnia porucznikowskiego." Generał Bachelu, Idowódzca w Ługdunie, odesłał napowrot udzielony mu krzyż komtaandorski legii lionorowey, oświadczaiąc, iż wśród obecnych okoliczności powinnością ieet służyć bezinteresownie oyczyznie. Wypadek naiazdu Konstytucyonistów hiszpańskich dowodzi mówi dziś ieden z dzienników liberalnych - iź rewolucya powinna być dziełem urzędników publicznych i woyska, nie zaś ludu, który wzdychaiąc w ciemnocie, i nieczytaiąc żadnych pism politycznych, niemyśli, iak tylko o spoKoyaem życiu, chociaż, ieet przekonanym oniepodobieństwie dźwigania dłużey kaydan niewoli. Teyto okoliczności przypisać trzeba klęskę Miny. P o s ł a n i e c I z b miał wyczytać w Hicie z Algieru, iż Anglia sposobi się do obsadzę» nia Hegencyi Trypolitańskiey. Testament zmarłego Xiąźęcia Kondeusza zdaie się, iź będzie powodem zawikłanych procesów. Wystąpili przeciw niemu człon« kowie rodziny Rohanów, iako sukcessorowie. Pan Mangin, były Prefekt policy i, znayduie się teraz w Bernie. Zgromadzenia obiorcze obwodu Castres (Tarn), obwodu Tartee (wyższe Pireneje) i obwodu Garpentras (Vaucluee), w mieysce wyszłych z Izby Parów Łastours, Lussy i Dupiessis, obrały Deputowanymi Panów Juliusza Mornay (zięcia Marszałka Soult), Intendenta woyskowego Pana Dintraue i Pana Adryana Gasparin (naystarszego syna Członka Konwentu tegoż nazwiska). Podług dzienników tuteyszych niepozostanie Karol X. w Edynburgu, lecz osiądzie w państwie kościelnem we wsi należącey do niegdyś posiadłości domu Farnezów, która teraz ieet własnością Króla Neapolitańskiego. XiąźęBlacas podobno się o to układał i układy te iuź ukończył. Między kandydatami do posady osieroconey w francuzkiey akademii, przez śmierć Hr. Segur, znayduie się znany Deputowany i autor Pan Keratry. Wydany do Bajonny rozkaz, ażeby niedozwolono zbierania się wychodźcom hiszpańskim na granicy i posiano ich do Bourges, posłany ztamtąd został do Pau. Wszyscy wychodźcy hiszpańscy, którzyby się w oznaczonym czasie nieudali do Bourges, stracą prawo do wsparcia z strony rządu Irancuzkiego. Donoszą z Bajonny pod d. 9. m. b. "Biega pogłoska, iż Mina weźmie na żołd 5000 Szwaycarów z tych, którzy zostawali w służbie francuzkiey. Może to iednak dopiero na wiosnę nastąpić."

(.Rysu dzieiów 40 lat ostatnich dokończenie.) (Z Gazety Francyi.) "W roku 1804. Bonaparte będąc wprzód przez Senat i wjbor ludu, w który ślepo tniego, a potem na dziedzicznego Konsula, itał się Cesarzem własnego utworu, absolutnym panem Francyi. Dał on sworernu na»wisku i nazwisku swego patrona płaszczyk francuzki, kazał zrobić tron i rodzinę swoią tresować na Xiąźąt; bezpludrowi przywdziali haBy, utworzono szlachtę i ordery, a Francya, która zabiła dobrego Króla, aby zostić wolną, ugięła się pod iarzmo naywiększego w świecie despoty. Teraz zaczęto się uganiać za sławą woienną; niernożna prawie było przewyższyć nab\tey tvczesniey, ale działano z większym porządkiem i roztropnością; zamiast zaczepić od razu całą Europę, usiłowano zdobyć ią po kawałku; i tymto sposobem posuwano coraz daley ewe zabory, aż nareszcie Europa poznawszy sworą korzyść, wzięła się za ręce i gmach runął. Gdy ta drama została odegraną, lud dawał aktorom te same oklaski przy zeyściu z sceny, z lakierni ich witał, gdy się na niey byli ukazali; rodziny ocierały łzy; każdy przeliczał, co mu wielki człowiek pozostawił, a aktorowie, którzy przez 14 lat byli przedmiotem powszechnego entuz.yazmu, usunęli się wygwizdani, ale z napełnionemi kuframi z teatru. "Dwadzieścia pięć lat upłynęło było odtąd, iak zły gieniusz Francyi wypędził Królewską rodzinę. Zdobyty, zagrożony podziałem, wystawiony na największe przeciwności, nauczył się naród poznawać siłę prawney władzy; w dniu, w którym Ludwik XVIII, na tron swoich przodków wstąpił, kray z naynieszczęśliwszego stał się nayszczęśliwszym. Ludwik XVIII, nadal mu Konstytucyą, którą przed 25 laty brat iego chciał nadać; Konstytucyą, którą wówczas nieroztropnie odrzucił, f t teraz, nauczony doświadczeniem, przyiął jako dobrodziejstwo. Ale Ludwik XVIII» był łagodnym w czasie, gdzie należało być eurowym. Pragnął dobrego; mniemał, że go wspierać będą w osiąguieniu tego celu; oszukano go i tron po raz drugi został splamionym. "W Marcu l g 15 · mąż wielki złamał swoie Wygnanie; przeniejyierstwo zaprowadziło go do Paryża, aby tu dokończył wielkiey swoiey dramy. Mieysce wyszarzaney powaiaości zastąpiła komiczność. Zamienionokoronę Ctsarefcą na czapkę wofnoś*ci, prawom nadano cechę jakobinizmu; związkowi uzhraialieię; Senatorowie nakładali podatki; władze publiczne wydawały odezwy; urzędnicy publiczni przysięgali; wszystko to trwało 100 dni, poczem Niezwyciężony , powtórnie został zwyciężonym i z spokoynego Cesarza wyspy Elby, stał się nieszczęśliwym więźniem stanu na wyspie St. Heleny., "W roku ISI5- los Francyi znowu był w ręku cudzoziemców; mogli oni ią spustoszyć, ujarzmić, podzielić, ale opiekuńczy duch władzy prawney czuwał powtórnie nad iey tosem. Pokazał się Ludwik XVIII. Francya iest moiem dziedzictwem, rzeki do Królów, braci swoich, niernożecie Francyą rozrządzić, ieżeli niechceeie ustalić tey zasady, że przemoc upoważnioną iest do wyzucia was z waszey własności, I' en dowód uratował Francyą; Król odzyskał swoie prawa, i raz ieszcze zależało od Francuzów, być szczęśliwymi. Ale wewnątrz państwa tkwi! żywioł rewolucyi, który usiłował bezustannie podburzać ogół przeciw rządowi monarchicznemu; Ludwik XVIII, umiał się 2 nim obchodzić; Karol X. nierhciał sobie zadawać tyło pracy, porzucił wszelka nieufność i dał się rozzbroić, "Cenzura niepodobała się iego poddanym; zrzekł się prawa użycia iey w złym razie iako tarczy. Wpływ iego na wybory okrzyczano iako uciemiężenie i oszustwo; zlał go na innych. Natychmiast rnonarchiczną zasadę podkopywano nadużyciem druku i nadużyciem prawa wyborów; stawiono Króla naprzeciw nieprzyiacioł iego i wyparto nakoniec rząd iego za obręby Kunstytucyi, w próżną przestrzeń, gdzie niemiał iuź punktu oparcia i siły. "Rok 1830. Takim sposobem osiągnęli nareszcie Francuzi kray obiecany; znaleziono kamień filozoficzny; Królestwo state się Riecząpospolitą, Król obywatelem, a każdyoby. watel Królem. Nigdy niewidziane połączenia sprzecznieyezych żywiołów w tak czynnern, wzaiemnem działaniu; ogień i woda, niebo i ziemia pomieszały się, i oto stanął naydoskonalszy z wszystkich kształtów rządu, Tu się kończy rewolucya francuzka."r;DWA

DODATKL)

"'4