DODATEK do Gazety Wielkiego Xiestwa Nru 99, (Z dnia 11« Grudnia 1830*>

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1830.12.11 Nr99

F r a n c y a.

Z P a ryż a, dnia 27. Listopada.

Sąd Parów zgromadził się wczora w celu Wysłuchania raportu instrukcyinego P. Bastard, w pjocessie przeciw oskarżonym Ministrom. Prjed odczyianiern tegoż, które blisko cztery godziny trwało, naradzono się chwil kilka o tern, czy Kommissarze Izby Deputowanych maią być na posiedzenie tayne przypuszczeni. Poczem wprowadzono tych Kommissarzy z iwykłemi formalnościami. Zdanie sprawy" które głębokie wrażenie na zgromadzeniu sprawiło, zawiera" iak mówią, wiele nowych obwinień przeciw X. Polignac.. Szczególnićy mówią o zeznaniu Pana Semonville w względzie kroków, które tenże wraz z Hrabia Argou t naprzód u Marszałka Mannom, a potem u króla sam czynił, aby wstrzymać rozlew krwi w dniach 28. i ag.. Lipca. Xiążę'" Polignac miał być główną zawadą zawieszenia walki i zniweczyć usiłowania P. Semanville, popierane od kolegów Polignaka i od Marszałka Marmonła, Żądania nagsody przez osoby prywatne, które w ciągu instrukcyi processu robiono, opuszczono w zdaniu sprawy, i odesłano strony do właściwych sądów, - Po przeczytaniu dłu» gjego raportu tego, oddalili się Kommissarze lłby Deputowanych, a Sąd Parów wydał uchwałę, którą się za Sąd właściwy uznaie,. i rozkazał, aby oskarżonych Ministrów przeprowadzono do małego Luxemburgu i ci w dziesłęćdni po odebraniuod Prezydenta uwiadomienia stawili się przed Sądem Parów, Uchwalała iostanie drukiem ogłoszoną. Rozprawy zaczną, się, iak mniemaią, dnia 13.-15. b. rn.-Opuźnienia nowe nie nastąpią, zapewne, gdy sprawę zbiegłych Ministrów oddzielono od sprawy

Poznańskiego

uwięzionych. Z ins-trukcyi okazuie się podobno, że plany przeciw Karcie zaczęły się od wniścia X. Polignaka do Ministeryum, i że inni Ministrowie aż do chwili podpisania owych fatalnych uchwal, opierali się tym planom. Śledztwo w względzie podpalań w Normandy! ni e wykaz at o ż a dn y c h - re z u u a t ó w p r z e c iw oskarżonym. P o s ł a n i e c I z b m ó w i: . W c z o r a oczeki - wano uwiadomienia od Prezesa Rady Ministrów o intertssach belgickich i o środkach, mogących bezpieczeństwo i godność Francyi zapewnić. Zdaiesię, że w tey mierze nrc leszcze pewnego nie ustanowiwszy, rnz ieszcze naradzać się b<jd%. Marszalek Soult zdawać podobno będzie na naypierwszśm posiedzeniu Izby Depotowanych sprawę o stanie twierdz, arsenałów i liczbie weyska pod bronię, tudzież o sile, iakiey woysko w dniach L Stycznia, i. Lutego i i.Maica doydzie, i rłoźy Izbie prawo o naborach. Zalecić także maią utworzenie korpusu Weteranów, który tworzyć będzie woysko odwodowe. P..Fourmont, były sekretarz Hr. Botmnom, miał odpowiedzieć ha czynione zapytania w względzie zabiegów, o które go obwiniono, że iest Wandeyczykiem i że iako takiemu nie może się, podobać nowy porządek rzeczy. Przy. trzymane rzeczy, przeznaczone były do Angers, gdzte sam chciał osieść. Wczora zgromadziło się na polu marsowem 200. wyrobników i usiłowało, pod pozorem żądania zatrudnień od Inspektora przedsiębranych w tey okolicy miasta robot, zaburzyć spokoyność publiczną. Gwardya narodowa nadeszła, poymała. kilku i przywróciła spokoy, , nosc. Wiadomość o przybyciu Generała Schneider do Tulonu« t*6t płonna; znayduie się on ieszcze w Morei. Syn--HraMego la Ferronnays oświadcza w liść fc Redaktora Gońca Francuzkieg o, , B»doriiość, iakoby oyciec iego stanąć iniat (Iczele utworzyć się maiącey Regencyi w imieniu Xiai cia Burdegalskiego, iest fałszywa, źe oyciec iego iedynie dla słabości zdrowia zabawi ieszcze nieiaki czas pod łagodnem niebem Neapolu i źe wkrótce do oycsyzny powróci. Minister morski zaięty iest proiektem prawa przeciw handlowi niewolnikami. Pan Sieyes umarł tu przed kilku dniami W g2gim roku życia swego.

Z Perpignan donoszą pod dniem 20. Listopada: "Generał Kapitan Katalonii zabronił wszelkich związków poddanych hiszpańskich z Francuzami. Przy szańcu przedmostowym w Porcie-Madame stoi posterunek na biszpańekiey stronie i cała linia graniczna zostaie pod strażą. Środek ten zatrwożył mieszkańców Cerdagny, a Prefekt Departamentu żalił się o to u władzy hiszpańskiey." Generał Mina sprowadzony został przez żandarmów z Gambo do Bajonny. Z dnia 29. Listopada.

Marszałek Maison, Poseł nasz przy dworze Wiedeńskim, wyiechał wczora na mieysce swego przeznaczenia. Prócz obozu z 150,000 ludzi, tnaią ieszcze być utworzone trzy inne obozy, po ioo,ooo ludzi, z ruchomey gwardyi narodowcy, i stanąć w LilIe, Metz i Strasburgu. Jeden z dzienników zawiera: "Wysłane przez Pana Fourmont, byłego Sekretarza Generała Bourmont, do Angers dwa wozy, wyładowane bronią i mundurami, zostały zatrzymane. Pana Fourmont zaprowadzono do prefektury policyi i badano go zeszłey nocy. Znany z swych nieszczęśliwych wędrówek Kommendant BachevilIe, został mianowany dowódzcą w twierdzy Lauterbourg. · Pytania względem woyny i pokoiu - pisze dziennik T e m p e - przerabia każdego trwogą. Wśród tego zamętu zapomniano nawet o procesie Ex- Ministrów, względem

14UUktórego miał być dziś czytanym raport w Izbie Parów. Go się od dwóch dni dzieie, wznieca obawę, którey my ieszcze niepodzielamy , którą iednak rząd usunąć tnoźe, wy. ! nurzaiąc otwarcie swe zdania i nadzitie. Niepewność iest iedynem istotnem złem dla Francuzów. Niewątpimy , źe Izby bezzwłocznie podadzą Ministrom sposobność da oświadczenia się. Potrzeba wymaga, mówić głośno, działać spieszno. Same tylko uzbrajania woienne zaręczyć mogą utrzymanie pokoiu. N astqpuiacy tydzień położyć musi I koniec wszystkim niepewnościom względem [ naszego wewnętrznego i zewnętrznego położenia. Rząd nasz dokaże wszystkiego, co zechce, iednakźe tylko, gdy się wie, czego on chce. Z Bajonny donoszą pod cI. 23. m. b., iż od dni trzech przeieźdźaią tamtędy wciąż oficerowie od byłey gwardyi Królewskiey, uda. \ iąc się do Hiszpanii, w celu przyirnowania służby w legii cudzoziemców, która, iak zapewniaią, m a s i e utworzyć u naszych sąsiadów.

A ng li a.

Z Londynu, dnia 27. Listopada.

Onegday było zebranie u N. Króla.

Lord Howick mianowany Pod-Sekretarzem osad, a Pau G. Lamb Pod-Sekretarzem w wydziale spraw wewnętrznych. Xiąźę Bedford otrzymał od Króla order podwiązki. Wczora odwiedził Król. Niderlandzki Poseł nowego Ministra spraw zagranicznych Lorda Palmerston, miał także rozmowę z Hr. Grey, Hrabia Grey miał wczora rano w pałacu St.

James posłuchanie u Króla Jrnci; zpołudnia > wszyscy obecni tu Posłowie zagraniczni od. wicdzali pierwszy raz nowomianowanego Mi. nistra spraw zagranicznych, Lorda Palmer8ton. Tego samego dnia odbyło się posiedzę« nie rady gabinetowey, które przeszło godzinę trwało. Xią£ę Devonshire mianowany iest W.Szam« belauern Króla. Pan Robert Grant otrzymał urząd General« nego Adwokata woysk Królewskich, a Xiąźę ArgylIl urząd W, Strażnika Pieczęci Szkocji.

Shee iednym z Podsekretarzów w wydziale Bpmw zagr. mianowanym.

Mówią powszechnie, iż Lord Lyndhurst, ktÓ1Y podczas ostatniey zmiany Ministrów utracił swóy dotychczasowy urząd, otrzyma urząd Generalnego Gubernatora wIndyach.

Tuteyeze mieszkanie Xiaiecia N orthum - berland, który, iak słychać, powraca iuż Z Irlandyi, przyreądzaią.

Zdaie się. być pewną, iż wczora w radzie pbinetowey, ktorey wszyscy Ministrowie b)li przytomnymi, przełożono kilka planów do znacznych oszczędzeń w wydatkach i bardzo gorliwie oneż roztrząsano. Wczora miał Lord Brougham ewoią wielką mowę w wyźszey Izbie. - Uchwalono drugie odczytanie bilu względem Regencyi, Dzienniki tuteysze zawierała następujące wiadomości o Lordzie Brougham: "L orcl ten Urodził się 1779- ' pochodzi z zacney familii Z Cumberland, osiadłey przed 60 lub 70 lat W Westmoreland. Malika iego iest siostrą dzieiopisa Pr. Robertson i znayduie się ieszcze wjczerstwem zdrowiu. Ma on 3ch braci: Jakoba, Jana i Wilhelma. Pierwszy z nich bawi przy swey matce i iest członkiem Parlamentu; ostatni iest Adwokatem. Pierwszy był przez lat kilka winiarzem w Edynburgu, gdzie niedawno zbankrutował. Lord Brougham był zrazu członkiem Izby niźszey od miasta Cammelford, obrany przez Xiecia Bedford; póżniey od miasta Winchelsea pod Margrabią Cheweland; potem od Knaresborough, nareszcie, iak wiadomo, od miasta York. W młodości swey był on podziwicielem Pitta; napisał także dzieło o pobtyce osadniczey, w którem dowodził, iż Afrykanie na tak dalece niiBzym od Europeyczyków stoią stopniu, iż ich ledwie do tego gatunku liczyć można; lecz żył on dosyć długo, aby walczyć w obronie tey poniioney klassy ludzi i nalegać o spieszne handlu niewolnikami zniesienie. Walki iego za Westmoreland, iego celuiący nad wszystkich talent wymowy, iego inne zdolności i nauki, iego bystra władza sądzenia, iego niezmordowana czynność, są nadto znane, aby ie tu w szczególności wyliczać. Przed kilkoma laty ożenił się z wdową po nieiakimś Panu

Slade, z którą znaczny wziął maiątek; ma on tylko iednę córkę, która może mieć lat ośm," Lord Brougham wydał adres do obiorców niegdyś swoich w Y orkshire, w którym między innymi mówi: "Niespodzianemu dowodowi zaufania waszego, winien iestein, że N. Pan pow,ołał mię na iak wysoki urząd w swey radzie, Zafcedwie zapewnić Panów mogę, że wypadek ten, który z wielu względów powmienby mię zaspakatać, sprawia rm żywą boleść przez to, iż zrywa moie związki z hrabstwem York, mego życia nagrodą i pychą. Stemwszystkiem pozostaie mi to radosne przekonanie, ie służąc Królowi, służyć zarazem będę ludowi, nad którym on tak po oycowsku i konstytucyinie panuie. Wybór moich towarzyszów daie także naypewnieyszą rękoymią kierowania mądrze i sumiennie sprawami publicznemi. W porozumieniu z nimi pracować będę na<l utrzymaniem pokoiu, tak zewnątrz, iakoteż wewnątrz kraiu. Walczyć będę za zniesieniem wszelkich niepotrzebnych wydatków i za zmianą, iakiey uznane wady naszey repvezentacyi narodowcy wymagać będą. " Podług doniesień z hrabstwa Oxford, ustawały tam zaburzenia, i wielu robotników wracało do swoich zatrudnień. Wiadomości z Portsmouth iWinchester, niesą tyle pomyślne. Jest iednakże nadzieia, iż w ogólności spokoyność wkrótce zostanie przywróconą. Gazeta L i m e r i c k - C h r o n i c l e powiada, ii w północney częścihrabstwaCork, zuayduie się 6000 ubogich, którzy niewiedzą zrana, iak dzień przeiyią. Podpalania i niszczenie machin rozciągnęły się także do innych hrabstw, mianowicie do Cambridge i Oxford. Sprawcami są po większey części wyrobnicy, chcący mieć podwyższone myto, płacić mnieyszą arendę, i mścić się na dozorcach gminnych lub innych tego rodzaiu urzędnikach, przez których mniemaią się być uciśnionymi. Dziennik T i m e s radzi dzierżawcom i właścicielom ziemskim hrabstw, w których ieszcze spokoyność panuie, ażeby podwyższyli o tyle myto, iżby wyrobnicy wyżywić się mogli z swoiemi familiami. G o n i e c wylicza szcze&ułowo wszystkie środki, przedsięwzięte w celu przywrócenia nowicie takie w Wita i Hampshire., gdzie lei. iuż kilkunastu wichrzycieli spokoyności preed sąd stawiono. Z Paryża donoszą, iż rząd francuzki nieHrrra D o n Michała. N a giełdzie miano wczora listy z Paryża, donoszące o uzbroieniach woiennych Bossyi Austryi i t. d H mogących pociągnąć ra sobą wzaiemne uzbroitnia z strony Francyi; zdaie się iednak, iż pisarze tych listów czerpali swe wiadomości z gazet paryzkich, które tylko swe urojenia wtytn względzie na targ public-zny wywiozły. G o n i e c wylicza obszernie korzyści handlowe, iakie spłynąć mogą w przyszłości na Anglią i odiącKone od Hollandyi Belgium, 2 wzaiemnego pomiędzy niemi handlu.' Na wodach naszych krążą Król.'Nideflandzk-ie okręty uważaiące na korsarzy belgickich, których podobno na naszych wybrzeżach uzbroiono .

ROZlllaite wiadolllOŚci.

Dotychczasow.y C RoesAiski Poseł przy Porcie Ottomanskiey, Hrabia Ribeaupierre , popłynął dnia 9. Listopada na iregacie "Xiężna Łowicka" z Konstantynopola do N eapolu- « Od granicy polak i-ey, tin. 4. Grudnia.

Pod tym napisem zawitra Pruska Gazeta P a ń s t w a, między in ueini, co następuie : jjCzytano wczora w Warszawie następuiAce drukowane pismo przylepiooe: 1) J-ego Cesarze w iczoaka Mość zapewnia, iż niemial zamiaru uderzenia na Warszawę x woyskiem pod rozkazami ewoiemi bę<<1ącem. Gdyby iednak kroki nieprzyiacielsfcie nastąpić miały, musiałoby ie 48 godzinami poprzedzić ostrzeżenie. 8) J. C M. przyrzeka wstawić się do N. CeBarr3 o puszczenie przeszłości w niepamięć. 3) J. C. M. zapewnia, iż niedał rozkazu korpusowi litewskiemu do wkroczenia w granice Królestwa Polskiego. 4) Jeńcy maią być na wolność puszczeni.

Pułk strzelców gward yi polskiey, kilka odf4S3działów piechoty polskiey i kilka dział, które dotychczas były przy W. Xieciu Cesarzewiczu, powróciły iuź do Warszawy; ileże J, Cesarzewicz. M. podobno wczora rano o godzinie 11. Tuszył na czele woysk rossyiskich przez Górę ku-Brześciu Litewskiemu.-Bez. pieczeństwo publiczne przywróciła w Warszawie gwardya narodowa; mieszkania rezyduiąeych Konsulów zabezpieczone są strażą, - "D o. p i s. W tey chwili dowiaduiemy się, iż dnia w«zorayszego także w Kaliszu objawił si-ę duch niespokoyności. Kozaków na granicy podobno roazbroiono, a Kommendanta miasta aresztowano. Dodaią, iż się tara nie. spudzianie niemało szlachty zjechało. -" · W nr, -ajg. Lipskiey literackiey gazety znayduie się zaszczytne zdanie o Michała Sucho. rowskiego gramatyce polskiey dla Niemców., Recenzent przechodzi zwięźle z niemała znaiomością, ięzyka polskiego cały układ dzieła, chwali system autora dążący do iedności, a przez to samo i do ułatwienia nauki ięzyka, darąc zaś temu dziełu pierwszeństwo przed gra: matykami Mrongowiiusza, Bandtkiego, Pohla, Poplińskiego i innych, zaleca ie swoim ziomkom i dodaie, de godne iest stanąć w tym rodzaiu obok gramatyk. Seyierta, Bittmanna, Adelunga i Heinsiusza.

W Dreźnie iest szpital dla chorych służących dwornych, i nazywa się: nadworny instytut pacyeI.tow. Jeden z umieszczonych w tym instytucie podawał niedawno prośbę., i poczytuiąc stan swóy za urzAd, podpisał się na niey: Nadworny pacyent JKMci króla saskiego,

W i n o g 2 a Ł, Między v jszystkiemi iagodami, winogradowe w każdym czasie naybardziey cenionemi były. Ich rozmnażanie w naydawnieyszych wiekach było gałęzią gospodarstwa. Jak wiadomo iuź N oe starał się ie rozpładza<ć, a sok z tychże, równie dawno iak sam szczep był lubionyrn i wychwalanym. Wino znaydowaEo się między naydawnieyszemi dla bóstw uiywanetni ofiarami. Winograd, który teraz pielęgnuiemy A ,mówi Humbold t" nie był pierwotnie płodem eurapeyskim; rośnie on dziko nad brzegami kaspiyskiego morza, w Armenii iKaramanii, Z Azy i dostano go do Grecy i, a z tamtąd do