GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1831.05.03 Nr100

Wielkiego

Xiestwa POZNANSKIEGO

«en* n f\f\

Wiadomości krajowe.

Z B e rlina, dnia i. Maja, N. Król raczył Wice- Prezesowi Kegencyi Troschel w Łignicy, dać order Orła Czerwonego drugiej klassy z dęhowem liściem, a C, Rossyjskiemu Szambelanowi D e m i d o ff tenże order trzeciej klassy.

Generał- Majori Szef głównego sztabu 5go korpusu, Di e s t, odiechał do Poznania; CeB. RoeS)jski Generał-Porucznik Diaków do Drezna.

Przejechał tędy O. Rossyjsfci strzelec polowy, Porucznik A eh al i n, biegnący gońcem z Londynu ną Hamburg do Petersburgafctwwwuwtw

Wiadomości zagraniczne.

RzeczPospolita Kra Twwsta.

Z Krakowa, dnia 23. Kwietnia« Dnia 20. ra. b. odjechał Pan J. U. Niemcewicz, Sekretarz Senatu, do Warszawy, PowXl jego do naszej stolicy przybycia niebył Men inny (gazety zagraniczne przypisały mu zaraz zamiar przepędzenia tam reszty dni Acia), jak tylko niebeepieczna choroba Hra

-,>VUVIIVLVi - JI.,> J\l ibiny P.qto9k ej, . którą chciał jeszcze widzieć przed JeJ smlerClą. Przed 3 T a dniami przybył Generał Dwernicki do Dubna, gdzie utworzył kilka nowych szwadronów jazdy. Słychać, ii w Krzemieńcu, dokąd już miał wejść, chce otworzyć Sejmik, w celu wydania uchwały względem dalszego postępowania tamecznych powstańców, (Gaz. Vossa.) 22 o s s y a.

Z Pe ter s burg a, d. 8 (20. Kwietn.) W tych dniach umarł tu, powszechnie żaow ny, Admirał i C. Gen, Adjutant Sen« JaeWln, Z wiadomego pisma: Kilka uwag o ter a ź n i e j s z ej r e w o l u c y i P o l s k i e j prze» obywatela Królestwa Polskiego-Powsz. Gazeta Państwa Pruskiego umieszcza wyjątki. W udzielonym (mówi tai gazeta) przez Gazetę Petersburską, a z T y g o d n i k a wyjętym artykule, którego autor daje się poznać jako Litwin, wyrażono: "Mówmy z sobą bez ogródek: Zasługujeź teraźniejsza rewolucya Polska na sprzyjanie od spółczesnych, 3 nadewszystko od nas samych? - Nie, zaiste. Jest ona lem ohydniejszą, źe się wszczęła bez przyczyn i bez potrzeby. Ażeby naród jakikolwiek odważył się zdeptać świętość danej przysięgi, wyrzec się. rzeczywistej pomyślności, której używa, i'dobrowolnie przejść de aby ogol politycznych jego cierpień był pizy. najmniej niemniejszy od ogółu obecnych ko. rzyści, które utracić może, puszczając sie' na tak występne i desperackie przedsięwzięcie. Jakież więc są cierpienia i niedole polityczne, które powstańcy Warszawscy położyć mogą tu szali obok korzyści, wypływających z połączenia ich Królestwa z Cesarstwem Rosayjgkiera, jedynego źródła pomyślności ich kraju, i nawet jego bytu? Jakiei są krzywdy, która mogą zarzucić rządowi Cesarza i Króla? M ai to być tymczasowe zawieszenie wol» ności druku, któremu Polska winna swoje polityczne ocalenie, poprawę swego skarbu i kredyt? Jakie dawno wolność druku stalą się jednem e kardynalnych praw Polski? Jak dawno »bła uię tak z obyczajami i wyobrażeniami Polaków, ii bez niej obejśdź się już niernogą? Wszakże za Rzeczypospolitej Polska miała zawsze cenzurę, a za Xiqstwa Warszawskiego ta był» ściślejszą, niż kiedykolwiek. Mai to być brak konstytucyjnego budietu? Buditt wprawdzie niebył dotąd' oddaD>y pod rozwag« Izb Sejmowa cli, leci, ta zwłoka jest przewidzianą przez samą fvonstytucya. Wiadomo wszakże, ił Minisieryum ze szczególnego zlecenia Cesarza i Króla, pracowało nad budżetem bez przerwy, i wkrótce byłoby go na Sejm wniosło. Nikt atoli z tych, co po dziennikach o tej mniemanej krzywdzie pisali, otwarcie niechciał wytłumaczyć zagadki, której prawdziwego znaczenia równie dobrze są świadomi hałasujący po Warszawie rewolucyoniści, jak i członkowie byłego rządu. Wszyscy w gruncie są przekonani, że powodem do tego niebył żaden duch absolutyamu, i ie opóźnienie wniesienia na Sejm budżetu pochodziło najbardziej z domowych względów, które cały naród doskonale rozumiał, chociaż nikt, dla honoru samego narodu, nieśmiał przed Europą ich wyznać. Ma«nyż więc powiedzieć prawdę? Powiedaray ją. Wniesienie budżetu, powiększej części, było odkładane przez rozsądną, przezorność najlepszych patryotów Polskich; przezorność, niestety, ai nadto ugruntowaną na emutnem doświadczeniu przeszłości, Jednomyślnem życzeniem wszystkich dobrych obywateli był o, spóźnić ile możności tę niebezpieczną chwilę, aby tymczasem wyobrażenia porządku i uczucie potrzeb kraju nabrały w narodzie więcej tęgości i mocy. Pospiech mógłby narazić Królestwo na wielkie nieprzyzwoitości. Dawne anarchiczne wyobrażenia wrzały jeszcze pomiędzy Posłami, a wiadomo ja* ba przedtem była nieodzowna formuła polskich iu6irul;<;yy: na podatki niepoawalać! Owoż Ministerium i wszyscy dobrze myślący obywatele mieli słuszną przyczynę obawy, aby Izba nieodrzuciła budżetu, jedynie przez swą burzliwą płochość i dla tego tylko, aby sobie z nowym rządem tak poczynać, jak się dawniej działo. Liberaliści Warszawscy dobrze o tern wiedzą, ie nie dla cięgo innego wołali o budżet, jedno, aby nauowo wyprawiać gorszące dawnych Sejmów see» ny, że Minieteryum dla tego tylko wniesienie jego cokolwiek zwlekało, żeby kraj zasłonić od smutnych skutków podobnego zdarzenia, a Sejmowi nie dać powodu do okrycia się bańbą w oczach Europy, któraby nieomieszkała przypomnieć sobie 'stare dyplomatyczne przysłowie, ie "Polacy niezdolni są, rządzić się sami. "- M ai to być zażalenie z powodu potajemnej policyi, kiedy ta nawet niezakłociła epokojności okropnych schadzek spiskowych? Maż to być nakoniec zabronienie jawności Bejrnowych rozpraw, które bynajmniej nietamowało Wolności obrad, pozbawiając tylko publiczność jednego z jej bezpłatnych widowisk? Azaliż, dla Boga, są to dość mocne pobudki, aby im poświęcić honor całego narodu, pomyślność krajowa, wszystkie w przyszłości nadzieje, ażeby miasta zamienić w zwaliska, ojczyznę w jedne ogromną pustynię? Gdzież jest kraj, tak wolny lub lak szczęśliwy, któryby obok swych swobód politycznych, niebyt zarazem wystawionym na cierpienia, stokroć dolegliwsze od tych, na jakie narzekają, lub chcą tylko narzekać, wichrzyciele Warszawy? Jakiei więc powody mieć mogli do obrzydzenia sobie stanu kwitnącego, spokojnego i bezpiecznego swojej ojczyzny? "Chcemy być niepodległy, mi!" odpowiadają burzyciele. Zapewne, dla siebie samych nieźleście rzecz wyrachowali Niemając bowiem nic do stracenia, przy poda» bnej zmianie moglibyście zagarnąć dla siebie wszystkie dobrze-płatne urzędy, a z niemi i środki bezkarnego marnowania dochodów Jll> blicznych. Ale kraj, kraj wasz nieszczęśliwy, cói może zyskać na tej niepodległości? Winne będąc całą swą pomyślność wolnemu z Rossy», handlowi i osobistej szczodrobliwości Monarchy, odcięte od mórz potęźnemi mocarstwami, bez portów, bez wywozowych przysad, Kro-' lestwo Polskie, zostawione samem u sobie, tychło stałoby się łu p em najsroiezej nędzy, Przypuściwszy na we t, iżby miało jakiś port morski, tedy, zaledwo teraz rodzący si* w niem przemysł jakże zdoła wytrzymać spólzawodnictwo drugich przemysłowych narodów, któreby go natychmiast zgniotły i zniszczyły'" Któż tego nieezuje, że nigdyby Rossya niemogła sroźćj ukarać zbuntowanej Polski, jak zamknąwszy przed nia, swą granicę, i swoje targi pod względem handlu, jako z niepodległern państwem? W takim składzie rzeczy, Polska niechybnie wróciłaby do tego stanu ubóstwa, jakiego smutny stawiła widok, gdy przeszła pod berło Alexandra. Powtarzamy więc: Polacy niemieli żadnej ważnej i rzetelnej krzywdy do wyrzucenia iządowi, któremu winni są uczciwy byt polityczny i mnóstwo materyalnych korzyści, Rewelucya ich wszczęła się ze spieku, zawiązanego pomiędzy młodzieżą, nieświadomą istotnego stanu i potrzeb ojczyzny, lecz odurzoną rewolucyjnemi wyobrażeniami naszego wieku i zręcznie kierowaną przez tę Banią tajemną siłę, która właśnie o tymże czaaie wichrzyła Belgią, Szwajcaryą i niektóre niemieckie państwa, a teraz rzuciła głownię pożaru politycznego w sam środek pięknego państwa Włoskiego. (Drugi wyjątek nastąpi,) Z Odessy, dnia 23. Lutego.

Stosownie 'do postanowienia komitetu spraw żydowskich ogłoszonego przez okólnik Ministerstwa spraw wewn. z d. so. Stycznia 1829. r. zagraniczni mieszkający w Rossyi żydzi, którzy przed 1825- r. nigdzie niezostali zapisani, powinni być wysłani za granicę. - Ku nieodzownemu wykonaniu tego postanowienia w Odessie, zaszły trudności, zasługujące na pilną uwagę rządu. Otwarcie w tern mieście p o rt 0fr an co, w liczbie innych cudzoziemców, przyciągnęło z zagranicy wielu żydów. Ci przenieśli do Odessy ważne gałęzi handlu, założyli kantory, ze znacznym obrotem kapitałów. Szerzący się tutaj tak wainy handel przewozowy zostaje wyłącznie w ręku zagranicznych żydów. Handel ten do tyla się podniósł, że nawewet. w czasie zamknięcia żeglugi, komora Odeska, pobierająca tylko i celnej opłaty, miała Kan nieraz do 50,000 R. dochodu miesięcznie, N adto żydzi zagraniczni położyli zasługi, które zjednały dla nich szczególne względy rządu. Za ich to staraniem założoną została w Odessie wyborna żydowska szkoła, jakowej w żadnem jeszcze Europejskiem mieście dotąd niebyło. Oprócz wymienionych handlowych obrotów, wielu z nich trudni się tutaj poźytecznemi rzemiosłami, mianowicie mierzeniem i wianiem rboźa. Ci ostatni stali się nawet nieodbicie potrzebnemi przy obszernym tutejszym handlu abozowym. - Wymienione względy były powodem P. Gener. - Gubern, nowej Rossyi i Bessarabii do przełożenia P. Ministr. spraw wewn. następnego projektu: iżby l) uczynić popie wszystkich znajdujących się w Odessie zagrani, cznych żydów, z wyszczególnieniem ich zatrudnień; 2) wszystkim zajmującym się bankierStwem i handlem, jeżeli niezechcą zapisać się aa poddanych Ross. i do gildyi, pozwolić han

SIS

dlować z prawami zajezdnych gos'ci jak i wszelkim innym cudzoziemcom; 3) rzemieślnikom i innym pożytecznym pracownikom pozwolić zapisać się do liczby mieszczan Odessy, tych zaś, których zgromadzenie miejskie przyjąć niebędzie chciało na mocy ukazów 20. Lipca 1816.1 2.1. Marca.1821. zapisać do liczby robotników, z obowiązkiem płacenia miejskich podatków; 4) wszystkich innych żydów, których władze miejscowe uznają za niepoźytecznych, jakoto: przekupniów, faktorów, i t. d. nieodmiennie wysłać za granicę, Wskutek przedstawienia o tern P P. zarządzającego Ministerstw, spraw wewn, i Ministra skarbu z niektóre mi uzupełnieniami, komitet Ministrów, zdaniem 20, Stycznia r. b. najwyżej zatwierdzonem.

zgadzając się na projekt Hr, Worońcowa i na dodatkowe prawidła postanowił: iżby termin na zapisanie się zagranicznych gości, tym żydom, którzy trudniąc się w Odessie handlem, życzą tam ciągle mieszkać, oraz na przyjęcie poddaństwa Rossyjskiego, przedłużony został do końca 1831. roku. F 2 a n c y a.

Z Paryża Dnia 20. Kwietnia odroczył Król obydwie Izby mową, którą umieścimy w jutrzejszym numerze gazety. Generał Schneider ma wkrótce powrócić do Prancyi; podobno on zawarł z Prezydentem Grecyi korzystne dla przemysłu francuzkiego układy. Dnia 12. Kwietnia odbyło się w Anizy le Chateau uroczyste żałobne nabożeństwo za Polaków poległych w świetnych bitwach dnia 31. Marca i l. Kwietnia. Wszystkie władze publiczne i gwardya narodowa znajdowały się na tym uroczystym obrzędzie, który zakończyło zbieranie składek dla tego heroicznego ludu. Listy z Węgier donoszą, iż Turcy znaczne zgromadzają siły zbrojne na ich północnych granicach. M o n i t o r umieścił nowe prawo o wyborach; datowane jest d, 19. Kwietnia, Do te» go prawa przyłączona jest lista obwodów wyborowych i mianować się mających prre5I każdy Deputowanych. Liczba tych ostatnich wynosić odtąd będzie 459.

Rozmaite wiadomości.

Spiżowy posąg Napoleona, który niegdyś stał na kolumnie V end6me, był 11 stóp wysoki i ważył 5112 funtów. Posąg ten od roku l 8 q q gdzie został zdjętym, znajdował się w warsztatach dztałlejai; Napoleon wyobra« w prawicy kulę ziemi. Dr. Rush w Filadelfii robi uwagę, źe częste używanie cukru bardzo jest pomocne na febrę. Cukit r łagodzi bóle piersiowe, a podług Franklina i bóle z kamienia pochodzące. Najwyższy trybunał kryminalny państwa Chińskiego wyznaczył przeszłej jesieni Cesarzowi Jmci ośm dni - na podpisanie wyroków śmierci, przez ten rok w całym kraju zapadłych. Największa liczba, na jeden dzień przypadająca, była 104-, w resztę dni przypadło 71 i 87. Ostatniego dnia przyszła kolej na zbrodnie stan u, które przez samego Cesarza sądzone były; liczba tych wynosiła 6. Wszystkich na śmierć skazanych osób liczono razem 57g. Pierwsze zaćmienie księżyca, o którem w pismach wspominają, uważano w Chinach 2169 lat przed erą chrześciańską. - Dwaj nadworni astronomowie Ho i J o utracili życie, ponieważ poważyli się oznaczyć je w kalendarzach.

Pr as s a drukarska w Hiszpanii.

Dziennik Mądrytski l) i a r i o jest pismem, jak samo nazwisko jego okazuje, codziennie wychodzącem; wychodzi w małych ćwiartkach, których większą część zabierają imiona świętych nazajutrz przypadające. Niedawno czytaliśmy w jednym numerze: "jutro, w piątek obchodzoną będzie uroczystość błogosławionego męczennika, S. Ponciusza, obrońcy i opiekuna przeciw pluskwom. (Abogado contra los chinches.) Przez cały ranek będą msze odprawiane, o samej siódmej zacznie się święcenie gałązek i kwiatów na cześć wspomnionego świętego." Tak poświęcone gałązki i kwiaty zabezpieczają, niezaprzeczeniedomy i łóżka od nieproszonych gości i t. d. Potem następuje spis kościołów, w których msze będą, odprawiane, i wojska które przy pałacu, przy bramach i teatrach na warcie stać będzie; dalej doniesienia kupieckie, wskazujące gdzie szynek Bojońskich, a gdzie Flandryjbkiego masła dostać można; dalej jeszcze, wyliczenie podróżnych do Walencyi, Sewilli, Korunny i t. d. nakoniec nazwiska imifjsca mieszkania TarneK świeżo do Madrytu przybyłych. - Pismo" Gaz e t t a" wychodzi trzy razy na tydzień w królewskiej drukarni w formacie nieco szerszym od oktawki. Zaczyna się zwyczajnie raportem o stanie zdrowia i zatrudnieniach N, Monarchy i zapełnioną jest wyciągami z zagranicznych dzienników, zastósowanemt do merydyanu Mądrytskiego, spisem wyciągnionyrh bonów wierzycieli skarbowych, przypominaniem da

(Z nadzwyczajnym dodatkiem,wnych praw, n, p. że, kto nieodda dziesięciny w przepisanym czasie, tego czeka bastonada, wyrokami przeciw wolnomularzom. i t. d.

Doniesienie o nasionach koniczyny.

Czerwone nasienie koniczyny najlepszego gatunku, jako też białe, zdrowe, niesuszone nasienie koniczyny już otrzymał i przedaje, podług cen tegorocznych, tanio. Fryderyk Bielefeld.

Piękne soczyste cytryny messeńskie przedaje skrzyniami, sto sztuk i pojedynczo w cenach umiarkowanych, pięknych apelzyn messenskich sztuka po 2, 3 i 4 sgr., włoskich maronów funt po 5 sgr., sera parmezańskiego funt po 12 sgr. i francuzkiego octu winnego kwarta po 4 sgr. Uprasza o łaskawe względy Jozef Verderb er.

Smoły, w umiarkowańszej cenie jak dotąd, dostać znowu można u F. Bielefeld.

Wyciąg Z Berlińskiego kursu papierów i pieniędzy.

Dnia SD. Kwietnia i S3 i.

Papiera- Gotowimi zną

Obligi długu państwa Obligi bankowe aź do włącznie hL H Zachodnio- Pruskie listy zastawne Listy zastawne W. Xi"stwa Poznańskiego. , W schodmo - Pruskie Azląskiepo II{po 8ć£

II{ 90J 951 IOli

Poznań, dnia 2. Maja i83i.

Papierami. Gotowizna. Od sta.

4 wagę;

Knr« oblifńw m. Pflfcnania 9 O Ceny zboża na Pruską miarg 1 w Poznaniu. Dnia 3 O . Kwietnia i 8 3 i .

Tal. egr. fen. do Tał 2 15 6 % 10 5

Pszenica Żyto Jęczmień Owies .

Taterka Groch .

Ziemiaki Siana cetnar a 1 1 o ff. .

Słomy kopa a 1200 ff. « Masła garniecśgr. fen. 6 łf 6 22 6 7 6 6 12 6 12 85 10 so )J;

JO 22obejmującym przepisy zachowania się przeciw Cholerze.)