GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1831.08.30 Nr200

Wielkiego

Xiestwa POZNANSKIEGO

.M .-,." ."..iMA-H----WW-.i.... ..-.

Nakładem Drukarni Nadworne; W Dekera i SpólkL - Redaktor: A. Wannowshi.

JW 200.

We Wtorek dnia 30. Sierpnia 1831.

Wiadolllości zagraniczne.

R o s s y a.

Z Petersburga, d. 4. Sierpnia (star. et.) Stosownie do najwyższego ukazu z dnia 21.

Grudnia 1830. roku nałożone zostały areszta; W gubernii Wołyńskiej 16. Czerwca na kapitał 1,050,000 złotych Pułkownika byłych wojsk polskich Konstantego Dębowskiego zostający u obywatela Wiiosławskiego, z powodu znajdowania się jego w Królestwie Poiskiem,- 23go Czerwca na 812 dusz czyniących dochodu rocznego 2660 r. er. Hipolita Prószyńskiego, oraz wszc-iki majątek gdzie się jaki okaże, w takiej schedzie jaka może spaść najegosynaZygmunta Prószyńskiego znajdującego się w Królestwie Polskiern; i na 201 dusz Konstancy! z Czackich Szeptyckiej, z powodu znajdowania się jej zjmęźem Wincentym Szeptyekim w tymże Królestwie; 24go Czerwca, na taką część wszelkiego majątku gdzie się jaki okaże, należącego do Tekli Zawiszynej, jaka spaść może na synowca jej Karola Cywińskiego, służącego w wojsku poiskiem. Cesarz Jegomość otrzymał doniesienie o zupełnem oczyszczeniu gubernii litewskich od polskich buntowników, którzy do nich byli Wiargnęli, Zgraje pod wodzą Giełguda, CWa» pcwskiego, Kolanda i Szymanowskiego" jak

wiadomo b poprzedniczych ogłoszeń» no porażce pod Szawlami, silnie napferane przez wojska nasze, zmuszone były szukać schronienia w Prusieeh, gdzie ich rozbrojono. Zgraja Dębińskiego, która rzuciła się była na drogę Mitawską, po kiikokrotnem bezskuteczne«! kuszeniu się o rozmaite punkta, pędem rzuciła się na powrót ku granicom Królestwa Polskieg o, i w bliskości ich połączywszy się z bandą; buntownika Rużyckiego, która podówczas właśnie wtargnęła była w nasze granice, potrafiła przejść do Królestwa Polskiego l , Zgraja ta ucie- ' kała z takim pośpiechem, iż przy wszelkich usiłowaniach ścigających ją wojsk naszych, niepodobna było jej dognać; lecz niemniej przeto w zupełności osiągniony został główny cel naszych wojennych działań w Litwie; usiłowania buntowników na podniecenie buntu w Litwie, zupełnie zniweczone, stosunki z czynną armi% będącą w Krok siwie Poiskiem na nowo ustanowione, i znaczne siły powstańcóiv, które wpadły byiy w granice nasze, całkowicie zniszczone, tak" iż z 20,ooocznego korpusu, który zostawał pod wodzą pomienionycb buntowników, zaledwie wróciło do Królestwa Polskiego 4,000 ludzi, w tej zaś liczbie nader mało wojska regularnego; największa bowiem ich część składa się z rozmaitej gołoty zebranej przez Matujewicza, Przezdzieckiego i innych tym podobnych zdrajców, którzy, równie jak i bun piestwem i wszelkiego rodzaju gwałtami, dowiedli sarni mieszkańcom tego kraju, czego spodziewać się należy po tak rozpasanych chałastrach, które pod nazwiskiem wojny, popełniają najszkaradnieJ4ze zbrodnie. Od 14, Czerwca po dzień 28. Lipca zachorowało 8571, umarło 4390, zostało 430; 29, Lipca zach. 19, wyzdr, 51, urn, 3, zost. 385; 30go Lipca zach. 31, wyzdr. 49, urn. 15, zostało 342; 31. Lipca zach. so, wyzdr. 49, um. 8. zost. 305; 1. śierpn, zach. 19, wyzdr. 66, um. 9, zost. 249.

Niderlandy. , Z B ruxelli, dnia 17. Sierpnia.

Dzisiejszy Kury er zawiera następujące wiadomości: "Rozchodzi się tu pogłoska, że armia zostanie rozpuszczoną a potem zupełnie nanowo organizowaną, Wezyscy oficerowie niezdatni, którzy tylko zamieszaniem rewolucyi wrześniowej winni są miejsca swoje, a powinności swoich pełnić nieumieli, mają otrzymać dymissyą. Na posiedzeniu najpierwszem prawo będzie przełożone w celu uskutecznienia tych zamiarów z jak najmniejsze mi kosztami. Pan Brouckere, mianowany Minister wojny, otrzyma zlecenie zawiadywania tym ważnym interesem." Podług Monitora Belgickiego Holendrzy popołudniu d. 14. z Loewen ustąpili, fl nazajutrz dopiero stanęli w Bautersem, skąd wynika, że bardzo powoli powracają. Znissczyli piękny obraz Brea w Kollegium filozoficznem, który Król Niderlandów darował miastu Loeven, i uprowadzili z sobą oprócz tego wielką ilość amunicyi i żywności, Z H a g i , dnia 19 Sierpnia.

Przez dwa dekrety Królewskie pod dniem 16. m. b. z powodu niezupełności arrrii niderlandzkiej nowe rekrutowanie jest nakazane, mające powiększyć armią o 4OCO ludzi. Następujący nadszedł tu raport od J. K. M.

Xcia Oranii: "Do Króla. e-GłównakwaterawThienen(Tirlemont) d. 15. Sierpnia 1831. - 3)J;aT honor donieść N. Panu, że wsteczne nasze poruszenia kontynujemy. Pierwsza dywizya skoncentrowała się w Diest. Druga dywizya znajduje 6ię dzisiaj w St. Trout, i w okolicach, a trzecia tutaj jako też i po wsiach na lewej 6(ronie traktu do Leodium wiodącego. Armia francuzka tuż za nami postępuje i obsadziła wsie na prawej stronie wspomnianego traktu. Wczoraj i pozawczoraj wojsko nasze i francuzki e spotkało się po niektórych miejscach. Aby temu nadal zapobiedz, wysłałem wczoraj Generała Porucznika Barona Constant de Rebecque do głównej kwatery fcauculkiej w Wawre, aby z Marszałkiem Gerani w potrzebne wejśdź układy względem dalszego marszu i kwaterunku obydwóch wojsk. Generał- Porucznik Constant de Rebecque wszedł w układy piśmienne z Szefem sztabu głównego armii francuzkiej, które od Marszałka samego uchwalone i podpisane, teraz mi są podane do ratjfikacyi. Podpisałem je także i mam honor przesłać N. Panu kopią w załączeniu, Adjutant Hr. de l'Aidle, który Generałowi - Porucznikowi Constant de Rebecque w tym celu towarzyszył, akta odernnie podpisane wręczył Marszałkowi, Proponowałem Marszałkowi, aby ze mną osobiście się widział, do czego też być się gotowym oświadczył. Spodziewamy się widzieć z sobą jutro przed moim odjazdem do St. Trout, (podp.) Głównodowodzący armią, G w i l h e l m Xź ę O r a n i i . " Dzienniki nasze urywkowe udzielają wiadomości, mogące służyć do charakterystyki wojny teraźniejszej. Niektóre wyjątki przytaczamy. Jako trzeci parlamentarz z miasta Loeven stanął przed Xieciem Oranii niejakiś Brodie, były oficer ułanów w służbie Króla Niderlandów. Xiąię spostrzegłszy go zawołał: "Czy być rooźe! To to WPan, Panie Brodie? Ośmieliłeś się niewdzięczniku, którego tylu dobrodziejstwy obsypałem, stanąć przed obliczem moim?" Stanął jak wryty Brodie, te słowa usłyszawszy. Zająkiwając się w kilku słowach chciał się usprawiedliwić i oddalił się potem zawstydzony. - Gdy ku A la armatna pod Loeven konia ubiła pod Xieciem, towarzysze jego przelęknieni zawołali: "Czy osoba W. K. M. jest ranioną?" Zimną krwią odpowiedział Xiązę: "Bagatela! nie więcej jak koń! Dajcie mi creT prędzej drug i e g o" i ledwo te ełowa wymówiwszy dosiadł z zapałem konia, i widziano go wnet wśród gradu kul armatnych i tyralierskich. F 2 a n c y a.

Z P a ry ż a, dnia 17. Sierpnia.

Wczoraj nastąpiło rozdawanie nagród dla uczniów gymnazyy tutejszych; przemówił do nich Minister oświecenia, z oświadczeniem dokładnie udowodnionem, że nauka starożytności teraz powinna być podstawą wyższego wykształcenia umysłowego. Te nip s nad dodatkiem P. Bignon, o którym tyle się sprzeczano na posiedzeniu Izby Deputowanych następujące robi uwagi: "J edno słowo wamandzie od Ministrów za nieprzyzwoite jest poczytane, niechcą albowiem ażeby wy. mówioną była pewność powstania i wskrzeszenia sif narodu polskiego; więc wamandzie innej proponowali zamiast wyrazu "pewność" wyraz "nadzieja", przezco naturalnie cel cały i dążenie paragrafu tego ginie. Pan Bignon, spraw zewnętrznych słowo podobnego znaczenia (synonymon) podał, od Ministra, tez męża pełnego geniuszu, natychmiast przyjęte i uchwalone; t. j. zamiast "pewność" położono wyraz "zabezpieczenie". To przywodzi nam do pamięci spór ważny, też między ludźmi pełnemi geniuszu toczony, w komedyi "Niedźwiedź i Basza" o szczutkacb, figach i daniu noska."- Konstytucyonista podobnie oświadcza, iż niepojmuje zupełnie, co skorzystano przez zamianę "certitude" w "assurance ' gdyż oba słowa równe mają znaczenie; słownik akademii tłómaczy certitude przez assurance pleine et entiere, a wyraz assurance przez certitude! Gazety Marsylskie donoszą, źe w Lucca spodziewano się przybycia Xiezniczki Berry i Hieronima Napoleona. Generał Mina z Paryża jadąc przybył do Bourdeaux.

Szwajcarya.

Z L u c e r n u, dnia 14. Sierpnia.

Ulewy tygodnia przeszłego wzniosły jeziora Tunerskie i Lucernekie w ciągu kilka godzin o 2 stopy. Prawie cała okolica między BryenckiemiTunerckiem jeziorem wodą jest zalana; po wsiach ludzie ledwo ucieczką ratować się zdołali, domy woda zniosła, mosty zerwała i wszystkie drogi poniszczyła. Spustoszenia, sprawione przez powódź w obwodzie Bernekim są nader wielkie a szkody nieporachowane. ( W Tyrolu wezbranie wody i zalewy w tymże gamym czasie podobne sprowadziły klęski.) W ł o c h y.

Z P a rm y, dnia I I, Sierpnia.

J. C. M. Arcy-Xiężna wydala dekret, podług którego processa przeciwko uczestnikom ostatniej rewolucyi i rządu prowizoryjnego natychmiast ustać mają. Wyjęci są jednak z tej amnestyi sprawcy i główni ajenci rozruchów, równie jak i ci, którzy się przytern innych jeszcze dopuścili występków, jakoto: morderstwa, łupiestwa i t. d. Ci którzy uszli przed śledztwem zawieszoaem, bez wyraźnego pozwolenia powracać niemogą; urzędnicy mianowani przez rząd prowizoryjny, zostają naturalnie z fun key i swojej złożeni. Xiążę Modeny dnia 19o Sierpnia wrócił do Modeny.

Z Neapolu, dnia 4. Sierpnia, Dzisiaj zrana oznajmił telegraf Procydy przy* bycie okrętu liniowego "V esuvio" na którym Król Sycylii miał przybić do brzegu. Ponieważ wiatr ustający opóźnił przybicie okrętu, wsiadł N. Pan do batu i niespodzianie stanął w stolicy w towarzystwie brata swego, Xiecia Kapuy. - Przed odjazdem swoim darował Król wszystkim osobom w dolinie Palermuz powodu zwyczajnych występków oskarżonym winę ich. Mu l tany i Wołoszczyzna.

Podług najnowszych wiadomości z Jass 2 d.

25. Lipci, na odgłos, że cholera w Multanach a mianowicie w Jassach, znacznie już ustaje, tak, źe niewielu tylko ofiarą jej pada, wróciło do Jass wielu Bojarów, mianowicie: Metropolita, Postelnik Mikołaj Kunta, Spathar J erzy Balez, Wornik Konaki, wielki Wistar Alexander Sturdza, Konstanty Sturdza, Teodorasz Balscli, Aleko i Konstanty Paskanowie. - Wielki Westernik Rożnowan mianowany jest Prezydentem dywanu multańskiego, tak, jak Ban Brankowan wprzódy już wBukareście Prezydentem dywanu obrany został. - Słychać, ie nadzwyczajne powszechne zgromadzenie stanów względem reformy konstytucji krajowej ma dnia i. Sierpnia posiedaenia swoje rozpocząć. Rzeczpospolita Krakowska.

Podług wiadomości z Krakowa cholera pustoszy wciąż toż miasto, jak i okolice tej rzeczy pospolitej. Liczba chorych w mieście od dnia 16. do dnia 2.0. Lipca wynosiła 191 %,. umarło 945, wyzdrowiało 786. W obwodzie Rzeczy pospolitej chorowało w tym czasie 125?, umarło 306, wyzdrowiało 217; chorych jest 729, W ostatnich dniach poczęła ta choroba wyższe klassy dotykać. W dniu 25. Lipca umarł na nic Professor Uniwersytetu Woźniakowski, Hr, Scipio i Generał Blendowski po kilko-godziniiej chorobie. - Większa część krakowskich lekarzy zgadza się w tern, że choroba ta jest zaraźliwą, i że rozszerzeniu się onej może zapobiedz kordon zdrowia. Uderzający przykład podaje tego twierdzenia stan zdrowia w Podgórzu, które oddziela Wisła od Krakowa, i to od najbardziej zarażonej części miasta, zaledwie 80 kroków szeroka, wszelako stan zdrowia w tern mieście prawie przez sześć tygodni nienaruszony się utrzymał.

ROZlllaite wiadolllości.

Gazeta Państwa Pruskiego pod dn.

25. Sierpnia następujące zawiera doniesienie z Warszawy pod d. 17. Sierpnia: "Dnie 15. i 16. Sierpnia były dla nas dniami ohydnych okrucieństw. Towarzystwo patryotyczne już oddawna rozjątrzone przeciwko władzom dotychczasowym, oraz gniewając się, źe Gene» rał Jankowski na śmierć niebyt skazanym, postanowiło nareszcie gwałtownych użyć środków. Dnia 15. wieczorem o godzinie 8mej wymagało towarzystwo formalnie od Rządu prced niem suwiono. Potem udało się do zamku, gdzie aoo gwardzistów lam ustawionych odporu mu dać nieroogło; 7u»iu więźniów stanu natychmiast w pokojach, zamku zamordowano, Irupy powrzucano w rynsztoki albo powieszono je nogami na latarniach« Stąd zgraja rzuciła się na mieszkania osób ze strony rządu już usprawiedliwionych, a potem na dom roboczy, gdzie nietylko ajenci policy t dawniejszej, lecz teź dłużnicy i oszukańcy są uwięzieni. Wielu z tych bez pytania zabito i powieszono, a tak w pierwszej nocy 35 osób życiem przypłaciło, między terni Generałowie Jankowski, Bukowski, Hurtig, Sałacki, Bentkowski, rossyjski Szambelan Fendszawe, dama rossyjska, imieniem BazaOONQ, uwolniony już ze strony Rządu Radzca Stanu Hankiewiez, Major Petrikowski, Kommissarz Luba, ajenci policy t Birnbaum, Mairot, Szlej, Szyraano,wski i inni; cukiernika Lessler udało się jeszcze Generałowi Krukowieckiemu uratować. Wczoraj około południa Rotmistrza rossyjskiego rannego z woza porwano i okrutnym sposobem zamordowan o. Po obiedzie powieszono Kuratora szkół Kaweckiego. Generał Krukowiecki został w nocy mianowany Gubernatorem. Pierwszym jego środkiem ostrożności było sprowadzenie kilku oddziałów wojska, a tak spodziewać się moioa, ie podobne okropne wypadki więcej niezajdą. Konsulowie austryacki i francuzki, widząc, ie Rząd juź nitbył w sianie im dać protekcyi dostatecznej, prosili juź byli o paszporty, lecz stosownie do życzeń wyraźnie oświadczonych postanowili jeszcze nieodjeźdźać. Dzisiaj Rząd dotychczasowy czynności swoich poprzestał; na ezele nowego Rządu stoi Geuerał Krukowiecki wielkiem pełnomocnictwem obdarzony. Pokazał on w momentach postrachu energią i osobiste męstwo i juź dal rozkaz do aresztowania naczelnika towarzystwa pomiemonego, duchownego, imieniem Puławski i 10 innych członków. Stosownie do swego pełnomocnictwa mianował Generała Prądzyriskiego Szefem ar

1058'mii, które to mIejSCe rzeczony Generał teź przyjął. W Warszawie po wszystkich placach mocne oddziały biwakują, aby pokój utrzymać.

We Lwowie przez cały czas panującej cholery aź do dnia 18. Sierpnia wieczór zachorowało ogółem 495?, wyzdrowiało 2293, umarło 2594: osób. W Sziuttgardzie zawiązało się towarzystwo, mające na celu wszelkiemi, jakie być mogą, środkami, przyczyniać się do zniesienia celi* balu. W spisie obywateli, którzy we Francyi krzyże na pamiątkę lipcowej rewolucyi dostali, znajduje się 11 kobiet a 7 dziewcząt. Dwóch sławnych wodzów starożytności było niezmiernie otyłych, Maryjusz, Rzymianin i Król Jan Sobieski.

(Az do ukończenia gazety, wczoraj wieczór godziny 8., poczta berlińska nienadeazła.)

OBWIESZCZE.NIE.

Tutejszy krawiec Ludwig Sommer Koenigsberger i Roza z Donn, kontraktem przedślubnym z dnia 27. Grudnia r. z. wspólność majątku między sobą wyłączyli, co się niniejszem ogłasza. Krotoszyn, dnia 16. Lipca lS31.

Xiecia Th urn i T ax is Sad X ięstwa.

Leni zboża aa Pruska miarę 1 wagę w Poznaniu. Dnia 26. Sierpnia 1831.

Tal. igr. ten. do Tal. igr. ten i 2 2.> 3 2 2 6 2 i 7 6 1 20 85

Pszenica Żyto Jęczmień Owies .

Taterka Groch .

Ziemiaki .

Siana cetnar a 11 o if.. Słomy kopa a 1200 ff .

Masła garniec 10 21 57 2 10 % 5

WYKAZ

Komitetu zdrowia w Poznaniu o cholerze.

Dnia 28- Sierpnia pozostało chorych; 3 wojskowych, 30 cywilnych; ogółem 33.

zachorowało wyzdrowiało umarło pozostało chorych Dnia 29. Sierpnia: a w. 6 cyw. 3 w. 4 cyw. 2 w. 5 cyw. 27 cywilnych Aź do dzisiejszego dnia zachorowało ogółem: 94 wojskowych, 625 cywilnych,- z tych wyzdrowiało: 46 wojskowych, 215. cywilnych; umarło: 48 wojskowych, 383 cywilnych. Poznana dnia co, Sierpnia 1831