GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1831.09.16 Nr215

Wielkiego

Xiestwa NAN5KIE

G O.

N akładem Drukami Nadwornej IV. Dehera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowsli.

)J( 215. - W Piątek dnia 16, Września 1831.

Wiadomości krajowe.

Z Poznania, dnia 15. Września.

Przybył tu dzisiaj J. W. Generał infanteryi i pierwszy generalny Adjutant N. Pana, Baton Knesebeck z Berlina.

Z Berlina, dnia 13. Września, . N. Król raczył Radzcę Regencyjn. Auers« a i d w Plauth mianować Landratem powiatu Rosenbergskiego, w obwodzie Regencyjnym Kwidzyńskim.

Przybył tu: Cesarsko. Rossyjski Sekretarz przy Kollegium państwa, T s c h e b e k i n e , gońcem z Londynu. Z dnia 13. Września.

N. Król racz>ł Dyrektora spraw handlowych, tajnego Radzcę finansów Kayeer roia nować tajnym Nadradzcą finansów i patent jego własnoręcznie podpisać. Przybył (u: Generał-Major i Komendant zakładu kadetów, B r a u s e, ze Szląeka. Odjechał stąd: Cesarsko-Rossyjski, Sekretarz przy Kollegium państwa, Tscbebe» ł i n e, gońcem do Petersburga. Z dnia 14, Września.

N. Król raczył najemnikowi Kier w Mechernicb, w obwodzie Regencyjnym Akwisgranskim dać powszechny znak honorowy.

Gazeta Państwa Pruskiego w numer, pod d. 12., 13. i 14, Września zawiera szczególne doniesienia o zdobyciu Warszawy prze« wojsko rossyjskie, zgadzające się z doniesie« niani w Gazecie Poznańskiej No. 210. i 213. udzielonemu Niecbcąc więc powtarzać, co publiczności jur jest znajomem, przytaczamy z artykułów gazety rzeczonej to tylko,o czerń jeszcze w Gazecie Poznańskiej wzmianki nie było. - Dnia 6. Września pod Wolą dostali się w niewolą ciężko ranni, Generał Sowińfk i Wysocki, który się w momencie wzięci« W niewolą zastrzelił. - Roesyanie dali dowody zadziwiającego męstwa, i opanowali szańce idąc przez rowy trupami Ro«s\an zasłane. - Po zdobyciu drugiej limi szańców, nic miasta od zguby ostatecznej »chronić nie mogło. Samo więc jako tei i wojsko błagało łaski Cesarza, a ta okoliczność wkładała na Marszałka obowiązek do wstrzymania mściwości wojska w najwyższym stopniu rozjątrzonego. - Marszałek niet>lko kontuzyą otrzymał w lewe ramie, lecz też w pttrei; musiał się oddalić z placu bitwy i komendę zdać Generałowi Toll. - Krukowieeki, kiórego upór wiele eię przyczynił do klęski Polaków, złożył swój urząd, a Generał Małachowski oznajmił w odezwie własnoręcznie podpisanej, że Wojsko do Płocka zaprowadzi, aby tam czekać rozkazów Cesarza, Spodziewać się naie «myślenia wytrwa i na wiarołomne szeptania leluchae więcej niebędzie. - Przy zdobywa» niu reduty jednej pod Wolą, opatrzonej w 5 -dział i liczną załogę, która jednak oporu kor* pucowi Generała Kreutz dać niezdołała, wydarzyło się, jui po wyparciu Polaków, nieszczęście. Explozya albowiem magazynu prochu i amanicyi ubiła i pokaleczyła wiele żołnierzy; mniemano, że to była mina i pomieszkanie powstało niejakieś w szeregach roseyjflkich; leci, wnet się rzecz wyjaśniła, że magazyn przypadkiem tylko się zapalił. - D n i a ? bitwa (rwała aż do samej nocy; -Polacy con u się do miasta, a Rossyanie 80 armat wytoczyli na wały Warszawy, aby dnia następnego powstańców, gdyby chcieli obstawać przy swojem, pod gruzami.stolicy zagrzebać. W'tej ostatecznej chwili, podczas nocy, nastąpiła kapitulacya, - General-Major Xiaie Galiczyn raniony. - Rossyanie stracili koło 5000. - Przedmieścia na południowo zachodniej stronie miasta prawie do szczętu zgorzały. W samem mieście artylerya wielkich szkód nieporobiła; nastąpiłoby to dąpiero d. 8. przez wystrzały z samych wałów Warszawy.

«vwwbWvwwnwiadomości zagraniczne.

R -o s * y a.

)K P e t e r s b u r g a, d. 20. Sierpnia,(star.et:) Dnia i3. b. m. odbyło się tu posiedzenie P.ady zakładów kredytowych; Minister skarbu zagaił je następną mową: "Panowie! Stosownie do danych przepisów T 3 T zaszczyt złożyć rachunki zakładów kredytowych państwa za r. 1830. - Dopełniając tegoż obowiązku w roku zeszłym, mogłem wspomnie-ć o szczęśliwem ukończeniu wojny tureckiej i dodać, że znaczne jeszcze -summy pieniężne pozostały w zapasie. Wy.

ilożyłem lei wam, Panowie, przyczyny, jakie powodowały rząd do zniżenia procentów bankowych (jakawa zmiana, dotąd, bez wszelkiej trudności została uskutecznioną), i do zawieszenia na czas wykupna papierów rządowych B powodu nadzwyczajnego podniesienia się ich ceny. - JLecz naprzekor wszelkim rachubom ludzkiej przezorności, w krótkim potem czasie, kredyt w .Europie inną wcale wziął postać. Z wysokiego do nieuwierzenia stopnia, do którego przedtem były sję wzniosły, papiery nagle spadły w niespodzianym stosunku. - Minister skarbu nieomieszkat skorzystać z tego zniżenia się, dla powiększenia wykupu; lec« zaledwie doń przystąpiła zaszłe

H140

W końcu 1830. r. wypadki, wskazały mu nieuchronny obowiązek starania się nitiylko o zachowanie, lecz nawet o pomnożenie zapasów pieniężnych, nieodbitych na-wydatki wojenne. Stąd też, wykupno papierów odbywało się w bardzo małej ilości, jak się to okaże ze sprawozdania Kommissyi umorzenia długów, z drugiej zaś strony w bieżącym roku . przedsięwzięto wypuszczeni« biletów «karbu .państwa. - Środek Jen, który w samym początku, uwieńczony został pożądanym skutkiem, miał na celu, jik już publiczności wiadomo, szczególnie ułatwienie obrotów skarbu państwa w »teraźniejszym czasie. Dowodzi -tego zbyt ograniczona summa 30,000,000 rubli, 'która bez znacznego zapasu drogich kruszców, znajdujących się w mennicy, niewystarczyłaby na zaspokojenie nierozłącznych R wojną, rozlicznych i nadzwyczajnych wydatków. - Wszakże, wydatki te będące wypadkiem konieczności, a nawet i większe, gdyby nadal były potrzebne, przy wiadomych zasiłkach skarbu i przy zarządzie gospodarnem finansów, niernogą dać najmniejszego powodu do po wątpię wań: gdyż święte dotąd wypełnianie wszystkich kredytowych zobowiązań Rossyi, służąc za porękę, na przyszłość, utrzyma kredyt państwa." -z dnia 34. Sierpnia.

Dnia 5. (19.) b. m. dom handlowy Hope i Komp. w Amsterdamie, otworzył dla państwa rossyjskiego nową pożyczkę, 20,000,000 rubli srebrnych, której warunki zawierają się w następnym z d. 14. Maja r, b. najwyższym ukazie: - "Do Pana Ministra skarbu. - Dla załatwienia nadzwyczajnych wydatków i dla zwrócenia skarbowi państwa «umm zapasnych dotąd na nie wyłożonych, uznawszy za potrzebne zaciągnąć pięcioprocentową pożyczkę; do dwudziestu milionów rubli srebrnych, rozkazujemy wam uczynić w tym przedmiocie następne rozrządzenia: l) Pożyczka ta ma być wpisana do xi gi długów państwa pod nazwaniem trzeciej pięcioprocentowej poiyczki. Bilety Kommissyi umorzenia długów na tę pożyczkę mają być po 500 r. sr. Bilety takowe będą przynosiły po 5 na rok licząc od d. I. Czerwca b. r. Wypłata procentów ma się odbywać w Kommissyi umorzenia długów, w Petersburgu, za każde półrocze, w przeciągu od l. po 15. Czerwca i od l. po 15. Grudnia; s) Na wykupno biletów niniejszej pożyczki naznaczony zostaje oddzielny, niemający związku z innemi pożyczkami, kapitał urnorżenia, składający jeden procent na rok. Summa tego kapitału będzie się powiększała przez dodawanie do niej, w późniejszym czasie, ilości procentów, jaka będzie przypadała na użyty na wykup biletów podług kursu, dopali te niepodniosą się na naaywalną ich wartość, to jest wyżej nad pari, w tym ostatnim razie wypłata biletów będzie się corocznie uskuteczniają z kapitału umorzenia, przez losowanie, z ophią za każdy wyciągnięty bilet 500 r. sr, 3) Na bankierów Naszych Hope i Komp., którzy już niejednokrotnie czynili N am podobne posługi, wkładamy realizacją tej pe-życzki, którą oni dopełniać mają podług Naszych instrukcyy, stosownie do potrzeby i dogodfiości. Bankierowie Hope mają wydawać bilety KommissAi umorzenia długów państwa uczestnikom w (ej pożyczce, z zapisaniem ich imion na tych biletach, co będzie obowiązkiem Naszego generalnego Konsula w Amsterdamie." Fr a n CYJI.

Z p a * y za., dnia s>. Września.

Izba Deputowanych. Sessya d. 1. Wrześnie.

Roztrząsanie budieta od r, 1-831. i 1832. w bi-ó rach. - Pan Labanoe następującą chce zrobi-ć arnandę względem prawa o godności Parów przez rząd przełożonego A "Parów godność przestaje być dziedziczną. Król mianuje Parów z listy kandydatów, mających być wybranymi w równej z Deputowanymi ilości przez kollegia wyborców. Obieralność następuje od roku 35go. - Lista ma być zawsze dokładnie ułożoną. Liczba mianowanych Parów niepoWtnna być mniejszą, niż- Deputowanych, ale też niewiększą, jak cała liczba tychże, - W sobotę posiedzenie publiczne." - Wyborcy dziesięciu dystryktów (Arrondissements) w Paryżu poprzednicze odbywają egromadzenia w celu utworzenia biór. Kandydatami są Pan Dupin, Cambaceres, Arnault, Berville, Grille i Desqueveauvilliers. M e s s ag e r popiera ciągle kandydaturę Pana Dupin, sądząc, ż« juź z tej przyczyny szczególnie na niego trzeba mieć wzgląd, ponieważ podczas dyskussyy nastąpić mających, tyczących się przedmiotów handlowych nikt tak dokładnej i skutkującej niepotrafi dać rady, gdyż nikt tak gruntownej nieposiada w tej materyi wiadomości. Jeśli wierzyć można dokumentom, przez obrońców dziedziczności godności Parów przełożonym, w całej Francyi tylko eię 107 osób znajduje* które 100,000 fr. i nadto rocznego dochodu mają z gruntów, i tylko 574, które 5OCX) fI. i ponadto poradlnego (Grundsteuer) płacą* Dzisiaj zrana przybył tu austryacki goniec gabinetowy z depeszami dla Hr. Appony, Mają się-one ściągać na interesa polskie. Tyłe przynajmniej twierdzą powszechnie, że układy się w tej sprawie rozpoczęły, pomyślny wypadek rokujące,

114 t

Pożyczka na rzecz i korzyść Cesarza Dom Pedro, która w Londynie do skutku przyszła, wynosi tylko 10 milion, frank. Panna Mars przegrała swój proces z admmistracyą teatru francuzkiego. U dając że ciągle jest choi:ą, grać niechciała, domagała się jednak bez przerwy pensyi swojej 30,000 fr. wynoszącej, którą otrzymywała pod tym warunkiem, aby 10 razy miesięcznie grała. Trybunał dał wjrok.przeciwko mistrzyni, która chcąc niechcąc wkrótce na .scenie rjrzedjniblicznościaj wystąpi. M e m o rial B o rd e lais donosi z M adry tu A "Pod względem dekiaracyi ae strony wadu hiszpańskiego wymaganej, oświadczył gabinet angielski Panu Zta Barmudez, Posłowi hiszpańskiemu w Londynie, że Wielka Brytania względem sporów zachodzących między Xiążętarni domu Braganza trzymać -się będzie tychże samych zasad, jak dawniej w sprawie osad hiszpańskich, to jest zrzeka się i niedopuści żadnej interwencyi z jakiejkolwiek bą$ strony i podjalciemikolwiek bąć warunkami wy* mąganej. Zdaje się żeFrancya w tym względzie z Anglią się zgadza.- Zaślubienie Infanta Don Seoastiana Xiecia Burbon i Braganza, wielkiego Przeora orderu zakonu Stego Jana, z Xiężniczką Antonią Neapolitańską, siostrą Króla naszego, wkrótce nastąpi. Infant Don Sebastian, rodem Portugalczyk, jest synem zmarłego Infanta Don Pedro i Xzniczki Beiry, córki Jana VI. Wiadomo, ie przeszłego roku Don Miguel ubiegał się o rękę rzeczonej Xiężniczki, że zaś z powodu niezupełnie znajomych przeszkód zamęście to miejsca mieć niemogło. Często też mowa była o zaślubieniu młodego Xi<;cia z Donną Maryą da Gloria, przez co by się stał Królem Portugalskim. - Niewiadomo jeszcze, czy Xiężniczka morzem czy lądem podróż odbędzie. A ngli a.

Z L o n d y n u, dnia 30. Sierpnia.

Wiadomości nasze z Jamajki zasięgają a-ż do dnia 20. Lipca i są na dear ważne; albowiem nasze Zachodnio-Indyiskie osady pozostają w stanie największego zaburzenia i nie-tają więcej zamiaru swego uwolnienia i odłączenia się od Anglii na zawsze. Wszędzie w Jamaice odbywają się zgromadzenia, w których najsurowsze rządowi Angielskiemu robią zarzuty. JN3 jednem z umiarkowańszych postanowiono, ażeby gubernator Hr. Belmore zwołał parlament osad, który miał wysłać deputacya do Anglii w celu zaniesienia skarg do tronu i oświadczenia prośby, ahy, jeśli król i naród Angielski mieszkańców J amaiki nie poczytują za godnych tej opieki i tych przywilejów, których inni poddani państwa używają, ich też uwolniono od wszei jest przedsięwzięciem opieki i przywilejów tych niesprawiedliwym i okrutnym sposobem im przez rząd Angielski zabronionych inną dobijać się drogą. Nierównie gwałtowniejsze i iarliwsze mowy słyszano na schadzkach miewanych w Grenadzie i zdaje się, że wszystko do tego zamierza, aby zgromadzić kongres wszystkich zachodnio-indyiskich osad w Barbadoeso CHOLERZE. W Berlinie w ogóle a£ do 7. Września koło południa zach. 87« wyzdr. 1, umarło 49, poz. 36. - W Królewcu w ogóle aż do 31. Sierpn.

zach. T215, wyzdr. 415, urn. 705, pozost. 95 - W Piławie zach. ogółem ai do 24. Sierpnia gl osób a 34 umarło. - W Welawie aź do d. 27, Sierpnia zapadło w ogóle osób 97, a umaiło 54, - W Fridlandzie zach. ai do d. 26. Sierpnia 8 osób, a umarło 4. - W miasteczku Brandenburg zach. dn. 27. O osób. - W Bydgoszczy zachor. aź do 3. Września 80 osób, wyzdr. 16, urn. 49, poz. 15. - W Szląsku w powiecie Bytomijskim zach. w ogóle ai do dn. 29. Sierpnia 231 osób, um. 124, wyzdr, 85» poz. 22.

OBWIESZCZENIE.

W skutek rozrządzenia Królewskiego Najwyższego Sądu Appellacyjnego w Poznaniu z dnia 5. Września r, b. mają być za czas od 1. Stycznia do ostatniego Grudnia »832. dla tutejszego fronfestu potrzebne drzewo i światło, jako też przeciąg wspomnionego czasu dla więźniów tutejszego fronfestu potrzebna żywność w drodze publicznej licytacyi mniej żądającemu W entreprize wypuszczone.

Do tego wyznaczyliśmy termin na dzień 27. Września r. b. o godzinie 8mej zrana tu w miejscu posiedzeń naszych. Do entrepryzy ochotę mających i do kaucyi zdolnych wzywamy, aby się w wyznaczonym terminie licznie znajdowali, i mniej

żądający z zastrzeżeniem approbacyi Królewskiego Najwyższego Sądu Appellacyjnego przybicia spodziewać się może, I. Podług etatu rocznego potrzeba drzewa i opału jest: i) 176 A sążni twardego to jest dębowego lub brzozowego w szczepach, -S) 841 funt. świec, 3) 3'Vi s lampowego oleju, 4) i£ r bawełny na knoty do lamp, II. Potrzeba roczna żywności jest około a) 153062 funtów chleba, b) 9953 · mąkiiytnej, c) 70szefli 11 maców kaszy jęczmiennej, d) 68 «8j s tatarczanej, e) 4 s 14 r r owsianej, JI 67 * »51 * k'upy, g) 102 s 12 J r grochu, II) 3 s 4 r białego grochu, i) 1 r 10 jagieł, k) 1104 2 a perek, l) 1 10 r marchwi, m) 117 funtów ryżu, n) J16Ś s 25 łotów masła, 0) 995 s 10 s wędzonej okrasy, p) :Q36 s wołowego mięsa, q) 80 i 4 kwart piws, r) 6370 sztuk śledzi, O 2566 funtów 12 łotów soli, l) 36 kop słomy długiej, u) 370 funtów szarego mydła, v) I()() kwart jałowcu, w) 12 * octu winnego, x) 372 sztuk mieteł i rózg, y) 400 kwart cebuli, z) 200 * kminku, Musi jednakowoż być podług ilości więziów więcej lub mniej iiwerowanem. Warunki co do ad I. i I I. wyłuszczonych potrzeb, mogą być w Registraturze naszej każdego dnia w czasie godzin służbowych przejrzanemu Koimin, dnia 10. Września 1331.

Królewsko - Pruski Inkwizytoiyat.

WYKAZ Komitetu zdrowia w Poznaniu o cholerze.

Dnia 14. Września pozostało chorych: a wojskowych, 6 cywilnych; ogółem 8« zachorowało wyzdrowiało umarło pozostało chorych D n i a 15. W r z e ś n i a : 1 w. 2 cyw. 1 cywilny 1 w. 3 cyw. 2 wojsk. 4 cyw .

Aź do dzisiejszego dnia zachorowało ogółem: 120 wojskowych, 701 cywilnych; z tych wyzdrowiało: 55 wojskowych, 266 cywilnych; umarło: 63 wojskowych, 431 cywilnych. . Poznań, dnia 15. Września 1831.