GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1832.08.22 Nr195

Wielkiego I

Xiestwa PO ZNA N SKI EGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowshu Je 195. - W Srodę dnia 22. Sierpnia 1832.

Wiadolllości krajowe.

Z Berlina, dnia 19. Sierpnia.

'N. Pan raczył dotychczasowego Tajnego Iladzcę Regencyjnego M u II er, w Kosiin, mianować Wice-Prczescm Regencyi w Szczeciniei\wm\uuww

Wiadolllości zagraniczne.

R o s s y a, Z Petersburga, dnia s8. Lipca. (et. et.) Zawiadomiliśmy już czytelników naszych o umieniu założonego niedawno w tutejszej stolicy Ortopedycznego Instytutu, wstrzymawszy eię wszakże z rozszerzaniem się nad jego zaletami, dla niepewności skutków takowego przedsięwzięcia. Dziś jednakże Journal de St, Pctersbourg ogłasza, iż nader uderzająca zmiana nieforemnych kształtów oddanych doń dzieci, pozwala nakoniec szczerze winszować stolicy posiadania tak pożytecznego zakładu, którego potrzeba tym bardziej czuć się dawała, im większa liczba ro«Jiiców «ostaje w niemożności poeełania dzieci swoich, mających jakiekolwiek wady w składzie ciała, za granicę. Odtąd wszyscy będą mpgti leczyć je w pomicnionym zakładzie,podwłasnemi, powiedzieć można, oczami, i oddawać nawet w przypadku choroby pod szczególną opiekę jakiegokolwiek lekarza włłsnego wyboru. Zresztą, zupełnie, zdaje się, zaspakajać ich w tym względzie powinny same imiona radzących lekarzy zakładu: niemniej jak i biegłość założycieli, z których Dr. Zague zwiedzał wiele podobnego rodzaju zakładów za granicą, mechanik zaś Dost, sam zostawał lat kilka przy Instytucie Karolińskim w Wiirtzburgu. - Nadto, Guwernantka, pod której dozorem oddawane do zakładu dzieci ciągle zostają, ćwiczyć je będzie praktycznie w językach niemieckim i francuskim; na żądanie zaś rodziców mieć oraz mogą nauczycieli do wszelkich nauk. - Samo położenie zakładu takowego, nader jest zdrowiu eprzyjaj ącem; maj duj e się bowiem pomiędzy dwoma ogrodami, na drodze do Peterhofu, w domu Engelbardta, naprzeciw ogrodu Sałtykowekiego. Od czasu swego przekształcenia Instytut leśniczy, ten tak ważny zakład dla Rossyi, której jednem ze źródeł niewyczerpanego bogactwa są ogromne lasy, dąży ciągle i spiesznie do doskonałości. Examin publiczny uczniów dwóch klass pierwszych, odbyty w dniu 9. b. m., dowiódł, jak uczniowie ci umieli odpowiedzieć gorliwym chęciom swych nauczycieli i nadziejom P. Ministra skarbu, który naten zakład szczególną zwraca uwagę. Badani ntoną o przebywaniu Xieiniczki Btrry « przez nauczycieli i przez kilka obecnych ołob, Szwajcaryi. dali zaspakajające dowody wiadomości iwo- Z Parmy, dnia 4. Sierpnia, icb w naukach, które im były dawane, a któ J. C. M. Xi intczka nasza przybyła tu re o li ej mu ją religią, Irygonometryą płaską i w najleps»em zdrowiu z Wiednia,kulistą, gerdezyą, fizykę, chemią, botanikę teoretyczną i leśoiczą, uprawę drzew, technologią leśną i administracy ą ekonomiczną lasów. Sztuki piękne niebyły lei przepomniane , i uczniowie znajitą w nich z czasem poiyteczną w e«ych pracach rozrywkę. Po skończonym examinie obecni z przyjemnością oglądali plany, rysunki i próby kalligraficzne. Z liczby uczniów, dziewięciu wy. chodzi z wyższej klasey i rozpoczyna czynną słuibe. Równiez w dniu 9. b. m. odbyło się publiezne posiedzenie tutejszej Akademii Medykochirurgicznej z powodu wypuszczeni» z niej uczniów z właściwemi stopniami do »zyrinej głuiby, pod przewodnictwem Prezydenta Akademii P. Radzcy Tajnego Wyllie, w obecności P. Ministra spraw wewnętrznych, któ* ry odznaczającym się uczniom rozdawał medale i listy pochwalne. Sekretarz naukowy czytał rozprawę "o główniejszycb korzyściach i niedogodnościach stanu lekarskiego." Dwaj nowo mianowani lekarze mieli mowy po roeeyjsku i po .łacinie, w których wynurzyli swą wd7ięczność dla Monarchy i zwierzchności za wyświadczone im dobrodziejstwa. W ogóJe wyszło w tym roku z Akademii Medykochirurgicznej 8ł uczniów.

W l o c h y.

Z C h a m b e r i, dnia 30. Lipc«.' (Gaz. POPCSZ.) -- Obawiamy się od nIeJakiego czasu, iiby rząd Sardy nlI\ względem Sabaudyi trzymać się niepostanowił mniej pobła iającego postępowania. Po ostatnich zaburzęniach, przy których Gubernator Sabaudyi, d'Ooncleu, tyle dał dowodów umiarkowania i rozlropności, mąi ten szlachetny wpadł podobno w niełaskę; odwobno go a w miejsce jego przybył Da Costa, rodem zGenuy, człowiek zawzięty i pełen namiętności. Lecz niespodzianie i tego z urzędu złoiono i wysłano na 10 lat na wygnanie. - Sąsiedzkie Aix nrzeseła nam prawie codzień gości swoich u wód tam bawiących, między którymi mianowicie wzmiankujemy byłego Marszałka Bourmont, Generała Colomb d'Arcine i Pana Reydallee, byłego nadoficera iandarmeryi «a Karola X. Podobno widziano przed kilku dniami Pana Bourmont w Genewie, gdzie miał mieszkać w hotelu pod koroną. Nieręczymy , za autentyczność tej wiadomości; iłómaczy ona wszelako pogłoskę, rozprzeetrze

Rząd kazał w Nisita urządzić port i kwarantanę dla wszystkich «.krętów przybywają« cyc h z krajów cholerą dotkniętych i obarczył w celu opędzenia kosztów na to poirzebnych stan kupiecki tutejszy wymuszoną po» iyczką 50,000 dukatów,

Niderlandy.

Z H a g i , dnia n. Sierpnia, Przeświadczono się tu jak najdokładniej, Ae gabinet nasz w ostatniej odpowiedzi swojej, wszystko uczynił, co tylko mógł, aby sprawy belgijskie i nasze do zamierzonego doprowadzić celu, a B< Igia zdaniem rozlropniejszych, działałaby przeciw własnemu interesowi, gdyby się wzbraniałaprzystąpić do u« Wadów, obecnie zawiązanych. - Przy sposobtiości rocznicy wyprawy lodniowej (d. 8. m. b.) domy stolicy, jako lei okręty w Y banderami były przyozdobione. Xiąźę Feldmarszalek przesłał w tym dniu pamiętnym Generał-Porucznikowi Meyer bogato kamieniami osadzoną szpadę honorową z napisem: Na pamiątkę dni pod Lowen i Haeselt. Karon Falk bawi jeszcze w naszej stolicy, Słychać, ie się wkrótce uda do Utrechtu, a potem dla poratowania zdrowia, do Włoch, Z Bruxe 11 i, dnia ii. Sierpnia.

Mową duio o mianowaniu Generała Gobltt Poeiern przy dworze Berlińskim skoro się missya jego w Londynie skończy. Słychać, ie Generał Hurel przybywszy z Francyi do wojska naszego wstąpi w miejBce Generała Diivivier.

Tymczasem, kiedy się dzienniki ministeryalne zajmują dowodami, ie protokuł 6g. nieistnie, rozchodzi się pogłoska w Antwerpii, ie jui 70. protokuł wydany. Mówią, ie się dotyczy ustąpienia B tlgij czyków z V c n I o o s i Luxemburga.

M e s s a g e r de Gand twierdzi, ie agenci dyplomatyczni Belgii w Londynie i Paryiu wszelkiego dokładają starania, aby publicznemu ogłoszeniu treści protokułu 69. ile moiności zapobiedz Redaktor gazety pewnej angielskiej, posiadający dokładną kopią owe« go aktu, miał podobno 300 funt. otrzymać w podarunku, aby obwieszczenieonege tylko na 6 dni odłożyć. l' 2 a n c y a. Z Paryia, dnia 10. Sierpnia, Policya w Coropiegne odebrała zlecenie caujne mieć oko na cudzoziemców. Fowia lam się krzątająca związki swoje h m ściślej koj arzy. Pikiety i straże odbywają s * oj e rundy ai do ościennych gmin, gdzie się wieje znajduje łotrów i złodziejów, zwabionych tam prztz tę nadzieję, ie z zaburzeń wCompiegne wybuchnąć mogących skorzystać potrafią. Pułkownik pułku kirassyerów umarł wczoraj w Compiegne. Powróciwszy alhowjem spocony z parady, był tak nieostrożnym, źe wypił szklankę limonady z lodem. W kilka chwiJ uczuł kłucie w boku a w nocy okropneoii bólami dręczony ducha wyzionął. Przed sądem iszej Izby, gdzie P. Debelleyme prezyduje, toczy się obecnie sprawa bardzo ciekawa« Kapitan b<;wiem inżynierów Chouuiara, znajomy z dzieł swoich o forlyfikacyi, domaga się od Marszałka Soult 200,000 fI. wynagrodzenia za wynalazek przez siebie uczyniony i Ministrowi udzielony. Idzie więc teraz o t o, czy urzędnicy, którzy v ynalazek jaki uczynili, są rzeczywiście zobowiązani, udzielić go rządowi, który ich płaci. Adwokatem Kapitana jest P. Moulin, Ministra zaś Pan La vaux. - Twi tr J z ą, ie głównym zamiarem posłannictwa Markiza PalmelJa i Markiza Louie jest aakupienie koni i za werbowanie oficerów jazdy, na których armii konstytucyjnej bardzo zbywca. Powiadają powszechnie, źe oficerowie polscy bardzo są poszukiwani. Markiz Palmella po upłynieniu kilku dni s Londynu wróci do Oporto,

Hiszpania, Z Madrytu, dnia 31. Lipca.

Wiadomości z Lizbony sięgające aż do 25go m. zawierają następujące wiadomości wojenne: "Wojsko Dom Pedra składa się z 6500 ludzi, między którymi 400 Anglików i tyleż się znajduje FYancuzów. Ci 800 stanowią sam dobór armii i na nich były Cesarz bezwarurJcowo spuszczać się rnoie. N a kawaleryi zbywa mu prawie zupełnie, a artyllerya składa się z 30h 6 funtowych dział i jednej haubicy. Okręty wszyslkie bardzo małe. Wszędzie opuszczają mieszkańcy, widząc nadchodzących oswohodzicielów, wioski swoj e, zabierając z sobą wszelką żywność, którą z Portugalczykami dzielą, zaś do służby zdatni tworzą oddziały ruchome, Guerillas,- Generał Santa Martha wyrzekł się pensyi swojej na 4 lata na korzyść kraju. Zdaje się, źe Dom Pedro z pewnością sobie tuszył, i£ ig. pułk do niego przejdzie, ale ten właśnie bił się jak najmęźniej. - Dnia 21. przeprawił się Gen Santa Martha na północny brzeg Duera, odparłszy dnia 18. dzielnie attak przypuszczony przez 000 żołnierzy Dom

Pedra na batalion ochotników, W Panafiel spaliło wojsko Dom Ptdra klasztor jeden i rabowało tam, podobnie jak w Urąga. Dnia aj. w południe o godz. 12, przeprawiła się 4. brygada Dom Miguela pod CJ\rboeiro na statkach przez rzekę Duero, celem połączenia się z Hrab. Santa Martha, na którego wszelako, zanim jeszcze wzmocnienie to nadeszło, nieprzyjaciel w 4000 żołnierza z całą swoją artyllerya uderzył. Wybrał on był to miejsce, ponieważ okolica lam jest skalista i przeszkodami rozinaiterni poprzerzynana, z kiórego to powodu prziciwnik jazdy swojej użyć niemógł . Toczyła się bitwa na prawym brzegu rzeczki Pfonte Tcrceira prze z 4 godziny, gdyż Dom Pedro jak najusJ niej się starał opanować pagórki nad strumykiem. Przekonawszy się wszelako nareszcie o bezskuteczności zamiaru swego, cofnął się do Rio Tinto, o mile przed miastem Porto. W rejteradzie stracił on 1 działo z zaprzęgiem mułów. Strata w ludziach po obu stronach jeszcze niejest wiadoma. - W południe dnia wymienionego 5 statków Dom Pedra (każdy z osadą z 30 żołnierzy złożoną), puściły się po nad Duerein, aby bronić przejścia lej brygadzie, która nie mogła mieć udziału w bitwie pod Vallonga, musiały jednakże z znaczną stratą wrócić do Porto. - Dnia 23 zrana gotował się Hr. Santa Marlha połączywszy się z 4. brygadą wydać bitwę Dom Pedrowi, (O wypadkach dalszych z d. 23. gazety lizbońskie nit-zawierają jeszcze żadnych wiadomości.)

ROZlllaite wiadolllOŚci.

Jak dawniej w posiadłościach Króla Hiszpanii, tak teraz w posiadłościach Króla Angfii niezachodzi słońce. N im wieczorne jego promenie znikną ze szczytów wieży Quebec, jur przez trzy godziny poranne onegoź promienie na twierdsty J akson przyświecają, a gdy w toni Morza Północnego zapadnie, otwiera oczy nad Gangesem. Podług Herodota pracowało przy egipskiej piramidzie Cbeopsa, jednej z największych, liez prz*rwy przez 20 lai lco.ooo ludzi. Jakkolwiek ogromnym jest ten pomnik egipskiej próżności, jakże małym i nieużytecznym oka/uje się przy zrobionym przez Napoleona (od roku 1801. do 1806) gościńcu prze« S i m p l o n, łączącym Szwajcaryą z Lomhardyą, gdzie z powodu przerzynających go skal i gór, wód i przepaści, prawie nieprzezwy» cięione trudności były do pokonania. Gdyby Napoleon miał był budować piramidę Cheopsa, a Cheops gościniec przce Simplon, - pierwsze ze sprawiedliwej d urny, ażeby bez korzyści nierobie nic wielkiego, drugie zaś z dumy niedorzecznej, ie gościniec niejtBt pomnikiem, Sławny filolog Johnson obliczył, że język angielski składa się z 15,799 wyrazów. J estio mieszanina rozmaitych języków i jak późniejsi filologowie twierdzą, mowa angielska powstała ze źródeł sgciu języków.

PATENT SUBHASTACYINY.

Posiadłość w Rogoźnie pod Nr. 2.34. położona, sądownie na tal. 1300 otaxowana, drogą koniecznej subhastacyi publicznie najwięcej dającemu ma być sprzedaną. W tym celu wyznaczyliśmy termin na dzień 30. Października r. b. zrana o godz. 10. przed Deputowanym Sędzią Brueckner w naszej Izbie instrukcyjnej, na który ochotę kupienia mających z tein nadmienieniem wzywamy, iż każdy licytujący kaucyą 100 tal. powinien złożyć i że dla najwięcej dającego, skoro prawne przeszkody niezachodzą, przybicie nastąpi. Taxa i inne warunki w Registraturze naszej mogą być przejrzane. Poznań, dnia 19. Lipca 1832.

Kró] ewsko - Pruski S ad Ziemiański.

]I u f t c y a m e b l i .

We czwartek dnia 23. m. b. zrana o godzinie g. i po południu o godzinie 2. sprzedawać będę w hotelu Saskim różne bardzo dobre meble, składające się z komód, sof, stołów, krzeseł i t. d., i sprzętów domowych, najwięcej dającemu sposobem publicznej aukcyi. Poznań, dnia 18, Sierpnia 1832.

Gastner, Król. Kommissarz aukcyiny.

Korzystna bardzo propozycya, zasługująca szczególniej na uwagę właścicieli gorzelni, kupców, dystylatorów i fabrykantów octu. Wszystkim w napisie wymienionym, którym własne korzyści niernogą być obojętnemi, ofiaruje pewien znawca, udzielić, za pomierne honorarium, swoich, bardzo wiele zysku przynoszących polepszeń, które przez własne praktyczne doświadczenia jego nieomylnemi 6ię okazały, i sposobu postępowania (za którego niechybność ręczy się), za pomocą którego l) przy paleniu wódki nie tylko się zyskuje na ciągiem, znacznem oszczędzeniu wyda

tków na młodzie (gdy wydatek na sprawienie fermentacyi - przypuściwszy, że nadzień zaciera się 24 szefli pruskich, albo II korcy polskich, ziemiaków, albo goo funtów pruskich,albo 920 funtów polskich, zboża - w ogólności niewynosi na dzień więcej jak około 3 fenigi pruskie, albo i£ grosza polskiego), ale nadto osiąga się lak z ziemiaków, jako też z zboża, jak tylko być może najwięcej alkoholu (który z ach szefli, 3 maców pruskich, albo z korca pol» skiego dobrych ziemiaków, bez potrzebnego na ten cel śrótu z zboża, sam aż do aa kwart pruskich albo 6£ garcy, albo ij kwart polskich, wódki, po 50 od sta podług Trallesa, albo 36J od sta podług Richtera, aż do isf stopnia Reaumura, albo 60 stopni Farenbeita temperatury wynosić moie); przyczem niema potrzeby zaprowadzać odmian w gorzelni; 2) za pomocą którego można okowitę tak z zboża jakoteź z ziemiaków zamienić łatwo i bez wielkiego nakładu, tak przez destylacyą, jakoteź bez tej, w wódkę francuzką (Cognac), rum i arak, mogące wytrzymać porównanie z prawdziwemi; 3) za pomocą którego można wodę, przydawszy do niej nieco wódki, albo innych tanich substancyi, które się wszędzie znajdują, zamienić w okamgnieniu w sztuczny ocet winny, wyrównywający prawdziwem u, w upodobanej kwaśności, dobroci, czystości i trwałości, i każdego dnia według upodobania, chociażby największą ilość, łatwym i tanim sposobem fabrykować. Tylko chęć stania się innym przez swoje doświadczenia pożytecznym, powodowała mną do zrobienia powyższej propozycyi, o czem przekonają skromne warunki za udzielenie tak zyskownego sposobu. Chcący z tego korzystać, zechcą się w listach frankowanych (w niemieckim języku pisanych) zgłosić. Kupiec Schneefuse, w Królewcu w Nowei Marchih

Kommissarz Sprawiedliwości Giersch junior mieszka na Garbarach pod Nrem 403. W fabryce mojej przy ulicy Dominikańskiej pod liczbą 371, jest do nabycia tegoroczna wyborna świeża dubeltowa ratafia wiśniowa, wielka kwarta po 7 sgr., jako teź świeży likwor malinowy i porzeczkowy wielka kwarta po I a 8gr., w każdej upodobanej ilości, P o z n a ń, dnia 31. Sierpnia 1832» D. G, Baarth,