GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1832.09.06 Nr208

Wielkiego

Xiestwa PO ZNA N SKI EGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowski.

JI#208. - W Czwartek dnia 6. Września 1832.

Wiadolllości krajowe.

Z Berlina, dnia 2. Września.

N, Pan raczył Radzcy medycynalnemu Dr.

D i e t r i c h w Głogowie dać wstążkę do orderu Orla Czerwonego 3. klassy.

N. Pan raczył Sekretarza tajnego przy Komniissyi generalnej orderów, Kalkulatora i Registra tor P e i s ker, mianować Radzcą nadwornym i patent jego własnoręcznie podpisać. P r z y b y l i t u : JW. rzeczywisty tajny skarbu i etanu Minister, M a a s s e n, z Wittenberg s; i rzeczywisty tajny Radzca legacyjny i Dyrektor w Ministeryum spraw zagranicznych, Eichhorn, z Drezna.

**WłjVWtjWWWV%

Wiadolllości zagraniczne.

Królestwo Polskie.

Z Warszawy, dnia 30. Sierpnia.

Przez postanowienie z dnia 24. b. m, Rada Administracyjna mianowała JXię d * a Antoniego U ryr ieckiego, Proboszcza w Szewnie, Proboszczem we wsi Nowej Słupi, w Dyecezyj Sandomierskiej. ".e N i e m c y .

Gazeta Frank fu rtska udziela następującego pisma z Paryża z d. 23. Sierpnia: "Wylądowanie i inwazya, któremi Xiążę Karol Brun» świcki zagraża ujściu Wezery i Elby, ściągnęły nareszcie na się uwagę rządu naszego, · przeto też podobno stosownie do prawa względem cudzoziemców, uchwalonego na ostatnich posiedzeniach Izby, zabroniono Xieciu dłużej bawić we Francyi. Xiążę całkiem jest zajęty uzbrajaniem wojska i przyjął niedawno temu byłego kommissarza wojennego francuzkiego, Guillois de Fontenay, za cywilnego administratora przy zamierzonej - albo raczej zamarzonej - wyprawie. Konwencya zawartad. 4. m. b. z Generałem Romarino, brzmi dosłownie w sposób następujący: "Ja niżej podpisany, Karol, panujący Xiazg Brunśwkki, upoważniam niniejszem Generała Romarino do organizowania wypiawy mojej, względem której już go zawiadomiłem, że stosownie do zawartych kontraktów, wszelkie do przywdziania żołnierzy należące przedmioty niezwłocznie mają mu być wydane, iż następnie nic niezostaje , jak tylko nabyć czerń prędzej rzeczy do uzbrajania służących i innych potrzebnych materyałów. Ma więc Generał wspornniony niebawem 1 w mojem imieniu zająć się zaciągiem oficerów, podoficerów i prostych, w celu tworzenia z nich kadr aż do liczby w planie speracyjnym oznaczonej. Zajmie się także Generał wyżej wspornniony opatrzeniem dostatecznej ilości statków przewozowych podcza» całej wyprawy źniej oznaczę! Co się dotyczy wojska i uzbrojtnia onegoź, jako tez wydatków na najęcie statków, środki, które Generał uzna za potrzebne, przeżeranie zostaną uświęcone; co się zaś tyczy początkowego wykonania zamiarów moich, kosztów dla sztabu generalnego i zaciąków oficerów, podoficerów i prostych, wy2naczarn ni4, stosownie do układów naszych, iiooooo fr., których czwartą część w dniu dzisiejszym Generat już odebrał w gotowiznie, fco tez kwitem własnoręcznym zaświadcza), resztę zaś według potrzeby i stosunków za wydanym kwitem niezawodnie odbierze. - Dano w podwójnym egzemplarzu w Paryżu dnia 4. Sierpnia r. 1832-pod sekretem honoru. (Pleczcć Xiaieca). Karol, panujący Xiąię Brun£ , vlJ (i ,_K o m a t i n o , " " )J; u s t 2 Y a.

Z W i e d n i a, dnia 25. Sierpnia.

( Z Gazety Powszechn.) - Baron Mohrenheim który jako Pełnomocnik Cesarsko-Roseyieki'obecny był układom w sprawach Krakowskich toczącym się, zszedł i tego świata. - Słychać że ogromny majątekXięciaReichstadt, enadaiąćy jak wiadomo, na Cesarską jego matke Arcy-Xięzną Parmy, za rozkazem Xięby TIIa być przeznaczony na założenie fundacyi dobroczynności. W i o c h y, Z N e a p o l u, dnia 13. Sierpnia.

Od dnia 7 m. b. zjawiska wulkaniczne VVezuwiusza bardzo śię wzmagają; łoskot do piórunoweco podobny i wstrzęśnienia trwają ciągle; w starym otworze powstał rozszczep na 500 etófi szeroki wraz z 4 inne mi otworami, z których lawa 4 strumieniami, (każdy po 2.0 stóp szerokości) wypływa, łączącemi się jednak w odleełości IOOstop. Dawniejsze dwa strumienia lawy daleko się naprzód posunęły. Giornale dei Regno delie due Sicilie donosi: Dn. 9. m. b. oficer gwardyi Bawarskiei gońcem tu stanąwszy nazajutrz do Korfu się udał, w celu zawiadomienia pełnomocnikow mocarstw sprzymierzonych i rządu nrow'izoryinego, ie po załatwieniu wszelkich trudności Krążę Oton tron grecki z rozszerzęniem oranie przyjął. Regencya już mianowana w Październiku przybędzie do Grecyi; Generał Heideck jest członkiem tejże, tjraznaczelnym wodzem ws<Z st>tttł5ll JSI{: SzivajC(?rya.

N a zapewnienie Posła Austryachiego Hr.

Bombeilts o najlepszych chęciachistósunkach Wyfrz'ai 'z strony Austryi dla Rzeczypospoliei, zgromadzony sejm w Luzem polecił Prązeso-w? by tenże na notę Posła stosowna odpoS u d i i e U l, której treść jest, że z wielką NQdością przyjmuje Szwajcarya zapewnienie Jego Cesarsko-Apostolskiej Mości o chęciach przyjaznych dla niej. Co się zaś tycze uzbrajania Rzeczypospolitej, to niejest wcelu prowadzenia wojny z pojedyńczem państwem uczynione, lecz wypływa z powszechnego intertssu Europy, jako tez i samej Szwajcaryi, by w przypadku wybuchu wojny utrzyjnać mogła swoje prawa i ścisłą neutralność. Owszem z niewymowną radością przejęłaby Szwajcarya wiadomość, że państwa Europy wojska swe na stopie pokoju utrzymać postanowiły, coby dało powód wzajemnie swoje rozpuścić, które dla utrzymania niepodległości i obrony kraju jedynie użytemi byćby mogły. Niderlandy.

Z Bruxelli, dnia aC. Sierpnia.

Wczoraj Kroi Jrnć dawszy po i1uchante prywatne deputacyi Magistratu z Gandawy, prjyjął powinszowania tejie. Przybyła tu Xiezna Bragation z orszakiem z 17 osób złozonyui i zajęła pokoje w hotelu Belle Vue.

I n d e p e n d a n t donosi, ie 301 dywizyon armii obserwacyjnej z obydwóch Flandr zostanie cofniętym i że innemu dywizyonowi obrona lej części knju ma być polecona. Podłog wieści powszechnej, otrzyma Generał Niellon główne dowództwo nad tyrn korpusem. Od d. 24. na 25. m. b. zachorowało w Iiruxelli na cholerę osób 56, umarło 32; w Antwerpii zachorowało d. 24. osób 15, urn. u. M e m o r i a 1- B e l g e donoei, .co naslępuje-J "Goniec wczoraj tu z Wiednia przybyły przywiózł Ministrowi spraw zewnętrznych pismo Cesarza Auelryacliego w odpowiedzi na piemu Króla Leopolda. Pan Meulenaere udał się natychmiast do pałacu, aby to pismo doręczyć Królowi J mci.« Z H a g i, dnia 27. Sierpnia.

Urodziny Króla naszego uwielbianego obchodzono W całym kraju z szczerem uniesietiiem radości; podobnie więc tez w obozie pod Ryen. Po nabożeństwie odbytem pod golem niebem, nastąp,il przegląd wielki-wojsk zgromadzonych. " Żołnierze, mówi gazeta Bredy bawili się wesoło przy sprzyjającej pogodzie aż do późnego wieczora. Radość powszechna, namioty wieńcami i liściem "'0_ źno barwn J?f'Z OZ O bi<?ne ", i c,hor wi, ,,9iczyste wszędzie powiewające, nadawały całe» mu obozowi widok istotnie malowniczy." Za kuka tygodni główna kwatera z Iilburg wróci do Herzogenbusch. W gminach lezących na prawym brzegu Mo»y, naprzeciw Kuyk, pokazują się od k.lŁu dni oddziały Bsig.jczyków; a« ioł» ieoo dząc stanowiska swe obierają międsy N ymwegen i Mook. Wczoraj udał się znowu oddział,wyleczonych żołnierzy do armii, F 2 a n i y a.

Z Paryża, dnia 25. Sierpnia.

N a radzie wczorajszej Ministrów postanowiono, ku utłumieoiu szuaneryi na zachodzie, gdyby jeszcze raz czynić miała doświadczenia nieprzyjacielskie, największej i nieprzebbganej użyć erogośei. - Wzięto takie pod rozwagę aa teniźe BarnerII posiedzeniu listę dotyczącą się mianowania nowych Parów, kiórą w skutek najnowszych obrad na 50 powiększono; między tymi znajduje się też Professor Cousin. Dalsze obrady nad tym przedmiotem są przyczyną, źe listy niepodano jeszcze do publicznej wiadomości. -. N areszcie zajęto się leź dużo sprawami holeriderskobelgijskiemi. Słychać, że P. Glaseon, którego P. K. Perier częściej w missyach dyplomatycznych używał, za tajnem zleceniem do Hagi się udaje. W ostatniej podroży Króla padły konie między Moisellee i Pierrehtte, a pocztyliou odniósł znaczne uszkodzenie. Król wysiadłszy z pojazdu, kazał pocztyliona zawieźć do pobliskiej wioski, i niepojechał dalej, dopóki się nit dowiedział, że skaleczenie to niejest śmierttlnern. Słychać, że użycie wód w Bourbonne bardzo Hrabiemu Sebastiani służyło; wróci on do stolicy w pierwszych dniach miesiąca przyszłego. D z i e n n i k h a n d l o w y d o n o s i , ż e n a radzie wczorajszej Ministeryalnej dzień 3. Października wyznaczono jako dzień zwołania Izb. Równocześnie z tern zwołaniem ma też nastąpić zmiana w Ministeryum, mianowanie Parów tylokrotnie obwieszczane (powiększćj części z N ie deputowanych) i zgromadaenie Izb belgijskich.

A n g l i a.

Z L o n d y n u , dnia 24. Sierpnia.

M o r n i ng - H e r a i d zamieścił list następujący z Falmouth z d. 21. m. b.: "Passaźyerowie na statku parowym rządowym wczoraj wieczorem z Oporto przybyli, oświadczają, iż oba wojska z wielkiemi muszą waiczyć trudnościami, które im niedozwalają stoczyć bitwy stanowczej; Dom Pedro doznaje braku jazdy a Miguelistom zbywa na działach, mianowicie na ciężkich; mogliby więc Porto tylko szturmem zdobyć, coby wszelako tylko znajwiększąstratą w ludziach wykonać się dało, gdyżfortyfikaćye Dom Pedra bardzo są mocne; założył on wiele rnin, któreby w'razie naglącej potrzeby nWgł

łacno kazać wysadzić. Nastąpiło juź kilka utarczek, ponieważ Dom Pedro usiłuje zabrać młyny, o 4 mile (angielskie) od Oporto ku Valonga oddalone. Niewskórał wszelako nic na tern; stracił kilkadziesiąt ludzi a Miguelistów niewyparł . Połączone siły Cesarza dochodzą do 12.COO, ale na 7,500 tylko z pewnością spusz.

czać się moie, gdyż reszta są to tłumy niewyćwiczonych awanturników, - Z klasztoru za Villa N ova ustąpiły obiepartye. · Zresztą panuje na całej linii Dom Pedra największe zaufanie w po« myślny wypadek przedsięwzięcia ; duch męstwa i stałości ożywia wszystkich. T i m e s i Kury er zawierają teraz wybitne artykuły, broniące sprawy Dom Pedra, i wzywające z naleganiem gabinet nasz, ażeby przynajmniej przez jakiekolwiek oświadczenie w słowach choć moralnej tylko pomocy Konstytucyonistom portugalskim udzielił. Baron Renoufe przywiózł tu drpesze Dom Pedra do Markiza Palmela. Markiz podobno dzisiaj wieczorem stąd wraca do Portugalii. Ma on być bardzo kontent z wypadku missyi swojej. Zabiera bowiem z sobą 100,000 funt.; wszakże i Dom Miguel z nieznajomego źródła znaczne o de brał wsparcie pieniężnewwvtjwwwvwij

ROZlllaite wiadolllości.

W Stratford odbyła się ostatniemi dniami próba nowego rodzaju wozu parowego, urządzonego przez P. Hancock, który te ma nad innetni wyższości; ii cały mechanizm z kotłem i piecem pomieszczony jest z tylu; źe tyrn sposobem siedzący w nim ludzie mniej są narażeni na nieprzyjemności od łoskotu machiny i dymu węgli ziemnych; i że nadto kocioł składając się z 12. oddzielnych walców z najlepszego żelaza, czyni pęknienie prawie niepodobnem. Powóz ten, mieszczący 18 osób, ubiegł w godzinie czasu mil ang. 8; przeznaczony jest na drogę pomiędzy Londynem a Greenwich, którą przebifgać będzie w pół godziny. Senat Stanów-Zjednoczonych Ameryki Północnej wyznaczył 5000 dolIarów na posąg Washingtona, przyrodzonej wielkości. Podług ostatniego popisu ludności w Chi« nach, odbytego w r. 1813., państwo to liczy 361,703,11 O mieszkańców.

Dowodem jest Alfiery, co może wola i postanowienie człowieka. W 46tym roku życia wpadło mu na myśl uczyć się po grecku. Pokupil sobie gramatyki, powtarzał ciągle łyptoi czasowniki na li i w trzech latach przeszedł wszystkie skarby greckie, i odczytał wszystkich nauczył się na pamięć, pisał dla siostry wiersze, a do przyjaciół listy greckie. Dla obchodzenia tryumfu swej pracy, kazał zrobić sobie złoty J ańcuch, drogie mi kamieniami wysadzany, na których wyryte były nazwiska 23 poetów greckich, a u spodu znajdowała się zrobiona z jednego kamienia głowa Homera; nazywał to orderem Homera, a siebie uważał za pierwszego mistrza orderu tego. Teraźnhjszy Sułtan turecki sam ułożył katalog biblioteki meczetu medyńskiego, i takową, pomnożyć rozkazał. Szeik Relah z Kahiry, niegdyś uczeń missyi egipskiej we Francyi, dostał zlecenie odlbrahima Baszy wypracować słownik Arabsko Francuzki, w sposobie słownika akademii francuzkiejt W dawniejszych wiekach tak byli w Niemczech bogaci rzemieślnicy, że nawet Cesarzom pożyczali pieniędzy. I tak szewc jeden pożyczył Cesarzowi Z ygm un towi 3,000 kóp groszy. W 15. wieku nosili tamże czeladnicy niektórych rzemieślników pałasze. Towarzystwo sztuk w Anglii nagrodziło medalem usiłowanie Pana Rólt wyrabiania pajęczyny. Robiono to doświadczenie z pająkiem ogrodowym. Za pomocą machiny parowej łączył Rolt pajęczynę i zrobił doświadczenie, że pająki, których na próbę używał, zwykle przez 3 do 5 minut jednakowe włókno wyrabiały.

Próba towarzystwu przełożona była I8,000siop długa i w mniej jak dwóch godzinach wyrobiona została przez 22 pająki. Włókno jest białe i połyskujące się kolorem metalowym; niepróbowano jednak prząść je. Jest o wiele delikatniejsze od włókna jedwabnika; zważywszy, że włókno im jest delikatnitjsze, tym słabsze, i źe jeden pająk wydaje dwa razy dorokuone - goż 750 stóp długości, .gdy tymczasem jedwabnik 1,90c stóp długości wydaje, przeto gdy potrzeba 3,500 robaczków na jeden funt jedwabiu, do takiej samej ilości włókna pajęczego potrzebaby sa,ooo pająków. N a północy od rzeki M a ume e, dzielącej państwo Ohio od powiatu Michigan i wpadającej do jeziora Erie, w Ameryce północnej, zakładają" mieszkańcy N owego - Jorku nowe miasto, pod nazwiskiem: W i s ł a. W Rossyi była cholera w r. 1830. równie srkodliwą pismom publicznym, jak 1 ludności. Z małej liczby dzienników, wychodzących w tern ogromnem państwie, ustało wtedy dziewięć. Właściciele gazet w Londynie dają corocznie bal wielki dla swoich roznosicieli dzienników. Tą rażą zaproszonych było 6co osób, a samych roznosicieli 300 z żonami i córkami. lnS

Lebian, Professor matematyki w Paryżu, wynalazł kilka nuwyrh machin wojennych (jak gd ' by dawnych niebyło aż nadto dosyć).

Po 1) wynalazł ruchomą machinę, kiora na raz do 45,000 kul wyrzuca, i tylko jednego człowieka, tudzież dwa konie, zatrudnia; po 2) mechanicznie działającą machinę, która w biegu 50 do 60 kul na raz wyrzuca; jeden człowiek włada tą machiną i nabija ją łatwiej, jak strzelbę; po 3) machinę trafiającą na 1500 toazów. Król Angielski, na radzie tajnej u. Lipca bież. r. odmówi] prośbie mieszkańców IndyiWechodnich, podanej Lordowi Beniinck, Żądających zniesienia wydanego przezeń zakazu palenia wdów z ciałami zmarłych mężów. W Hadze umarł Georges Buder, niegdyś nadworny krawiec Ludwika XVI., mający ICO lat i g niedziel. Przeżył śmierć pana swojego, Cesarstwo, restauracyą i upadek we Francyi starszej linii Burbonów.

Piszą dzienniki muzykalne Niemiec, że w końcu Kwietnia r. b. dawała w Lipsku koncert na flecie Warszawianka, Karolina Przyrę bel (zapewne przybrane nazwisko). Grała utwór Teolona,

Za pewny środek na ból zębów podaje Dr.

Ryan kwas ealetrzany. Bierze się szarpią, macza w tym kwasie, i kładzie na ząb, lecz należy uważać, ażeby niedoiknąć się innych zębów lub dziąseł. Gdy ból po chwili ustanie, należy usta letnią wodą przepłukać.

PATENT SUBHASTACYJNY.

Do publicznego sprzedania dziedziczno-dzie* rzawnego folwarku P o l a n o w i e w powiecie Gnieźnieńskim położonego sukcessorów niegdy Ur. Michała Przanowskiego własnego, który na 2259 Tal. 23 sgr. 4 fen. oszacowanym został, a który 275 mórg. 66 kwadratowych prę tów powierzchni ma, i 227 Tal. 11 sgr. 4 fen» rocznego kanonu opłaca, wyznaczyliśmy trzy terrnina licytacyjne na dzień i5. Listopada 1832., dzień 16. Stycznia 1833- i na dzień 20. Marca 18331 z których ostatni jest zawity przed Deputowanym W. Assessoren! Stoephasiuszrana o godzinie g. tu w miejscu, na który chęć mających nabycia zapozywa się. T axa i warunki sprzedania w registraturze naszej przejrzane być mogą. .Gniezno, dnia 20. Sierpnia i8?2.

Królewsko- Pruski Sąd Ziemiański.