GAZE

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1832.09.18 Nr218

Wielkiego

<H

NA N

Xiestwa

G O.

K I

Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor: A.

J8JIf 218. - We Wtorek dnia 18. Września

Wiadolllości krajowe.

Z Berlina, dnia 14. Września.

Przybyli tu: Generał-Major, nadzwyczajny Poseł i pełnomocny Minieier przy dworze KroJeweko-Sard) ńskim, Hr. Wal dbu rg-Truc bsese, z Hagi; i Generał-Major i komenderujący 14ra brygadą piechoty, We y r a c h, z Królewca. W y j e c h a l i : JW, Cesareko- Roseyjski Generał piechoty i Poseł w Paryżu, Hr. P o z e o di Borgo, do Drezna. Cesareko- Rossyjeki strzelecpolowy L a n g e , gońcem do Drezna,

UWIVMIVyVMM«

Wiadolllości zagraniczne.

Niderlandy, Z H a g i , dnia 5. Września.

Słychać, ii dyplomaci nasi wtzoraj odebrali depesze z Londynu, w skutek których nadzieja utrzymania pokoju coraz bardziej niknie. Powiadają, ie Pan van de Weyer na wszelkie mu czynione przedstawienia tyl ko tę daje odpowiedź: "Trzeba nasamprzód, aby Holendrzy z Antwerpii ustąpili." Z Bruxelli, dnia i. Września.

D z i e n n i k C o u r i e r B e i g e d o n o s i, i i w in

Wannowshi.

1 - . - 1832.

tercyzie ślubnej Króla naszego postanowiono: Jeżeliby Królowa, mająca rcilion jpoBagu, pierwej umarła niż Kroi, niez-ostawiwszy dzieci, w tym razie Król nieedziedziczy wspomniane; summy. Jeżeli zaś Król pierwej umrze, Królowa rna pobierać rocznie 500,000 fi".

Między miastami, które na mocy postanowituia Kongresu z dnia ai. Maja 1831 * 'nają prawo do chorągwi honorowej, tutejazy M on i t o r umieści! także miasto Luxemburg. Doświadczenia z działami do wyrzucania bomb wynalazku Pana Paixhans ważne okazały skutki. Czyniono je 2 początku kalibrem, mającym 10 cali średnicy, wyrzucona kula doszła nadzwyczajnej odległości, niezbaczając bynajmniej od celu; ten 6ara wypadek byt z działa ośmiocalowej średnicy. Ale najdzielniejszym środkiem zniszczenia okazały się Icartacze z takiego działa rzucone: puszka ważąca 39 bilograrnów, napełniona 545 -Partaczami, przerażające sprawiła skutki. · Jedna okoliczność dała tu powód do .wielu wieści. Xiążę Aremberg, który przed wstąpieniem na tron Króla Leopolda nigdy do Belgii nieprzyjeżdżał , bawił teraz ciągle w naszej stolicy i nieokazywał chęci powrócenia do s«ych dóbr w Niemczech, gdzie przed rewolucyą belgijską przemieszkiwał. Ten Xiążę chętnie widziany u dworu, zdawał się być w przyjacielskich stosunkach z naszym nie, gdy jego, co zwykle Króla Leopolda zawsze otaczał, nieujrzano w orszaku towarzyszącym Królowi do Cornpiegne. To zadziwienie powiększ\ła wiadomość, że Xźę Arembtrg właśnie chwilę zaślubin Króla wybrał za czas powrotu swego du Niemiec. Wszyscy zdobywają, się na domniemywania, by wybadać, co Xiecia skłoniło do tak nagłego opuszczenia Bruxelli. Moie niechciał Xiąźę wystąpić w Cornpiegne jako poddany, ponieważ Xiąięta Aremtierg uważają się za ukoronowane gjowy, Wielu przypisuje lo spravom niemieckim, lub innym przyczynom. M o n i t o r tutejszy umieścił postanowienie Królewskie, które porucza Generałowi Merex nadzwyczajne zlecenie do dworu Berlińskiego, i przydaje mu Pana Serruys jako pierwszego Sekretarza. Przed kilku dniami rozbiegły się konie podczas przejażdżki Królowej, co widząc z daleka pewny włościanin, stanął r swoim wozem w poprzek drogi, i tym sposobem rozbiegane konie wstrzymał. Królowa niedoznała najmniejszego szwanku. Dziennik Messager de Gand wyraża: "U czyniliśmy poprzedniczo uwagę, II, Anglicy zaraz po rewolucyi belgijskiej nietracili czasu, i że stosownie do swego planu, uważając Belgią za dr< gę dla swoich towarów do Niemiec, pospieszyli zawrzeć traktat handlowy z miastem Frankfurtem. Przekonywamy się teraz z dzienników, ii traktat len został ratyfikowanym. Anglia jest wieje gotowa przyłożyć się do dzieła, skoro Skalda i środkowe wody woloemi ogłoszone zostaną, oraz sławna kolej żelazna w Antwerpii zrobioną będzie, W tej chwili jednak Anglicy zniechęceni są trudnościami, które przeszkadzają rozwiązaniu sprawy belgijskiej. N ierozstrzygnięto jeszc?e, czyli Skalda będzie wolna, i prawie pewną jest rzeczą, iż kolej żelazna, przynajmniej z Masirycbtu aż do samego Renu, nieprzyjdzie do skutku," Francy«, £ Paryża, dnia 6. Września Markiz Dalmacyi, Poseł nasz przy dworze Hagskim, przybył tu. K uryer twierdzi, że Marszałt K Mortier w Październiku z Petersburga powróci, w której chwili podobnież Lord Durham z Londynu tu stanie.

Gazeta Frankf. pisze. Izby zgromadzą etę za 4 lub t? tygodni; postanowienie je zwołujące zostanie wkrótce wydanern, skoro tylko układy dotyczące się zmian w Ministeryum będą dokończone. Pan Dupin zostanie Prezesem Bady Ministrów; być jednak może, iernu jtetl tytuł dadzą w Lilka tygodni dopiero po

zwołaniu Izb i że tymczasem zawiadywać będzie Ministerstwem sprawiedliwości. System rządu zostaje tenże sam, jaki był od dnia 13. Marca 18j 1. r., albo raczej od dn. 14. Grudnia J 83 2 - r q w którym to dni u General Lafayette widział się być przymuszonym do złożenia głównego dowództwa nad gwardyą narodową. - Posiedzenia przyszłe Izb nie doprowadzą zapewne Francyi do większych rezultatów, niż dawniejsze. Partye za nadto są rozjątrzone, liczbowe zaś stosunki członków one składających prawie równe, tak dalece, że przy każdej lada błahej dyskussyi będzie można wiele strwonić czasu. Zresztą nieuczynili też Ministrowie należytych przygotowań do posiedzeń Izby, a to po części dla choroby, po części też, że wypadki w Wandei i usiłowania, aby zatrzymać teki swoje, wyłącznie prawie ich zajmowały. M e s s a g e r twierdzi wedle żrodeł wiaregodnych, ie Izby przed Listopadem niebędą zwołane. W tygodniu przyszłym wyjdzie tu broszura, pod tytułem: "Henri le Predentant." M e s s a g e r donosi, że się członkowie byłej Królewskiej rodziny Francyi rozjadą w rozmaitych kierunkach, Z dnia 7. Września.

Dzisiaj przybył tu Xiąźę Czartoryski z Lon«.

dynu. Szarnbelan byłego Xiecia Brunświckiego, Baron Andlau, kazał następujące pismo zamieścić w M e s s a g er: "Xiążę Brunświcki dłużej milczeniem pomijać niemoźe owych kłamliwych wieści, które o nim w obieg puszczono. Nierozumie on, żeby mu Francya prawa gościnności odmówić miała, dopóki nic zdrożnego nieprzedsiębierze, coby się z prawami krajowemi pogodzić niedało. Niezostawał on nigdy w żadnych związkach z XięźniczkąBerry, albo innym jakim członkiem dworu z Holyrood. Fałszem zupełnie, żeby miał broń skupować i młodzież do wojska zaciągać. Nigdy niebyt on w N euilly, nigdy niewypłaciłsumrn żadnych Generałowi Romarino, o czem naprzód Merkury SzwabsKi donosił. Niezna on żadnego Pana Dumarc, który ma być jego agentem. Kto się przekonać pragnie o bezzasadności irleoV absolutyzmu, przypisywanych Xieciu, niech się do niego zgłosi, albo też do Pana Mauguin, który powie, jakie na nim rozmowa z Xieciem uczyniła wrażenie." A n g l i a.

Z Londynu, dnia 4. Września.

O zamiarach burzliwych pospólstwa w Manchester, aby zniszczyć szpital cholery, następujące pismo następujących udziela szczegułow: "Wczoraj d. 30. Sierpnia groźne rozruchy wybuchłe w N e w- Cross i na ulicy Ś. Jerzego, tusze nabawiły strachu. Ulice tysiące pospólstwa zalegały, noszącego trumnę otwartą, w której ciało dziecięcia leżało; głowa dziecięcia była odcięta i prawie za kazd)ii> krokiem zatrzymywał się motłoch rozpasany, pokazując zgromadzonym kadłub wzniesiony. Wiei u mówców zapewniało lekkowiernych, iź dokto. rzy dziecko to w szpitalu na śmierć zamęczywszy, w takim stanie je pochowali, w jakim je teraz pokazywano. Tym sposobem tłuszcza rozjuszona przeciągała śród wrzaskliwych ryczeń ulice miasta. Klnąc doktorów, których za sprawców tak ohydnejzbrodni poczytywano, jednozgodne nareszcie wydała okrzyki: "Do 6zpitalu! Zniszczmy go do szczętu!" N a ulicy Oldnarn przymusiła ona doktora Sharpe, wyeiąśdź z pojazdu, aby zbadać stan trupa; dopiero gdy po kilka ktoćzapewniłrozjątrzonych, że niezawodnie cała sprawa ma być śledzona, pozwolono mu dalej pojechać. N astępnie rzuciła się cała massa na szpital w Swan- Scrtet, i natychmiast po przybyciu swojem zaczęła wybijać okna i obalać mur, budynek otaczający. Totem, gdy podwoje domu były rozwalone, zabrało pospólstwo część chorych i zaniosło ich do mieszkań swoich. Niektórzy z tych, co eię na nogach utrzymać mogli, uchodzili czem prędzej, niechcąc się dać zbadaćprzez natrętną lialasirę Kilkadziesiąt bardziej chorych skonało, skoro ich wyniesiono na świeże powietrze. Szalony motłoch połamał potem i poniszczył łóżka, stoły i wszystkie sprzęty. Policya, która czem prędzej przyspieszyła, by go poskromić, niernogła sobie dać rady; musiano więc przywołać wojsko na pomoc. Takim sposobem udało się nareszcie pokonać wichrzycieli; () z hersztów zaprowadzili dragoni na odwach. Pogróżka ze strony magistratu, źe skoro eię reszta hałasników nierozejdzie, bil dotyczący się powstania, ma być odczytany, wydał pożądane skutki i wszystko nareszcie wróciło do p' * ądku. - Względem dziecięcia, pochowanego z odciętą głową, nastąpią ścisłe śledztwa. Zapewne jeden z doktorów oderznął trupowi głowę, aby jej użyć w zamiarze anatomicznym.

WWVtjL'VIA-bWWV

ROZlllaite wiadolllości.

Karol Grey, pierwszy Lord skarbu i pierwszy Minister Anglii, urodził się r. 1764., i jest synem sławnego Generała Sir Charles Grey, który wsławił się dziełami oręża w Ameryce i Indyach Zachodnich. Pierwszy ras na widownią świata politycznego wystąpił jako Deputowany Izby niższej z fcrabeiwa Northumberland. Był w oppoz>cyi i łącznie z największymi mężami: F<xem, Cberidanem, Whitureadem, Ponsonby i innymi należał, przy swoich wyszczególnionych (»lentach w administracyi krajowej i krasomowstwie, do najcelniejszycb przeciwników Mi» nisira Pitia i partyi ministeryalnej. Sprzeciwiał się wojnie z Francyą, która równie zgubną okazała się dla Anglii, jak i dla Fraocyi, i pierwszą obciążyła ogromnym długiem narodowym; i wttdy już popierał reformę Parlamentu z zupełnem przekonaniem i zapałem, co jednak do skutku nieprzyszło. Gdy Burka (ow wielki statysta, który jednak miał wiele łałszywycli wyobrażeń i zapoznawał ducha czasu) wraz z Lordem Fitzwilliam, Lordem Carlisie 1 innymi, z obawy wpływu rewolucyjnego gminowładzczćj Francyi, odłączył się od sławnego Foxa, wielkiego przeciwnika Pitta, Grey wszelako, który lubo do partyi torrysow należał, był jednak członkiem klubu whigów i towarzystwa przyjaciół l ud u, dotrwał z Foxem stale w przyjaźni i łączeie z nim sprzeciwiał się zaprowadzeniu aktu habeas corpus, tak niebezpiecznego osobistej wolności i łatwo prowadzącego do nadużyć. W r. igoi. ganił wojnę z Danią i Szwecyą, przemawiając z zapałem za-prawem neutralności, ugruntowanym na prawie narodów, za cc stan handlowy w Sztokholmie medal mu poświęcił. Gdy Pitt usunął się z Ministe« ryum r. (Soi., a Fox i Grewyille nowe Minicteryum tworzyli, Grey, już wtedy Lordem mianowany, został pierwszym Lordem admiralicyi, tudzież członkiem gabinetu, i pomagał przyjacielowi swojemu, Wilberforce, w szlachetnych usiłowaniach zniesienia haniebnego handlu niewolnikami. Po śmierci Foxa {1806) objął Grey jego miejsce Sekretarza Stanu spraw zagranicznych. Lecz po rozwiązaniu tego Minisleryutn za (o, iź p o' pierało emancypacyą katolików, której Król wiecznym był nieprzyjacielem, Grey dla słabości zdrowia usunął się od spraw publicznych i tylko niekiedy jeszcze występował jako członek oppozycyi. Ganił politykę angielską względem Portugalii i Hiszpanii, równie jak wojnę przeciw N apoleonowi, Cesarzowi Francuzów, w latach 1313- i iS4« i po powrocie onegoż z Elby.. W sławnym procesie Królowej Karoliny, małżonki Jerzego IV. , był Grey w Izbie wyższej najwymowniejszym i najzręczniejszym jej obrońcą; takie pod Miniełeryum Canninga i Wellingtona był w oppozycyi i przemawiał za emancypacyą katolików, tudzież reformą Parlamentu. Gdy Xiąźę Wellington opuścił MinisteJYIłIII (d. 16. Lietop, 1830.), aoetał Grey piec wszym Ministrem i na onymio stopniu doprowadzi) do skutku tak długo przeceń i prrer naród cały upragnioną reformę Parlameniu, tapewniającą mu wieczne imię w dziejach politycznych Anglii. J ego jest także dziełem osadzenie na tronie belgijskim Leopolda, Xiecia Sasko-Koburgskiego, zapewnumie tronu greckiego Xiążęciu Bawarskiemu, Otlonowi, i wymuszona neutralność Hiszpanii W walce Dom Pedra za Królową Poriugalii Donnę Maryą przeciw Dom Migutlowi. Jestto mąż z wielką stałością charakteru, z prawdziwym i czystym patry otyzmtrn, tudzież rzadką wymową. Za arcydzieło krasomowStwa uważają między inne mi mowę jego, T lIna, w Czerwcu r, 18i6- przeciw Alien-Billowi.

Kapitan okrętowy rossyjski Gołownin, który lat kilka (od 18u. do 1813.) w Japonii przepędził, uważa Japończyków za najoświeceńezy naród świata. Lubo co się tyczy nauk abstrakcyjnych i ukształcenia towarzyskiego K Europejczykami mierzyć się niernogą, jednakże według zdania Kapitana przewyższają ich w rozszerzonej powszechnie cywilizacyi ludu. Niema tam nikogo, z jakiego bądź byłby stanu, coby czytać i pisać nu umiał, Lud tameczny czyta z największą chęcią i często nawet żołnierza widzieć można na straży z książką w ręku. Niema może w świecie naro d u, któryby od Japońskiego znał lepiej ewoje dzieje ojczyste. W ogóle Japończycy większe mają usposobienie do prac umysłowych, jak inne azyatyckie narody. W szkołach czytują pisma Konfucyusza, podług których część większa narodu utworzyła sobie swoje zasady religijne. (R. Lw.) W J erega, w Afryce, jest zwyczaj, że pracujące kobiety, ażeby napróżno niegadały i przeto samo nieprzerywały sobie roboty, biorą wodę do ust. Podobnież czynią kłócące się z mężami żony, a to tak długo, aż się do milczenia pr zyzwyczaia.

ZAPOZEW EDYKTALNY.

Wszyscy, którzy myślą mieć pretensyą do Icaucyi przez kancelistę Kazimierza Janowicza i Juliannę małżonkę jego za pomocnego exekutora Andrzeja Lenartowskiego przy Sądzie Pokoju tutejszym w ilości Tal. 200 wystawionej i na gruncie N o. a. w Gnieźnie Rubro I I I. N o. 2. zabezpieczonej aby najdalej w terminie dnia 31go Grudnia r. b. «rana o godzinie 9. przed Ur. Sędziem Sądu Ziemiańskiego Culemarm w tutejszym lokalu się, zgłosili i pretensye udowo dnili; w przeci

wnym zaś rażie się spodziewać mogą, że z pretensyą prekludowantmi będą i kaucya wymazaną będzie. Poznań, dnia 13, Sierpnia i#yi.

Król. Pruski Sąd Ziemiański.

OBWIESZCZENIE.

Do wydzierżawienia gruntów do młyna Czapury w powiecie Poznańskim położonych na rok jeden od S. Jana r. b. aż do tego czasu roku przyszłego, wyznaczyliśmy termin na dzień agi Października r. b. zrana o godzinie 10. przed Sędzią Roeschef w naszej izbie dla stron, na kiory ochotę dzierżawy mających niniejszern wzywamy. Poznań, dnia 20. Sierpnia 1832.

Król. Pruski Sad Ziemia ński.

N a żądanie nastąpi w środę dnia ig, Września r. b. drugi mój koncert w teatrze. Bliższe szczegóły zawierać będą afisze. Poznań, dnia 17. Września 1832.

A d o l f F i s c h e l, koncerlysta.

Wyciąg z Berlińskiego Kursu papierów i pieniędzy.

Dnia iS, Września i 832.

Papiera - Gotowimi znąpo 94po 9IJ

Obligi długu państwa · Obligi bankowe aź do włącznie lit* H. . . . . . . Zachodnio- Pruskie listy zasta wne Listy zastawne W. Xicstwa Poznańskiego. ,. 100 Wschodnio- Pruskie .. lOOi f t z l ą s k i e. . . . .. 106 Poznań, dnia 17. Września 1832.

Papierami. Gotowizna. Ott stta Ktir? ohlieów m. Poznania 9;> - 4 Ceny zboża na .Pruską miarg 1 wagę w Poznaniu. Dnia 14. Września 1832.

Tal. śgr. fen. do Tal. %r. Um i 15 l 20 1 2 6 I 5 17 6 20 12 6 15

97*

97J

Pszenica .

Zyto Jęczmień Owies

Ziemiaki 8 9 Siana cetnar a 110 ff.. 15 » 7 b Słomy kopa a 1200 ff . 3 23 4 Masła garniec 1 io l \h