GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1832.12.11 Nr290

Wielkiego

Xiestwap O Z N A Ń S K I E G O.

Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowski.

JW 290.

We Wtorek dnia 11. Grudnia 1832.

Wiadolllości zagraniczne.

Królestwo Polskie.

Z Warszawy, dnia 5. Grudnia.

Jego Świątobliwości Grzegorza XVI. Z Boskiej Opatrzności Papieża okólnik do wSzYstkich Patryaichów, Prymasów, Arcybiskupowi Biskupów.

CDłlsiy cilg.) Insze daleko było Kościoła postępowanie, względem wyplenienia złych książek zarazy, nawet za czasów Apostołów, którzy jak wielki<- mnóstwo on y eh spalili, czytamy w ich aktach. *) Dosyć jest przeczytać ustawy Consilium Łateraneńskiego V. w tej materyi wydane; później zaś Konstytucyą Leona X. ś. p. poprzednika naszego, "ażeby to co dla wzrostu wiary i sztuk użytecznych chwalebnie jest wynalezionem, niebyło obracanetn na przeciwną stronę, i nie czyniło sz ody w zbawieniu wiernych Chrystusowych." #:';1). Toż samo było największem staraniem i Ojców Soboru Trydemskiego, którzy, jako środek przeciw tak wielkiemu złemu, uchwalili dekretem swoim sporządzenie i wydanie Indexu czyli wykazu książek, w których zawiera sie, nauka szkodliwa

*} Act. Apost. 19* *) Act. Gottci. Lateran, V. Sess. 101

łub niebezpieczna. *) Odważnie trzeba walczyć, mówi Klemens XIII. poprzednik nasz w swoim okólniku względem zakazu książek szkodliwych. *«) "Odważnie trzeba 4 walczyć, ile rzecz sama wyciąga, i siły pozwalają, ażeby wyplenić śmiertelną zarazę tak wielu książek szkodliwych; nigdy bowiem materyi błędu nieoddalisz, aż póki niegodziwe żywioły zepsucia niespłoną w ogniu." Z tej więc nieodmi nnej wszystkich wieków troskliwości, Z jaką ta Swięta Apostolska Stolica usiłowała zawsze podejrzane i złe książki potępiać, ludowi czytania onych niepozwalać, najwidoczniej okazuje się jak dalece fałszywa, nierozsądna i niezmierne szkody między ludem Cbrześciańakim czyniąca nauka tych, którzy nietylko cenzurę książek, jako zbyt ciężką i przykrą odrzucają, ale naweC swoje niegodziwość posunęli do tego stopnia, iż utrzymują, że cenzura przeciwi się wszelkim, zasadom praw, i że Kościół niema władzy stanowienia on ej i utrzymywania. Gdy zaś widzimy, że w publicznie rozrzucanych pismach, ogłasza się szkodliwa nauka, wyraźnie na osłabienie w poddanych wierności i uległości winnej Monarchom, i wzniecanie wszędzie buntów i spisków: strzeżmy najpilniej, ażeby lud tern oszukany, niezboczyt

.) Concil. TrideTIf Sess. 18. et 20.

**) Litt. CIem. Xii% CbIIIlIaBae. 25. NOT. i 76&.

« drogi prostej. N iech wszyscy mąią, na uwadze źe według przestrogi Apostoła: Niema na świdcie władzy jak tylko od Boga, które zaś są, od Boga ustanowione są. Atak, kto sprzeciwia się władzy, rozporządzeniu Boskiemu się sprzeciwia, i którzy się sprzeciwiają, sami . so bie potępienie gotują.'-' *) A przeto BoskIe I ludzkie prawa wołają na tych, którzy najszkaradniejszemi buntów i spisków zamysłami, od wierności należnej Monarchom odprowadzić i samych władzy pozbawić usiłują. (DalszY dajJ nastąpi.) U7 ł o c h y .

Z Rzymu, dnia 13. Listopada.

Król Jmć Neapolitański udał się wczoraj rano w dalszą podróż do Florencyi, gdzie jak słychać, kilka dni zabawi, a potem wyjedzie do Genui. Zachowuje ścisłe incognito, i odbywa podróż pod nazwiskiem Don Ferdinando Palermo Gentiluorno Napolitano.

Z Ankony, dnia 14» Liitopada.

Dnia 12- b. m. umarł w Medyolanie sławny astronom Orianj, mając lat przeszło 80,

Niderlandy, Z Hagi, dnia 2. Grudnia.

Na wezwanie Marszałka Gerard, dotyczące się wydania warowni Antwerpskiej i zagrożenia źe w razie bombardowania miasta, Francya' i Anglia domagać się będą wynagrodzenia szkód przez to zrządzonych, Generał Chasse następującą dał odpowiedź: W warowni Antwerpskiej, dnia 30.

" " Listopada 1832.

Panie Marszałku! W odpowiedzi na wezwanie Jego tylko co do mnie skierowane zawiadamiam Go, że warowni Antwerpskiej nie wydam, zanim niezuźyję wszystkich środków obrony, na które się tylko będę mógł zdobyć. Uważać będę miasto Antwerpią dopóty za neutralne, dopóki nieprzyjaciel fortyfikacyi miasta i należących do nich zewnętrznych obwarowań używać ni"ebędzie, aby stamtąd rozpocząć ogień przeciw warowni, przeciw Tete de Flandres): włącznie z warowniami Burght, Zwyndrecht I Austruweel, jako też przeciw flocie na Skaldzie przed Antwerpią stojącej. Rozumie się, Ze wolna komunikacya z Holandyąna Skaldzie, która dotychczas miejsce miała, niepowinna być zatamowaną. Donoszą mi ku memu największemu zadziwieniu, iż podczas'" kiedy JWPan zawięzujesz układy, przez roboty napastnicze pod ogniem dział naszych kroki ni przyjacielskie rozpoczynają; w tyra względzIe mam honor oświadczyć JWPanu, źe jeśli aż

*) A4, Kom. 13, 2.

do południa tych robót niezaprzestaną, ja zniewolonym będę, zapobiedz im mocą oręża. Je» stem z największem uszanowaniem i t, d, General piechoty (podp.) Generał Chasse."

Z dnia 3. Grudnia» Ams t e rdame r H andel e blad zawiera następujące wiadomości prywatne z Antwerpii z dn. 2. Grudn, po południu o godz. a.: Gdy wczoraj i podczas nocy zeszłej bombardowanie z warowni powolnie tylko i z znacznemi przerwami wykonywanem było, dzisiaj zrana gwałtowniejsze rozpoczęto bombardowanie przeciw bateryom francuzkim, które trwa aż do obecnej chwili. N a miasto dotąd nie strzelano , chociaż powszechnie twierdzą, źe. Marszałek Gerard warunków Generała Chasse nieprzyjął.

Podobno toczą się jeszcze układy w tej mierze. Pierwsze dzieła fortyfikacyjne Francuzów ogień warowni prawie zupełnie zniszczył, a zalewy sprawione przez wysadzenie grobli pod warownią llourght tak są znaczne, ii położenie Francuzów juź samo przez się krytyczne przez to bardzo się pogarsza. Mówią tu du o, źe już wielu Francuzów poległo na placu; nIemogłem wszelako nic o tern dowiedzieć się , . " z pewnOSCIą. . Z nad granicy donoszą pod dn. 2. GrudnIa: "Zdaje się, źe wojska wczoraj w Hoogstraat.en spodziewane tam jeszcze nieprzybyły, chocIaż dnia wymienionego wielki spostrzegano ruch warmii francuzkiej. Rozumieją, iż te poruszenia przedsięwzięto w zamiarze koncentrowania armii około samej Antwerpii. Kanonada onegdajsza dla te"'o została rozpoczętą, poni waż nieprzyjaciel prace swoje zbyt był przyblIżył pod same wały warowi, O rezultat c wczorajszej kanonady zbywa dotąd na pewnIeJszych wiadomościach. Tyle jednak pewna, źe pierwsze wystrzały wielu Francuzów trupem położyły, i chociaż gazery belgijskie o tern ścisłe zachowują milczenie, uwiadomienia te jednak za niezawodne poczytać należy. Liczba chorych w wojsku trancuzkiem co dzień się pomnaża, B e 19 i a.

Borgerhout, główna kwatera armii francuzki ej, d. 1. Grudn. w południe. Aby wojsku sprawić ulgę, rozkazano 5. pułkowi liniowemu dywizyonu Sebastianiego i 5a, dywizyonu Jamin, mieć udział w pracach oblęźniczych. Ciągle padają bomby w przykopy; twierdzą powszechnie, źe żołnierz korpusu inżynierów, w obecności którego jedna bomba spadła, tyle miał przytomności umysłu, iż przyskocz) wszy Jpntę wyrwał. Zresztą druga Z-SSlaniająca dość daleko poprowadzona, aby nas za Oficer sztabu generalnego pędząc czwałem, tego momentu przynosi wiadomość, ie 500 H 0lendrów uczyniło wycieczkę; zdaje się, źe chcą, nasze prace zniszczyć, kiedy się zaopatrzyli w łopaty l motyki; przyjmą ich jednak żołnierze nasi, jak się należy, niemogąc się już doczekać rozpoczęcia walki; tuszymy wigc sobie, źe to przedsięwzięcie warowni na ni.czem spełznie. - Deszcz pada ulewny; powIetrze okropne a błoto po niskich traktach niepozwala inaczej, jak konno zbliżyć się do przykopów. Żołnierzy powracających od robót ani poznać niepodobna; ale to ich męstwa bynajmniej nieoslabia, - Wczoraj odsłoniono baterye francuzkiefrancy« . Z P a ryż a, dnia 29. Listopada.

Posiedzenie Izby Deputowanych dnia 28. Obrady nad adresem. PanThoUvtnet mówi przeciw niemu; P. Roul za nim, który w swojej nieco zagorzałej mowie powiedział między ionerai: "T o tylko oppozycya, Itóra przez swoje deklamacye, o niesprawiedliwości których sama je"st przekonaną, nierząd i rokosz wznieciła. A tak b\ła ona twórczynią, owego compte-rendu." (Szemranie na lewej; przerywanie) Prezes:" WP anowie niemacie prawa przerywać mówcy; pozwólcie tym, co się oświadczają za adresem, aby wolno i otwarcie wyrzekli zdanie swoje, a wtenczas ray zrówna cierpliwością przeciwników słuchać będziemy," - P, Roul: "Oppozycya napisała i wydała owe c,ompterend u, ów manifest krwi pragnący, ktory w d. 5. i 6. Czerwca między pospólstwo rozdzielano. (Okropne powstawanie na lewem skrzydle. stokrotne okrzyki: do porządku! do po, .

rządku!) Pan Roul: Tak jest MPanowle, wzniecając bunty po ulicach, dążą do szerzenia rokoszu powszechnego. Owe nazwy: 5, Dokłrynery, prawny środek" nir. zastraszą czcigodnych mężów, do rzędu tego środka należących. Doktrynery ustaliliby już byli szczęście Francyi, gdyby opozy'cya usiłowań icb nieniweczyła, . Zanim zstąpię z trybuny, ganić muszę jeszcze pominienie względem znamienitego Ministra, którego zgon opłakujemy. Żądam, aby umieszczono w adresie paragraf na pamiątkę Pana K. Periera, odpowiadający na wspomnienie omgo w mowie Króla od tronu, (Wiele głosów: Dobrze, zgadzamy się.) Pan Havin mówił przeciw adresowi. Czyni on zarzut Ministrom, źe niczego rzeczywiście niedopięli, nigdzie w obronie godności Francyi niewytrwali. Pytanie belgijskie wlecze się dotąd niezałatwion e; o smutnych losach Polski nikomu w Ministeryum ani nawet się niemarzyło ; trzebaby było także dokładniej się oświadczyć względem Ankony, Xigcia Ottona i innych przedmiotów polityki. Niewypada żądać ofiar od kraju, niewytłoraaczywszy mu przyczyn, dla których je ma ponosić. Ostatnie Ministeryuia przyobiecywało rozbrojenie, a zamiast tego być może, źe nastąpi wojna powszechna. A jakież poczyniono przygotowania w razie wybuchnienia onejp Mówca roztrząsa następnie wewnętrzne położenie Francyi, które mu się zdaje być nader zaniedbane, oświadczając nareszcie, iż głosować będzie przeciw adresowi, jeśli liczne poprawki niebędą do niego przyłączone. - Pan Giraud broni ogłoszenia stolicy za będącą w etanie oblężenia, chwaląc przy tera zmarłego Periera. Pan Lade wchodzi w pytanie, czy się liarolietycznej, czyli też republikańskiej bardzie; obawiać należy, Tuszy sobie, źe pytanie belgijskie wkrótce zostanie uchylone™, rozumiejąc jednak, źe od sposobu uchylenia zawisnąć będzie wojna albo pokój. Niechce wszelako glosować za adresem, jeśli niedolączą paragraiu, ganiącego ogłoszenie stolicy za będącą w etanie oblężenia. Pan Dupont de l'Eure daje niektóre wyjaśnienia o stanie oblęźniczym miasta Niines w Sierpniu roku 1830. - P an de Corcelles wchodzi głębiej w osądzenie polityki Ministeryum, zarzucając m u, wahanie się i niestałość. O zamachu z dn. 19. Listop. mówi z uszczypliwą ironią. Dziwi go to mocno, źe wojsko francuzkie poddano pod rozrządzenie oficerów angielskich. Te ostatnie uświadczenia sprawiły głośne szemrania w I zb i e, wśród których P. de Corcelles mowy swojej dokończy}. - Pan de Salverle mówi także przeciw adresowi. Opisując zaburzenia w Wandei wyraża siej ironicznie względem czuwającej czynności Ministeryum, która przywódzcy Guilleminot ucieczkę ułatwiła i nawet mnóstwo aktów nogami obdarzyła, tak źe nakształt automatów uciec rnogly. (Smiecb.) Waywa on Pana Berryer, aby względem niepojętego z sobą postępowania Izbie objaśnień jakicb udzielić raczył, - "Zwracam teraz uwagę Izby na Xięźnę Berry. Placimyżli dla tego całą 7graję policyantów, aby Xigzna całą Francyą beakarnie objeżdżać mogła i przez 6 miesięcy ją podburzać i wichrzyć? Zdaje się, źe ta dziwna nieobrotność policyi z jej własnej woli pochodziła; gdym więc się dowiedział o utworzeniu nowego Ministerium, mimowolnie te słowa wyrzekłem: Teraz przyaresztują Xiężnę Berry. Widoczna, źe to się stać mogło, źe następnie ze strony agentów zachodziły zdróźności albo zdrada. Teraźniejsze przeszłego; trzeba więc od niego zasięgać W num. Wczorajszym str. 1521., słup prawy, wiem objaśnień w tej sprawie. Owszem, więcej 30. czvtai zamiast »nienawidzi«. »nienaw jedzi.« jeszcze żądamy; wymagam śledztwa, -które Izba w porozumieniu z rządem przedsię- Nauczyciel gimnazyalny w Wrocławiu, w któwziąść powinna. (Zgadzamy się!!} Honor rego domu mówi się po franctizku i po polsku, oppozycyi, którą ciągle obwiniają o podbu- ofiaruje się młodzieńców do siebie przyjąć na rzenie kraju, wyciąga takiego poszukiwania pensyą. Bliższą, wiadomość udzieli JP. X. po swoich oszczercach. Pod lem zastrzeże- Kreibig. przy ulicy St. Katarzyny pod No. 14. niem glosuję za adresem." - Pan Thiers Alf d R . h d S b 9z miejsca ewego).- "Jeśli laba tego życzy, re lC ar ee ass, odpowiem Panu Salverte natychmiast. (Do- fabrykant delikatnych towarów żelaznych do brze!) Insinuacye gorsze są od skarg. J e- strojów, śli Izba dokładnych odemnie wymaga dowo- zjechał na jarmark tutejszy poraź pierwszy z fadów, wyjaśnień niezbitych, muszę mieć czas brykatarni swe mi doskonałej roboty, składająwolny aż do jutra, gdyż wiele jest faktów ad- cemi się,z najnowszych i najmodniejszych ministracyi mojej obcych. Tymczasem przy- towarów do stroju dla Dam i Mężcinki Pana Salverte tak są obrażające, iż na- czyz , jakoto . naramienników, zauszn c tychmiast oświadczyć powinienem, że są zu- w n jkunsztownIejSzych kształtach elastycznIe pełnie bezzasadne. Gdyby się naczem opie- zrobIonych, zamków do przepasek Sevignees, rały, poprzednik mój niebyłby dopełnił obo- Feroniers, krzyży, naszyjników, haczyków do wiązków swoich!" - Głos jeden.- "Przecież robie ia pończoch" do luczy, ozdobnyc łańto właśnie twierdzenie nasze!" -Izba żąda cuszkow do zegarkow kIeszonkowych, pIecząaby Pan Thiers usprawiedliwienie swoje dl tek, szpilek dużych, pierścieni na wybór, pobraku czasu na dzień jutrzejszy odłożył. - większaj części ozdobionych stalą, złotem i Ku końcowi posiedzenia W. Zachowawca prawdziwemi drogie mi kamienmi, guziczków pieczęci broni postępowania Sądu w sprawie do pólkoszulcz, zameczków do płaszczy, krzeFana Berryera." siwek kieszonkowych, i z wielu innych ulubionych modnych rzeczY, ktdre się szczególniej na upominki na gwiazdkę stosują. - Fabrykaty te odznaczają się szczególniej trwałością i bardzo gustownym kształtem i w każdem mieście podobały się bardzo. Wyżej wymieniony pochlebia sobie tedy, że szanowna Publiczność raczy go zaszczycać Hcznemi odwiedzinami. - Ceny pojedynczo i ryczałtem są bardzo umiarkowane. Buda, w której się towary te sprzedawają, znajduje się, na Starym rynku naprzeciwko odwachu.

Z n a d granicy hiszpańskiej donoszą, że były Minister hiszpański przybyły do Tarbes, którego miano osadzić w więzieniu w Mahoń, w ubiorze mnicha za pomocą xięźy do Franeyi uszedł. Uciekając przez pasmo gor Gavarni upadł i znacznie się skaleczył.

ROZlllaite wiadolllości.

Pewien lekarz) amerykański ogłosił publicznie, że posiada tajemnicę, każdego człowieka, mężczyznę czy kobietę, gdyby sobie teg* życzył, zrobić otyłym lub chudym. W Paryżu wyszło już z mody brać damom miarę na suknie i stary ten zwyczaj wynagradzają wprowadzeniem biustów, zupełnie do żywej osoby podobnych, elastycznych i miękkich. Już teraz nieidzie krawiec do damy brać miarę., lecą uprasza tylko, ażeby mu biust posłano l . - Eleganci noszą kołnierzyki z drzewa', czyli raczej z papieru drewnianego, które maia te zalete. że pogiać sie niernoga. Redakcja oświadcza Czytelnikom swoim, że dalszy ciąg Okólnika Papieża do Biskupów Królestwa Polskiego we Czwartek dopiero może być umieszczony, ponieważ przed Środą Biienadchodzi poczta Warszawska.

Świeże ostrzygi angielskie dostać można w Handlu Winnym przy ulicy Wodnej Na, i84- w domu Bergera,i pieniędzy.

Dnia 8, Grudnia 1832,

Papiera- Gotowimi sną

Obligi długu państwa · .

Obligi banko \ ' e aź do włączniepo 91po 90£

Zachodnio- Pruskie listy zastaw n e »,,»» Listy rastawne W, Xi<;stwa Poznańskiego . . .

WscbodlMO- Pruskie . .

971 98£ 1041

1031 (