GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1833.04.13 Nr86

Wielkiego

Xiestwa PO ZNA N SKI EGO

Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowhi.

JW 86. - W Sobotę dnia 13. Kwietnia 1833.

Wiadomości zagraniczne.

Niemcy.

Z Hamburga, dnia 4. Kwietnia.

Słychać, ii dn. 22. Marca podpisany został traktat względem cła, między Prusami, Bawaryą, Saxonia i Xiestwaroi niemieckiemi. Król wirtembergski nie przystąpił jeszcze dotąd do tego traktatu,

Z Darmstadu, dnia 31. Marca, Według wszelkiego podobieństwa rozwiązany zostanie sejm nasz, równie jak wirtembergski, a to nawet jeszcze przed Wielkanocą. Zdaje się bowiem, źe raport i narady Izby względem postanowień Sejmu Niemieckiego, dalej raporta Kommissyi sejmowych, tyczące się adminislracyi skarbowej i podatków, uczynią użycie tego środka nieodbicio potrze bnćm.

Z Stutgardu, dn. 31. Marca.

Po ostatniem posiedzeniu Sejmu naszego, udało się ze 30 członków oppozycyi Izby rozwiązanej do Prezesa Izby Pana Guisberg dla złożenia mu podziękowania za przewodnictwo w obradach. Dnia 23, b. m. były · «Konigsbad i Hirsch wielkie obiady dla rocjeJdźającycb się Deputowanych.

Niderlandy.

Z Hagi, dnia 3. Kwietnia.

Pismo zamieszczone w wczorajszym Am* aterdamskim H a n d e I s b I a d, datowane c Hagi pod d. 2. m. b, twierdzi, iż z dobrego źródła ręczyć może za to, źe doniesienia zamieszczone w niektórych gazetach angielskich i belgijskich o niepowodzeniu missyt Pana Dedel, są bezzasadne, źe przeciwnie tuszyć Bobie można, ii trzy wielkie mocarstwa zezwolą, aby się ich pełnomocnicy powtórnie znieśli z pełnomocnikami Anglii i Francyi, poczem zawarcie stanowczego pokoju niechybnie nastąpi, Belgia.

Z Bruxelli, dnia 3. Kwietnia; Czytamy w ministeryalnej gazecie francuzkiej, w N o u v e II i a t e, następujące wiadomości, potwierdzone przez listy z Londynu: "Londyn, d. ag- Marca. Dowiedziawszy się z pewnością o postępach missyi Pana Dtdel, pospieszam Pana o nich zawiadomić. Na konferencyi, odbytej przez tego pełnomocnika z Lordem Palmerstonem, udzielił mu on projektu do tymczasowej ugody, którą byl gotów podpisać i w której następujące były zawarte warunki: Francya i Anglia mają cofnąć embargo na okręty holenderskie nałożone, a pierweza takie wydać jeńców w St, Omer; Holandya ma zatrzymać zamki Lilio i Luxemburg, Skalda miała być otwartą, wolną i tak, jak w r. 1830.; Moza ma też być wolną, ale z dochowaniem na niej taryfy Mogunckiej. Belgia ma być uwolnioną od zapłacenia długów; nareszcie ma być między Holandyą i Belgią zawarte zawieszenie broni aż do i. Sierpnia r. 1. Zresztą nie przychyli się Król Wilhelm nigdy i pod żadnym warunkiem do uznania neutralności Belgii. - Uważam, ze Lord Palmerston Panu Dedei oświadczył, źe proporycye te uie mogą być przyjęte. "

F 2 a n c y .a.

Z P a ryż a, dnia 2. Kwietnia.

Posiedzenie Izby Deputowanych d. J. Kwietnia. Przystąpiono nasamprzod do kresko» wania nad prawem względem wychodźców politycznych, które w przeszłą sobotę nastąpić nie mogło; prawo większością 2.32 głosów przeciw ug przyjęto. Generał Bertrand oświadczył, źe się z przyjaciółmi swymi nie dla tego oddalił, aby głosowanie zatamować, lecz tylko powodowany tern przekonaniem, źe środek taki pod ścisłą trztba wziąść rozwagę. Przystąpiono potem po usunięciu mniej ważnych petycyi o pensyonowanie wdów po Generałach Decaen, Daumesnił i Dufresne, do dalszych obrad nad budżetem Minieteryum wojny. Rozdział IX. żąda 23,424,000 łr. Da matejrysl arlyleryi, Koinmiesya proponuje potrącenie wynoszące 1,110,000 fr., które mimo oporu Ministra wojny i Generała Delort zostało uchwalone. - Rozdział X. żąda 15,650,000 fr. na materyał dla wydziału inźynieryi. Komitet wnosi o potrącenie 2,500,000 fr. żądanych na obwarowanie Paryża, kiedy w tym celu osobnego potrzeba prawa. Stało się to pytanie przedmiotem żywych dyskussyi. GeneraiSubervie oświadcza aię w ogólności przeciw każdemu obwarowaniu Paryża; nieprzyjaciel bowiem nie może się posunąć pod sarnę stolicę, chyba po zadaniu klęski ostatecznej całemu wojaku, a w tym razie obwarowanie na to tylkoby się przydało, aby kapitulacyą o kilka godzin opóźnić. Generał Laborde dowodził przeciwnie, źe obwarowanie Paryża wielkiej bardzo jest wagi. Gdybyetolica w r. 181 J. dostatecznie była ufortyfikowaną, utrzymałaby się była niemylnie przez czas niejaki, w ciągu którego Napoleon potrafiłby był wynaleść nowe środki pomocy, a tak przeistoczyłby był całą postać rzeczy, Minister wojny oświadczył, źe Cesarz Napoleon zawsze miał zamiar obwarowania Paryża, a sam, będąc wojskowym, ma to wewnętrzne przeświadczenie, źe ODO nietylko da się uskutecznić, lecz źe

też nader jest potrzebne. Jesion albowiem tego zdania, źe chcieć Paryż zostawić bez forlyfikacyi w chwili, kiedy armia kraju ma być zmniejszoną, byłoby to krokiem równie zagubnym, jak owo osławione rozwiązanie armiiLigiery. Tak jak wzbranianie się jego od mienia udziału w tern postanowieniu, ten mu wyjednało honor, iż stał na czele listy wywołanych, wolałby i teraz pójść na wygnanie, jak zezwolić na to, aby Paryż został bez fortyfikacyi. - Pan Passy oświadczył, źe się Kommissya nie oświadcza przeciw obwarowaniu Paryża, lecz źe tylku esobnego w tej mierze żąda prawa. Odrzekł na to Minister wojny, iż nie ma nic przeciw temu, gdyby obwarowanie stanowić miało osobny rozdział w budżecie; poczem posiedzenie Izby soiwowano. Podróż Króla do prowincyi południowych i zachodnich trwać będzie przez 3 tygodnie, N. Pan wyjedzie natychmiast po pierwezem posiedzeniu, a powróci przed zagajeniem drugiego. Towarzyszyć mu będą Xiąźęta Orleański i Neuiureki. Królowa Jmć uda się do Bruxelli, skąd dopiero po rozwiązaniu Królowy Belgijczyków, powróci.

W Dzie nni ku Sporo w czytamy; "Dr, Meniere przybywszy przed dwoma dniami z Blaye, jutro znowu tamże wyjeżdża. Zapewniamy czytelników naszych, źe stan zdrowia Xżny Berry żadnej nie wznieca obawy. Z Tuluuu donoszą pod d, 27. in. z.: "Depesza telegraficzna pod d. 26. Marca rozkazała naszemu Prefektowi marynarki, aby wszelkie materyały dla okrętów liniowych "Miasto Marsylia" i "N eis on" przygotował. Równocześnie zabrał" Marengo" 600 ludzi na pokład, z którymi podobno już dzisiaj popłynie do Bony. Najnowsze wiadomości z Madrytu sięgają aż do d. 27.Marca; opiewają one zwycięztwo Pana Zea Bermudez nad tą panyą gabinetu, która najwięcej była do Królowy przywiązana. Stosownie do rozkazu Królewskiego skierowanego do Prezesa Rady, mianowany został Don Juan Gualberto Gonzalez Ministrem eprawitdliwości w miejsce Pana Fernandez deł Pino (który znowu miejsce swoje w Radzie Kastylijskiej zajmie), Don Antonio Martinez Ministrem skarbu w miejsce Pana Enciina de Ja Piedra (otrzymującego Wielki krzyż orderu Elżbiety katolickiej i pensyą 10,000 fr), zaś Minister wojny Don Jose Cruz obdarzony zostaje zarządem tymczasowym Minieteryum marynarki w miejsce oddalonego od służby Pana Ulloa. Don Antonie Fernandez de Urrutia wyniesiony na godność Sekretarza Rady Państwa w miejsce Poiła hiszpańskiego do Nowego Jorku. Generalnym Intendentem policyi został Don Martias Herrera Prieto. - Okólnik Ministra wojny wzywa wszystkich szefów wojskowych po prowincyach, aby ku zabezpieczeniu spokojności w kraju baczne mieli, oko na towar ystwa, które od niejakiego czasu w celu polItycznym się zawięzują. Zresztą żadne poBtanowianie rządu nie stało się powodem do rozruchów w Madrycie. Da. 27. m, z., gdy goniec odchodził, głęboka lam panowała spokojność. Republikanie tutejsi chcą dać ucztę dla uwolnionych Btrgeron i Benoit, którzy byli oskarżeni o zamach na życie Króla. Generał Guilleminot uda się do Strasburga, aby ukończyć uregulowanie naszych wschodnich granic, zaczęte jeszcze przed rewolucyą przez Kommissyą, której był Prezesem.

Generał V oirol został mianowany drugim dowódzcą i Generalnym Inspektorem wojBka w Algierze. Po wyjeździe Rovigo do Francyi, objął tymczasowie naczelne dowództwo. Według nowo-rocznika lekarskiego, wydanego przez Pana Domange, liczy Paryż 1100 doktorów medycyny lub chirurgii, i 200 urzędników zdrowia. Rozłożywszy więc lic2bę tych osób do leczenia upoważnionych 0)300) na ludność Paryża (900,000), wypada na każdych 692 mieszkańców, jedna osoba lekarska. Sławny lekarzNarisson wydał Pamiętniki: Meraoiresd'un rnedecin. Powszechną uwagę publicystów i prawników zwraca teraz na siebie dzieło zupełnie nowe Pana Malher de Chassat: le Cornmenlaire approfondi du Code civil, którego wyszły już 2 pierwsze tomy. Jak mocno teraz Francuzów zaczyna interessować literatura niemiecka i angielska, dowodzi między innemi nowe pismo czasowe: L'Europe litteraire wychodzące od dnia i.

Marca b. r. które się zobowiązało, iż skoro tylko ważniejsze dzieło jakie w Niemczech lub Anglii pod prassę oddane zostanie, dziennik ten już naprzód umieści z niego tłótnaczone wyjątki, o które się postara. ?zienniki ministeryalne namieniają, iż powrot Generała Savary z Algieru nie miał innego powodu, jak tylko że chce w Paryżu poddać się operacyi chirurgicznej, poczem wróci do Algieru, gdzie pozostała jego rodzina. Monitor algierski z dnia 3. Marca umieścił rozkaz dzienny, który Generał ten przed wyjazdem Woim,z Algieru wydał do wojska tamecznego, I w ktorym wyraża: Naczelny Dowódzca uwiadamia wojsko, iż według zdania lekarzy, potrzeba mu natychmiast wyjechać, aby w teraźniejszej dogodnej porze roku poddał się operracy i chirurgicznej we Francyi; chcąc zaś być w czasie poruszeń wojskowych, i stanąć znowu na czele armii, musiał się prędko zdecydować do podróży.*' W wydziale marynarki panuje wielka czynność, która przypisują stanowi rzeczy na Wschodzie i zamierzonej wyprawie do Constantiny, Pokładano wielkie nadzieje w użyciu machin parowych na okręiach wojennych, lecz się dotąd niezjściły; każdego jednak roku czynią się nowe wynalazki, które powoli uchylają niedoskonałość. Niedawno akademik Seguier wynalazł system machin parowych dla o rętów wojennych, który pęknienie ich czyni nIepodobnem, potrzebuje nie równie mniejszego miejsca do umieszczenia machiny i oszczędza dwie siódme części materyału palnego. Budujące się okręty są urządzone według tego systemu. Lecz jeszcze pokonać wypada znaczne trudności w budowie; gdyż dotąd statki parowe nie mogą mieć dział ciężkiego kalubru. Ministeryum wyznaczy wielką nagrodę za rozwiązanie tej kwestyi. Księgarnia Karola Gosselin wydała czwartą edycyą Romansów i powieści filozoficznych. Pana Balzac. Powieść la Peau de Chagrin największe zyskała w świecie literackim pochwały. - Ogłoszono prenumeratę na nowy Dziennik naukowy l'Echo de la Jeune France którego współ-pracownikami mają być najzna komitsi mężowie Francyi, i którego co miesiąc wychodzić będzie tom jeden. - N owe wydanie dzieła nader pożytecznego Manuel des justices de paix przez Pana Lavasseur wyszło staraniem Pana Rondonneau (kosztuje w Paryżu .6 franków.) - Teatr Porte Saint-Martin ciągle Jeszcze przedstawia przy wielkim natłoku tragedyą Wiktora Hugo: Lucrece Borgia. Wice-K ról Egiptu znając, iż los jego i kraju jego będzie rozstrzygnionytn w Europie, postanowił wydawać w Kairze Dziennik frarrcuzki, którym na wzór Monitora Ottomańskiego rhce bronić czynów swoich. Z różnych stron zajęto się ułatwi niem związku między morzem Czerwonem i Srodziemnem. Kompania angielska proponowała Wice-Królowi Egiptu zrobienie kolei żelaznej od Kairu do Suez. Towarzystwo żeglugi parowej między Indyami i Europą każe przez agenta swego robić drogę w pustyni między Kairem i Coeseix . ' a kompanIa francuzka układa się z Wice- Królem o pomiar cieśniny morskiej Suez i kopanie kanału dla okrętów, mających 300 beczek ładunku. Wice-Król pozwala wszystko czynić, lecz nie chce wziąć żadnej akcyi na te spekulacye. N ajwięcej trudności czyni ustanowienie cła; dopóki bowiem Wice-Król będzie mógł stanowić je podług woli swojej, dopóty w mo przedsięwzięć pochodziły. Zdaje się, iż postanowienie, na mocy którego Hr. Sebastiani wsiępuje do ministeryum, pochodzi bezpośrednio od samego Króla, u którego z resztą od pewnego czasu nader częste miewał posłuchania P. Montalivet. Dla Marszałka Soult mniemają wszyscy, iż wypadek ten jest zwycięztwem odniesionćm nad swemi kolegami; utrzymał się bowiem przy przesostwie. Marszałek Gerard ma na początku Kwietnia udać się do Bruxelli. K o nety t u c yo ni s ta pisze: "Pamiętamy, ii Ministeryum ustanowiło ogółem 25 milionów fr, za pretensye Zjednoczonych stanów północnej Ameryki z powodu zabranych i sprzedanych okrętów w czasie Rzeczypospolitej. Rząd farncuzki nie ogłosił dotąd -tego traktatu, szkodliwego dla mieszkańców Francvi. Lecz rząd amerykański trzyma się słowa Ministrów naszych, i wczoraj kazał im przez Pana Rothschild okazać wexel na 4 miliony fI.; mówją atoli, ii skarb przeciw temu wexlowi protestował. Interes ten zdaje się byćwainym; trudno bowiem, aby Izba w roku 1833 zatwierdziła traktat, którego rząd przeszłej dynastyi nie chciał podpisać." Hiszpania, Z Madrytu, dnia 17. Marca.

Ochotnicy Królowej, lubo nie tworzą jeszcze pułków, składająjednak niemałą.siłę do poparcia praw naszej Królowej; liczba ich bowiem wynosi juź 4,000. Rząd uiył dzielnych środków, celem zapobieżenia wszelkiej niespo« kojności. Z Vi go, dnia 9. Marca.

Blisko 30 okrętów tak wojennych, jakotez kupieckich wypłynęło z tutejszego portu do Oporto: jedne z żołnierzami i potrzebami wojennemi, a drugie z żywnością wszelkiego rodzaju. W przystani naszej pozostały tylko 2 wojenne okręty angielskie. Wojsko Dom Pedra wynosi teraz 18.000 piechoty, a 1,000 jazdy. Dnia 6. b. m. Migueliści uderzyli na Oporto, lecz zostali odparci. Bitwa ta jednak nie miała stanowczych skutków, ani dla jednej, ani dla drugiej stronylUMiMMUumij

Rozmaite wiadomości.

Gazeta Rządowa zamieściła w doniesieniach swych literackich wiadomość dla Polaków ciekawą« W" Magazynie dla literaturyzagranicznej" w poszycie na miesiąc Marzec znajduje się powieść B dziejów polskich pod napisem: "Tarło. Eine Erziihlung aus der polnischen Gesch ich te. Von Friedrich Grajen Skarbek. "

W dzienniku niemieckim "LiteraturBlatt" redagowanym przez Pana Menzel - w Nr. 134. i następujących umiesiczony jest dokładny wykaz dzieł o Polsce, które w ostatnich czasach w Niemczech wyszły»

Wiktor Hugo przedał znowu jednemu z teatrów paryzkich nową swą tragedyą p. t. "Dzień jeden w Ferrarze", której treść wzięta jest z iycia Tassa, Piszą z Tours, we Francyi, pod d. 6. b. m.

"Ciekawi zatrzymują się od kilku dni przed domem pocztowym, dla przypatrzenia się stojącemu na dziedzińcu pojazdowi powietrznemu nadzwyczajnej budowy. Pojazd ten, mający odbywać podróże bez koni, ma na wierzchu bardzo wysoki maszt, przeznaczony do utrzymania żagla, podobnego do tych, jakie bywają na batach i za pomocą którego wiatr będzie mu ruch nadawał; machiną w biegu kieruje drążek przytwierdzony do przodu. P. Barruel, znany Chemik francuzki przekonał się z doświadczeń, że we krwi każdego człowieka znajduje się ilość żelaza, dostateczna do zrobienia niewielkiego medalu. Stąd podano dowcipną myśl, iż podobne medale, zwłaszcza ze stósownemi wyciskami lub napisami, mogłyby służyć za najlepszą i najwłaściwszą pamiątkę po zmarłych.

(Miłość i odra.) - Lord Byron zwykł ma.

wiać, że odra równie jak miłość najniebezpieczniejsze, kiedy człeka w późniejszych latach nawiedzają.

Od Sgo Wojciecha I. b. jest do wydzierżawienia na folwarku Sytkowa pod Poznaniem, gościniec i stajnia wjezdna, przy samym trakcie żwirowym berlińskim, wraz z rolą i bez roli. Golencin pod Poznaniem, d. 5. Kwie1. 1833

Plac na Rybakach pod Nrem 104. położony, mamy zamiar natychmiast sprzedać. O warunkach można się dowiedzieć na So Marcinie pod Nr. 180.

Poznań, dnia 6. Kwietnia 1833.

Sukcessorowie konduktora budc» wniczego Scholz.