GAZE
Wielkiego i
TA
Xiestwa
OZNANSKIEGO
Nakładem Drukarni Nadwornej W, Dehera i Spółki. -- Redaktor: A, Wannowshi.

JI#25. - We Wtorek dnia 30. Stycznia 1838.

Wiadolllości zagranIczne.
F 2 a n c y a.
Z P a ryż a, dnia JO Stycznia.
Czytamy w G a z e t t e d e s T r i b u n a u x : Pan Hennequin, brat sławnego Adwokata tegoż" nazwiska, mieszkający w domu Pana Paccimego wytoczył przed komissarza obwodowego skargę przeciw 'niesjnajomym dotąd osobofn, ale które on poznać zobowiązuje się, gdyby je schwycono. Ludzie ci albowiem podług jego zeznania przybyli w chwili ukazania się ognia do drzwi jego, wyłamali je, i rzucili się na niego, podczas gdy druffzy dobyli się do biórka jego i zabrali będące tam pieniądze. Tenże sam dziennik donosi o następujące«) emutnem zdarzeniu: Za ukazaniem się pierwszych płomieni na teatrze włoskim znajdował się w bliskości oddział sierżantów miej» skich, kiórzy wszyskie zbliżające się osoby w dobry lub zły sposób do gaszenia ognia znaglali. Większa część osób" które się w tej chwili na ulicy ukazały, wracała z balu lub innych towarzystw. N iektóre z mcb gotowe były zaraz do niesienia pomocy* inne wzbraniały się. Pom ędzy ostatniemi znajdował się także młodzieniec jeden w wytwornym ubiorze balowym, który przypatrując się przez czas niejaki ogniowi, chciał pójść dalej» Sie
rżant jeden przytrzymał go i zmusił do pompowania wody. Po> chwili chciał ów nieszczęśliwy młodzieniec korzystać z powstałego zamieszania i wymknąć się,- ale gdy uciekał i ras się jeszcze obejrzał» czy groźny sierżant za nim nie biegnie, nie spostrzegł, ie s ę kilku Judji z wielbem naczyniem wody do niego zbliżało. Wpadł przeto na dysael od wózka ręcznego, na którym owo naczynie z wodą wieziono i tak się niebezpiecznie w brzuch skaleczył, że na miejscu, padł-nieżywy. Zaniesiono go zaraz do pobliskiego dom u, gdzie ciało aż do następnego rana- leżało«, Młodzieniec fen mógł m tć najwięcej 2.4 lat. Majątek śpiewaka Lablache ocalony został*.
Złożony bowiem dowód na 250,000 fr. u Pana Severiniego, znaleziono w biórku tegoż.
W Lugdunie z d. 14, na 15. b. m. zmarzło trzech żołnierzy, stojących na straży. Z dnia 20. Stycznia.
Wczoraj sądzono Da chwilę, że w bibliotece królewskiej ogień wybuchnął, ponieważ dym gęsty i iskry nad dachem gmachu się wzbijały» Wszakże przekonano się wkrótce że w domu sąsiednim pękł komin i palić się zaczął. Ogień prędko przytłumiono - Od dnia onegdajezego mianowana przez rząd komissya wszystkie teatra tutejsze starannie bada" celem przekonia się o stanie przysposobień do palenia i zdania w tej, mierze raportu. - Od czasu pożaru.  mym Paryżu się wydarzyło, z kiorych kilka Zapewne złości ludzkiej przypisać trzeba.
Pewna gazeta tutejsza zawiera następujący artykuł: konserwatyści nasi, nie mogąc zamiarów swoich względem apanażow do bkutku przyprowadzić, usiłują teraz kostiumy urzędowe przywrócić. Już teraz idzie o kostium ril-a Deputowanych. Stanowić go ma ubiór czarny z srebrną tarczą. Popieracze tej nowości twierdzą, iż godość deputowanych wymaga, ażeby przy uroczystych wypadkach ich od gminu rozróżnić można było. W 1830 r. po rewoluCyi lipcowej, pobudkę tę za zupełnie błahą poczytywano, a PP. Viennet i Perier broniącym projektu tego odpowiedziono , że deputowani nic na tern nie tracę, jeżeliby ich od ich współobywateli nie można było rozróżnić. W kraju starodawnych zwyczajów, w kraju fikeyi prawnycn i urzędowych peruk, w Anglii, członkowie Izby niższej tylko zwyczajny mają ubiór, obywatelski, w (o jednak im nie przeszkadza w kierowaniu sprawami kraju." Markiz Espeia wczoraj zdrowy i czerstwy do Paryża przybył, a tak pogłoska, jakoby miał wpaść w ręce karolistowokazała się być zupełnie płonną. W piśmie z Bajonny z d. 16. m. b, wyrażon o: "Główna kwatera Don Carlosa d. ist. była jeszcze w Idodio. Wojsko kryetynietowskie zgromadzone pod Villareayo, aby dać odsiecz miastu Balmaseda, nie wykonało dotychczas żadnego ruchu. Guergue działa pod Balmasedą zatoczone, cofnął. Wszakże nad lmią dość wojska pozostało, aby krystynistom czoło sławić. Do porlu Passage przybyło icoo marynarzy angielskich 2 ciężkiemi działami." Stosownie do listów z Madrytu z d. 11, m.
b, rozprawiano tam o dwuch pojedynkach, z których jeden zajść miał między Panem Madoz i Ministrem 6KarDM, a drugi między P. Iznardi i Ministrem sprawiedliwości. Głoszono oraz, że Minister wojny do tlymissyi się podał, że O'Donnell w miejsce Espartery naczelnym wodzem armii północnej zostanie, i ie Basilio Garcia wsteczny wykonał ruch ku Sierra Albaracin.
A n g l i a.
h L o n d y n u, dnia 17. Stycznia, Przed kilku dniami zapukał człowiek jeden do pałacu liuckingharnskiego, - straż zapytała go się, czegoby żądał. Królową od wiedzieć, odpowiedział. Siraż oddaliła go, ale on obstawał przy ewem żądaniu i twierdził, ze wolą jest nieba, aby Królową zobaczył. Stral przywołała policyą i człowieka tego ptzytrzy mano. Nazajutrz odbyło się w sądzie policyjnym następujące badanie: Wilbam Clower,sierżant poiicyi, oświadczył, ie obzałowany chciał wnijść do pałacu, aby, jak powiadał, Królową słowa bożego uczyć, prócz tego dodał, że pałac do niego należy. Sędzia: Obzałowany, cóż na to powiesz? O d p o w i e d ź : Długo żyłem na tej ziemi, i Senat angielski wie bardzo dobrze, że Bog mnie zesłał, abym tu na dole jako pasterz nad jego trzodą czuwa). Moje niebieskie posłannictwo Królowej się dotyczy. Przyszedłem, aby zażądać jel ręki; jest ona córką Boga, dla u go chcę ją za ionę pojąć, i mam na to zezwolenie jej ojca, który jest w nebie. Jako pasterz wiele wielkich popełniłem grzechów i ukarano mnie za nie; ale teraz błogosławieństwy obsypany będę. Nadajcie mi tytuł Króla, jeżeli chcecie, bo tyiuł ten należy mi się, i cieszę się, że go posiadam. Po chwili dodał: Możecie Senat zawiadomić o tern, .jeżeli wam się podoba. Odrzućcie mnie, ale Bog Ojciec chciał, abym się 2 Królową ożenił. P y t a n i e: Jaki twój stan? O d p o w i e d ź: Jestem pasterzem, z nieba zesłanym, Zbawiciel nasz przyobiecał mi, że zemną będzie. Pytanie: Gdzie mieszkają twoi przyjaciele? O d p o w i e d ź : Jednego mam tylko przyjaciela, Boga Ojca, Syna 1 Ducha świętego. P y t a n i e: Do której parafii należysz? O d p o w i e d ź: Do parafii boskiej. Przekonano się z tego o 6zaleń. stwie owego człowieka, zowiącego eię Patrick Lindon i pochodzącego z Liverpoolu, i tymczasowo go zamknięto,
W Edynburgu wybuchły groźne rozruchy.
N awet życie i majątek mieszkańców tej stolicy miały być na niebezpieczeństwo narażone, a to z powodu nieprzyzwoitego postępowania akademików. Przyczyna tego była małoznaczna, t. j. rzucanie się śniegiem akademików i robotników fabrycznych, które rozpoczęte żartem niezadługo znaczne niesnaski za sobą pociągnęło. Akademicy mieli pierwsi rzucać śniegiem na przechodzących i okna pobliskich domów powybijać. Nasiępnie wdała się w to policya, zamknęła kilku naczelników, ale ich niedługo potem wypuścła za danem przyrze« czeniem, że się spokojnie zachowywać będą. N astępnego dnia jednak ponowiło przeszło 300 akademików tę igraszkę, ale tą rażą byli wszyscy w kije opatrzeni. Tak uzbrojeni przebiegali ulice miasta, tłukli wszędzie okna i mieszając do śniegu kamienie, wiele osób ramii. W skutek tego pozamykali właściciele wszystkie swoje sklepy. Policyanci, zebrawszy się teraz w znacznej liczbie, starali się nadaremno dobrocią skłonić młodzieńców do rozejścia się, Prz\szło do bijatyki; obie strony użyły swych kii, i wiele osób ciężko raniono, Nareszcie udało się policyi 37 akade?  zieniu policyjnem osadzono. Lecz i tym sposobem nie przytłumiono rozruchów. Lord Provost i inni urzędnicy chcieli być w tej sprawie pośrednikami, ale ich nie słuchano, a tale ujrzano się w konieczności wezwania oddziału 79go pułku do wyruszenia naprzód z nadstawionemi bagnetami . Uniwersytet, W którym się akademicy schronili, otoczonu i formalnym szturmem zdobyto. Mimo to większa jeszcze liczba akademików krzątała się wieczorem po ulicach miasta i okna wybijała. Lecz zdaje się, że to będzie końcem wszystkiego, Akademicy utworzyli między sobą subskrypcyą w celu zebranie pieniędzy, jakie ich uwięzieni koledzy będą musieli zapłacić. Przeznaczone do Kanady pułki lekkiej piecbpty zamienią swe czerwone mundury na ezaraczkowe, które w służbie tiralierskićj po Jasach są nierównie dogodniejsze. Przeznaczona tamże artyllerya składać się będzie z dwdch bateryi polowych, każda po 3 działa »ześcioftsntowe i jednej haubicy, jako też z oddzia'u artylleryi konnej. Obydwa bataliony gwardyi, których żołnierze codz ennie się mustrują, mają w końcu Lutego wsiadać na okręty. Oficerowie dostali uwolnienie na 6 tygodni. Dwóch szefów kompanii z rangą Pułkownika z 2go pułku greriddyerów gwardyi, przeznaczonego do Kanady, podało się do dymiaeyi. 1
Hiszpania Z Madrytu, dnia 7. Stycznia, (Gaz, POK'SZ) - Wczoraj rano dowiedzieliśmy się prztz gońca kupieckiego, przybywającego z Bajonny, który szczęśliwie karolistorn uszedł, że ci napadli w AlcoJei na wóz pocztowy, w którym Lord Hervey jechał, i tego wraz z służącym i czjerma innymi podróżnymi po wielu wyrządzonych im obelgach z sobą uprowadzili. Smutna ta wiadomość nabawiła wielkiej obawy licznych przyjaciół Lorda i nawet samego Posła angielskiego, a to tern bardziej, gdy nie wiedziano , dokąd się z swymi udali jeńcami. Domyślano eię tylko, źe zamierzali połączyć s>ę z Cabrerą i dąż) ć do Niższej Aragonii, Par! Lofrus Otwaj, należący do poselstwa angielskiego, prosił Pana Villi'ersa o pozwolenie, aby eię mógł zaraz udać do głównej kwatery Cabrery i domagać się uwolnienia Lorda. N ad wieczorem jednak postanowił Poseł zdać to niebezpieczne polecenie swemu prywatnemu Sekretarzowi, Panu Southernowi, a Pana Ocwaja zatrzymać tutaj do układania i wyprawiania depeszy. Rząd przydał Panu Southernowi hiszpańskiego Puł kownika od artylleryi, wraz z zupełnem pel noraocnictwem do jvszystk eh władz cywilnych
IIIi wojskowych, a tak wczoraj o godzinie iotej wieczorem wyjechał Pan Southern uo Alcolei, gdzie dalszych zasięgnie wiadomości. Tu znajdują się osoby iyczące sobie, aby koroliści Lorda rozstrzelali, bo tym Bp030beT musiałaby Anglia wojsko przeciw pretendentowi wysłać. Ja zaś sądzę, że jeżeli Lord H trve; stawiony będzie przed Don Basiiio Garcia, Jub Cabrerą, ci, przekonawszy się o jego znaczeniu dyplomatycznern, niezwłocznie go na wolność wypuszczą. Ta tylko okoliczność za trwaia nieco, że w paszporcie nie wspomniano wcale o stopniu 1 urzędz.e Lorda i tylko tytuł: Pan Hervey, Anglik, wymieniono. (Podług doniesienia z Madrytu z dnia 10. b'4 MHee. Don Basilio G-arcia już Lorda Herveja uwolnił.)
Rozmaite wiadomości.

Drogi publiczne i rolnictwo w Hiszpanii. (Dofeoricz.) - Malaga ma 2 drogi: jedna piękniejsza przechodzi priez Antiquera i łączy się wprost z Madrytem; druga zmierza przez Colmenor do Grenady. Maladze nic dostaje jeszcze trzeciej dro gi, za pośrednictwem której mogłyby być utrzymane regularniejsze związki jak pobocznemi drożynami, z Kadyxem, Sewillą i Niższą Andaluzyą, Z Gibraltaru, czyli z La Plaza, jak nazywają Hiszpanie, również nie idzie żadna droga, przyczyną tego jest zawiść, jaką wH szpanach wzbudza posiadanie tej fortecy przez Anglików, Drogi Andaluzyt nie są w dobrym stanie, a w Starej Kastylii zdaje się, ie nigdy nie zostaną ukończone. Przeciwnie drogi (ialicyi i Astur\,i są tak wygodne, jak tylko można żądać. Żaden kraj nie przedstawia tyle co Hiszpania różnorodności, iak co do pozoru jako i pod względem swych płodów. W jednych prowineyach zbytek bogactwa, żyzna ziemia bez uprawy wydaje ewe płody; w innych okolicach grunt nieurodzajny , suchy, zaledwie przy trudach i pracy szczupły plon przynosi. Czyż może być co piękniejszego jak ki aj rozciągający- się między Villa - Viciosa, Bilbao i Gigon ? Podróżujesz wśród krzewów zawsze zieleniejących; drzewa laurowe wino. sza się wyeofco; wiązy, kasztany, dęby, drzewa cytrynowe 1 pomarańczowe, obciążone o. worami, zewsząd przedstawiają się oku. Lecz jeżeli uda'jz się na wschmi, ujr*ysz wszystko spalone, zwiędła od promieni s'oriecznycb, cala przyroda omdlała, płody ziemne, najpotrzebniejsze do utrzymania życia, skropione potem rolnika zaledwie roen;i.. Taki jest w.dok włości okolicznych Sewilli, gdzie prócz ogro utrzymywanych, reszta ziemi jest dziką pustynią. Taki earn stan gruntów, rozciągających się na prawym brzegu rzeki Guadalquivir; lecz tu nie upały słoneczne, ale ciągłe napady rozbójników i od dawna grasującą malaria, zmupza mieszkańców do opuszczania własnych siedzib. Z tych samych powodów zur einie jest opuszczonym bogaty i urodzajny kraj w środku Sierra położony. Na równinach Malagi uprawiają tyiuń w nadzwyczaj wielkiej ilości. Iłówniny Manezy i powiatu Alicante zdaje się jak gdyby przekleństwem dotknięte były; jednakże w tych m'tjscach, do których z wielkim trudem wodę sprowadzono, łąki bywają koszone po 10 a czasem i 12 razy na rok. Ska liste doliny Sierra Gador, są pokryte winnicami; a morwy, (irzewa oliwne, pomarańczowe i cytrynowe, rosną wszędzie (arn, gdz e tylko znajduje się woda na ich skropienie. W Motril, przy Grenadzie, rolnictwo wzbogaciło się nowym płodem. Jestto ryż z Puerto Rico, nazywany inaczej Arroz Serano, ponieważ rośnie na ziemi suchej, jak zboże. Próbowano także przyswoić sobie kilka gatunków ryżu z wysp Filipińskich; lecz skutek jeszcze nie jest wiadomym. Kawa, mimo usiłowań, nie przy jęła s ę. Bawełna tej prowincyi jest wyborna; jednakże jej zbiór zwykle nie udaje się zupełnie % z powodu szkodliwych wiatrów jesiennych. W Vega, czyli dolinie Motril, uprawa trzciny cukrowej dała początek wielu fakrykom cukru i araku, w nich machiny z Angin sprowadzane, zastąpiły d3wne niedoskonałe i mniej zyskowne. D-ięki temu ulepszeniu, wyrobią BY tu arak w niczem nie ustępuje sprowadzanemu z Indyj Wschodnich, - Batata, czyli kartofle słodkie (Convolvulus batatus') uprawia ne są obficie w okolicach Malapi; lepsze od wschodnio indyjskich, stanowią ulubiony przy smak mieszkańców tej części królestwa. C b 0dowanie koszeniu stanowi znaczny przychód gruntowy prowincyi Malaga. Owady utrzymują się bardzo bobrze i w niczem nie są gorsze od amerykańskich. Przeszkodą jednak roz. winięcia się tego rodzaju przemysłu, jest uciąiliwa opłata, nałożona przez duchowieństwo. Złe, któremu Rząd hiszpański winien wcześnie zapo biedz, jeżeli ebee ocalić tak ważne źródło bogactwa krajowego.,- Królestwo Waltocyi JKSt dowodem, czego może dokazać przemysł i praca człowieka, Prowincya ta z natury nie była żyzną» klima jej jest gorące, jak w Vega Grenadyn jednakże dzięki ciągłym usiłowaniom i wytrwałości mieszkańców, Walescia stała się najźyzniejszą częścią kraju: ryż, zboi e, morwy, jedwabniki, drzewa oliwne, ko «zeniia, trzcina cukrowa I wszystkie produktuobu półkoli znajdują s'ę w niej oficIej oliw$ w VValencyi zyskuje największą, wziętość W Europie. N a wschód kraj jest równy i stanowi obszerną urodzajną płaszczyznę, otoczoną z jednej strony morzem z drugiej wysok emi górami. Walencya posiada szkołę centralną, nazwaną Escur la Pia, w której (rzy tysiące dzieci obu płci pobiera nauki bezpłatnie. Dzieci rodziców zamożniejszych, mogących ponosić naznaczone opłaty, są pomieszczone oddzielnie, a ich wychowanie nie pozostawia nic do życzenia. W tern samem mieście znajduje się szkoła rysunków, która liczy wielką ilość uczniów. Takito jest stan bogactw w Hiszpanii, trzeba tylko, aby ręka dość potężna umiała osiągnąć korzyści z tych wszystkich bogactw, uśrnierzyć wajkę polityczną rozdzielającą kraj i obrócić ku pożytkowi ogólnemu siły i zasoby ginące teraz przez wojnę domową.
UWIADOMIENIE.
W Dominium Dusina powiatu Sztumskiego jest do nabycia tryków 5c, zdalnych macior 200, młodych skopów ioo» za pomierną cenę, w każdym czasie od 1. Lutego b. r, do przejrzenia, a których poprawa sztumem. saskim lat przeszło 20 datuje się. Dusina. dnia 24. Stycznia 1838«
Kurs papIerów I pieniędzy giełdy Berlińskie 1
Dnia 27.

S Na P r. kurant toC papie- gotopr . rami wizna
Stycznia 1 S 38 .

Obligi długu państwa .
Pr. ang, obligacje 1830. .
Obligi premiow handlu morsk Obligi Kurmarchii z bież. kup Obligi tymcz. N owej Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie dito Gdańskie dito w T.
Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X Poznańskiego Wsihodnio- Pr, hsty zastawne Pomorskie dit» dito- dito Kur- i N owornarch, dito dito- dito dito Szląskie dito ObI. zaległ, kap. iprC. Kur- i No wej - Marchii Złoto al rnarco . . . . . .
Nowe dukaty.
Frydrychsdory.
Inne monety złote po 5 talarów Disconto 4 4 4 4 4 I{ 103 64& 1031 103 1 
10'2 102* 102i 1021 102 j 105 1011 4 4 4 l' 
99;98* 100J 99K 
3A.. 100 4 1061 215{ 18 ;i:v* « 3 
12 ,* , 
, . . , , . ,