ZNACZENIE NARODOWE TEATRU POLSKIEGO W POZNANIU
dłuższej przerwy'). Potrzebą ich odczuwano, zwłaszcza wobec gromadzących się na horyzoncie politycznym ciężkich, burzonośnych chmur. Burza niebawem nadeszła. Najpiękniejsze nadzieje, związane z nową konstytucją ustępowały zwątpieniu, gdy Targowica wezwała pomocy rosyjskiej. Następują szybko po sobie: drugi rozbiór, szlachetny wysiłek Kościuszki, a potem ostatni cios, upadek niepodległości. Wszyscy jakby rażeni obuchem. Jedni szybko się okrząsnąwszy, idą daleko na- zachód, tam walczyć za wolność ojczyzny, inni pozostają w kraju, albo trawieni zgubną zmorą rozpaczy, albo też na tyle silni, aby rozpocząć pracę w nowych warunkach. Do tych ostatnich należał Bogusławski, Jako twórca, i kierownik "narodowej" sceny nie mógł patrzeć bezczynnie na toczące się wypadki. Podobnie jak ongiś w dobie Sejmu Czteroletniego, gdy z wielkim skutkiem wyśmiewał dawne przestarzałe urządzenia stairoszlacheckiej Rzeczpospolitej oraz egoizm magnackich wichrzycieli a równocześnie walczył o poprawę i nową konstytucję, tak i teraz starał się o podniesienie ducha narodowego w nieszczęśliwym narodzie. Najpierw udał się do Krakowa, potem do Lwowa tam stwarzając stały teatr polski, aby w końcu powrócić do Warszawy i tu jak dawniej oddziaływać ze. sceny na umysły i serca rodaków. Zrazu wprawdzie idzie mu to trudno. Ludność Warszawy, pochłonięta szałem zabaw mało interesuje się sceną, Z każdym przecież dniem rośnie liczba bywalców teatralnych i znów teatr polski jest jakby siedliskiem narodowej pracy. Z niechęcią patrzą nań Prusacy i nieraz upominają Bogusławskiego. Najdonioślejszym i najbardziej owocnym w swych skutkach czynem Bogusławskiego jest rozszerzenie pracy na obszar całych Prus Południowych a więc i na Wielkopolskę. Teatr przestawał być teraz warszawskim a stawał się ogólnopolskim. Bogusławski słuszinic rozumiał, że dopiero wówczas spełni swoje zadanie, gdy działalnością obejmie większą cześć
) Wasylewski St, - Na dworze króla Stasia, str. 104.