GAZETA
Wielkiego
Xiestwa
POZNANSKIEGO
Nakładem Drukami Nadwornej W Dth era i Spółki. - Redaktor: A. Wannowski.

JSQ'HL - We Wtorek dnia 25. Września 1838.

Wiadolllości krajowe.
z Berlina, d. 22. Września. J. K. 'W. Xiążę Następca tronu bawarskiego przybył tu z Monachium i zajął pokoje na zamku królewskim na przyjęeie jego przygotowane. J. K. W.Xiaic Fryderyk Nidęrlandski przybył tu z Hagi, a J. K. W. W. Xiążę dziedziczny Sasko- Wejmarski z Wejmaru. Z dnia 23. Września.
Przybył tu: Cesarsko-rossyjski Rzeczywisty Tajny Radzca i W. mistrz obrzędów, Hr. Iwan Worońzof-Da szkow, z. Lipska.

*vv*ww» /WI/ł/VWł
Wiadolllości zagraniczne.
Po Iska.
Z warszawy, dnia 18. Września.
W dniu 4. Sierpnia r. bież. przeniósł się do wieczności znakomity i zasłużony obywatel Gubernii KaliskiejTomasz Maruszewski. Przepędzając młodość swoja, zagranica, wcześnie sposobił się do usług kraju, które w każdym poruczonym sobie wypełnia! zawodzie. Znany i szanowany od -wielu znakomitych ludzi, byt nawet ich współpracownikiem i przyjacielem, a sprawując publiczne urzędy, był zawsze przykładem wierności i przywiązania do Monarchy, gorliwości dla dobra współobywatelii poddanych swoich. Poświęciwszy się życiu wiejskiemu, umiał upatrzyć stanowisko, z jakiego oświecony człowiek może być w tym zawodzie użytecznym. Jako sąsiad, dawał z siebie wzór moralności, zgodnego z każdym postępowania, życzliwości, przyjaźni dla wspołsąsiadów. Dom jego był niejako przybytkiem, W którym »kłopotani dobrą radę, zwaśnieni pojednanie, ludzie światowi przyjemność, liczeni obfitą dla duszy karm znajdowali. Tam gdzie zamieszkał, zostawił po sobie liczne dobroczynne pamiątki, które go długo przypominać będą. M»jatek swój cały, liczną i piękną bibliotekę, przeznaczył testamentem na wychowanie młodzieży Piotrkowa, swego rodzinnego miasta. Całe życie Maruszewskiego poświęcone było ludzkości, zgon też jego słusznie uważany za powszechną stratę, opłakują liczni przyjaciele jego; za ich staraniem odbył się -w dniach 7. i 8. Sierpnia pogrzebowy obrzęd z wszelką powierzchowną okazałością, na jaką się tylko wowem miejscu zdobyć było można; zaszczyciło go przytomnością swoją licznie zebrane duchowieństwo i wielu znakomitychrobywateli, a tłumne zgromadzenie się prostego ludu dawnych jego poddanych, prawdziwą nadało mu świetność.Zył lat 69, umarł w dziedzicznej wsi swojej Suchej Woli, pochowany w Rząśni na cmentarzu parafialnym.  piękny znowu widok przedstawiała; o godzinie 8 północna część nieba zdawała się być w ogniach, łuna z początku biała potem purpurowa i smugi kolorowe, znaczną przestrzeń nieba zajmowały. O godzinie 8 minut 55 łuk biały nad poziomem się pokazał, z obwodu tegoż szereg słupów świetnych do góry się wznosił, następnie łuk przesunął się od wschodu na zachód; przez 10 minut zmiany kolorów byiy częste i nagłe. W chwili, gdy w stronie północnej niebo źywemi kolorami jaśniało, na zachodniej stronie równocześnie błyskawice ponawiane, więcej malowniczym widok zorzy czyniły. O godzinie w pół do 11 zorza była lak piękną i wyraźną, jak z wieczora; o godz. 4. zrana jeszcze smugi kolorowe widz ano. Zorza tego dnia odznaczała się żywością kolorów, długiem trwaniem i łukiem jasnym i podobną była co do mocy światła do tej, jaka się w r. 1836 w miesiącu Październiku pokazała. F 2 a n c y a.
Z Paryża, dnia 15. Września.
W teatrze miejskim w Strasburgu wydarzyły się dn. 9. wieczorem rozruchy. Towarzystwo bowiem aktorów niemieckich, «amówionych na rok następny, miało dać wieczora tego pierwsze przedstawienie. Tym sposobem wykluczono irancuzką operę i operetkę. Jedna część pubiiezności nie kontenta z tego zaczęła po podniesieniu kortyny, ksykać i gwizdać, a druga część przeciwnie aktorów z wielkiemi przyjęła oklaskami. Stronnictwo niemieckie liczyło więcej głów, co w Strasburgu jest rzeczą bardzo naturalną. Gdy na parkiecie gwizdać nie przestano powchodziła publiczność z parteru na ławki i zaczęła używać prawa domowego. Policya wdała się w to, oddalono wichrzycieli i operę niemiecką odegrano. Zwyciężeni powiadali, że połieya na pierwsze przedstawienie rozdała znaczną ilość bezpłatnych biletów między silnych Judzi. Ale nie zmienią tego. Mieszkańcy strasburscy są Niemcami i tylko urzędnicy i mała garstka osób wzdycha do sztuk Jrancuzkich. Dnia 6. b. m. o godz. 10. przed południem odbyto (o czćm już w krótkości donieśliśmy) pierwszą podróż na kolei żelaznej z Paryża do St. Cloud Xiąźę Orleans , Minister skarbu, Prefekt policyi i wiele znakomitych osób było obecnych przy tej przejażdżce. Xiążę Orleans zajął miejsce w przeznaczonym dla siebie powozie i cieszył się wspaniałym widokiem, ukazującym się wzdłuż kolei między Puteaux i s1. Cloud, na dolinie ponad Sekwaną, od Be U erue i Mendon aż do St.
Deri)s. Neuilly i las Buloóski tworzą środek tego krajobrazu, Paryż z tryumfalnym swoim
łukiem i katedrą domu inwalidów, oraz z Panteonem kończy widokrąg. Dwie koleje, jedna do s1. Germain, druga do Wersalu, idą wspólnie aż do Asnieres, gdzie je przecina Sekwana; po drugiej stronie rzeki rozłączaą się i ta ostatnia równolegle z nią ciągnie się aż do tunelu, który wyprowadzony być ma pod parkiem na 500 metrów długości. Nie jest on jeszcze ukończony, spodziewają się jednak, iż do Listopada skończą się przy nim wszystkie roboty. Aiąźę Orleans zwiedził także tunel; jak tylko robotnicy dowiedzieli się o przybyciu Xiccia, stanęli rzędem z swoimi lampami i na prędce utworzyli podziemną illuminacyą, z czego Xiąźę niespodziewaną radość i zadowolenie swoje okazał. Matematyk Libri, członek akademii umiejętności, objął miejsce w Redakcyi J o u r n a l a d e s S a van s po zmarłym Fryderyku Cu vier. Z dnia 16. Września.
Xiążę Orleański wczoraj' wieczorem udał się do obozu pod s1. Omer. WTczoral wieczorem stanął goniec w hotelu inwalidów i zawiózł z największym pośpiechem Doktora Rives do dóbr Marszałka Moncey. Dzisiaj zrana obiegała w hotelu pogłoska, że Marszałek żyć przestał. Z Bajonny odebraliśmy tu z d. 14 o godzinie 8mej zrana następującą telegraficzną depeszę: «Espartero d 9. m. b. działa swoje z Peralty do Tafalli cofnął i z całą prawie armią przez Ebro z powrotem się przeprawił. Posłaniec od rządu miał przybyć do głównej kwatery, poczem radę wojenną odbyto, w skutek której cofnięcie to nastąpiło.» N iektóre gazety wi Ikie tej wiadomości przypisują znaczenie, że okręt mexykar'ski, przez statek łrancuzki dzielnie ścigany, d. 23. i"'ipca nad brzegiem V eracruzu i Tampico przez osadę swoje opuszczony i przez Francuzów zabrany został. Przy tej sposobności dano ognia z lądu i raniono kilka majtków francuzkieh. Uważa ą to za najpierwszy akt wojenny między Franc> ą a Mexykiem. - Wychodząca w N owym- Yorku «Estafette« w artykule, w którym na zarzuty tamtejszego «Courier and Enquirer« odpowiada, następujące zawiera uwagi godne zdanie: «Gdyby tak nazwani neutralni pod banderą mexykanską i opatrzeni ze strony rządu mexykanskiego w listy dozwalające im zabierania okrętów, na morzu gdzie przy d) bać się dali, postąpilibyśmy z nimi bez ceremonii jak z rozbójnikami morskiemi. Prawdziwi i szczerzy neutralni nawet w przypadku -wojny od eskadry francuzkići niczego się obawiać nie potrzebują. Więc każdy mexykanskimi listami opatrzony okręt, którego osada przynajmniej  nie składa, zostanie za dobrą zdobycz poczytany a osada sama powieszona.« Z dnia 17- Września.
Infant Don Francisco de Paula dawał wczoraj wielki obiad, na którym się też poseł pruski znajdował. Między zaproszonymi Hiszpanami spostrzeżono Pana Mendizabal i lir. Toreno.
Ostatniemi czasy ministeryum bardzo zaspakajające ze Wschodu odebrać miało doniesienia. Wicekról egipski podobno do nalegających przedstawień mocarstw pośredniczących się przychylił i wszystkich zamiarów swoich odstąpił Zaniechał nawet roszczenia, aby godność Wicekrólestwa Egiptu familii jego prawem dziedzictwa przekazano; odwoławszy więc flotlę swoje do Alexandryi, w dowó d uległości swojej bogate dary W. Porcie przesłać miał. N atychmiast po nadejściu tych nowin Admirał Uallois z flottą swoją do Tulonu miał być przywołany. Część okrętów jego eskadrę nasze pod Mexykiem zasili, Stan spraw tamecznych nabawia (wedle pogłoski) ministeryum nasze wielkiego kłopotu, ile źe stosownie do ostatnich raportów Kommendanta Hazoche zdobycie Veracruzu i twierdzy St. Juan d'Ulloa nie jest bynajmniej rzeczą łatwą.
A n gZi a.
Z Londynu, dn. 14. Września.
Ą.t 1 as powtarza także wyrzekania gazety T i m e s nad upadkiem marynarki angielskiej a wzrostem marynarki rossyjskie), francuzkiej i północno - amerykańskiej. Podług tego dziennika miała Anglia w 1815 roku 10 10 okrętów na morzu, a teraz ma ich tylko 194. Między temi znajduje się 6 okrętów pierwszego rzędu z 1052, 2 czwartego rzędu z 102, 7 piątego z 258 i 61 szóstego rzędu z 1072 działami. Z tych leży w Portsmucie 13, ,w Plymucie 16, i w Falmucie 26; na morzu Sródziemnćm jest ich 31, w lndyach zachodnich 31, Indyach wschodnich 14, Ameryce południowej 18 a północnej tylko 2. Francya ma okrętów liniowych 24 i 36 fregat na morzu, a 27 okrętów liniowych i 37 fregat na warsztatach okrętowych. Anglia przeciwnie ma tylko 15 okrętów liniowych i 19 fregat o' 5 0- 58 dział na morzu; resztę składają, same małe statki o 26 do 6 i 3 działach. Cala flotta angielska na morzu ma obecnie 4078 dział. H i s z p a n i a.
Z Madrytu, dnia 8. Września* Urządzono nareszcie Ministeryum; wczoraj wieczorem o godzinie SI. -wykonali nowi Ministrowie przed Królową przysięgę i dziś zrana wydziały swoje objęli. Dziś trwały
obrady ministeryalne względem zwołania Kortezów, co dnia 30. Października ma nastąpić, i względem zaradzenia potrzebom armii północnej od godziny 2. do 5. Prefekt policyi zażądał wsku tek zmiany ministeryalne] dymissyi. N astępcą jego ma być Pan Tarankon.
Z nad granicy hiszpańskiej.
Donoszą z L o g r o n o, źe armia północna, której oddzielne korpusy nad Argą się zgromadziły, liczy 30 - 35,000 ludzi, 80 dział oblęźniczych i 100 dział polowych W nocy z d. 8. na 9. miała stanąć pod Estełlą; ale podług listów z Bajonny z dn 11., jeszcze d. 9. nic pod Estełlą nie zaszło. Sentinlle des Pyrenees orientale s donosi, źe wojsko karolistoskie d. 21. Sierpnia wkroczyło do miasteczka Hospitalete, oraz do Bordeta i Sans i przednie straże swoje na wystrzał armatni do Barcelony ustanowiło. Stany Zjednoczone północnej Ameryki.
Mówią, iż rząd mexykariski wysłał Pana Martine« do Washingtonu celem zagodzenia nieporozumień między obudwoma krajami. Słychać, iż rząd w Texas zawarł traktat handlowy z Francyą. Chyliczyjkowie zamierzają wysłać pięciotysięczną armią do Peru Eskadra chyliiska blokuje ściśle Callo, i obiedwie rzeczypospolite Buenos-ayrska i chylijska postanowiły zniszczyć władzę Prezydenta Santa Cruz. W Peru i-Chyli iest wielki niedostatek pieniędzy i handel w obudwóch krajach bardzo nisko stoi. J eden z dawniejszych urędników wydziału wojennego, ogłosił pismo, które Generał Jackson, będąc Prezydentem, przesłał do Gubernatora w Archansas, Pana Fulton; okazuje się z tegoż pisma, źe był on głównym sprawcą powstania kraju Texas przeciwko Mexykowi.
Amerykanie, którzy zwiedzili niedawno Montreal i Quebek, nie mogą się odrhwalić dobrego postępowania i gościnności Hrabiego Durham. Mimo'" to wszakże, ostatnie zaburzenia kanadyjskie, spowodowały liczne rodziny do przeniesienia się w kraje Stanów Zjednoczonych.
Znana Fanny Wryght, teraz Mistris Darusrnont, miewa odczytania w New - Yorku o moralności i polityce. W politycznych swych rozprawach broni ona zasad Prezydenta van Buren.
»M.JI VWViViyAW
Rozmaite wiadomości.

2 P o z n a n i a. - «Tygodnika literackiego« wyszedł wczoraj Nr. 26. i zawiera odpowiedź na artykuł z literatury zagranicznej w Nr. 21.  przez E, W. (poezya). Pierwszy fiołek przez J. N. J. (poezya). - Halicz.- Klechdy Wójcickiego. - Przegląd 2<3go tomiku wizerunków (dalszy ciąg). - Doniesienia literackie. Z Nissy, dnia 9. Września. - Xiąźc Biskup Wrocławski w Nissie. Mieszkańcy tutejszego miasta przyjemnego nader doznali wzruszenia dowiedziawszy się, że nasz Xiąźę Biskup, Hrabia Sedlnitzky, w czasie tegorocznej kanonicznej wizytacyi dekanatu nisseńskiego, friedewaldeńskiego i archidyakonatu zuberskiego także sakrament bierzmowania rozdawać będzie i tu właśnie pobożne to dzieło rozpocznie. Już od lat lotu nie udzielano tu tego sakramentu. Przyjęcie d. 3. m. b. było wspaniałe. Następnego dnia (4. Września) bierzmował Xiążę Biskup, po odprawieniu mszy świętej przy urządzeniu stosownego tronu biskupiego, a nasamprzód tysiąc żołnierzy z załogi tutejszej, wychodzących już dnia następnego na manewra jesienne, a potem tyleż niemal członków gminy tutejszej. Gotowość, z jaką władza wyższa wojskowa żołnierzom, o trzy mile stąd stojącym, nietylko przyjęcie sakramentu tego, ale i przysposobienie się do niego ułatwiała, na prawdziwą zasługuje uwagę. Podobnież jeszcze d. 5. i 6. wiele osób z miasta i wiosek odbierało z rąk Biskupa ten sakrament Jaski. Ogółem było 4000 osób bierzmowanych. Pocieszającą jest także rzeczą, że się w ciągu tych trzech dni najmniejszy nie wydarzył nieład; do czego się religijny sposób myślenia mieszkańców tutejszych i poczynione przysposobienia przyłożyły.
Z Berna. - Znakomity uczony p. J. Szafarzyć był w miesiącu Sierpniu w Bernie, dla czynienia naukowych poszukiwań. W Rajgrodzkirn klasztorze Benedyktynów, śledząc między staroźytnemi pismiennemi pamiątkami, «cenił szczególnie wielką wartość dotąd niewytłumaczonych przypisków sławiańsko-cyryłijskich, umieszczonych przy martyrologium z czasów Karola Wielkiego, utrzymując, iź one są podobno najstarszym dotąd zna:omym zabytkiem cyryłijskiego pisma. Tutejsi przyjaciele piśmiennictwa czesko - sławiańskiego ofiarowali temu sławnemu pisarzowi, w znak ich wielkiego poważania i czci dla jego zasług, nader piękny srebrny kubek z napisem: Spisowatełi Staroiitnostj Słowanskych. W B r n i e dnie 11. S rp n a 1838; dano mu nadto pierścieti z drogiemi kamieniami i wyS temi na nim słowami: Szafarzykowi Orawianie 1838} któreto dary znany mi
łośnik nauk, ks. Cyryl Fr. N app, prałat klasztoru Augustyjanów , panu Szafarzykowi jako gościowi swemu doręczył, wraz z poezyją czeską przez profesora Klacela na cel ten nalJisaną. Poezyja przepysznie wydrukowaną lJyła złotemi czcionkami i ozdobiona srebrnym wizerunkiem Szafarzyka. Podarek Napoleona. - Pewnego dnia kazał Isapoleon przywołać do siebie Talmę, celem zasiągnienia od niego rady, względem nowej trajedyi, która na Theatrze francais przedstawiona być miała. Po skończonej rozmowie pokazał Cesarz sławnemu artyście starożytną kameę, głowę jednego z rzymskich Cesarzów, przedziwnej roboty. "Jakże ci się podoba ten kamień?« zapitał go Cesarz z udziałem. - »J est bardzo piękny.« - » Nie widziszże na nim nic szczególnego? Przypatrz mu się do brze!« - »Za dokładniejszem rozpoznaniem okazuje się, że wizerunek ten ma wielkie podobieństwo z twarzą W. C. Mości,« rzekł Talma. »Zgadłeś, i dziwi mię to mocno, żeś od razu tego nie postrzegł, gdyż kamień ten jako kamea, byłby małoznacząrą rzeczą, którejbym nie śmiał ci ofiarować, ale jako portet jestto pamiątka, i spodziewam się, że ją przyjmiesz odemnie. Wiadomo ci (dodał z uśmiechem), iż małe dary przyjaźń zachowuj ą.«
Kurs papIerów I pieniędzy giełdy Berlińskie. .

Dnia 22.- Września 1838
Obligi długu państwa . . .
PI. ang. obligacye 1830. .
Obligi remiow handlu morsk Obligi Kurmarehii z bież. kup Obligi tymcz. Nowej Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Etblągskie dito Gdańskie dito w T.
Zachodnio - Pr. listy zastawne dito dito Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - PI. listy zastawne dito dito Pomorskie dito dito dito Kur- i Nowomarch. dito dito dito dito Szląskfe dito Obi. zaległ, kap. i prC. Kur- i No· we] - Marchii Złoto a l marco 
Frydrychsdorjr inne monety złote po 5 talarów 
NapI. kurant Stopa p r C papi - g9 to - 4 4 4 4 4 If 4 
103$ 1031 66{i 1031 103i 103J 1001 105i 3* 4 If 3i 101 i 1021 215/\ 18{ 13/, lI{2mm 
102f 102* 661 r 
HITJ IOOi 1011 1001lnii 1011 
, r04 * / 1 2141 
1; 4