GAZETA
Vielkiego
Xiestwa
POZNANSKIEGO
N akładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowshl.

JW/fi.

W Piątek dnia 28. Września 1838.

Wiadomości krajowe.

Z Berlina, d. 25. Września.
Wyjechał: JW. Generał jazdy i GeneralAdjutant, Baron Geissmar, do Petersburga.

**v- jWWWV 1 W M
Wiadomości zagraniczne.
p o l SKa. Z Warszawy, dnia 22.- Września.
JW. Generał - I. ejtnant Kossecki, Dyrektor Główny Prezydujący wKommissyi Rządowej Sprawiedliwości, wrócił tu dnia 19. bież. m.
z wód zagranicznych. Dyrekcya Główna Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego podała do wiadomości, iż W dnia 12. (24.) b. m. o godzinie 10 z rana, na dziedzińcu domu Władz Towarzystwa przy ulicy Podwal Nr. 500 lit. A. dopełnione będzie w obec delegowanych od komitetów Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i właścicieli Listów Zastawnych, spalenie wylosowanych i wykupionych Listów Zastawnych w summie złp.4,543,300, z należącemi do nich kuponami wartości złp. 396,178, oraz summy złp. 4,476,086 kuponów wykupionych i z obiegu Wyjętych.
Listy z W ołynia donoszą, że W Białej Cerkwi zakończyła życie Hrabina z Engelhartów Branicka, Dama dworu i orderu św. Katarzyny, właścicielka ogromnych włości. Żyła lat 87. Pozostałe po mej potomstwo: HrabiaBranicki, Wielki Łowczy Dworu J. C M. Hr. Potocka, wdowa po Stanisławie Wielkim Mistrzu obrzędów, Hrabina Woroncow i Hrabina Arturowa Potocka. Z dnia 23. Września.
Najjaśniejszy Pan, na przedstawienie Xiccia Namiestnika, spowodowane poświadczeniem Generała Lejtnanta Dehn, Naczelnika korpusu inźenierów c a., najłaskawićj obdarzyć raczył P. J. C Singels, Inżyniera hydraulicznego przy Banku Polskim, i łnżeniera Water-Stattu w służbie hollenderskie /, kosztowną złotą tabakierą, za ułożenie projektu do mostu na rzece Narwie pod N owogeorgiewskiem. Przez postanowienie z dnia 2. (14.) b. m.
Bada Administracyjna mianowała J J. PP. Augusta Heilmana, Sędziego Appellacyjnego, i Karola Hoffmana, Badcę Prokuratoryi Generalnej, Członkami honorowymi Konsystorza Generalnego Ewanielickiego. R o s s y a.
Senator, Radca Tajny Koczubej , miał zaszcz3't otrzymać, przy Reskrypcie Cesarskim z dnia 23. Lipca, tabakierkę ozdobioną wizerunkiem N. Pana. Przez rozkaz dzienny Cesarski z d. 7- Sierpnia, wykreślony został z kontroli zmarły Ge Członek Rady Państwa. - Przez takiż rozkaz dzienny z dn. 9. (21.) Sierpnia, Naczelnik Igo oddziału Czarno morskiego nadbrzeżnego kordonu, General-major Rajewski I., za odznaczenie się w potyczkach z góralami, posunięty został na Generał-porucznika, z zachowaniem przy dotychczasowych obowiązkach. Donoszą z Kijowa z dn. 26. Lipca (7. Sierpnia) że o godz. 3ej z południa, spadł w powiecie Kadomyślkim, we wsi prywatnej btarowicach, grad wielki wśród gwałtownej burzy z piorunami. Kawałki gradu większe były od kurzego jaja. Grad ten zniszczył wszystkie zasiewy na pniu stojące; pozabijał i pokaleczył mnóstwo różnego bydła i ptastwa i poranił -wiele ludzi płci obojga. V\ icher -wywrócił kilka domów i szop, pozrywał dachy, połamał płoty, poroznosił stogi siana i żyto w kopy złożone, powyrywał i połamał barciowe sosny i ule z miodem. - Włościanie tej wsi przywiedzeni są przez ten nieszczęśliwy wypadek do największej nędzy. s-półcześnie prawie taż burza dotknęła i miasto rAadomyśl, jakoteź wiele szkód zrządziła w budowach i ogrodacli: grad jednak był drobniejszy, bo tylko wielkości orzecha. F r a n ej a.
h Paryża, dnia 17. Września. D z i e n n i k s p o rów umieścił następujące uwagi nad zawartym niedawno temu traktatem handlowym między Erancyą, Anglią a Porta: «Zapewniają, że traktat ten handlowy pomyślny wywrze skutek na finanse tureckie i dochód celny w Turcyi zwiększy. Szczerzeby nas to cieszyło. Wszystko, co siłę i byt Turcyi zabezpiecza, powinno nas cieszyć, gdy jawną jest rzeczą, o ileby jej upadek pokój europejski naruszył. Dalej można się spodziewać, że ten traktat handlowy przyczyni się do żywych związków między Turcy ą a zachodnią Europą i ściślejszego przyłączenia się Turcyi do systematu państw europejskich.
I na tern Porta tylko skorzystać może. Jeżeli się odosobni, zginie bez pomocy; w połączeniu z państwami europejskiemi znajdzie opiekę i punkt oparcia. Bylibyśmy jednak pragnęli, żeby jedno zastrzeżenie z traktatu tego wymazano, ponieważ ono pokój na Wschodnie zakłócić może. Między Sułtanem a władz ca Egiptu panuje niestety taka wzajemna podejrzliwość, a nawet, mówiąc bez ogródki, nieubłagana nienawiść, ie najmniejszy powód niebezpieczną -wojnę wywołać może. Francya, Austrya i Anglia zmuszone są całej swojej potęgi, całego swego wpływu używać, i na wszystkie wypadki jak najbaczniejsze swracać oko, aby tylko pokój utrzymać. Je
żeli zaś Sułtan i Mehmed AR status q.uo zatrzymać mają, trzeba ic i, zawsze w równi postawiać i żadnemu z nich nie ubliżyć. Sułtan znosi wszystkie monopolia w państwie swojem. Jeżeli przez to te tylko rozumie prowincye, które bezpośrednio berłu jego ulegają, rzecz sama przez się nie zawiera nic podchwytliwego Jeżeli zaś i Egipt, -który co do nazwiska, także do państwa Sułtana należy, pod tym wyrazem objęto, rzecz cała staje się bardzo zawikłaną. Basza egipski całkiem, rzec można, z monopoliów żyje; on tylko jest kupcem; on tylko przedaje, a odniesione z handlu zyski obraca na utrzyma/iie wojska lądowego i floty. Można wprawdzie wiele za i przeciw takowej administracyi powiedzieć, ale tu zastanawiamy się tylko nad czysto politycznem, nie zaś ekonomicznćm pytaniem. Odebrać Mehmedowi Alemu monopolia jest to samo, co,go rozbroić i potęgę egipską zniweczyć, a pytamy się: dla czyjej korzyści? Sułtan korzysta naturalnie chętnie z każdej sposobności, aby Mehmedowi Alemu szkodzić, a nie zważa na skutki szkodliwe, jakie stąd dla niego wyniknąć mogą. N a wzór zazdrośnika w bajce poświęca jedno oko, aby przeciwnika swego obydwóch pozbawić. W dywanie konstantynopolitańskim napróżnobyś szukał umiarkowania i prawdziwego ocenienia spraw świata. Tu Mehmed Ali uchodzi po prostu za buntownika, któregoby bez ceremonii ukarać należało, ale z którym niestety ostrożnie obchodzić się trzeba. W Paryżu i Londynie całkiem z innego stanowiska potęgę egipską uważają. Każdą rozwijającą się nad brzegami morza Śródziemnego potęgę Europa wszelkiemi siłami popierać powinna. Zniweczyć tu jaką już będącą potęgę byłoby to, samo, co sobie członek jaki,ciała odciąć. Życzymy gorącp, aby morze Śródziemne-licznemi mocarstwami handlem i żeglugą zajętemi obsadzone było. To zapewnia niepodległość Europy i Azyi. Pragniemy aby Alexandrya równie jak Konstantynopol, Ateny nie mniej jak Tryest, Genua i .Neapol zakwitły na nowo jak w dawniejszych czasach, w których ruch żywy po całem tern panował morzu; nie zazdrościmy bynajmniej Anglii posiadania Malty i wysp Jońskich i nam wzajemnie Anglia Algieru nie zazdrości.« Niemcy.
Wielki Xiąże wejmarski mianował Następcę tronu rossyjskiego kawalerem orderu Białego Sokoła.
Donoszą z Lipska pod dniem 19. Września, iż stosunki obywatelskie wyznawców Mozaizmu zostały teraz nanowo urządzone. Wyznaczono im miejsca stałego pobytu w Dreźnie
, .
 z rniejca na miejsce, lub przyjmowanie obcych przybyszów, zostawiono do rozporządzenia Ministra spraw wewnętrznych. Krajowi Izraelici mogą wykonywać wszelkie rzemiosła, z wyjątkiem drobnego handlu, utrzymywania aptek, domów gościnnych, szynków, browarów i gorzelni. Rzemiosła zależące od szczególnych cechów, mogą wykonywać Izraelici; główne zaś interessa handlowe, za szezególnern przyzwoleniem Ministra spraw wewnętrznych. Z Hanoweru, dnia 20. Września.
Gazeta liano -w erska donosi z Frankfortu nad Meneni z d. 17. Września: »Na przedstawienie i prośby Magistratu osnabriickskiego względem fundamentalnego prawa konstytucyi Królestwa hanowerskiego z 1833 roku, postanowiło Wysokie Zgromadzenie Związku niemieckiego pod dnia 6. b. m.: »Magistratowi Osnabrucku oświadczyć wypada przez pełnomocnika tegoż, Dr. Hessenberga tu w-miejscu, że Zgromadzenie Związkowe w niniejszym razie u poważnienia tegoż Magistratu za uzasadnione Hwaźać nie może.« Podobną odpowiedź dało tego samego dnia Zgromadzenie Związkowe kilku gminom wiejskim w Osnabruckskiem, na ich przedstawienie, jako też Magistratowi', starszym z obywateli -i obiorcom miasta. Hildeshejmu. JI u s t 2 Y a.
ZWiednia, d. 16. Września.
G a z e t a s z l ą s k a do n o si z M o r a w i i: » O d niejakiego czasu ciągle tu tylko rozmawiają o szczególnćm żądaniu jednej wsi s ł a w i a ń - s ki ej , aby z kościoła katolickiego przenieść się ni łono reformowanego. Wybuchły bowiem nieporozumienia między kapłanem miej· cowym a gminą we wsi Kisselowice, leżącej w środku dóbr arcybiskupich Kremsier, którą zmarły Arcybiskup ołomuniecki Chotek w celu zaokrąglenia posiadłości swoich kupił, z amienić tylko wypada, że mieszkańcy tej wsi są Sławianami, a już z tego można się przekonać, że są gorliwymi katolikami, bo Stawianie, mianowicie w Morawii, gorliwie obstają przy wszystkićm, co było -własnością ich przodków, a mianowicieco doreligii. Mimo to jednak nieporozumienia między księdzem, a gminą do tego doszły stopnia, że zaczęli wchodzić w układy z reformowanymi w dobrach bistryckich i od ich księdza nauki religii żądali. Ten odesłał ich do prawnej drogi, a tak udali się w tej mierze do najwyższej władzy obwodowej. Wysiano zaraz komissyą duchowną i świecką do tej wsi i protokół spisano, w którym gmina oświadcza, że sobie ani do kościoła miejscowego, ani do do
chodów kościelnych prawa nie rości i własnym kosztem swego księdza utrzymywać pragnie. Władza przekonana, że łagodność więcej w tej mierze dokaże, niż surowość, zawiadomiła o tym wypadku wyższą władzę i każdy teraz niezmiernie ostatecznego ciekawy wypadku. Może się uda przez przysłanie nowego kapłana rozterki te złagodzić, ale może też powstanie nowa gmina protestancka. «
Rozmaite wiadomości.

Z Poznania. - Dziennik urzędowy Król.
Regencyi w Poznaniu z dnia 25. Września zawiera między innćmi doniesienia o zniesionym po ustaniu choroby bydlęcej kordonie w N owej wsi pow. Międzyrzeckiego i w Hamrzysku i Dybnowie tegoż powiatu, oraz doniesienie o zakordonowaniu wsi Goile; - obwieszczenia względem włóczenia się handlarzy żydowskich, -względem transportu osób świerzbem zarażonych, względem czasu służby mai tków; - następującą pochwałę: Przy ogniu, -wybuchłym, dnia 30. Sierpnia r. bież. w niegdy kościele Św. Anny, odznaczyli się obok ochoczej i skutecznej pomocy tutejszego garnizonu, pomiędzy obywatelami Poznańskimi, kominiarze Żerpanowiez i Fischbach i cieśla D rewi tz starszy, czynnym udziałem i pomocą, przez co jedynie niebezpieczeństwo od budynków klasztornych odwróconem być mogło. To z uznaniem zasługi do publicznej podaje się wiadomości; - doniesienie o nowej posadzie: Na territoriurn Komorowa, powiatu Ostrzeszowskiego, powstał nowy folwark, któremu wedle życzenia dominu daliśmy nazwę »W anda"; - i następu ącą kronikę osobistą: Praktyczny lekarz, chirurg i akuszer Dr. Eisner osiadł za zezwoleniem Król. Regencyi w Wschowie. Z Berlina, dnia 17. Września. - Mówią tu powszechnie o mającem temi dniami nastąpić zaślubieniu Następcy tronu bawarskiego z najstarszą córką N. Cesarza U ossyjskiego, W. Xiężniczką Maryją Mikołajówną, narodzoną d. 18. (6.) Sierpnia 1819, a zatem 6 lat młodszą od dostojnego narzeczonego.
W Sydney umarł niedawno niejaki Samuel Terry, który tam z powodu ogromnego majątku swego znany był pod nazwiskiem Rothschilda z JOotany 13ay. Będąc jeszcze młodym, wygnany został z Anglii za kradzież gęsi do południowej Walii, gdzie założył sklep z wódką i dawał pieniądze na zastawy. Tyra sposobem, oraz przez kupno i sprzedaż dóbr,  statnim czasie życia swego miał mieć około 70,000 funtów szterl. (2,800,000 zip.) rocznego dochodu. Był on niezmiernie chciwy i niełitościwy; nic nigdy nie uczynił bez -wynagrodzenia, a gdy mu kto nie mógł zapłacić w oznaczonym czasie, kazał go bez litości fantować. Dla tego w ostatnich latach życia dręczyły go wyrzuty sumienia, nie miał tez żadnego prawie tovrarzystwa, bo każdy, co tylko nie potrzebował mieć z nim stosunków, stronił od niego. Pozostałej wdowie zapisał roczne go dochodu 10.000 funt. szterl. DONIESIENIE TEATRALNE.
W niedzielę, to jest d. 30. Września, trzydziestesiódme przedstawienie towarzystwa Dyrektora teatru Pana Raszewskiego: «Duma Hiszpanów czyli intryga nad intrygami«, wielkie dzieło sceniczne w 6ciu oddziałach Pana Goldoniego, przez J. N. Nowakowskiego /fzetłumaczone.
OBWIESZCZENIE.
Dostawienie 500 pęków klapek bocznychlzsosnowe.
250 « den do beczek J wego drzewa, i 2000 kop obręczy z leszczyny do tutejszego Król. magazynu, najmniej żądającemu wentrepryzę oddane być ma. Tym końcem termin na dzień 4. Października r. b. t. j. w czwartek przed południem o 9'tej godzinie W lokalu naszym urzędowym naznaczony został, W którym chęć dostawienia mający swe oferty piśmiennie zapieczętowane pod rubra «Interes liwerunku materyałów do beczek« przesłać mają. Warunki względem tego liwerunku mogą być przejrzane tak u nas jak w landraturze w Poznaniu, Srodzie, Szrymie, Obornikach, Buku, Szamotułach, Gnieźnie i Wągrowcu._ Poznań, dnia 17. Września 1838.
Królewski Urzad Prowiantowy.

SPRZEDAŻ KONIECZNA.
Sąd Ziemsko-miejski w Poznaniu.
Folwark wieczysto-dzierżawny, do dzierżawcy generalnego Ferdynanda Pahrin i małżonki jego Henriety z N astow należący, w wsi Swarzendzu pod Nr. 1. sytuowany, oszacowany na 5555 tal. 7 sgr. 2 Len. wedle taxy mogącej być przejrzane] wraz z wykazem hypotecznym i warunkami w Registraturze, ma być dnia 9. Kwietnia 1839. przed południem o godzinie lOtej w miejscu zwykłem posiedzeń sądowych sprzedany. Niewiadomi z pobytu sukcessorowie zmarłego kupca Wilhelma Lange zapozywają SIę niniejszem publicznie. Poznań. dnia 12. Września 1838.
OliWJLŁSZCZLJNlE.
Grunt pod Nr. 120. na przedmieściu Św.
Marcina położony, dawniej do Szmidtów a teraz do funduszu restauracyjne-budowniczego należący, od Św. Michała r. b. na trzy następne lata najwięcej dającemu publicznie wydzierżawiony być ma. Tym końcem termin na dzień 6ty Października r. b. zrana o godzinie 1 Ot ej w sali magistratualnej na ratuszu wyznaczony został, na który chęć dzierżawienia mających nInIeJszem wzywamy. t Warunki w Begistraturze naszej przejrzane być mogą. Poznań, dnia 24. Września 1538.
M a g i s trat.
Pewna zacna familja oficjalistowska życzy sobie mieć synów i córki na stole i pod dozorem. Mieszkający za Poznaniem rodzice, których dzieci zwiedzają tutejsze szkoły, chcąc im zapewnić troskliwą opiekę i uprzejme z niemi obchodzenie się, powezmą bliższą wiadomość i bardzo umiarkowane warunki w Hiurze u dzieleń i poleceń.
Kurs papIerów I pieniędzy giełdy Berlińskiel.

Sto
N apI. iurant
Dnia 25. Września 1S38.

prC. papie- gotorami wiz na
Obligi długu państwa Pr. ang, obligacje 1830.
Obligi premiow handlu morsko Obligi Kurmaichii z bież. kup.
Obligi tymcz. Nowej Marchii dL Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblagskie dito Gdańskie dito w T.
Zachodnio - Pr, listy zastawne dito dito. , . Listy zasL W. X. Poznańskiego , Wschodnio - Pr, listy zastawne dito dito Pomorskie dito dito dito Kur- i Nowomarch. dito dito dito dito Szlaskie dito ObI. zaległ, kap, i prC. Kur- i Nowej - Marchii 4 1031 66$ 1031 lOli 103}
102} 102} 66f s 4 4 4 4 4 U 105*lo ij 1001 lJ 4 4 3i 4 lJ 101} 8* 102
101}lOlj
100}
104}
95} 2l5} l8} 134 l31r 3
2l4} rr i3#* 4
/\.

Frydrychsdory , Inne monety złote po 5 talarów