GAZETA
Wielkiego
Xiestwa POZNANSKIEGO
Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dehera i Spółki. - Redaktor: JI. Wannowshi.

.JI/259. - W Poniedziałek dnia 5. Listopada 1838.

Wiadolllościkrajowe.
Z Berlina, dnia 1. Listopada Przybył tu: Cesarsko-Hossyjski W. Ochmistrz dworu, Xiąźę An toni J a b ł o n o ws ki, z Lipska. Wyjechał: J. Excellencya Cesarsko- Turecki Minister spraw zewnętrznych, Keschid B a s» a, do Paryża.
ww nwwwuw
Wiadolllości zagranICZne.
F r a n ej a.
Z P a ryż a, dnia 25. Październ.
Donoszą z Tulonu pod d. 20.b.m.: «Okręt liniowy "Trident" , który dziś w przystani tutejszej pod lazaretem kotwicę zarzucił, przywiózł wiadomość, źe okręt liniowy «Santi Petri« d. 11. Tunis opuścił i ku Dardanel10m popłynął. " M o n i t o r umieścił następującą depeszę telegraficzną z Tulonu z dnia 23. Października w południe: «Fort de France, dnia ligo. Czynnie zajmują się sypaniem wał ów przy przystani Morskiej Część linii obronnej juź ukończona, i na wszystkich punktach zajmują się z równą pomyślnością robotami. W żywność opatrują obóz morzem i za kilka dni otrzymywać będzie Konstantyna potrzeby
swoje z Fort de France, podczas gdy je dotąd z Bony sprowadzać musiano. Przytłumiono rozruchy Kabylów, którzy się nareszcie po 40letniej niepodległości podda u « Xięźna Beira urodziła się w r. 17P3; bawiła w Salzburgu z Infantami, synami Don Karlosa, odtąd jak opuściła Piemont w czasie cholery. Zawarła ona juź małżeństwo przez Pełnomocnika z swoim stryjem i szwagrem, Don Kari6sem, na mocy bulli papiezkiej. Don Kari6s zaś urodził się f. 1788; najstarszy syn Don Karlosa, znany między Karolistami pod imieniem Xiecia Asturyi, który to tytuł tylko następcy tronu noszą w Hiszpanii, Uf. się f. 1818, ma imiona Karol, Ludwik, Marya; ma on jeszcze 2 braci, którzy pozostali w Niemczech. Xiądz Ama t, Legat papiezki, sprawował w Madrycie za Ferdynanda obowiązki Sekretarza N ancyusza Apostolskiego. Xięźnę B e i r a uważano zawsze w Hiszpanii, od 1822, za głowę stronnictwa absolutystów, którzy dziś wspierają Don Karlosa; ona-to przyjmowała w swoich apartamentach naczelników tego stronnictwa \ ona - to występowała przeciw roszczeniom stronnictwa neapolitańskiego, które zaczęło brać górę w Madrycie, od czasu zamęzcia Maryi Krystjny w f. 1829; ona-to nawet na Dworze hiszpańskim przeciągała na swą stronę umiarkowanych; ona to wyjednała u Ferdynanda VII. uznanie rządów Don Mi wreszcie ona-to rządziła Colornardem aż do roku 1830.« Bryg E vel i n a po 36 - dniowej podróży z Martyniki przybył do Havre. N a jego pokładzie znajdowali się trzej wysłańcy osady, którzy udają się do 1 'aryia, ażeby osobiście przedstawić prośby i zażalenia osadników, których położenie ma być bardzo smutne. Zdnia26. Października.
Xiążę N emurski zwiedzi jutro wszystkie koszary jazdy w stolicy. W. Xiężna dziedziczna Meklenburgska ku końcowi miesiąca tego do Niemiec odjedzie, ale wkrótce ztamtąd znowu do Paryża powróci, aby być na chrzcie Hrabi Paryża w SL Denys. Wczoraj jednego z tych Auvergnalow, u których w zeszły czwartek broń i amunicyą znalezioną, znowu na wolność puszczono. Drugi dotychczas żadnego nie uczynił zeznania. U daje, źe broń w stosie starego żelastwa, które kupnem nabył, znalazł; rzemiosłem bowiem takowe m wielu rodaków jego się trudni. Policyj a wczoraj dwa ważne uskuteczniła aresztowania. Dwie osoby, imieniem Souriau i Sicaire Ciay ujęto i zfałszowane assygnaty w ilości 4ÓCX)()() fr. u nich znaleziono. , 19000 fr. już w obieg puścili.
Jedna z gazet porannych donosi, że żółta febra między osadą eskadry blokującej francuzkićj nad brzegami Mexyku wielkie zrządza spustoszenia. Wszakże nadeszłe tu dzisiaj zrana gazety angielskie z d. 24., które też wiadomości o eskadrze owej zawierają, o wybuchu choroby ani słowa nie wspominają. A ngli a.
Z L o n d y n u, dn. 24. Października.
Zdaje się teraz, jakoby doniesienie dzienników ministeryalnych, że powrót części służby Lorda Durbaina nie zostaje w żadnej styczności z jego zamiarem złożenia urzędu, zawczesne było, gdy jeden urzędnik jego li tylko w celu urządzenia domu pana swego i przyjęcia tegoż z Kanady powrócił, a wn uk i Adjutant Generalnego Gubernatora z podobnem poleceniem do zarządzców dóbr wuja swego przybył. Hrabia miał 2 lata w Kanadzie zabawić, i przez ten czas miano pałace jego wyporządzić, teraz zaś wszystkiego zaniechają. Wezwanie Hrabi spencera do Windsoru wielkie wrażenie w Cityi zrobiło. Przyłożyłoby się to niezawodnie wielce do wzmocnienia Ministeryum, gdyby Hrabia ten, zjednawszy sobie wielkie imię pod nazwiskiem Lorda Althorpa, znowu do rządu wpływał.
Teraz powiadają, że obejmie miejsce Lorda Glenelga. Zawikłanie sprawy kanadyjskiej niełatwe do rozwiązania; i lepiejby podobno był parlament uczynił, gdyby był całkiem zamilczał o przekroczeniu formy przez Lorda Durhama, ile źe w samej Kanadzie nikt na to nie sarkał. Czyli zaś Lord Durham chciał uniknąć smutnej konieczności -skazania na śmierć tak znacznej liczby osób, przez coby więcej jeszcze umysłów był oburzył, czyli też obawiał się może, aby ich wolnymi nie uznano, coby jeszcze gorsze za sobą pociągnęło skutki, i dla tego skazał rokoszan na wygnanie pod zagrożeniem karą śmierci, jeżeliby się do kraju wrócić poważyli, zawsze przecież zamiary jego były czyste i z dobrem powierzonej mu prowincyi zgodne, jak to nawet najzaciętsi jego nieprzyjaciele przyznają. Gdy jednakże Lord Brougham błędnie postępowanie Hrabiego Durhama publicznie zganił, i nawet prawnicy koronni z wyłączeniem Lorda Kanclerza naganę takową za uzasadnioną poczytali, nie pozostawało Ministrom nic innego, jak tylko albo wnieść o uwolnienie siebie od urzędowania, albo się przychylić do wniesionego bilu, albo nareszcie uchybienia Lorda Durhama w powierzonem mu urzędowaniu w ten sposób wytłumaczyć, ażeby takowe bez czynienia go winnym kary uzasadnionemi i razem usprawiedliw ionemi się być zdawały. Chociaż zaś wszystkie dzienniki ministeryalnę broni.j Ministrów pod względem dwóch pierwszych możliwych przypadków, sądzą przecież, że przynajmniej Ministrowie ostatniego doświadczać byli powinni, abj swemu przyjacielowi, Lordowi Durl>amowi pokazać, że uczynili co tylko w ich mocy było, chociaż już naprzód przewidzieć mogli, że opozycya na obszerniejsze dla niego pełnomocnictwo nie zezwoli. Opuszczenie tego zapewne, zdaniem tych dzienników., najbardziej Durhama oburzyło, ile że już poprzednio wszczęły się były male nieporozumienia między Hrabią Durhamem a Ministrarm. Pierwszy bowiem, objąwszy urząd Generalnego Gubernatora Kanady, umieścił w liczbie urzędników administracyjnych przeciw woli i życzeniu Ministrów Pana Tortona, ohydzonego nieco dawniej pod względem moralnym przez jego stosunki z bratową; tym bowiem sposobem ubliżył niejako Ministrom i nawet z strony Prezesa rady ministeryalnej lekką na siebie w Izbie wyższej naganę ściągnął. Ale jedyny też to punkt, W którym się dzienniki ministeryalne nie zupełnie z gabinetem zgadzają; zresztą zaś mocno są oburzone tern, źe opozycya obecnie za tak wielki grzech poczytuje Ministrom przy hylenie się tychże do wniesionego bilu, chocIaż sama niedawno temu wielkiego krzy zasady konstytucyi nogami deptać i przekonanym o zbrodnią stanu Kanadyjczykom bez wytoczenia nawet processu śmiercią odgrażać, i chociaż jeszcze teraz twierdzić nie przestaje, źe Sądy przysięgłych dla tak burzliwej prowincyi, laką jest niższa Kanada, zupełnie są niestosowne. Dzienniki ministeryalne podzielają wprawdzie także zdanie takowe'" i poczytują postępowanie Lorda Durhama za tern roztropniejsze, ale dodają jednak, źe po wytoczeniu całej tej sprawy przez Lorda Broughama i Torysów przed lud angielski i to jeszcze w ten sposób, że tu chodzi o nadwerężenie jednego z jego głównych praw konstytucyi, t. j. źe nikogo z pod jego właściwych sędziów usuwać nie można, nie mogło się obejść bez wyżej wspomnianego bilu na korzyść Lorda Durhama. Zresztą zdaje się, źe Ministeryum, jak się to z jego dzienników okazuje, raczej ograniczenie, nie zaś rozprzestrzenienie praw ludu w Kanadzie za potrzebne uważa, i źe bynajmniej nie pochwala wniosku Lorda Durhama względem nadania nov\?ej związkowej konstytucyi angielskim północno-amerykańskim prowincyom. Obawiają się bowiem, że wtedy*łatwiejby jeszcze było francuzkim Kanadyjczykom, jako daleko licznieiszym, uskutecznić plany swoje, przeciwne interessowi Anglii, zapobiedz rozdawaniu gruntów angielskim osadnikom w niższej Kanadzie i zabronić mieszkańcom angielskim w, wyższej Kanadzie wolnej żeglugi na rzece Św. Wawrzyńca, a tern samem utrudzić ich związki z morzem.
Lord Brougham w liście do jednego z pism publicznych oświadczył, źe poprawę publicznego wychowania i zniesienie prawa zbożowego uważa za najważniejsze i najpotrzebniejsze reformy, które przed wszystkiemi innemi powinnyby być przedmiotem czynności i systematycznego rozbioru. Z dnia 26. Października.
Przeciw duchem wojennym tchnącym artykułom gazety T i m e s pod względem Uossyi i Francyi uważa ministeryalny Kur y er, źe ci wszyscy, co na tern nadzielę swo, ę pokładają, bardzo się złudzą, kiedy rząd angielski zapewne równie z Rossyą jak z Francyą w przyjaźni zostanie, jakkolwiek każde z tych dwóch mocarstw może życzy, żeby się Anglia z drugiem w wojnę wdała, aby tymczasem, jedno w Azyi, a drugie w Afryce i Ameryce panowanie swoje rozszerzać mogło. W środę wieczorem przybył tu Ludwik Napoleon Bonaparte i wysiadł w hotelu Fenton. Stosownie do pogłoski chce on jeszcze dni kilka na wsi przepędzić a potem tu powroclc. Słychać, że tu w Londynie zupełnie w ustroniu żyć postanowił, aby postępowanie jego żadnego nigdy nie wzbudzało podejrzenia, H i s z p a n i a.
Z Madrytu, dnia 18. Października.
Generał Alaix nie chce zostać Ministrem wojny, a Minister spraw wewnętrznych cofnął natomiast swoje prośbę o dymissyą. Po zasięgnięciu rady dwunastu Generałów przychyliła się Królowa do wniosku Generała N arvaeza, aby armią odwodową do 40,000 ludzi powiększyć i użyć jej równocześnie do zasłaniania stolicy, starej i nowej Kastylii i Aragonii. Robią tu teraz 50,000 mundurów dła żołnierzy armii północnej i środkowej. Płacą zaś za nie wexlami, które' dom liotbsehildów przyjmuje. List z Kadyxu z d. 11. Października donosi o przybyciu tamże Xiccia Jerzego Cambridge. U mysły do tego tu stopnia wzburzone, źe zapewne Generał N arvaez będzie tu musiał z 12,000 ludzi pozostać, aby porządek utrzymać. W Oviedo w Asluryi wydarzył się mały nieład, gdy lud chciał gwałtem wstrzymać od roboty ludzi zatrudnionych w kopalni -węgla Pana Aguady.
Postanowieniem królewskiem nakazaną została rekwizycya wszyskich koni lat pięć mających i zdatnych do służby wojskowej. Od tego wyłączone są tylka konie posłów zagranicznych, Francuzów i Anglików będących w Hiszpanii, oraz poddanych tych rządów, które Donnę Izabellę uznały Królową Hiszpańską. Z Barcelony, dn. 11. Października.
Listy z Reuss donoszą, źe się między załogą tameczną duch niekarności wzmaga. Gubernator Taragony odebrawszy o tern uwiadomienie urzędowe, natychmiast tam się udał. Junta karolistowska zBergi wysćła w wszystkich kierunkach małe oddziały, wybierające wszędzie kontrybucye i zabierające z sobą osoby jako zakładników, które tylko za wysokim okupem na wolność puszczają. Z nad granicy hiszpańskiej.
Podług listów z głównej kwatery Don Carłosa z dni? 18. Października przybyło tamie wielu gwardzistów narodowych z Bilbai. Dręczenie, jakiego z strony władz doznawali, skłoniło ich do kroku tego, który według ich zeznania jeszcze wielu naśladowców znajdzie. Donoszą z Castellos z dn. 11. Października: »Karoliści wielkie w Morelli czynią' przygotowania i zdaje się, że * Cabrera do nowćj wy z Morelli do Aragonii, Katalonii i Walencyi wiodące trakty naprawiają. Rozkazał oraz, aby zamek Mcrave w pobliżu Mory de F-bro obwarowano " Xiezna Beiry i syn Don Carlosa d. 18. Października znajdowali się w Morentin. Espartero przebywa jeszcze ciągle w Logrono. Generał Garcia dla wzmocnienia 5go nawarskiego batalionu drugi batalion wysłał, mający nad granica, uważać na poruszenia M unagorrego.
ił id e r l an d f Drugiej Jzbie Stanów Generalnych udzielono dnia 18. z. m. postanowienie królewskie, podług którego wybór Prezesa padł na Pana de Jonge van Kampens Nieuwland. Zajął on krzesło prezesowskie i w przemowie swojej zalecał rządowi i Izbom jedność, na której szczęśliwą przyszłość kraju zasadzał Dnia 14. Minister Skarbu przedstawił projekt do budżetu, podług którego wydatki na rok przyszły wynoszą 44,249,264 fl. 44 cent. a zatem o 450,010 fl. mniej jak w poprzednim roku. Minister w swojej mowie przytoczył to, co już powiedziano w mowie tronowej. B e 19 i a.
Kardynał Arcy-Biskup Mechlinu przybił dnia 26. ['aździernika z Rzymu do swojej dyecezyi.
Niemcy Generał- Gubernator N owej Rossy! i Bessarabii, Generał-Adjutant Hrabia W oroncow, przejeżdżał dnia 16. b. m. przez Frankfort nad Menem.
Szwajcaria.
Dnia 22. Października, przy zamknięciu posiedzeń sejmu, prezydujący miał następującą mowę: w Moi Panowie! Czynności sejmu są ukończone. Rozpoczęłysię onesmutnemi wypadkami wewnątrz, a skończyły niebezpiecznemi zewnątrz kraju. Rozkazującym tonem żądała Francya tego, na co nie moźnaby było nawet na ciche żądanie zezwolić, wojenne groźby poparły domagania, pierwej nim na nie odpowiedziała Szwajcarya. Zaszczytnie postąpiły: Genewa, W aad t i inne nadgraniczne kantony, w zarządzeniu wszystkiego, co w tych okolicznościach było potrzebnem: mogły liczyć na dzielną pomoc swoich związkowych braci. Cieszymy się mocno, że sprawa ta spokojnie się zakończyła. Wspomnienie tegorocznego seimu, równie dla mnie jak dla wszystkich będzie bardzo przyjemnem, ponieważ ten pamiętnym stał się przez wypadek dla ogółu szczęśliwie zakończony.« Pan
H e s s odpowiedział krótką przemową, poczerń sejm ogłosił się za rozwiązany. A u s i 2 Y a.
Gazeta Szląska następujące (przez Wiedeń) z Galieyi odeorala doniesienie: »stosownie do pewnych wiadomości zeznania obwinionego o udział w popełnionem nie dawno w Krakowie morderstwie akad.mika Lewic. iego. do 'wyśledzenia zabójców doprowadziły. Jest ich trzech; wspomniany miody student nie był głównym przestępcą; największa wina spada na studenla chirurgii, Stankiewicza. ftresztowaHi do zbrodni, do której ich widoki polityczne spowodowały, * się przyznali i czekają teraz wyroku w ł aiz '" śledczej. Mówią, iż ludwik Napoleon podziękował za czynione sobie ze strony rządu austryaekiego propozycje, z powodu oświadczenia jego chęci udania się do Austryi. T u 2 C Y a.
W piśmie z Stambułu z d. 3. Października umieszczonem w T i m e s wyrażają, że załatwienie sporów między Anglią a Persyą niemylnie wkrótce nastąpi; prócz tego czytamy tam, co na'" ępuj e: » Wielu oficerów flotty angielskiej oslatnićmi czasy z Dardanelów do stolicy przybyło. Podług ich oświadczenia, między oficerami i osadą flotty angielskiej i tureckiej najlepsze panuje porozumienie. Przed kilku dniami Kapudan Basza na pokładzie okrętu swego na cześć Admirała Sir. Li. Stopiord wielki dał obiad, na który oraz wyższych oficerów eskadry angielskiej zaproszono. Gdy goście okręt opuszczali, z zadziwiającą prędkością, jakby czarodziejską ręką cały okręt gustownie oświetlono. Flot ta turecka ćwiczy się codziennie pod wodzą i rozkazami admirała angielskiego, który zadowolony z gorliwości i zręczności swoich tureckich wychowańców tuszy sobie, że za kilka miesięcy wybornych z nich zrobi marynarzy. Obie eskadry w zeszłą sobotę wspólnie wypłynąć miały, wszakże z przyczyny gęstej mgły odpłynienie do d. 4. b ,m. odłoiono i-łychać, że eskadra Francuzka także z turecką się połączy, zdaje się wszelako, że pogłoska ta mylna, kiedy Francuzi przeciwnie na tę ścisłą przyjaźń między Turkami i Anglikami zazdrośnem patrzają okiem i kiitter od eskadry Admirała Gallois ciągle przed Tenedos krąży, aby na poruszenia połączonych flot uważać.« M e ix y A Na dowód, ie blokada portów mexykańskich odbywa się powiększej części tylko na papierze, przytacza Standard list angielskiego Vicekonsuia w Laguna z dnia 12. Lipca W którym tenże odpowiada Kapitanowi brygu  nie blokady; że w prawdzie pod d. 18. Maja dowódzca francuzkiego okrętu »Lourier,« stojącego podówczas na kotwicy przed portem Laguna, zawiadomił go, iż żaden obcy statek nie może zawinąć do portu; tym czasem okręt ten jeszcze 20. Maja oddalił się ztamtąd, i juź potem żaden się tam nie ukazał dla utrzymania blokady; w tym więc przeciągu czasu wiele okrętów neutralnych przywoziło tam i zabierało towary; zostawia to więc do woli Kapitana brjgu »Margaret,« czyli on to samo uczynić.chce na własną, odpowiedzialność. Podłilg doniesień z MeX)ku daty 24., a z Veracruz daty 28*Sierpnia, blokada wybrzeżów mexykanskic i nieustawała, ale mniemania względem jej wypadku były podzielone. Jedni sądzą, źe przyjdzie d? zgubnych układów, drudzy przypuszczali, źe Francuzi rozpoczną niebawem działanie. Co się tycze twierdj.y ban Juan d'Ulloa, zdaje się, źe wszelkie przeciwko tejże kroki, na teraz dla miałkiejwody i z powodu mocnych fortyfikacji, pozostaną bez skutku. Stany Zjednoczone północnej Ameryki.
Józef Bonaparte przybył z Europy do NewYork.
W Neu - Orlean' Bulletin czytamy: p e n s a c o l a G a z e t t e donosi pod dniem 15. Września o przybyciu z "'acrificios francuzkiego brygu wojennego »la Perouse.« Spodziewają się co chwila wzmocnienia blokujące! eskadry, aby rozpocząć atak na Veracruz. Posiadanie '-an Juan d'Ulloa, byłoby dla Francuzów ważnie sze jak zajęcie Algieru. Skutkiem tego byłoby, iż jakie 15 tysięcy grenadyerów posunęłoby się do Oceanu wschodniego i calyby MexYK podbiło, a wtedy w kilku latach żelazna kolej od zatoki mexykanskićj do Oceanu Spokojnego, otworzyłaby krótką drogę do Chin i zapewniła Francyi bogactwa indyjskiego handlu. Zjednoczone Stany la Plata.
Piszą z buenos Ayres 21. Lipca: Po porażce rządowego wojska w Montevideo 15. Czerwca, mianował Prezydent rzeczypospolitej O r i b e , kommissyą, któraby z dowódzca powstańców Generałem Fructuoso Kivera układała się. To jednak, zdaje się, nie przyszło do skutku, bo 1500 ludzi z wojska'powstańców stoi o milę tylko angielską od stolicy. Wszystkie zatrudnienia ustały, bo mieszkańcy wszyscy wzięli się do broni, spodziewając się co chwila napadu. Miasto Colonia kapitulowało. P. Robert M Hamilton, został w Montevideo Kosulem Zjednoczonych Stanów uznany.
jW*s jVWłjVWł*VM
ROZlllaite wiadolllości.

Z K o lon i i, dnia 27. Października. - U roczystość Św. Urszuli, d. 21. m. b. i przez cały tydzień w kościele Św. Urszuli obchodzona, zwróciła uwagę władzy, będąc powtórzeniem święta w roku zeszłym przez Arcybiskupa wznowionego. Polecono Generalnemu Wikarya towi, żeby plebana do ostrożności i umiarkowania wezwał. Obowiązku tego Dziekan miejski, Xiądz Kanonik F dz, dopełnił. We wtorek dnia 23. m. b. upowszechniła się między publicznością pogłoska, źe Xiądz Becker w niedzielę bardzo burzliwe miał kazanie i źe się wypośrodkowaniem faktów zajęto. Podczas tego ciągle ogromne mnóstwo ludzi kościół Sw. Urszuli zwiedzało, ale nigdzie nie było ani znaku nieładu albo wzburzenia. Wczoraj wieczorem o godzinie 6tćj uczyniono doniesienie, źe w kościele wspomnianym niespokojności zagrażają. Po kazaniu o godzinie 7mej powszechne w kościele objawiło się wzburzenie, lud otoczył tłumnie Xiedza Beckera i lubo tenże głośno oświadczał, źe mu żadne nie'zagraża niebezpieczeństwo i zgromadzenie wzywał, żeby się spokojnie rozeszło, utworzył lud jednak szpaler aż do jego mieszkania. Wmówiono zaś w lud, zapewne inną drogą i z innych stron, źe z przyczyny miariego w niedzielę kazania śledztwo przedsięwzięto; niemylnie też wmówiono weń, źe Xiądz Kanonik Filz, w moc zlecenia Generalnego Wikaryatu, Xiedza Beckera do umiarkowania wezwał, a tak lud mylne powziął przekonanie, źe rozpoczęte śledztwo przez Kanonika Filza było spowodowane. Przez to w najwyższym stopniu oburzona, udała się wielka gromada ludzi do mieszkania Filza, wysadziła drzwi, wpadła do pokojów i poniszczyła wszystko z prawdziwie fanatyczną wściekłością. X. Filz uszedł szczęśliwie tylne mi drzwiami. O godzinie p"oł do ósmej wojsko ze wszystkich stron nadeszło; aresztowano wielu krzątających się po ulicach, innych w domu, w piwnicy, na górze, zajętych też po części rabowaniem. Rozkazano, aby oddziały wojska w rozmaitych miejscach- ustawić i aby liczne
eiatrule przez całą noc ulice miasta przeciąga]y. N oc spokojnie przeminęła. Oficera jednego, oraz żandarma i żołnierza rzucaniem kamieni skaleczono Wojsko takim sposobem wyzwane użyło bagnetów i zraniło wielu buntowników. Liczby, aresztowanych dotychczas jeszcze oznaczyć nie m o ż na, ale jest znaczna. Władza natychmiast wkroczyła i gorliwie wyśledzeniem tych wypadków się zajęła.  czelny Prezes prowinćyi Nadreńskiej, Bodelschwing, wyjechał dzisiaj stąd do Berlina, gdzie się d. b. Listopada z N aczelnym Prezesem Yinke zjedzie.
Wpływ księżyca na mieszkańców ziemi. - Dziennik mający powszechną wiarę mówi: «Wielu dotąd mniemało, źe to jest tylko szczerym żartem, aby działanie księżyca miało wpływ na rozmaite zmiany powietrza. J ednakże pewność ta istotnie na dostrzeżeniach uczonych badaczów natury i lekarzy jest opar ta. I tak doświadczono, źe ciało zdrowego i miernym pokarmem źyiącego człowieka, każdego miesiąca o jeden funt na ciężkości przybiera, a przy schyłku miesiąca znowu utracąPewna francuzka dama podczas pełni miała twarz piękną i okrągłą, lecz z ubyciem księżyca miała twarz przedłużoną, nos przeciągnięty i oczy zapadłe, i tak by)a zmienioną, lź wyjść nie mogła z domu, aż pokąd znowu pełnia księżyca nie nadeszła. Znano również pewną dziewczynę pełno plam na twarzy mającą, które się w miarę odmian księżyca powiększały albo zmnieiszały, a to tak nieomylnie , iż le za kalendarz miano. Byli także i tacy, którzy podczas pełni księżyca konwulsyje cierpieli, a te z przypływem i odpływem morza peryjodycznie powracały. Z wezbraniem morza tracili oni zupełnie zmysły i mowę, które dopiero z ubyciem tegoż znowu odzyskiwali. Jeżeli Baco przy zaćmieniu księżyca omdlewał, dziwić nas nie powinno, że jedrfa niewiasta w Paryżu podczas wielkiego zaćmienia księżyca ducha wyzionęła. Podług podania Bamazziniego, w czasie zaćmienia księżyca umarło wielu chorych jak i zdrowych nagła śmiercią w Modenie. Panująca wtedy epidemija przybierała także podczas pełni księżyca charakter zgubniejszy, który dopiero przy zmniejszeniu się światła jego cokolwiek wolniał. JNie byłto żaden przesąd towarzyszący tym wypadkom, jeżeli na to zwrócimy nasze uwagę, że tylko światło jest życiem organizmu, i że za nagłem lub powolnem jego ubyciem nieład, a ztąd częstokroć i śmierć w organizmie powstaje. Z tejto przyczyny wiele jest osób, które wcale nic albo teł bardzo niespokojnie spać mogą; inni zaś z tej samej przyczyny śpiąco chodzą, mówię lub się rzucają we śnie. Ten sam wpływ wywiera także księżyc na dzieci, chorujące na robaki, które z ubyciem lub powiększaniem się jego mniejszemi lub większemi się stają. I tak wspominają o pewnym lekarzu, który podług odmian księżyca wzmaganie się i zmniejszanie gorączki, a nayyet same śmierć z pe
wnosclą przepowiadał, i która istotnie podczas odpływu morza nigdy nie chybiła.« Przyjaźń kruka. Na jednym z dziedzińców Królowej Angielskiej w Newrnarket, · widzieć można przed stajniami osobliwszy wzór przywiązania, o jakiem jeszcze dotychczas w królestwie zwierząt nie słyszano. Jestto stary kruk i wy żel młody. Powodem do tego przywiązania był następujący wypadek romantyczny: »Niemal przed 7mią laty, podczas ostre) zimy, spadł na j e de n z o wy c h dziedzińców kruk, który zdawał się być nieżywym . J eden ze stajennych, podniósłszy go z ziemi wrzucił do budy, w którel wyżeł miał swoje legowisko. Wypadk'u tego podtenczas nie zważano byna mniej; psa karmiono jak zwykle, a o kruku zapomniano zupełnie. Pod wiosnę wylazł pies z budy i zaczął igrać po zielonej murawie lub też podług swego zwyczaju zwijać się wokoło stajen; letfz pies nie był samotnym, zjednał sobie przyjaźń skrzydlatego pazia, który nie tylko snu jego pilnował, ale mu nawet we wszystkich towarzyszył wyprawach. Gdy przyniesiono pożywienie, kruk zawsze wyszukiwał dła niego najlepsze kąski, lub zbierał porzucone kości, i kladl je z troskliwością przed swego lawarzysza. Gdy siodłano konia, a jeździec dawał do poznania, źe weźmie psa ze sobą, kruk spieszył natychmiast, i łopotem skrzydeł oznajmił swemu przyjacielowi zamiary jezdca; a skoro pies wyruszył z dziedzińca, kruk natychmiast zerwawszy się leciał za swoim przyjacielem, choćby naj dalszą była -wycieczka. Jakkolwiek przywiązanie to w tak różnorodnych zwierzętach dziwnem jest samo przez się, jednak jeszcze dziwniejszym jest sposób postępowania tego ptaka. Gdy bowiem autor artykułu tego przypatrywał się mu pewnego razu, pies spał na murawie przed dziedzińcem; tuż koło niego stał wierny jego przyjaciel, i w całem ułożeniu i minie swojej okazywał najtkliwsze przywiązanie; w oczach jego widać było w całem znaczeniu tego słowa, jak największą życzliwość. Nic oprócz psa nie mogło zwrócić na siebie jego uwagi; rzucano mu pokarm, nie tknął go; starano się go spłoszyć, lecz on, zbliżywszy się do swego przyjaciela, okazał się jeszcze bardziej czujnym, troskliwym. - Lord Albemarle polecił stawnemu malarzowi L a n d s e er, aby uwiecznił ten rzadki wzór zwierzęcej wdzięczności i przywiązania.
Osobliwszy testament. Pewien gentleman wN orthumberlandyi zgromadził nie dawno z okolicy swej majętności -wszystkich znakomitszych znajomych. - Po skończonym obiedzie, gdy się każdy do woli uraczył, obwieścił zaproszonym gościom, źe im przeczyta testament, albowiem wiele na tern zależy, a.  tych zapisach dla familii, przeczytał następujący warunek: Sumę 600 funtów szterlingów, równie jak roczny dochód 200 f. szterl. zapisuję na wystawienie oberży w miejscu, gdzie dwa krzyżują się gościńce; oberża ta nosić będzie godło: Pod poczciwym umarłym. Zwłoki moje mają być pochowane w piwnicy tej oberży. Nagrobek, na którym wyryte będą moje imię, przezwisko, dzień mego urodzenia i śmierci, stanowić będzie drzwi do piwnicy. Atoli kamień ten powinien w ten sposób być umieszczonym, ażeby otwierając się zajmował środek szynkowni, która na piwnicy wzniesioną będzie. Roczny dochód 300 funt. ma być użyty w sposób następujący: 50 funt. dla mego piwnicznego Jana Hart, który zarządzać ma nadmienioną oberżą, i który później ten instytut przekazać może swym potomkom płci mężkiej; 50 funt. na wyprawienie każdego roku dwóch wielkich obiadów, z których jeden ma być dany w szynkowni w dzień mego urodzenia, drugi w samej piwnicy w dzień mojej śmierci INa każdym z tych obiadów powinno być 25 osób: szeryf wymieni 13, a Jan Hart resztę; 50 funt. na zakupienie piwa i wódki dla rozdania pomiędzy najuboższych mieszkańców kantonu. A nakoniec 50 funt. dla odnowienia w piwnicy zasobu przeznaczonego dla ubogich, pieszych podróżnych, którzy wstąpiwszy do oberży żądać będą napoju. Oberża jako własność należeć będzie do kantonu, ale nigdy sprzedaną być nie może. Zakończenie opiewa w ten sposób: Was zaś wszystkich obecnych zapraszam na zgromadzenie się do wielkiej izby gościnnej w dzień Sądu ostatecznego! - Testament ten przyjęto z głośnym okrzykiem,
__e .--A- M - HM
OBWIESZCZENIE.
Sprzedaż dobrowolna.
Główny Sąd Ziemiański wPoznaniu.
Wydział 1.
Dobra szlacheckie Mączniki w powiecie Odolanowskim położone, których taxa na talarów 18,043, sgr. 16, fen. 9, dobra P o d K o c e których taxa na talarów 14,933, sgr. 20, fen. 5, i dobra B o c z k ó w 1. i I I. oddziału, których taxa ogółem na talarów 37,383, sgr. 18, fen. 5 ustanowioną została, mają być w terminie dnia 29. Kwietnia 1839. zrana o godzinie IOtej przed Wnym Forestier, Konsyliarzem Sądu Głównego Ziemiańskiego, w miejscu zwykłem posiedzeń sadowem, sprzedane. Taxa, wykazy hypoteczne i warunki kupna w Registraturze naszej przejrzane być mogą. Poznań, dnia 20. Września 1838.

N ad pozostałością w Trzcielu zmarłego kata i garbarza Antoniego Wilhelma Goehlich otworzono dziś proces spadkowo-likwidacyjny. Termin do podania wszystkich pretensyi wyznaczony, przypada na dzień 7- Grudnia o IOtej godzinie przed południem w Izbie stron tutejszego Sądu przed Wnym Assessorem Ossowskim. Kto się w terminie tym nie zgłosi, zostanie za utrącającego prawo pierwszeństwa jakieby miał uznany, i z pretensyą swoją li do tego odesłany, coby się po zaspokojeniu zgłoszonych wierzycieli pozostało. Międzyrzecz, dnia 25. Maja 1838.
Król. Pruski Sąd Ziemsko-miejski.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskiei.

Dnia
1. Listopada
1838.

Obligi długu państwa. . .
PI. ang. obligacye 1830.. .
Obligi premiów handlu morsk Obligi Kurmarchii z bież. kup Obligi tymcz. N owej Marchii dt Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Eibiągskie dito Gdańskie dito w T.
Zachodnio - Pr. listy zastawne Listy zast. W. X. Poznańskiego Wschodnio - PI. listy zastawne Pomorskie dito Kui - i Nowomarch. dito Szląskie dito Obi. zaległ, kap, i prC. Kur- i No wej - Marchii .... Złoto al marco.
N owe d u k a t y . . . . . .
Frydrychsdory . . . . , Inne monety złote po 5 talarów Pisconto
Ceny targowe w mleSCle Poznaniu.

Pszenica szęfel Zyto dt. v e Jęczmień dt. -.
Owies dt.. Tatarka dt.
Groch dt.. Ziemiaki dt.
Siana cetnar .
Słomy kopa .
Masła garniec .
Spirytusu beczkac Na pI. kurant
C papiepr . rami
gotowizna
4 103 102* 4 103* 102; 68i 671 4 103* 1021 4 102i 102 \ 4 1021 4 4 48 U 101 4 105 4 101 4 lOlf m 101} 1011 4 1041 93 2151 214i m 134 13 13ł 121 3 4 Dn. 24. Październ.
1838. r.
od do Tul, sgr. fen. I Tal, sgr. fen.
14 2115! - 11 1 13 22 - 23 18 - 1 9 22 -123 5 1 7 6 8 18 15 15  dla mężczyzn. Mój w i e l k i s kła d s u k i e n i g a r d e r o b y d l a m ę ż c z y z n znacznie się pomnożył sprowacizonemi Paryskiemi nowościami, tudzież Lipskiemi i Frankiortskiemi towarami jarmarcznemi. N a z i m o w e s u k n i e i p ł a s z c z e najnowsze kolory w S i b i r i e n n e s, C ' a s t o r i n e s , S a t i n c u i r i M a k t o c h e s, jak o t e ź n o wek o lory n a fr ak i , na s p o d n i e, najnowsze b u k s k i n y i c u i r c r e p e ; bardzo rozliczny wybór wyrobów na kamizelki, wełniane, jedwabne i aksamitne, z srebrem i złotem, ostatnie zwłaszcza in Vel o u r s flamme i glace, nakoniec też nader piękne chustki na szyję, Slipsy i krawaty i wschodnio-indyjskie chustki do nosa. Przez zrobione bardzo pomyślne kupna w fabrykach sukiennych akordować jestem w stanie b a r d z o u m i ark o w a n e c e n y, o czem każdy zaszczycający mnie przekonać siq może. U JP. Masilieimer w Wrocławiu, W rynko JVr. 48.
S 5iBgg SaflB 5 ;iaMNQ 5ggNQ 315gffgsaSE5WaBHS BS S SB
W tych dniach otrzymałem znaczny transport wina węgierskiego w wybranych i dobrych gatunkach, na które w stanie jestem najniższe ceny położyć", polecając przytćm moj uzupełniony sklep wma reńskiego, francuzkiego, burgundzkiego i różnego gatunku araku. Września, dnia 1. Listopada 1838.
P. Daszkiewicz.

Podpisany ma sobie za zaszczyt obwieścić, iż w skutek wielokrotnego wzywania spowo
Ul 1 Idowanym został do założenia w Poznaniu czytelni najnowszych i najcelniejszych muzykaliów. O warunkach nader korzystnych w te) mierze, równających się warunkom podobnego zakładu w Wrocławiu, powziąć można wiadomość u nauczyciela Pana Vo g t w Poznaniu na ulicy Szkolnej Nr. 9., który objął zarząd onego zakładu. - Wymienianie zaś muzykaliów nastąpi codziennie w południe od godziny 12lej do 2giej. Wrocław, dnia 29. Października 1838.
F. E. C LeucKart.

Ulss
ISonieislenle o to wara cli modnych« Moje Paryzkie nowości, które się pojawiły w tej porze roku, jako też moje Lipskie i Frankfortskie towary jarmarczne przybyły w największym i n-frozmaitszym wyborze. W mym znacznym składzie towarów jedwabnych i chustek damskich odznaczają się szczególnie: najmodniejsze suknie ślubne i towarzyskie z Etoffe Victoria, Cameleon, Velours Painass; znaczny dobór materyi na płaszcze, Etoffe Chinois, Chevrine Fantaise i Angora liserce; znaczny dobór rozmaitych gatunków m a t e ry i na m e b l e (fil Amiens); materye na firanki, gładkie i broszurowane, tudzież angielskie i francuzkie k o b i e r c e . Podziwienia godny duch wynalazczy rękodzielników francuzkich mianowicie tym razem tak pomyślny wydał rezultat, iż widziałem się spowodowanym, zaopatrzyć mój skład lepiej jak zwykle w g u s t o w n e i k o s z t o w n e przedmioty zbytku, tak iź tuszę sobie nadzieją zaspokojenia jak najlepiej szanownejpubliczności. P. Maulielmerjun. w Wroclawiu, rynek JVr.48.