GAZETA Wielkiego Xi e s twa POZNANSKIEGO Nakładem Drukarni Nadwornej W. DeUra i Spolkr. - Redaktor: A. WańnowM. ./¥278. - We Wtorek dnia 27. Listopada 1838. Wiadomościkrajowe. Z Berlina, dnia 24. Listopada. N. Pan Cesarsko rossyjskiemu GenerałMajorowi od arlyloryi, Filozofowi, order orla czerwonego 2giej klassy z brylantami dać raczył. Przybył tu: Przewielebny Xiąźę - Biskup Wrocławski, Hr. be dlnic ki, z Wrocławia. AmvuwvH - Wiadomości zagranIcznep ols k a. Z War s z a w y, dn. 20. Listopada. Onegdaj odbył pierwsze posiedzenie Komitet wsparcia, mający zatrudnić się rozpoznaniem próśb i rozdziałem funduszu przez N. Pana przeznaczonego dla ubogich, którzy podali prośby do Tronu w czasie pobytu J. C K. Mości w Kraju tutejszym. Ci z podających takowe prośby, którzyby mieli jakie względem tych próśb objaśnienia, mogą w każdą niedzielę od godziny 10. do 12tej zgłosić się do Prezydującego w rzeczonym Komitecie JW. Generała jazdy Hrabiego Ożarowskiego (mieszkającego na Krakowskiem Przedmieściu-w pa łacu zwanym Tyszkiewiczowski. Z dnia 21. Listopada. Na posiedzeniu dnia 1. (13.) b. mieś. Rada Administracyjna mianowała: JXicdza Michała Lecherta, Officyała konsystorza Generalnego i Kanonika kollegiaty Kaliskiej, Prałatem Probo.izczem tejże kollegiaty. Onegdaj przybył do Warszawy Xiąźę Galicyn, Generał jazdy, Wojenny Generał Gubernator w Moskwie. Francja, Z Paryża, dnia 17. Listopada. Miana w Madrycie mowa od tronu jest dziś powszechnym przedmiotem uwag dziennikarzy. J eden z nich tak się w tej mierze odzywa: «Mowa Królowej Maryi Krystyny dowodzi całkowitego zniechęcenia. Widać, i« rząd konstytucyjny w Hiszpanii zwątpił zupełnie o możności pokonania nasuwających mu się zawad. Każdy może dostrzedz cierpkości w paragrafach, gdzie jest mowa o traktacie poczwórnego przymierza i przyszłem szczęściu Hiszpanii. Pytanie tylko, co Kortezowie w tym zamęcie spraw publicznych uczynią. Ogromnych trzeba summ na podźwignienie upadłego kredytu i opędzenie potrzeb wojennych, a rząd nie zdołał jeszcze dotąd z przyzwolonych już mu przez Stany źródeł korzystać. Nie mógł on także dla uciążliwych warunków pożyczki zawrzeć, W jakiż więc sposób Kortezowie temu wszystkiemu zara wszędzie krystynistów porazają, a miasta znaczniejsze się buntujg i jeńców w pIen wycinają O układach ani myśleć, a na tych jedyne ocalenie Maryi Krystyny polega. Wiadomo, źe się długo układano o załatwienie całej tej sprawy w dobry sposób; początkowo rząd madrycki wszystkie odrzucał wnioski, ałe teraz chęlnieby podobno ugodę podpisał, a Don Carlos usuwa się od wszystkiego. Zwycięztwo pod Morellą i przybycie małżonki i syna nowej mu dodało otuchy, a część władz francuzkich czynnie podobno sprawę jego popiera. Izba Deputowanych weźmie niezawo-' dnie rzecz tę pod gruntowną rozwagę; Francya powinna nareszcie wiedzieć, czy myślą sprawę Maryi Krystyny opuścić a Don Carłosa na tronie hiszpańskim osadzić, lnterwencya francuzka trudniejsza teraz do wykonania niż dawniej; ale im dłużej czekają, tern gorzej będzie. Mamy nadzieję, źe Izba Deputowanych skłoni nareszcie rząd do chwycenia się stanowczych kroków w sprawie hiszpańskiej. « Hieronim N apoleon Bonaparte, syn byłego Króla Westfalskiego z małżeństwa tegoż z Miss Putterson, obecnie w Paryżu przebywa. Pozwolono mu zabawić tu przez królki czas i tylko pod tym warunkiem, żeby nosił nazwisko matki swoj ej. Kuryer francuzki wyraża: «Wszystkie dzisiaj z Afryki nadeszłe wiadomości w tern się zgadzają, źe potęga Abdel-Kadera prawie całkiem zniesiona. Wielka liczba pokoleń nie chce mu żadnego płacić haraczu; inne wypowiadają mu posłuszeństwo i zaczepiają nawet wojsko jego. Bądź więc jak bądź - czy Abdel-Kader wróci, czy też zginął, siła jego zniszczona, jeżeli żadnego z Marokko wsparcia nie odbierze, a o tern stosownie do urzędowych doniesień bardzo wątpić wypada. M o n i t o r zawiera postanowienie pod datą 31. Października, urządzające adminisfracyą władz cywilnych w Algierze. Administraiya ta zostawać będzie pod kierunkiem Generalnego Gubernatora, który będzie miał dodanych sobie: Dyreklora spraw wewnętrznych, Dyrektora skaibu i Generalnego Prokuratora. Innem postanowieniem tejże daty dotychczasowy Podintendant Konstantyny, Hrabia Eugeniusz Gayot mianowany został Dyrektorem spraw wewnętrznych, a dotychczasowy Prezydent miasta Bony, Pan L. Dassert, ViceJJyrektorem prowincyi O r a n u . A n g I i a. Z L o n d y n u, dnia 16. Listopada. Przed niejakim czasem 7 Polaków przeciw tutejszemu kommitetowi wsparcia wychodź ców polskich, na czele którego jest Lord Dudley Stuart, skargę zaniosło; władza ich do wydziału dla ubogich odesłała. Pokazało się jednak, że ci ludzie z powodu podłych i niecnych czynów z spisu wsparcie pobierających Polaków wykreśleni zostali. Persy ja i lndy je. Dokończenie artyk. umieszczonego pod tym tytułem z frankfortskićjOberpostamts-Zeitung: Z trudnością przychodzi nam na te czcze frazesy chociażby tylko ironiczną zwracać uwagę; nie potrzebują one bynajmniej być rozbićranemi; przeto zwracamy się na plac walki, który samochwalny publicysta z nad Tamizy obrał na spodziewaną angielsko-rossyjską wojnę. Persy ja jest to stare nazwisko w dziejach. Podobnie jak Grecy ja ma ona swój mitologiczny i heroiczny czas; ma swoich bohaterów i prawodawców, swoich poetów i filozofów, swoj e religiję i mistycyzm - wszystko według innego daleko obszerniejszego niźli Zachód rozmiaru. Zburzona przez Alexandra Wielkiego Monarchija Perska trwała 228 łat. Od tego czasu (r. 3 11. przed Chrystusem) piękny kraj ten został łupem obcych zdobywców. Najprzód panowali lam l'arthowie, od r. 637 Arabowie. Duch izlamizmu sroźył się z fanatyczną wściekłością po ruinach ołtarzów i starego trony; zarody wszelkiej naukowe; cywilizacyi zamarły. Kalifat w proch się rozsypał a Persy ją zawładnęli wielkorządzcy, zakładający własne dynastyje. Pod nimi to, pod Samanidami, Selszukidami, Gasnewidami, zakwitła znowu kultura umysłowa a mianowicie poezyja. Fcrdussi, Sadi, Hafis - nieśmiertelne imiona - któż ich nie zna' r Któż przynajmuiej ] zAl1ać ic.h nie po..-(4MuIV lldt I1.U nIC powinien? - Potok mongolski rozlał się także naPersyję. Tymur wypędził następców Czyngiskana. Po nim wtargnęli dzicy Turkomanowie , którzy od r. 1468 panowali sto Jat w Persyi (hy\.y to we Francyi czasy Ludwika W. a w Anglii czerwonej i białe; róży.) Następnie przyszła dynaofyja -ofizów, i panowała do r. 1772, w którym "zacha Husseina jtron u zrzucono, Afghanowie opanowali władzę, a po nich tyran Szach Aadyr, po niezliczonych 0krucieńslwach zamordowany r.- 1747 przez własnych plemienników. On przed stoma laty (173S) wtargnął w istocie do Indostanu, nie jak dzisiaj Rossy,anie, którzy tylko w gazetach maszerują, zdobył Delhi i sto tysięcy ludzi zatracie poświęcił Wtedy to się działo, że jeden z derwiszów stanął przed zwycięzcą i rzekł; »N iezwyciężony Szachu, jeźli jesteś Bogiem bądź dobrotliwym jak Bóg; jeźli jesteś prorokiem pokaż nam drogę zbawienia; a jeźli jesteś królem to nie morduj nas; panuj ale zrób »N ie jestem tóogiem, ażebym przebaczał, ani prorokiem, ażebym nauczał, ani.królem waszym nie jestem; jestem ten, którego Bóg w gniewie swoim zesłał na ukaranie narodów ziemi." Po śmierci Szacha N adyra nastały · wewnętrzne rozterki, wojna domowa i wszystkie klęski zlały się na Persyję. Część wschodnia państwa, Afghanistan (Kandahar) odpadła roku 1749 od głównego kraju; ZachodniaPersy ja (I r a n) dopiero r. 1/96 uspokoiła się cokolwiek. Baba Chan, szczęśliwy wojownik, uznany był samowładzcą; przybrał nazwę Feth Ali, to jest zwycięztwo Alego i obrał Teheran za stolicę. Feth Ali prowadził dwa razy wojnę zRossyją: r. 1S09 do 1813 i 1828; obadwa razy zmuszono go okupić pokój znacznemi ofiarami. Feth Ali Szach, urodzony 1768, w rok przed Napoleonem, umarł dn. 20. Października 1834; wstąpił na tron 1796, panował przeto 38 lat, niezwykle długi czas dla Persyi, vv tern ognisku rewolucyj. Z jego 60 synów i 200 córek zaledwo o kilku tylko wiemy jak się nazywają. W Teheranie jeszcze kultura nie wydała kalendarza dworu. Najznańszy po między królewiczami by! Abbas Mirza - trzeci syn Feth Alego, z przyzwoleniem Rossyi ogłoszony następcą tronu który umari w Grudniu r. 16j6. Prawo jego przeszło na najstarszego z jego synów, na Mehemeda Mirzę, teraźniejszego Szacha Persyi, o którego względy, jak się zdawać zaczyna, dzisiaj po oblężeniu Heratu ubiega się Rossyja i Anglija.« Ameryka południowa. O tylokrotnie lałszywie donoszonej śmierci dyktatora Paragwaju, dokt. F r a n c i a, pismo madryckie Correo nacional zawiera następującą wiadomość: List margrabiego de I G uarany donosi co następuje: »Otrzymuę wprost z Assumpryi tę pewną wiadomość, że dr. Francia umarł po ciężkiej'" chorobie dnia 5. Listopada r. 1837- O smutnym wypadku tym donieśli mi reprezentain Paragwaju w nocie podpisane; przez dr. Don Nicanor Jagros, któremu tymczasowie rząd powierzono. List ten oddany mi został przez sekretarza generalnego Zapiolas, któremu-to polecono.« Korespondent nasz dodaje, że Oon Jose Augustyn Fort, margrabia dei (j u a r a n y, oznaczony jest jako następca doktora Don Gaspar Jose Thomas Rodriguez de Francia.« ROZlllaite wiadolllOŚci. Z P o z n a n i a. »Tygodnika literackiego<