GAZETA
Wielkiegofi Xi es twa
POZNAŃSKIEGO
Nakładem Drukarni Nadwornej W. Dehera i Spółki. - Redaktor: A. Wanrwwski.

J¥293. - W Piątek dnia 14. Grudnia 1838.

Wiadolllościkrajowe.
Z Berlina, dnia 12. Grudnia.
Przybył tu: JW. Generał jazdy, oraz Generał komenderujący V. korpusem armii, G ro l m a n, z Poznania.

WWVWWWVVb VW
Wiadolllości zagraniczne.

R o s s y a.
Z Petersburga, dnia 17- (29.) Listopada.
Najjaśniejszy Cesarz Jegomość, w skutek przedstawienia Ministra spraw wewnętrznych i uchwały Komitetu Ministrów, Najwyżej polecić raczył dnia 11. Października r. b., aby dozwólonem było starozakonnym, posiadającym dyplomata od akademii i uniwersytetów rossyjskich, na stopnie lekarzy lub doktorów medycyny, wstępować w służbę-rządową w zawodzie medycznym, w tych wszystkich guberniach nowo-rossyjskich i obwodzie besarabskim, gdzie tylko dozwolony im jest stały pobyt, z zachowaniem praw, służących starozakonnym, na mocy wydanych w dniu 13. Kwietnia 1835. r. przepisów.
Najjaśniejszy Pan chcąc uwiecznić pomnikiem pamiątkę pobytu dostojnej swej małżonki w Salzbrunn, rozkazał zakupić płac na wybudowanie szpitala, gdzieby sześciu ubogichchorych brało wody i szeSClU mieszkańców z Xicstwa Fiirstfnstein znalazło pomoc, jakiej będą potrzebować. F 2 a n c y fi.
Z Paryża, dnia 5. Grudnia.
Na mocy wydanego do gwardyi narodowej rozkazu dziennego, pogrzeb Marszałka Lobau na d. 10. m. b. wyznaczono. Onegdaj Generał Jacqueminot do Paryża przybył i tegoż dnia wyszło postanowienie królewskie, poruczające mu tymczasowo funkcye naczelnego wodza gwardyi narodowej Departamentu Sekwany.
W Lugdunie obchód religijny powodem się stał do zaburzeń, o których gazety tameczne W" rozmaity donoszą sposób. Jedne bowiem głoszą, że zniechęcenie ludu z powodu wskrzeszenia takowych processyi rozruchy te wywołało, podczas kiedy podług twierdzenia drugich zbyteczny natłok nabożnych i prawowiernych zakłócenie porządku sprawił. Tyle niezawodną, że celu processyi, t. j. przeniesienia zwłok świętego jednego z pałacu arcybiskupiego do kościoła metropolitalnego, nie osięgnięto. Otrzymano wczoraj w Paryżu pierwsze wiadomości o wyprawie Kontreadmirała Baudin. Kilka do eskadry jego należących okrętów d. 20. Października przybyło do Hawanny; między tćmi fregata «la Gloire« i dowo ole«. Rozumieją, ze cała eskadra d. 1. Listopada pod Veracruz zgromadzoną będzie. Generał polski Wroniecki wczoraj zrana \ v szpitalu w Chaillot, do którego się schronić musiał, życie zakończył. Rył on jeszcze w kwiecie wieku mczkiego i jednym z najznakomitszych oficerów polskich. Rewolucya z r. 1830. zniewoliła go do emigracyi. - M e s s ag e r donosi obszerniej o śmierci Pułkownika polskiego Jarskiego, który dnia 27. Listopada w bliskości Paryża umarł. Generał Małachowski miał mowę pogrzebową i t d. Wszyscy deputowani otrzymali już listy wzywające ich na dzień 17- Grudnia; osobne i bardzo naglące wezwania zostały tym przesłane, których głos jest wątpliwy. Urzędnicy zasiadający w izbie, których jest 176, otrzymali rozkaz stawienia się w Paryżu najdalej w dniu 15. Grudnia, ponieważ w dniu tym odbyć się ma posiedzenie przygotowawcze. Ci którzy spóźnią się, uważani będą za odpadłych od stronnictwa rządowego, i (tak utrzymuje M e s s ag er) wyłączeni będą od wszelkich awansów, aby inni tern prędzej mogli być posunięci. Król rozkazał zrobić statuę Marszałka Lobau dla Muzeum Wersalskiego.M o n i t e u r A l g e r i e n z dnia 17. z a w i e r a: »Generalny Gubernator zwiedzi) obozy wschodnie i obejrzał roboty w ciągu ostatnich trzech miesięcy wykonane. Towarzyszyli mu: Marszałek Clauzel i Generał Rulhiers. Zwiedzą oni także całą zachodnią linią obronną od Koleacłi aż do belidy. Król, na wniosek Ministra wojny, miasto zbudowane na wybrzeżu Story nazwał Phillippeville. Kiedy Król miasto afrykańskie swojem imieniem nazywać dozwala, oznacza to dostatecznie, że władza francuzka utrzymaną będzie w Algierze. Wypadki nawet ostatnich 12 miesięcy usuwają wszelką w tym względzie wątpliwość; tak .więc wybudowanie Phillippeville dla Europy i dla Arabów jest widoczną skazówką, iź trójkolorowa chorągiew nie ustąpi z kraju, którego podbicie tyle ofiar kosztowało Francyą.« Hiszpania.
Z Madrytu, dnia 28. Listopada.
Wiadomości z Andaluzyi zaspakajające. Generał Cleonard w Kadyxie, odpowiadając na wezwanie przez Juntę sewilijską do niego wydane, żeby się z powstańcami połączył, proklamacyą obwieścił, w której Generałów Cordova i Marvaez za zdrajców ojczyzny ogłasza i wszystkim wojskowym, coby się z nimi połączyć mieli, najsurowszą odgraża karą. Zresztą całe' to powstanie w Sewilli najmniejszego nie obudzą udziału. W Gra
nadzie, Malaga, Cordowa i Gaen panuje zupełna spokojność. Stojąca w Sewilli -jazda i artyllerya rozkazów Junty słuchać nie chce i udała się do Kadyxu, aby się z wojskiem Generała Cleonard połączyć. Tuszymy więc sobie, że powstanie andaluzyjskie na samej Sewilli się ograniczy atak z łatwością przytłumione zostanie. B e 19 i a.
Wielu Reprezentantów udało się do Ministra wojny, celem skłonienia go, ażeuy Generałowi JNiellon poruczył zarząd prowincyi Luxemburgskiej.
Do Briigge przybyły okręty z prochem i ammunicyą z Ostende; miały się one udać potem do rozmaitych twierdz nad granicą Holandyi, oraz do Damme, Knocke i Hazegras. Stojący na załodze w Doornik pułk artylleryi otrzymał rozkaz, ażeby niezwłocznie urządził dwie nowe baterye polowe. A u s t 2 Y a.
Rząd uznawszy właściwość wież obronnych wynalazku Xiecia Maxymiliana, wydał rozkaz wystawienia stosownej liczby tychże W różnych miejscach. Prócz tego, będą przedsięwzięte znacznj'm nakładem roboty fortyfikacyjne nietylko w Weronie ale i Ołomuńcu, a jak słycnać, nawet we Lwowie. JNie wielka zdaje się oyć nadzieja pokoju między Czernohorzem a Wietkorządzcą Bosnii i Hercogowiny, ponieważ z drugiej strony na burzę się zanosi, Feryk Basza Śkodryi zniósł konwencyą, zawartą między Turkami z Antivari a Czernohorcami, a zarazem nakazał osadzenie pewnego punktu granicznego za neutralny w tejże konwencyi uważanego; tym sposobem zdają się zagrażać krwawe zatargi. W ogólności okazuje się Basza Skodryi nieprzychylnym dla Czernohorców, i jest stale przeciwny wszelkim dla nich przyzwoleniom. Zasiłki, jakie udzielał Gzernohorcom w amunicji podczas gdy się z Austriakami bili, nie 'hy\y skutkiem przychylności dla nich, ale wyrachowanemi, aby ile możności powiększać ich nieprzyjaźń z Austryą. Uważano jednakże, że Czernohorcy dziś jeszcze zaopatrują się W amunicyą z twierdzy Podgoryca, ale to dzieje się bez wiedzy władz, jedynie skutkiem przeniewierzenia i przekradkowych spekulaci, o których, jak się zdaje, Feryk Basza nie ma żadnej wiadomości. 'W i o c h y.
W skutek ostatniego pobytu Cesarza Jmci Austryackiego w Medyolanie, powrócono zakonowi Maltańskiemu dobra, które dawniej doń należały i pozwolono utworzyć nowe komandorye. W Rzymie i innych kitku mia cenie dóbr w Lombard)!- tem jest ważniejsze, że inne stany włoskie mogą pójść za tym przykładem. Najbogatsze posiadłości zakonu znajdują się pod panowaniem Francyi. G 2 e c y a.
Piszą z Aten pod d. 14. Listopada: «W tej chwili panuje znowu w całej Grecyi zupełna pod względem politycznym spokojność, lecz zuchwałe rozboje, szczególniej w Messenii, zatrważająca biorą górę. Przed tygodniem banda kleitów napadła na transport królewskich pieniędzy, wynoszący 2ó,000 drachm, przez 16.. ludzi eskortowany i dwóch żandarmów położyła trupem, a resztę konwoju rozproszyła. Cala ta summa poszła na łup zuchwałych rozbójników. Dla Grecyi powinnyby takie napady być dotkliwsze, jak dla innego jakiegobądź kraju, gdyż tam istnieje prawo, że eparchia, w której obwodzie wydarzy się takie łupieztwo, zabraną summę nagrodzić powinna. Wielu podróżnych mienie i życie stało się także ofiarą w krótkim przeciągu czasu, na rozmaitych drogach, tych band straszliwych. -Egipt.
Wicekról wyjechai do Sennaar, w towarzystwie Gaelani-bej, s\i ego doktora i Pana Cossizza, generalnego Konsula greckiego.
Przed wyjazdem zwotał wielki dywan, na którym jak zapewniają, zadecydowano, iż prace około Nilu będą zaniechane dla braku ludzi i pieniędzy. Na I} mże dywanie było pytanie o proj ektowanej kolei żelaznej z Kairu do Suez. Mehmed Ali nie ma na teraz środków wykonania tego wielkiego dzieła« Kompania indyjska dawniej jeszcze proponowała, iż na siebie przyjmie -wykonanie tego, i nawet w nadziei uzyskania na to przyzwolenia Mehmeda, pozakupywala niektóre przedmioty potrzebne do tego dzieła, a między innemi przysłano już z Ąnghi wielką ilość żelazajvv-» j W V i i v w » *.
Rozmaite wiadomości.

Z Konstantynopola pod dn. 29. Września donoszą: Rzeczą jest niezawodną, iż tej zimy w środkowym punkcie dzielnicy Pera będziemy mieli cyrk z pantomicznemi widowiskami. Przedstawienia te rozpoczną się dnia pierwszego Listopada i trwać będą aż do pierwszego Kwietnia przyszłego roku. W tym celu zjednoczyły się dwa towarzystwa, mianowicie jedno już zaszczytnie znane towarzystwo Pa. Soullier, a drugie Charles Price, które z artystami, w tak zwanych łamanych sztukach i mimice słynącemi, właśnie z Uossyi tu
17bI
przybyło. Tym sposobem zaczynamy się otaczać zwyczajami europejskicmi. Unia 9. b. m. gdy Sułtanka, siostra wielkiego huftjua, W towarzystwie wszystkich swoich dam honorowych, znajdowała się na przedstawieniu Pa. Soullier, nie poprzestała na samych oklaskach, ale podług wschodniego zwyczaju starała się także podarunkami okazać swoje zadowolenie. W tym celu zleciła Murzynowi z swej świty, aby pomiędzy towarzystwo rozdał trzy złotem napełnione kiesy, a mianowicie jedrię Panu Soullier, drugą Pani de Bach z Wiednia, a trzecią pomiędzy różne osoby całego towarzystwa. Nowy sposób robienia zwierciadeł.
- Pewien professor chemii w Filadelfii zrobił bardzo ważne odkrycie, które w łabrykaCyi zwierciadeł może wielką sprawi odmianę.
Przez rozliczne i kosztowne doświadczenia powiodło się mu nareszcie utworzyć płynną kompozycyję kruszcową, która zupełnie śklistego jest rodzaju, i która na podlewie jakiejkolwiek drewnianej ściany rozsmarowana, w stwardziałym stanie ma zupełnie podobieństwo z śklanemi zwierciadłami. Wynalazca zachowuje tajemnicę tę jeszcze dla siebie, ale spodziewać się należy, że sposób robienia tego gatunku zwierciadeł z czasem wyjawi. Za pomocą tej kompozycji można będzie robić w tak wielkich rozmiarach zwierciadła, iż naprzeciw nich teraźniejsze lane wydawać się będą tylko karłami. Wynalazca powlókł tą kruszcową masą w jednym z pałaców Filadelfii przepyszną salę, która przez niezliczone odbijanie przedmiotów, nigdy nie -widziany i prawdziwie czarodziejski skutek sprawia. Gracz szła chętny. - Dziennik Temps z d 27. Października donosi o następującym, w Paryżu wydarzonym wypadku, który dla rzadkiej szlachetności zasługuj e, aby o nim spomniano: Pewien młody margrabia, członek jednego przez świetność swych festynów sławnego towarzystwa, przegrał nie dawno na słowo honoru do jednego Anglika dwaki oć sto tysięcy franków. Gentleman zdziwiony tą wygraną, zaczął po cichu zasięgać wiadomości o swoim przeciwniku, i dowiedział się, źe ten bynajmnćj nie jest wstanie wypłacenia mu tak znacznej kwoty. Z tego powodu odwiedził go w jego pomieszkaniu. .»Mości margrabio,« rzekł do niego, »w położeniu W ć P ana, równie jak w mojem, podobna wygrana, nie może być jak tylko żartem lub nierozsądkiem. ZAden z nas nie mógłby wypłacić podobnej summy. Z mojej strony niesłusznie było wygrywać to, czegom przegrać nie mógł, i to nazywam nierozsądkiem, a z WćPana strony niesłusznie było przegrywać to, czeAo  dobna było nie przyjąć podarunku, ofiarowanego za tak wielkie m oszczędzeniem honoru. obadwaj spółzawodnicy wyprawiwszy sut śniadanie w sławnej oberży Rocher de Cancale, rozeszli się w naiwiększćj przyjaźni. Dług narodowy angielski. - Dziennik angielski C h a m p i o n obliczył angielski dług narodowy w sposób następulQcy: Dług ten wazy w złocie 14,OS8,475 funtów, a w srebrze 266,665,666 funtów. Dla przewiezienia tej summy morzem potrzebaby 25 okrętów, każdy o 250 beczkach. A dla przewiezienia jej lądem potrzebaby 12,5S0 jednokonnych powozów, na każdym z nich byłoby 10 centnarów złota, a wszystkie razem w nieprzerwanej linii zajęłyby przestrzeń 35f angiel. mili. Ośmset milionów szufrynów angielskich" poł?żonych jeden na drugim, w ten sposob, azeby słup formowały, zapełniłyby przestrzeń "/\0 mil angiel. A ta sama liczba szufrynów, i tuż jeden przy dt'ugim W prostej linii położonych, zabrałaby 11 048 mil angielskich. Rozrzuciwszy ten angi lski dług narodowy na ogółową ludność całej ziei, , musiałaby. k żda głowa płacić po 16 szy-, llngow, rozdzIelIwszy zaś tylko na sannę Europę, wypadłoby po 5 funtów 17 szylingów 7g: pens. od każdej głowy.
Cygani jako artyści w Węgrzech. - W. Węg.rzec . zajmo,,:ali się muzyką po najwIększej CZęS l CyganI, a zwłaszcza, co się dotyczę pOpISÓW przed publicznością. Najsławn.iejszemi muzykami w Węgrzech byli daWnIej zwykle Cygani. I tak jeszcze w r. 1827 Cygan Cisari odznaczał się w Peszcie graniem na skrzypcach. W przeszłym wieku Cygan Czihca Panna słynął w tymże zawodzie. Pierwszy został skrzypkiem nadwornym u Kardynała Czaki, który kazał go odmalować w wielkości naturalnej. Dwaj równie sł ,:,, i . wioliniści zeszłego wieku byli Cygani, HISlpl 1 Lug r. - Wyjąwszy fortepian, gra Cygan praWIe na każdym instrumencie a szczególnie na skrzypcach, z takim wyraz m uczuciem i czystością, jakiemi częstokroć do bry artysta zafedwo się poszczycić może, a to bez najmniejszej nauki. W grze tańców tych artystów natury, przebija się duch, który mimowolnie radość w sercu obudzą. Częścią komponują oni sami swe tańce, częścią proszą umiejętnego artysty, aby im zagrał, a wtedy taniec staje się ich własnością. Jak z obłoków dźwięczą ich strony, gdy pociemku przegrywają swo;e piosnki i tańce, a gdy przy śpiewie zagrają węgierskiego narodowego tańca, wtedy nawet umiejętny artysta chętnie im ustępuje pierwszeństwa.
Ceny drzewa w instytucie przemysłu w klasztorze bernardyńskim wynoszą obecnie sążeń buczyny . 4 tal. l Osgr. brzeziny 4 5 « dębiny. 3 « 20 «sośniny. 3« 10 «olszyny. o. 3 u 5 « drzewa dębowego gałęziowego (sęków) . 2 « 22 X 6 fen. Prócz tego płaci się za porąbanie sążnia 25 g ., za zwózkę całego sążnia 1 \ sgr., pół sąznla 5 sgr. a za 3 sążnia 4 sgr. Ceny te, za które drzewo musi takie być w pomieszkaniu odbierającego ustawionem, obrachowane są na wydrukowanem, przez dozór podpisanćm poświadczeniu które od bierający przy zapłacie podpisuje.' Pozostające przy rąbaniu wióry także się zamawiającemu przeselają. Proszoną jest publiczność, ażeby czyniąc a ówienia oznaczała czas dostawy, równie jak 1 t?, czy drzewo ma być raz lub dwa razy porznIęte; uzna to także Dyrekcya instytutu z wdzięcznością, gdy jej doniesienia o niepunktualnej dostawie, lub żądaniu na piwo, gdyby drwale dopuścić się tego mieli czynione będą. ' Poznań, dnia 11. Grudnia 1838.
Minuto 11.

Kurs papierów i pieniędzy giełdy Berlińskiej.

Dnia 1 1. Grudnia 1 8 3 8 .

Obligi długu państwa PI. ang. obligacje 1830. .
Obligi premiow handlu morsko Obligi Kurmarchii z bież. kup.
Obligi tymcz. Nowej Marchii dL Berlińskie obligacye miejskie Królewieckie dito Elblągskie dito Gdańskie dito w T. . . .
Zachodnio - Pr. listy zastawne ListyzasL W. X. Poznańskiego W schodnio - Pr, listy zastawne , Pomorskie dito Kur- i Nowornarch. dito Szląskie dito ObI. zaległ, kap,j .prC. Kur- i N 0wei - Marchii
Frydrychsdory i., Inne monety ałote po 5 talarów
Sto.- ISapr, kurant v papie- gotor rami wizną 4 103 I 102£ 4 1021 1 10VSJ - -- 69£ 4 1021 - 4 1021 - 4 102 *"4 - -* 44 - . " 48 " - IJ 1011 loof 4 103* - 4 10U; loof IJ \ if 101& 34 101£ 4 - 103J . . * . "" 921 - 215 214 - 18ł "".
48JI 131\ - 131 12{ 3 4