VVi elki e go 
Xicstwa POZWANSKIEGO.

Nakładem Drukami Nadwornej IK Dekera i Spółki. - Redaktor: A» WwMIMMMAfc
JA «58.

We Wtorek dnia 29. Października.

1839.

Wiadomości zagraniczne.
Rossya.
CGaz. Szlqsba.) - U onoszą nam z B es sarabii z d. 10. Października: »Uzbrajania w Rossyi południowej trwają ciągle; skoriczone obecnie utworzenie ruchomego korpusu armii, liczącego 50,000 żołnierza, w Sebastopolu i okolicach nie, jest więcej tajemnicą; flotta, oraz znaczna liczba okrętów przewozowych juz w pogotowiu, aby wojsko to na pokład swój przyjąć i do jakiegokolwiek bądź nadbrzeżnego punktu morza Czarnego przewieść; źe Bosfor celem uzbrajali, wnioskują z objętości tychże i z ofiar przez rząd rossyjski czynionych, kiedy okolice Sebastopola, mianowicie zimową porą, Z · wszelkich prawie potrzeb dla tak licznej armii całkiem ogołocone. Odtrąciwszy nawet od owych 50,000 10,000 w przypuszczeniu, że o tyle pogłoska ilość wojska pomnożyła, »ostaje się jednak zawsze 40,000 do niezwłocznego użycia, a taki korpus juźby niemylnie Wystarczył, aby Bosfor a nawet i Dardanelle opanować. Choroby w wojsku stojąceru .fi Krymie mniej teraz sprzątają ofiar, Kraków.
Z Krakowa, dnia 10. Października.
J ak ogromne Rossya przedsiębierzcruzbrajania, Z tej już wynika okoliczności, ij3 W Dzienniku Królestwa Polskiego umieszczono obwieszczenie, aby wszyscy młodzi lekarze, chcący wstąpić do służby lekarzy wojskowych, niezwłocznie się zgłaszali i do Odessy udalij kiedy rząd jeszcze s z e ś c i u s e t lekarzy potrzebuje. - Aresztowania tu ciągle się jeszcze wydarzają; ulegają im tylko m łodzi ludzie, nie mający sposobu utrzymania się, których rozpacz źle zrozumianym natchnęła patryotyzmem. - Znany uczony niemiecki i autor Dr. Mundt, który tu przybył w zamiarze zwiedzenia Królestwa Polskiego, wstrzymany został i zabroniono mu przystępu do granic Polski. Francya Z P a ry ż a, dnia 19. Października.
· Instrukcya w sprawie Adeli Leroux, chcącej księdza Rennauda w kościele zamordować, ciągle się jeszcze toczy. Systemat obrony obźałowanćj tego jest rodzaju, że dzienniki tutejsze nie śmią go publicznie ogłosić. Wczoraj sprawdzano zeznania w przytomności księdza Rennauda i Panny Leroux, a twierdzenia tejże do tego stopnia wzrószyły kapłana, źe mu nagle krew do głowy uderzyła i pozbawiony przez to wszelkiej przytomności do mieszkania swego musiał być odniesiony. "Wspomniana przez Kuryera francus*  przełożyć Izbom projekt do prawa względem nadania dóbr Xieciu N emurskiemu, sprawiła, że Konstytucyonista i Siecle mocno sprawę tę roztrząsają. Anglia.
z L o n d y n u, dnia 19. Października. Niedawno temu donosił Observer, że Sir Robert Peel zapytany przez jednego światłego protestanta irlandzkiego, czyliby za dostaniem się znowu Torysów do steru rządu, wojny domowej obawiać się-należało, temuż odpowiedział, że nie jest jego zamiarem posunąć do tego stopnia prześladujące i niszczące zasady, jak tego zagorzali stronnicy jego pragną. Lecz T i m e s odpowiedź takową za niepodobną do prawdy poczytuje. U derzać przecież każdego musi, że torysowski Quarterly Review ostatnią administracyą Sir R. Peela mocno gary j całej oppozyc)i torysowskiej zarzut czyni, że ta na ostatnich posiedzeniach niekiedy Ministrów przeciw radykalistom posiłkowała, zamiast coby zawsze przeciw Ministrom głosować była powinna. E d i n b u r g h R e v i e w podobnież sądzi, że Sir Kiibert Peel, chociażby i największą pozyskał większość, któraby go u steru rządu postawiła, nie utrzymałby się przy tymże ani roku, a wybuchy oppozycyi przeciw niemu byłyby jeszcze gwałtowniejsze od tych, jakim Lord Melbourne z strony radykalistów ulegał. »Sir Robert Peel, powiada Morning - Chronicie, doznaje szacunku z strony łorysów nie dla swojego przekonania, tylko dla swoich zdolności.« Przytoczony artykuł «Quarterly Review« poczytują już także dzienniki ministeryalne za znak nieporozumienia między ToTysami.
Obawy, wywołane przez nieszczęśliwe położenie targu pienię-źnego, zdają się ciągle powiększać, chociaż nikt sobie dostatecznie wytłumaczyć nie może, dla czego szkoda w obrocie pieniędzy z zagranicą zawsze jeszcze Anglii cięży. Wnoszą, że summy pieniężne, wyprawione już za granicę zd zboże i jeszcze wyp ra wiane, są nierpwnie znaczniejsze, aniżeli sądzono. Równocześnie zaś wiadomości z o bwo dów rękodzielniczych nader są niepomyślne. Fabryki są zatamowane, gdy wywóz, szczególniej prr;er zamieszania w Stanach zje* dnoczonych, mocno bywa utrudzany. Prócz tego zmniejszył,się także znacznie wywóz wyrobów! rozmaitych do w zboże obfitujących krajów, dó których zatem więcej nie-j równie wychodzi pieniędzy, aniżeli za wyroby nasze przychodzi. Morning Chronicie sądzi, iż rząd francuski wkrótce Don Carlosa na wolność wypuści i do Włoch Wyjechać mu pozwoli. "Prę dkie to postanowienie rządu francuzkiego, dodaje wspomniony dziennik, okazuje z jednej strony, jak mało się o to troszczy, czy sprawie konstytucyjnej w Hiszpanii zaszkodzi, a z drugie), o ih mu na lem zależy, aby sobie przyjaźń Austryi zapewnić, której posiłkowanie w sprawach wschodnich za rzecz nader wielkiej wagi poczytuje. Tak tedy poświęca rząd ten Krystynę i Izabellę interessowi Mehmeda Alego; los Madrytu ustąpić musi przed potęgą Egiptu, a to w chwili, gdzie Królowa Regentka, dla przypodobania się Francyi owe stare zero, Pe r e za d e Ca s t r o, utrzymuje, swoję popularność na szwank naraża i Hiszpanią bez rządu zostawia w czasie, w którym go najbardziej potrzeba. Ale rząd francuzki tak jest zręczny i tajemniczy, że równocześnie i Don Carlobowi przymilić się potrati i zamiary Krystyny popiera. Hiszpania.
G lob e otrzymał następujące doniesienie z Madrytu zd. Y. Października: <<Jeszczfe przed zebraniem się Kortezów uchwalono częściową zmianę gabinetu, ale zawiązane z Marotą ukU dy przedłużyły byt tego z różnorodnych części złożonego Ministeryum, które jednakże obecnie już ostatkiem goni. Wydawca «Castellano' ., Pan Aniseto de Alvaro, deputowany z Segowii, . broniący zawsze Ministra skarbu San Niellana w zatargach zagorzalców z Ministrami, i w ogiile wsj.ysikim Ministrom przychylny, tak się pierwszy o bliskim upadku gabinetu wyraża: "Podług jednych dwóch, podług innych czterech, a podług innych nareszcie pięciu Ministrów ma występie, i to jeszcze dzisiaj. Wczoraj wieczorem miały się z tego powodu toczyć obrady i podano Królowe; cztery listy imienne, z których przyszłych Ministrów w) bierze« E c o powiada w dzisiejszym swoim numerze także, że rzees ta nie jest mu obcą; ale widać, że głównćm jego źródłem jest powyższe doniesienie »Castellano,« Pan Olozaga, głowa większości, t. j. opozycyi, nazwał teraźniejsze Ministeryum niedołę"'nem, despot) cznćm, futerkiem Minister) urn, ale zapominać nie należy, że Ministeryum to utworzono przed dziewięciu rafę» siącami, gdy umiarkowani większość w Kortezach tworzyli, a teraźniejszy Prezes rady gabinetowej jeszcze był Posłem w Lizbonie. Teraźniejsi KortezQvVjie .zebrali się. 0'«30 dni prę dziej , zanim się, ukansryłutpwali;, i chociaż swego Prezesa "'Cabtrave) i Wice-Prezesa z pośród opozycyi w\ brali, jednakże przy przegłosowaniu ministeryalny projekt do prawa o fuerosach przyjęli jednomyślnie. Królowa nie zna i podobno me cierpi Pana Oło steryum z zagorzalców poruczono, ani też nie ma on za spbą niepodzielnych głoców _ całej 0pozycyi. Ze zaś/nigdy w gabinecie nie zasiadał, nie mógł sobie zjednać zaufania Królowej, która miała powiedzieć, źe wymowa i godne przewodniczenie opozycyi nie są jeszcze przymiotami potrzebnerni dla pierwszego Ministra. General Alaix, wspierany przez wszechwładnego Esparterc, nie tak łatwo zapewne TV)dział wojenny opuści, a w takim razie nie zdoła się zapewne z Panem Olozagą porozumieć. Wnoszą więc, źe nowe Minitteryum będzie tylko łataniną aź do powrotu Espartery do Madrytu, skoro hrabiego d'Espagna i Cabrerę, jeżeli mu się nie poddadzą, za morze lub do Francyi wypędzi, bo i najgorliwsi karoliści wątpią, żeby mu się ci dwaj mężowie oprzeć zdołali. Dwór czuje się teraz silnym i niepotrzebuje pomocy zagorzalców. Wczoraj rzekł jeden do mnie z kamnrylli, że już minęły czasy, gdzie sierżant Garcia mógł Królowej z bagnetem w ręku Ministeryum Calatravy narzucać. Oświadczenie takowe musiało naturalnie zniechęcić bardzo opozycyą. Tajne zabiegi Infanta Don Francisco de Paula, który pod Ministeryum Ofalii do Francyi na wygnanie posz(dl, i zjawienie się (.-»taduadosów, których cały spisek przez kilka udział w nim rnając)ch osób wykryty i niektórym członkom gabinetu przypisany został, jest teraz zagorzalcom główną przeszkodą do dostania się do Miuisteryum. Dziennik ministeryalny "el Mensajero«, o którym sądzono, źe listę nowych Ministrów umieści, jeszcze dziś o godzinie 2. z poiudnia nie wyszedł. Gazeta dworaka umieściła dziś urzędowe doniesienia o ukazaniu się w Kadyxie i Sewilli fałszywych 5 procentowych bonów i prócz tego królewskie rozporządzenie o podatku po jednym piastrze od neufoundlandzkich ryb solonych. Wieść niesie, źe Minister skarbu swój projtkt do prawa względem utworzenia pożyczki 200 milionów realów w 5 procentowych bonach dla tego tylko przełożył, aby zagranicznym kapitalistom, nie chcącym zawierać pożyczki, okazać źe się i w Hiszpanii o pieniądze wystarać może. Sądzą, że przedaź dóbr kościelnych zdoła wszystkie te bony spłacić, ile że na targach mało się papierów ukazuje. Listy z Cnenki dochodzą do dnia 2. Października; przepełnione one są skargami z przyczyny ogromnych dostaw żywności, ale o ( »brerzć nic nie wspominają. W .Orozęo powstał bunt z tego, źe banda rozbójników schwycil;i sześciu gwardystów naro dowyc h i rozstrzelała ich. W O lariete, W prowincyi Alavie, wynaleziono 5UOO partrzewików i 3000 par sandałów, W Logrono utworzono wyborny szwadron jazdy z 150 zbiegów karolistowskich, Wszyscy wodzowie karolistowscy, o których francuzkie gazety legitymistyczne sądziły, źe opór stawiać będą, poddali się królowćl. Prowincya Avita uwolniona została od hordy 300 rozbójników karolistowskich, których naczelników do jednego pozabijano. Królewską szkołę artyjleryi przenoszą znowu na powrót z Madrytu do Segowii.« Włochy.
Z N e a p o l u, dnia 27- Września.
Wczoraj po raz pierwszy otworzono kolej żelazną ztąd do Portfci - odbyto tę drogę w przeciągu minut siedmiu. J ego Królewska Mość dziś po obiedzie obejrzy kolej i odbędzie po niej prze.aźdźkę tam i nazad.
Rozmaite wiadomości.

Ze L w o w a. - »Tygodnika rolniczo przemysłowego« Adama Kasperowskiego wyszedł £SI. 42, i obejmuje: i) Wolne gospodarstwo.
2) O kształcie i własnościach koni, jak dalece le w potomstwo przechodzą (ci3g dalszy). 3) O kotłach parowych.
Z War s z a w y. - Wktótce rozpocznie się druk tomu drugiego Numizmatyki kraj 0we j, opisanej przez l\. W. S t ę ź y ń s k i e g o Handtkiego. - Przekład francuzki P. Mac i e j o w s k i e g o : Pamiętników o dziejach, piśmiennictwie i prawodawstwie Sławian, jest właśnie pod prasą. Teofil Gliicksberg od dawna już ma zamiar ogłosić drukiem, w zupełnej, poprawnej i ozdobnej edycyi, wszystkie dzieła Kazimierza Brodzińskiego. Życzymy sobie, by to jak najprędzej nastąpiło, bowiem tak długie w tern opóźnienie się uwaźamy za ubliżenie wielkiemu talentowi autora W i e s ł a w a, i za krzywdę wyrządzona, publiczności, W znanym zaszczytnie niemieckim dzienniku: Hallische Jahrbucher fur deutsche Wisse nschaft und Kunst (Nr.2'.I.) czytamy recenzyą poezyi młodego wieszcza niemieckiego, wielbiciela Polaków, Mikołaja Lenau, o którego .,PohlenIieder 5I recenzent to pocłiwalne daje zdanie, iż w tych utworach poezyjnych klęski Polaków z wielką czułością, i prawdą są opisane. Śmiałość bezprzykładna. - Z Tromsoe pod dn. 3T. Lipca donoszą: Na morzachnaszych wydarzył się wypadek, któryby niezaprzecznie bajką nazwano, gdyby na istotnych poświadczeniach opartym nie był. Dwóch łudzi przepłynęło na wiosłowym bacie Lodo Szpicbergach gęsiego puchu, i wróciło z tarntąd szczęśliwie z ilością, która trzysta talarów wartości mieć może. Nazwiska tych zuchwalców są: Jonas Witbro i Olaus Vejen, obadwaj rodem z Lewangeru. Pierwszy żeglował kilkakrotnie jako sternik do Szpicbergów, jednakże nie jest egzaminowanym, ma lat 36, jest żywego i śmiałego temperamentu, lecz bardzo czuły i z największą skromnością o swojem śmiałem przedsięwzięciu wspomina, drugi zaś jest Stolarczykiem. Ulepszenie puszkarstwa. - Bezstronny korespondent hamburski donosi co następuję: Powszechnie teraz wiadomo, źe puszkarstwo europejskie, co się dotyczę pewnego strzału granatnikami, przez odkrycie, które z Anglii przywieziono, i którego w Prusiech dcświadczono, w najnowszym czasie bardzo Wydoskonalonem zostało. Porucznik wyższego stopnia nazwiskiem Schlimmbach, będący W służbie pruskiej, i poszedłszy później w odstawkę, jeździł od niejakiego czasu po obcych krajach, w celu przysłużenia się jakowemu rządowi swojem odkryciem. Przybył także do Francy i. Wydział artyleryi dozwolił mu w Vincennes złożyć' próbę swego strzelania. Lecz gdy próba ta pomyślnie się powiodła, wydział, zamiast wstawienia się do rząd u, aby od Pana Schlimmbacha nabył tego nowego sposobu, przedstawił, iż próba jedynie przez przypadek się powiodła. Oficer z niczćm odprawiony, któremu w Anglii jeszcze górzei się wiodło, gdyż mu tam przy składaniu próby, niejaką część jego metody wypatrzono, wydał w tej mierze pisemko, w którera okazuje naocznie figurami, jakie skutki osiągnął próbą swą przed wydziałem puszkarzy łrancuzkich, i w którćm bardzo ostro rozbiera obecny stan francuzkiego i angielskiego puszkarstwa. Pisemko to ma nazwę: Examen critique des armes a feu francaise et anglaise. Pan Schlimmbach oświadczywszy w przedmowie swego pisemka, iż, ponieważ sposób jego strzelania nie zawisł bynajmniej ani od wiatru, ładunku, długości działa, ani też od dotychczas znanej rektyfikacyi kuli, utrzymuje, źe wszystkie przezeń robione kule, bomby i granaty w ten sposób rzucać będzie, ii takowe na odległość 1200 metrów, zawsze w prostokąt 80 metrów długości, a 18 metrów szerokości, większa zaś z nich część nawet w prostokąt 30 metrów długości, a 8 metrów szerokości, padać będzie, coby w istocie dziwnym wypadkiem było! Następnie sam podejmuje się lać wszelkiego gatunku działa żelazne, które nigdy nie pękną, tak dalece, iź wszystkie działa ze spiżu niepotrzebnymi się 0
kaźg. Od czasu wydania tego pisemka na -Widok publiczny, twierdzi także, źe jeszcze większe odkrycia uczynił w zakresie swej umiejętności, a mianowicie pod względem ręcznej broni piechoty. Jest on tei chwili w Alexandryi; M e h m e d Ali przyjął go otwartemi ramiony, i pułkownikiem artyleryi mianował. Sposób ratowania topiele a. - Towarzystwo filantropiczne w Brystolu, przysłało doktorowi F e i rb r o t h e r w Klistonie srebrny medal, źe ocalił życie chłopcu, który utonąwszy, przez cały kwadrans był pod wodą, i któremu po wydobyciu, dopiero w kwadrans lekarskiej pomocy udzielić było można. Doktor ten tym sposobem dopiął swojego celu, iź przytrzymując palcem usta dziecięcia, i przyciskając po bokach musikuły podbrzusza, zepsute powietrze z płuc przez nozdrza wypuszczał. Metoda, której doktorowie w takim razie dotychczas używali, zależy na nadymaniu płuc, lecz ta metoda się nie powiedzie, skoro osoba była iuż przez kil ka minut w wodzie.
Od dnia 15. Listopada r. b. w P l e s z e w i e mieszkać, i tam obowiązki urzędu jako Kommissarz Sprawiedliwości sprawować będę. Szrem, dnia 25. Października 1833.
Horst, Assessor Sadu Ziemsko-mieiskiego.
Puhacza nabyć można za 3 luidory. Bliźszych wiadomości udzieli na frankowane listy oberżysta Seipt w Waldowstrenk pod Skwierzyna n IW. Kurs papIerów I pieniędzy giełdyBerlińskie i .
£ I Na pr. kurant
Dnia
26. Paidziernika
gotowizną
1839.

.j:' pap,>" PIC.
· I r})mi
Obligi długu państwa . . . .
Pr. ang. obligacje 1830.. . .
Obligi premiow handlu morsko Obligi Kurmarchii z bież. kup, Obligi tym«. Nowej Marchii dt.
Berlińskie obligacye miejskie .
Królewieckie dito ., Elblągskie dito " Gdańskie dito w T, . . . , Zachodnio - Pr. listy zastawne .
Listy zast. W. X. Poznańskiego , Wschodnio - Pr. listy zastawne, Pomorskie dito.
Kui- iNowomarch. dito Scląskie dito Obi. zaległ, ka p. i prC. Kur- i N owej - Marchii Złoto a I marco . . , , , .
N owe dukaty ...... Frydrychsdory i , . . « .
Inne monety złote pod talarów .
Disconto ........ 102 70 1 31 101 4 IOlf 4 103$ 4 4 4 4 Si  4 31 4 102 Ę IOlf lot J 102} 102;.
100
101} 102J
, .
to.? 1 10«' 103 215 Ę Ę 12J 3 
.M lii 4