GAZ
\I\Iielkiego
Xicst w a POZNANSKIEGO
Nakla AempA b.. A Yaa..6Iil-::jj ,p. Deckera , 8p o Ul - Redakfor: !J:
WaMM9tmeMe
We Wtorek dnia 25. Października.

Wiadom ości za graniczne.
Rossya.
z Petersburga, d. 15. Października. Oprócz mnóstwa ofiar równie od rządu iak i od prywatnych osób na korzyść Kazania składanych, Naj. Cesarz rozkazać raczył, aby milion rub SI. z skarbu publicznego zaliczono w celu robienia forszusów dla odbudowania i naprawy domom prywatnych, które rożar pochłonął albo uszkodził. Stosownie do nadeszłych tej chwili wiadomości i miasto P e r m prawie całkie zgorzało. Francya.
Ł P a ry ż a, dnia 16. Października.
M o n . t o r ogłasza wykaz dochodów i podatków me. ułych podczas pierwszych dzie
]I r p /\ II O II r' o « o fr _ a J e s t t O Pomnożeniem JŹ5 ,? .' - w P o r w nani u z pierwszćrai dziewięciu miesiącami roku 1840 r a oomnoternem o 25,572,000 fI. w porfw"aniuT30. chodami pierwszych 9 miesIęcy roku 1841
P j * ? 8 A Se "Yll \ ll ? d t e fi ll.t:' .
. . . «« «pUlące uwagI.»W Angin na końcu I. 1842., mimo połączonego wpływu pomyślniejszej taryfy wchodowćj i podatku od dochodów, pokazuje się niedobór. W Francyi tenże sam rok wykazuje znaczne p r z e w y i k e, chociaż iadnego
1849.
nowego podatku nie nałożono. Z pewności? przypuścić"można, że na końcu roku bieżącego w porównaniu z I. 1840-, przewyżki w dochodach będzie 50milionów, a w porównaniu z I. 1841 o 30 roił. Uwagi godną przy tera, że wszystkie odnogi naszych nie stałych docho« dów wzrastają. Dwa tu tylko zachodzą wyjątki. Dochód z opłaty possaźyerów na okrętoch pocztowych w porównaniu z I. 1840. o 200,000 fI. niższy a cło od cukru zagranicznego przyniosło o 2,619,000 fI. mniej, jak w I. 1841. Ale wyjąwszy te dwie odnogi widzimy wszędzie same tylko polepszenia.« Wyszła tu na widok pnbliczny broszura przez P. Louis Martin Stofflet, która zawiera między innemi następujące spostrzeżenia nad obwarowaniem Paryża: «Uzbrojenie obwodowego fortyfikacyjnego muru na około Paryża wymaga 900 działj2285076 kilogramów prochu, 40,000baryłek dla zachowania tego prochu, 7,515,271 kiłogI. żelastwa, to jest kul działowych, bomb i t. p. A 652,920 kilogI. ołowiu na kule karabinowe i pistoletowe. Tak, że z tej massy rożnych metalów, mówi autor, dodawszy do niej wagę srebra 140 milionów fI. uchwalonych przez Izby na obwarowanie, moinaby wystawić 54 kolumn takich, jak kolumna na placu Vendome, na która, użyto 180,000 kilogI. bronzu. To jest  bronzu pół dziewiątej, z ołowiu 3 kołumny i I, z żelaza 41 kolumn i f. - Na obronę muru obwodowego potrzeba 90,000 wojska, to jest po 1000 ludzi w każdym froncie. Tyleż wojska potrzeba na obronę odosobnionych warown i. To jest musianoby zamknąć 180000 wojska, gdyby nieprzyjaciel zagrażał stolicy, Rurę studni artezyjskiej w Grenelle przedluźają teraz aż do wysokości kolumny Napo leona na placu Vandome, ponieważ tak wysoko bije woda. U góry urządzona będzie kotlina, z które) woda rozchodzić się będzie rurami po calem mieście. A n g I i a .
Z L o n d y n u, dn. 10. Października* Londyn coraz bardziej nagabany bywa przez niedogodność, której wśród olbrzymiej wielkości miast bardzo trudno uniknąć:"mieszkańcy są w kłopocie, gdzie ciała umarłych grzebać. T i m e s % dnia 7 Października zawiera artykuł »the horrors of London, którego szczegóły obrzydzenie i postrach wzbudzają. Cmentarze londyńskie jeszcze się po większej części w samem mieście znajdują, i to w taki sposób, że na niektórych ludniejszych ulicach z chodników przez kraty drewniane ręką do krzyży na grobowcach sięgnąć można. Do tego przychodzi, £e właściciele cmentarzy, dla korzystania ile możności z swgo monopolu, ciaja w wielkie doły aż na > dwie stopy pod darną składają, a nawet calkiem jeszcze świeże groby przewracają i dla pozyskania miejsca, już tam będące ciało na sztuki rąbią! Skutkiem tego jest, że w uboższych dzielnicach miasta z węższemi ulicami i skupionemi małemi domkami, mianowicie w wschodniej i północnej stronie miasta, w bliskości cmentarzy mieszkający ludzie ledwo już zaduch stęchlizny znieść mogą, a zdaniem lekarzy, jeżeli temu wkrótce nie zapobiegną, na oczywistą zarazę wystawieni będą. Na St. Marcińskim Burial-Grousend za małą uliczką Russelską za Oruryłane, chowano rocznie na przestrzeni nie spełnia jednego akra prz-szło-po 6U0 ciał, t. j. złożono tamże w cią, gu jednego wieku 60, do 70000 trupów! Spra wozdariie Kommissyi Izby niższe) o tym smutnyin przedmiocie obejmuje, mnóstwo tutaj należących rzerzy, i żąda lak najspieszniejszej pomocy. Wskazano w nim na cmentarz Pere Lachaise w Paryżu, który z względu na tc wielką stolicę wzorowym nazwać się może.
Z dnia 14. Października.

Poczta Chińska, iak Panu wiadomo, nie przywiozła nam pocieszających nowin. Bo na co sję to przyda, źe miasta Chińskie zdo
1I138bywamy i tysiące Chińczyków zabijamy, je« żeli przez tó do pokoju wcale się nie zbiiżamy! Pogłoska, jakobyśmy z stronnictwem Chiriskićm w układy wejść mieli, które nam obiecuje, że Cesarza z tronu zrzuci, zdaje nam się niepodobną doprawdy. Wypędzenie Mandszurów byłoby zapewne dla Chin wielkie"m szczęściem, jeżeli się istotnie jeniusz znajdzie, któryby po takiej rewolucji u steru rządu w tein olbrzymiem państwie ostać się potrafił. Ale nieszczęściem dla Chin i dla nas byłoby to, gdybyśmy go na jego tronie utrzyC i b r o ni c ' mi e li! raa ' Mówią znowu o traktacie handlowym między Anglią i Hiszpanią, i wymieniają jako zajmujące się jego zawarciem osoby-: PP. Linage, Gonzales i Posła angielskiego przy dwo« r z e mad rycki m, P. Aston. Traktat ten wraz z traktatami z Belgią i Holandyą ma być przedłożony Kortezom na następnem zgromadzeniu, - Poaczas tych układów, według tutejszychdzienników, Generał Zu rba no I'll-'" pozostać w Katalonii jako naczelny dowódzca, aby barcelońskich fabrykantów trzymać na wodzy, z »8S0 powodu P. Cortina me tylko porozutn,ał s'Q z swemi przyjaciółmi, ale także wszedł w związki z tainemi towarzystwami w Barcelonie, aby :ch pian zniweczyć. Pomimo to Rejent hiszpański ma byC w obawie względem wyp&dku rozpraw, i z tego p.owodu d I a bezpieczniejszego zachowania kazał w« kosztowności przenieść do pałacu poseł»twa angielskiego, Hiszpania, Z Paryża, dnia iB. Października, Stosownie do gazety Barc.eiońskiej, la Verdad w pićwszych dniach Lego miesiąca w je« dnym z najznakomitszych domów na Faubourg St. Germ.ajn zgromadzenie wysokiej szlachty się odbyło, na którćm nad polityką mającą być nadal w sprawach hiszpańskich przestrzeganą, się naradzano. Podano tam albowiem pytanie, azali nie byłoby lepiej wychodzców hiszpańskich w Francyi, w pieniądze i broń opatrzonych, przez Pirenei nazad odesłać, aby się z gnerylasami Karolistowskimi połączyli, nie zaś ich tu dalej z wielkim kosztćro bez celu utrzymywać. Równocześnie wniesiono o oszczędzenie bpzpotrzebnych wy. datków, sprawianych przez wysełanie agentów, sprawę Karolistów przy rozmaitych dworach wspierać maiących, których zabiegi wszelako zupełnie bez skutku pozostały. Caje więc pytanie,
*tóre t 3 m rozbiera.nD»miałojakwidać cechę hnansową; arystokracya na Faubourg St. Germ a j n sprzykrzywszy sobie ofiary, ponoszone dotychczas w interesie wiary politycznej, stara się pod jakim .*.*"- irowym pozorów od nich  kratycznym zgromadzeniu nie obeszło się bez wybuchu namiętności politycznej. Bo gdy * jednej strony z twierdzeniem wystąpiono, iżby naj rozumniej było sprawę Don Carlola całkiem porzucić, która zapewne jest stracona i której sprawiedliwość nawet wątpliwości ulega, powstał jeden zagorzały legitymista zapalczywie przeciw takowemu wnioskowi, oświadczając, iż nic pojmuje, jak z takiemi zdaniami na tak Wysokiem zgromadzeniu popisywać się można, w zgromadzeiu, którego charakter uprzednio już każdemu wiadomy. ' W zapale mowy użył takiego wysłowienia, że wielki zgiełk powstał; passyą uniesieni panowie legitymiści rozeszli się nic pewnego nie postanowiwszy. »A - Doniesienia z stolicy hiszpańskiej zd. 8. b.
m. opiewają, że Regent nigdy jeszcze w tak przykrem nie był położeniu jak obecnie. Trzy stronnictwa sprzysięgły się przeciw niemu. - Ayacuchosowie czyli towarzysze broni Espartery mocno są tern oburzeni, że Regent nie przyjął ofiarowanego sobie przez nich preze. eostwa tajnego towarzystwa ..de l'U ni on.« Celem tego towarzystwa jest, rozciągnienie po całej Hiszpanii i utwierdzenie dyktatury wojskowej, która się już i tak we, wszystkich odnogach po kraju rozgałęziła. Ze towarzystwo to nie utworzyło się bez wiedzy i zezwolepia Espartery ztąd się okazuje, że Ge nerałowie Linage i Seoane, poufni przyjaciele Espartera są członkami tegoż. Ale teraz, gdzie Espartero wszelkich używa środków, ażeby mocarstwa północne do uznania rządu hiszpańskiego skłonić, pragnie on, żeby jego machinaryi nie poznano, i dla tego nie chce uchodzić na głowę tajnego politycznego towarzystwa. Członkowie unii zarzucają Regentowi ociąganie się i wahani-e, i obawiają się, fky ich się nareszcie nie zaparł i nie opuścił, jak to uczynił z stronnictwem liberalnćm,_ o przychylność którego przed swojernwyniesieniem na godność Regenta starał się. Gene,ra łowię Linage i Seoane starają się wprawdzie sruecnęconą większość Ayacuchosów udobruchać; ale gdy Espartero nie ma ani podostatkiem pieniędzy, ani też zaszczytów, do nasycenia ich nieograniczonej żądzy, liczba nieprzyjaciół Espartery codziennie się w ich szc regach zwiększać będzie, mianowicie odkąd dzienniki urzędowe przeciw kuszeniu się Ayacucho sów o ogłoszenie konstytucyi kadixkiej powstają. Drugićm jest stronnictwo Don Francisco de Paula, bliskie połączenia się z stronnictwem repuLlikańskiem - Infant Don Francisco de Paula nigdy Esparterze nie przebaczy, ze gotenże -polityczny i grzeczny sposób z stolicy wypędził, i z tej przyczyny zechce korzystać z każdej sposobności dla zgotowania nowego kłopotu Regentowi. Dn. 10. b. mieś. skończy Królowa 12. rok życia swego. Podług ogólnych przepisów prawa cywilnego każda Hiszpanka z ukończeniem 12. roku przechodzi z pod opieki pod kuratelę i ma prawo obierania sobie kuratora. Pytanie-więc teraz: czyli te ogólne przepisy prawa cywilnego także do osoby Królowei zastosowane być mają? Jedni tak utrzymują, drudzy zaś, a do tych i Espar. tero należy, powiadają, że nie. Konstytucya z 1837. roku, jako też prawo o opiece z 1840, nie dotykają w najmniejszym punkcie tego spornego punktu, a że wyjątki injure nie same się przez się rozumieią, 'ale wyraźnie oznaczone być muszą, logicznie więc zmilczenia Konstytucyi z 1837- i prawa o opiece z 1840.
wnosić należy, że Królowa Izabella dn. 10. b. m. z pod opieki wyszła i na wzór każdej innej Hiszpanki ma prawo obrania sobie kuratora. Opierając się na te m, występuj e Infant Don Francisco de Paula w szranki, aby wybór swej królewskiej wnuczki na siebie zwrócić. - Espartero, nie chcący nikogo z krwi królewskiej w bliskości tronu ścierpieć, walczy przeciw zabiegom Infanta, a ten z swej strony nie szczędzi złota, dla utworzenia sobie potężnego stronnictwa, przy pomocy którego chce się wbrew woli Espartery rra kuratora Królowej narzucić. Na następnćm posiedzeniu Kortezów zapewne się sprawa ta na stół wytoczy, i obie strony nad tern pracują, aby w ich duchu rozstrzygnięta była. Espartero praęnie rzecz tę jak naikrócćj zakończyć i w osobie Arguellesa kuratora Królowej ujrZ ózostają tu tylko stronnictwo republikańskie, któreby Regenta chętnie w łyżce -wody utopiło, znajdując w nim niepokonany przedmiot swoich rewolucyjnych marzeń. Stronnictwo to składa się z 2ch części, z których jedna szczerze i otwarcie po republikański! myśli, podczas gdy druga część do tego politycznego odcienia dla tego tylko należy, że się przez wziętość u ludu tern łatwiej do celu swego samolubnego dojść spodziewa, niź gdyby zasady stronnictwa umiarkowanego wyznawała. Do ostatniej sekcyi należy Pan Cortina z ewymi osobistymi przyjaciółmi.
U dało się przecież Regentowi, uczynić sekcyą.
tę nieszkodliwą przez to, fe na najbliższe posiedzenie Panu Cortinie krzesło prezesowskie w Izbie Deputowanych przyobiecał, a ten także ofiarę tę przyjął. Pytanie więc tylko, jak się druga republikańska frakeya w takim razie weźmie. Gdyby mimo usiłowań Re nictwo republikańskie stronników Infanta Don Francisco de Paula wzmocnić chciało, zdaje się być" rzeczą pewna, żeby w takim razie Kortezy rozwiązano. N a radzie mini« steryalnej, odbytej dnia 15. b. m., na której się oprócz wszystkich członków gabinetu takie Exministrowie gabinetu Gonzaleza znajdowali, długo przedmiot ten na wszystkie rozbierano strony, aź narzeszcie stanęJo na przytoczonym przezemnie zdaniu. Także pytanie amnestyjne Pan Zurnalacarreguj na tej radzie ministeryalnej dzielnie popierał. Ale żaden z jego kollegów nie przychylił się do jego zdania, owszem twierdzili oni jednomyślnie, że wśród obecnych okoliczności nie należy bynajmniej wnosić, a tern mniej przyjmować środku, któryby stronnictwom zabiegi tajne ułatwiał. Tak więc tylokrotnie w ostatnich czasach wspominaną amnestyą w Hiszpanii aź do calendas graecas odroczono. Powrót Generała Zurbany na swoje urzędowanie W Geronie wywarło już znowu Wpływ zbawienny na stan bezpieczeństwa w tej prowincyi i w ogólności w całej Katalolonii; od tej bowiem chwili już prawie ani słychać o bandach, które zaraz po wezwaniu Generała tego do Barcelony głewę podniosły.
O złożeniu z urzędu Zurbany ani mowy nie ma; dostał on z Madrytu ogromnego nosa za swoje dowolne 1 barbarzyńskie postępowanie, i sposób myślenia większości Kataloriczyków zdaje się na tera skarceniu przestawać, a to tern bardziej, gdy już nawyknięto do uważania w Zurbanie nieodbicie potrzebnego męża. A U S t r y a.
Z W i e d n i a, dnia 5. Października.
J J. CC. WW. Xicstwo Leuchtenbergecy opuścili dziś Wiedeń udając się do Włoch. Słychać, że armia cesarska ma być wkrótce zmniejszoną. Od brzegów Dunaju, dnia 4. Paźdz.
Według listów z Essek z ostatnich dni Września, odbywa się w tej chwili ściąganie vc'ojsk austryackich stojących w Sławonii. Ze to ma związek z wypadkami w Serbii, nie podlega wątpliwości, lecz żeby to miafo na celu silną interwencyą w sprawy tego kraju, to przyszłość okaże. Szwaj C ary a.
Z Genewy, dnia 2. Października.
Głośny naczelnik gueryfasów El Pastor, ktdry tu przez kilka miesięcy bawił, znajduje się teraz w Łuzannie, gdzie Z Cabrerą codzień przy table dhóle. obiaduje. Swoje poddanie cię Esparteremu złożył na ręce Posła hiszpauekiego W Bem, i powrócić ma do Hiszpanii.
Rozmaite wiadomości.
Tydodnika literackiego wyszły Nr.
37. i 38., zawierają: Geschichte der Philosophie seit Kant, von Branis (ciąg dalszy). Wiersze pod portretami Potockich w Tulczynie, znalezione po śmierci Szczęsnego Potockiego. - Filozoficzne pojmowanie ekonomii politycznej, a raczej ekonomii rnateryalnej społeczeństwa. - Rozbiór His1. lit. pol. Wiszniewskiego (ciąg dalszy). - Przegląd pism (ciąg dalszy). - List Gen. F. M. - Doniesienie o Jutniczce Jordana.
Jahrbucher fur Slavische Literatur, tegoż. Wiara, nadzieja i miłość (poezya). - Ogólny charakter i ważność pism peryodycznych a zwłaszcza obyczajowych. - O ludu polskim w górnym Śląsku. - Sprostowanie.

Słowo o żegludze napowietrznej.-Jest to rzecz dziwna, że na czele towarzystwa żeglugi napowietrznej, które dla wsparcia wynalazku mechanika Leinbergera w N orymberdze się zawiązało, stanął Xźę Thurn i Taxis, którego przodkowie byli niegdyś naczelnikami poczty niemieckiej. Gd)by więc wynalazek Leinbergera przywiedziono do skutku, to jest, gdyby w Balonie za pomocą machiny sterującej, w dowolnym kierunku przez powietrze żeglować można, natenczas formalna poczta napowietrzna, nie byłaby już dziwactwem, a na czele jej stałby znowu Xiążę Thurn i Taxis, podobnie jak przed trzysta laty na czele poczty lądowej.
Przestrzegam nInIeJszćm każdego, aby się pod żadnym pozorem w układy kredytowe z mężem moim rzeźnikiem Franciszkiem N awrockim nie wdawał, ile że każdy dług przez tegoż zaciągnięty za nieważny uznam i majątkiem moim zastępować nie myślę. Poznań, dnia 23. Października 1842.
Magdalena Nawrocka.

Swieźe holsztyńskie ostrzygi dzisiej odebraliśmy. B r a c i a Andersch.

AZA* Świeże Elbłągskie minogi po 1 sgI. 2 fen., kopami jeszcze taniej, bardzo piękne duże cytryny po 10 fen., świeżego marynowanego Węgorza, świeżego i marynowanego łososia, świeży ho U enderski i limburski ser śmietankowy poleca Józef Ephraim, raroźnik tynku i Wodnej ulicy Nr. 1.