GAZETA + 'Vłelkleljo XlęstWBp O Z N A Ń S K I E G O. .A.f 3. NakIademl Drukarni Nadwornćj TJ"'. Dekera i Spółki. - Redaktor, .A. WannoUJlfki. 1843. "V Piątek dnia 27. Stycznia. \\Tiadomości krajowe. Z B e r lin a. - Stan prassy naszćj zajmuje obecnie coraz bardziej uwagę najwyższych towarzystw. Pogłosce o reklamacyach Rossyi przeciw wzmagającćj się u nas wolności druku gaeta Rządowa zaprzeczała. Więc pogłoska ta zapewne była mniej prawdziwą, podobnie jak prostowane urzędownie w Francyi pogłoski o notach mocarstw Europejskich względem unii francusko-belgijskiej. - Prassę poczytywano tu niejako za gwarancyę skłaniającej się do zachodnich mocarstw polityki. Generał z Bclr;ii wracający, ,opowiada, że się tam reakcyi Pruskićj obawiają. S,! tu i owdzie nikczemnicy i zazdrośni ludzie, którzy się Z zakazu Gazety Upskićj Powsz. niezmiernie cieszą, poniewai Prussom przewodniczenia w Niemczech przyznać nic chcą (?). - Wiadomo ści zag raniczne. Polska. Z nad granicy polskiej, d. 2. Stycznia. Wedlug najllowszych wiadomości z Warszawy tameczne ceny zboia poszły cokolwiek w górę; skarzą się jednak w ogóle na niedostatek picniędzy. - Ponieważ rząd rossyjski mocno czuwa nad obyczajowem wychowaniem młodzieży, przeto instytut panien rodu szlacheckiego przeniesionym być ma do Puław, 5ławnej siedziby Xiążąt Czartoryjskich. - 'mice niny Cesarza dnia 18. Grudnia obchodzono w Warszawie, jak się samo przez się rozumie, bardzo wspaniałą uroczystością. Z całej wyBławy na święta Bożego-Narodzenia najbardzićj się odznaczała i licznych ściągała widzów kompania Żydów z długiemi brodami, w przybraniu staroźydowskiem, którzy jako przyszli bohaterowie z bronią i tornistrem, ale z miną bardzo miłosierną, maszerując, kommcnderującego oficera komiczną swą potawą i ruchem niezgrabnym do rozpaczy przyprowadzali. Karykatury te wyborną są odpowiedzią na dcklamacye gazety lipskiej, która w zaciąganiu Żydów do wojska wielki widzi postęp w wewnętrznem rozwijaniu się ogromnego cesarstwa, większy i ważniejszy w skutkach, aniicli wiesieie Kartelu, ba nawet aniieli zmniejszenie dużby wojskowej na lat 10. Mówią nawet o korpsie żydowskim wynoszącym 30,000 żoł, . uicna. Kto zna Zydów polskich, ten WIC f .to przckonanie, ze z tego nic być nic moze. Natomiast serdecznie :iyczymy"aby się -wszystko Bprawdzilo, co głoszą o pIZygotowaniach do dzwi"nienia przClł'!Ysłu, wykształcenia narodowegot:> i kultnry w ogóle" jako też o lepszem uposazeniu urzędników, co jedynie powsze.chnemu przekupstwu zalwbiedz może. VV szakte mocno wątpimy" iżby to -ws7:ystko wnct do skutku przyjść mogło: bo co się tyczy dzwigania przemysIu , 'zawsze tę rzecz z przeciwnegu zaczynaj! koilca; kultura udać się nie moze dla braku przedsiębiórczego stanu średniego z jednej, a odrazy .I>anująccj arystokracyi z drugiej strony. Nalciyte uposażcnil> urzędników uieodzowną jest potrzebą, jeźli na ciągłe przekupstwo wystawieni być nie maj,!.; zyczyć przeto' należy, aby skarb, obecnie podobno nr nicnajlepszym będący stanic, lla to zezwolił. Podniesienie rólnictwa., wołność handlu i umoralizowanie stanu urzędniczego, oto s:! potrzeby B.ossyi i Polski, najprędszćJ wJ'1iDar;ające za rady.. R o S S Y a. Z Petersburga., dnia 12.. Stycznia. Znajdujący się przy Głównodowodzącym anuią czylU..! do szczeg6lnych polece6, należący do armii Podpułkownik Hrabia Grabowski, Uwohlionv został ze słuzby wojskowej dla sła bości, c;lem przeznaczcnia go do zatrudnicń cywilnych, i Najmiłościwićj mianowan'y lladcą Kolegialnym. '" uzupelnieniu Najwyićj zatwicrdzonćj uchwały Komitl'tu PP. l\Iinistrów, zapadłl:j w d. '28, Kwietnia 1842. r., na przedstawicnic Geucrał-Gube.matora Syberyi Zachodnićj, w przc(l ,miocie ulZenia niektórym zesłanym na Sybl'r_vą losu., z powodu zaślubin Jcgo Cearskiej "V ysokości Cesarzewicza Następcy, Pan J\Iinistl'.l' Sprawiedliwości wniósł w Komitecie PP. MiniłOtrów notę o tych 't liczby zesłanych, o któ;rych początkowo przedstawionc wiadomości 0kazały się być niedostatecznemi. N. CesarzJmć, 'W skutku uchwały Komitetu 'Won. 1. Grudnia, :Najwyićjrozkazać raczył: dwunastu wymie lliOllym w załączonej liście osiedleilcom, którzy, po zesłaniu na zasadzie dawnićj istniejących postanowiell , zostali mies:ttzanami, dozwolii, jeźli zechcą, powrócić do gubernij Cesarstwa, z zabronieniem im jednak przyjazdu do gubernij: Petersb-łrgśkiej., Moskie,..skiej, tej., r z której wysłani byli, i do ościennych z nią gubernij, o czem ma być uczyniona wzmianka w ich paszpartach, j zakommunikować właśchvym Rządom Gubemialnym od Główncj w Syberyi Zachodniej zwierzchności.; z sześćdziesięciu wymiclllonycb w innćj liścic osil'dlc{}(ów, z któI"Jch 24ch policzeni juz zostali do rzędu włościan" tym z nich. których Generał-Gubcrnator Syberyi Zachodniej uzna być goclnY1J1 dozwolić J.amieszkiwania w miastach, bez przejścia jednak do stanów miejskich, (lIa zajmowania si rzemiosłami i przemysłC\ll. F'rancya. Z P-aryża, dnia 18. Stycznia. 'Kommi8sya wyznaczoua do rozważenia prawa podanego l>rzez ministe.ryum względem cukru składa się po wię-kszejczęści z cztonków, którzy się oświadczyli prz,cciw tell1uz prawu. ro.ikt wszakZe nie myśli o tem, aby to być miało oznaką upadku ministeryum, puniewaz opinia coraz bardziej si ustala, że ministeryum samo życzy sobie albo odrzuceriia. albo przynajmuiej całkowitej zmiany uwego, wniosku dv prawa. Mjl}ister sprawiedliwości oświadczył się nawet wyraźnie w sw-cm biórze przeciw temu projektuwi, z.astrzegając to sobic, aby lIln w tym względzie wolno było zdanie swoje w'ynurzyt.. Marszałek Soult znadzwyczajn,! pudobno up.orczywości,! na to nasl"wał aby Generał Bugeaud za przest'lI>ienie ;rozkazu l\1inistra wojny, wedlug któroego iaden wojskowy, bez pozwolenia swćj władzy, nic w dzieunikach umies.zczać nic powinien, złożonym .został 7.. urzędu Gencrala-Guhernatora Algi('I'łł. Jakkolwiek. Generał llugeaud znakomitych znalazł prot.ektorów, jednak l\lan;załek Soult pod tym tylko, jak się zdaje, warunkicm przyzwolił na dalsze urzędowallic Gellerała nl1gcaud, jl>żeli tenie publiezllie (lo wykroczenia swego się przyzna.. Tak sobie przynajmniej tłomaczą list tegoż Generała umies7.czony w S i c cle. Dowcip Hrabit'go Jaubert, członka Izby deputowanych, podobał się bardw.i dobrze został przyjęty na zgromadzcniach politycznych. Mówiono w przytomności jego o zajiu wysl) lnarkczyjskich i wielką stąd tcraznicjszcmu ministeryum zasługę przyznano. Hrabia na to odpowiedzial: Nic dziwnego, ze ministe 61)anować wyspy markezyjskic; wyspy tc llale. zały mu się prawnie, ponieważ leżą na O c e auie Spokojnym (c et arch.i.pellui revel10it de droit, puisqu'iI c'St situe dans FOcean Pacifique). Potwićrdza się wiadomość, ż-e' wszyscy ludzie b:ęd,!cy na pokładzie' angielskicgo okrętu >oC onq ueror," jednego tylko wyjąwszy czło-,"'icka, w wałach morskich grób. swój znaleźli.. Liczba tych nicszczęśliwych wynosi podlug jeQlłJ'dl doniesie{l około 129, podług innyh t.rlk.o 79 osób; Z ładunku wyratowano część jlkąś, a szczątki okrętu sprzedano. pt:zedłvczor.aj za 12,382: franki. Pod Equihen zatonął (>.lIkiem okręt szwedzki »A nd c r SI( płynący od GOlhenburga; również pod ElapIes okr.ęt rossyj.ski "nrake," który płynął z Newcastel do Marsylii.. Podobnc wiadumości nadchodzą z w-szystkich okolic nadbrzeżnych.. Przed kilku dniami egipscy masztalerze,_ którzy IJrzyprowadzili tu kunic oJiafOwane przez Baszę egipskiego Królowi ł'rancuzów, znajdowali. się w wielkiej opcrzc, gdzie wszY8tkich oczy zwrócili na siebie. Przekonano się znowu, że ubi(Jr wscbodni tylko na malowidłach. i w- romansach lJięknym sit; wydaje,. rzeczywiście Zaś jest brzydk.i, ubogi i br.udny. Cudom baletu IJrzypalrywali się oni z obojętnuścią. niesłychaną. 1)0 wiclolicznych naradach i rozprawach. względcm pretensyi 4 miliona fr.,. którą Prussy mają do ł'raucyi, posłano narcszcic przcd kilku dniami Ministrowi skarbu nodelschwiug obszernc spTawuzdlJllie, z dołączeniem wszystkich autcntycznych dowodów, i spudziewać się należy, ze reklamacya. ta jcszcze na tegorocznych. posiedzeniach bttdzic Izbom. przedłożona. Sluszność tćj pretcnsyi jest tak jasno na str.onie rządu pruskiego, że gabinet i Izby nie będą 1ll0Sly ż'ldaniu temu odmówili.. Z l)'aryża, dnia 18. Stycznia. Presse obejmuje dzisiaj następujące uwagi: JJJedynćm prawie zajęcicm Izby w obecncj dIwiii jcst prawo dotyczące przegI.!dania okrętów; ciągle więc i my tez do pytania tego się wracamy. l\1inisteryum zaczyna się na tem poznawać, że rozbiór kwestyi samej korzystny; dajc się albowiem, ie już do układu się PJ:zlchyla, którego od razu'l1od iadnym. warunkicmprzyjąć'nie- cnciała;. Uczyniło' jut wielki kr{)k naprzód, kiedy z kwestyi tcj, pytania gabinetowego robić nie chce, jak to- przyjacielę jego' dawniej rozgłaszali. Zdaj.e się., iż llawet drugikr.Jk uczynić skłonne i że układy względem zniesienia traktatów rewi.zyj,nycll> zawiązać si stara.. Jeszcze o jden kwk dalej ,. a przyzna si. do polityki narodowej,. ktrą, mu od kwartału zalecamy.. :Ministeryum, usuw.a pytanie względem prawności i waZności traktatów. Zasłania się względami przyzwoitości i pyta się ,- czy Francya podpisawszy te traktaty, wykonywając je od lat 6. i wezwawszy niegdyś wszystkie mocar.stwa morskie do pudpisania ich,- teraz gw-ałtownym sposobem,. ilie czekając zręcznej sposobności,_ przcstrzega.. I\ia ich nadal. wzbralliać się możc? W tej mierze powiadaliśmy zawsze:.Bynajmniej! Francya traktatów rozdzierać nie moze, nie doświadczy'V'Iszy ich cofnięcia przez wszelkie w mocy jcj; będące środki pojcdllawce. }'raucya w stó5unkach swoich liacyonalllych' ńie może Da .tęm poprzestawać, że prawo i rozum ma po sobic,. powinna do tcgo jeszcze d(»dać ostróżność, umiarkowanie i przyzwoitość." Pan Lamartinc ukoilCzył zeszłej jesieni swą kagedyą: Toussaint I'Ouverture, i zapewne da. ją do przedstawienia tej zimy.. Wyszedł jui r-ozkaz uwolnienia ze służby iołnierzy z klasy roku, 1837.. Utrzymują łakZc,. iz wszystkic pulki piechoty będą- zmniejszone na 1800 głów. Ubytek.w:ojpka wyniósłby wtedy 50,000. głów.. Anglia. z. Londynu,. dnia 17. Stycznia. Z Oxfordu dOlloszą., że znowu jeden członek kolIegium św.l\Iagdaleny ,. X. Smith, przeszedł du wiary katolickićj. Nawrócony lJOsiadał bogato upusażoną plebanię w Lenderham,- która tcraz na brata jego przechodzi.. Na leedskiej kolci żelaznćj wydarzyło się nieszczę,ście, które łatwo jeszcze daleko okropniejszem staćby się było mogło. Pociąg pojazdów i towarów z Leeds stanął na stacyi w Darnsley i właśnie się zajJllowano odprzł.ganiem kilku wagonów, gdy iuny poci'H; z llinningllamu nadjecbał. Było ciemno i dozórca latarni,! robił znaki, ażeby się pociąg ten wstrzymał. Ale przewodnik mimo to siły machiny nie zmniejzył, a tak uderzył o pićrwszy po.. ciąg, poczćm naturalnie okropna nastąpiła kollizya. Trzej passaiyerowie zostali na miejscu zgruchołani podobnie jak i dwa wagony a lo. komotywa mocno została uszkodzoną. Dzięki Opatrzności inni passażyerowie wszyscy jui byli powysiadali i jeden tylko, któr.y się w ostatnim wagonie pozostał, na micjscu zabity został. 'V swoich doniesieniach giełdowych wyraia G lob e, iż powzięto zamiar zwrócenia uwagi rozmaitycb mocarstw europejskich na stan dłuęod względem zamierzoncgo traktatu han{lI owego między Francją i Anglią powiada l\10ruil1g-Chronicle: ),Donoszą nam, że tu wcale nie ma mowy O rozciągłej ugodzie, względem której PP. Bulwer i; Porter traktowali, lecz układ cały ogranicza się prawie tylko na przyzwoleniach angielskich na korzyś win, wódek i towarów jedwabnych f,'ancuzlicb, a na koncessyacl\ Francyi dla angielskich wyrobów zelaznych i innych artykułów, których dowóz żadnćj gałęzi przcmysłu francuzkicgo szkodzić nie moze." G I o b e powiada w swoich doniesieniach giełdowych: "Na targu pienięznym dzisiaj mało było rudm. Oczekiwanym w francuzkiej Izbie deputowanych obradom nad adressem, mianO\vicie względem paragrafów ściągają<'ychsię do Hiszpanii i prawa rewizyjnego, moze na zbyt wielkie przypisują znaczenie; rozumniej. by było gdyby osoby w fondach spekulujące wszelką obawę usunęły. Wszakże nie taimy tego, że nasze układy handlowe z Brazylią na nowe natrafiają trudności." Ogół szkOlvanie swoje ływ rOzstrzygną, że na nastc;pnych posiedzeniach Żadna zmiana w ustawach zbożowych nie zajdzie, tedy dla Peela nie będzie Żadnego wyboru. - Prawda, ze przed kilką tygodniami nlllif'mauo powszechnie, iŻ pomieuiony ll1it)istcr uzyskał od najznakomitszych torysowskich właśticidi dóbr pozwolenie do ułożenia stałego cła zbożowego. Lecz miemanie to spełzło na niczćm: teraz słyszymy, że monopoliści Znowu głośno objawiają swą radość, a przeto potrzeba będzie wielkich usiłowalI, aby już na najpierwszych posiedzeniach, od których wszystko za\visło, nad rzeczonym monopolem odnicść zwycięstwo. Doktcr M'Pherson w swych opowiadaniach opallstwie cbillskicm, które właśnie wyszły na widok publiczny w Londynie, powiada, że po . zdobyciu Tinghai, stolicy wyspy Czusan, potrzeba porozumiewania się z krajowcami utworzyła nową mowę; zwłaszcza gdy Chińczycy ujrżawszy dużo pieniędzy u Anglików, pozakładali sklepy z żywnością i towarami wśród obozu angielskiego. Powymylallo nowe nata tniotem mowy. I tak: kury nazywają się tam teraz wnowym jzykl1 kukuryku, kaczki kwakkwak, mięso wołowc buuu, cielęcina meee, baranina beee, pies uwUwuw i t. p. P. Pherson opowiada takic między inoemi następującą przygud", jakićj doznał Kapitan Auslruther: Jednego dnia Mandaryn przysłał mu potrawę pięknie przyozdobioną i wybornego smaku, zawdzięczając Za odmalowany przez Kapitana swój wi!Zerunek. Austruther poslnakowawszy potrawę, rzekł do służącego! który ją przyniósł: kwak kwak kwak? SłuZ'lCY trząsając głową, odpowicdział: uwuwuw. Niestety! nie byłato po.. trawa z drobin, w której tak smakował Kapitan, ale byłto pies, jeden z brysiów Mandaryna. Szwajcarya. Z N euchatcl! dnia 10. Stycznia. W },a-Chaux-dc-ł'onds przygotowują wielką wJ prawę towanhv do Chin. Mówią o wartośei około dwóch milionów frank. Wtem przedf;i<;,nit;ciu połączyć się miało kilka domów handlowych. Turcya. Z Ila d granicy ttuec ki eh d. 11. Stycznia. ( G a z. p o w.) - Stósownie do jednozgodnyd\ donil'sieil 1. rozmaitych okolic Bosnii i Albanii, ciemiężenia chrześciailskićj ludności ,'" tych prowincyach bynajmniej nie ustały, dl" t<'go tći wzburzenie powszechne, osobliwie w }()sllii, do tego dochodzi stopnia, że moze blahego tylko potrzeba powodu, aby bunt powszechny wzni.ecić. W obwodzie Glamocz mialo juz przyj.';ć do krwawych zatargów między Chrz<,ściollami a Turkami. Wezyr dopuszcza si" laidego rodzaju prześladowania; z wycieczek swoich, które od czasu do czasu do ró· żnydl miast i miasteczek prowincyi swćj przedsiębierze, zawsze z wielkiemi skarbami do rezyąpncyl swej wraca. Oprócz t<'go podwyższył 011 znacznic cła wchodo1Vc i wychodowe nad ¥;rauicą Dalmacyi i wywolał przez to cierpkic I'kargi mh,dzy stan<,m handll1j,!cym. Słyehać, zc kilka morderstw w okolicach tych popełniono, które bczkarnie uszły. A tak zabito l\fus sdima z Novi Bazar, pubórcę cła w Limno i kilku podruzujących kupców. W obwodzie Gaskocrskim Turcy niedawno temu wieś jednę spalili, a to jak powiadaj'h na wyratny rozkaz kommendanta w Trcbigne. 1S1 Rozmaite wiadomości. Z :B e r li n a, dnia 16. Stycznia. - Przed kilkoma dniami akademia ł:miejętności zawarła już z nadworną drukarnią Deckera kontrakt o druk dzieł Fryderyka W. - Składać sit; ono będzie najmniej z tomów 30. Jakie są teraz widoki w handlu zbożem i wełną? Z Warszawy, dn. 18. Stycznia. - Co d o z b o Za. - Na wywóz zboża do Anglii nie mozna w tym roku b.młzo liczyć, choćby się nawet i dotychttasowe usławy zbozowe zmieniły; albowiem ostatnie zbiory w Anglii były dość dobre, przeto kraj ten mniej potrzebować będzie dowozów uii w przeszłym roku; zresztą zaopatrży się zapewne i z Ameryki, (gdzie błogosławione były urodzaje,) aby tylko z portów europejskich jak najmniej potrzebować. A gdy i tak Anglia z swoich zasad Ilimdlowych przekłada brać zboze z Amcryki niżeli z Europy, musimy się na to przygotować, że zboza naszeł\o co r