ZETA VVi elki e go Xiestwa p o Z N A N S K I E G O. Nakładem Drukami Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowski. JW98. W Sobotę dnia 1. Kwietnia. 1843. Wiadomości kraj owe. Z B e r l i n a, dnia 3 O. Marca. N. Pan referującego Radzcę pierwszego oddziału ministeryum domu królewskiego, Tajnego Nadradzcę Rejencyjnego, Wilhelma Raumer, z zachowaniem go przy dotychczasowych obowiązkach, dyrektorem archiwów mianować raczył. Wiadomości zagraniczne. Polska. z War s z a w y, dnia 2 8. Marca. .1. X. W. Xiążę Piotr Oldeuburgski w towarzystwie J O. X. Namiestnika zaszczycił onegdaj obecnością swoją koncert, dany przez amatorów w sali pałacu Paca, na dochód instytutu starców w Górze Kalwaryi. Wczoraj J J . XX. WW.Xieztwo Oldeuburgscy opuścili miasto tutejsze udając się na Kalisz do Mieraiec. Francya. Izba Deputowanych. - Posiedzenie z d. 22. Marca. P. Duvergier d'IIauranne rozwijając swój wniosek względem zniesienia tajnego glosowania, podał wykaz sposobów głosowania po różnych krajach mających sejmy reprezentacyjne. W Anglii od niepamiętnych czasów głosy w ten oddają sposób, ze jedna część opuszcza salę, a reszta członków oblicza zię. W Stanach zjednoczonych i w Belgii głosuje się przez głośne T a klub ] Sie. W Hiszpanii glosowanie jawne jest pra widłem, a tajne tylko wyjątkiem w pewnych naprzód oznaczonych przypadkach. W Genewie liczą się głosy jawne. Z wszystkich wolnych narodów Francya jedyną jest, w której Deputowani dziwne sobie wymówili prawo, jawne swoje głosy tajnemi zbijać głosami, i maskować odpowiedzialność za swe czynności. Pan Duvergier d'Haurainie prawu temu koniec ohce poloiyć. »Jest także rzeczą konieczną, mówił tenże dalej, aby obiórca zawsze wiedział, jak Deputowany w tej lub owej sprawie głosował, aby mu według tego nadal albo zaufania swego udzielić albo odmówić. Wie to świat cały, że owe zmienne zdania wielką są przeszkodą dla każdego dobrego rządu, ni« dozwalając gabinetowi publicznemu interessami dzielnie kierować, i roznosząc wszędzie nieład i zamieszanie. Tajne glosowanie podsyca takowe zdania: bo gdyby się do nich każdy ja W Anglii w każdej ważnej politycznej kwestyi zawsze prawie głosy już naprzód obliczyć można, gdy tym czasem we Francyi aż do ostatniej chwili największa panuje niepewność, nigdy wotum dzisiejsze.nie jest rękojmią jutrzejszego. Wśród takiej niepewności, takiego wąchania się, jakże żądać można, aby krajem dobrze rządzono? Nie chodzi mi o to, zakończył mówca, czy głosowanie jawne gabinetowi, czy oppozycyi użytecznem być może. Kwestya ta sięga po za obręb zwyczajnych obrachunków taktyki parlamentowe'j. Jest to kwestva rzetelności, prawdy i moralności publicznej. Z żywą przeto radością dostrzegłem, że zacni mężowie wszelkich opinii na chwilę sporów swych zaniechali, i wspólnie wniosek mój czynną popaiIi pomocą. Niewiem, czyli w tym roku już jawny albo tajemny opór, który projekt teu znalazł, przemódz się da, ale w każdym razie zawsze do niego wracać będę, a nareszcie będzie musiał być przyjętym wniosek, który z honorem Izby tak ściśle jest połączony.« - Kilku potem mówców odezwało 6ię już to za, już to przeciw wnioskowi, nic nie powiedziawszy ważnego. P r e z e s zapytał się nareszcie Izby, czyli wniosek ten pod rozwagę wziąść należy. Z lewej strony wielka liczba, ze środka kilku członków powstało za, a regzta Izby przeciw wnioskowi. PP. Guizot i Duchatel nie glosowali, trzech innych ministrów było przeciw projektowi. Pierwsze i drugie głosowanie wykazało skutek wątpliwy, a zatem nad kwestyą, czy tajne głosowanie znieść należy, do tajnego głosowania udać się musiano. Skutek był następujący: Liczba głosujących - - 394, absolutna większość 198, za wnioskiem - - 193 , przeciw temuż - - 2 O 1 . Wniosku więc Pana Duvergier d'Hauranne przeciw wszelkiemu oczekiwaniu pod rozwagę nie wzięto. Skutek wyborów gwardyi narodowe'j według dzienników ministeryalnych wciąż jest nader korzystny, ponieważ większa część dotychczasowych oficerów i kapitanów znów obraną została. The' atre franę ais nareprezentacyą daną przeszłego poniedziałku na korzyść Guadelupy &1 wybrał nową sztukę Wiktora Hugo »Burgraves.« Publiczność, wpuszczana z tej okazyt tylko za opłatą sztukę tę tak wygwizdała, że do końca dograną być nie mogła. Xria Gliicksberg, francuzkiego posła w Madrycie, spodziewają się w tych dniach w Paryżu. Wybory oficerów gwardyi narodowej idą swoją drogą bez wielkiego udziału wzgromadzeniach. Dotychczas wybrano powtórnie może trzy czwarte części starych oficerów, albo ich posunięto na stopnie wyższe, a w ostatniej czwartej części w miejscu oficerów partyi konserwatywnej obrano innych tegoż samego stronnictwa. Skutek taki było można przewidzieć. Uniewinniają go tern, że więcej było zatwierdzeń, niż nowych wyborów. Jeslto prawda: ale korpus oficerpw gwardyi narodowej mieścił już w sobie wiele żywiołów oppozycyi, które przez zatwierdzenia tylko wzmocnione zostały. Na dniu wczorajszym z pomiędzy 189 wyborów było 89 zatwierdzeń, 60 awansów i 40 nowych wyborów; ostatnie te wszystkie prawie do oppozycyi należą. Są to zasmucające znamiona, ale skoro raz są takowe, lekcc ważyć ich nie można. Mianowicie w publiczności handlem się trudniącej widać największą skłonność do oppozycyi i do kroków nieprzyjacielskich. Ostatnie wybory Deputowanych podobny wykazały rezultat; po prowineyach inny dnch panUJe. Z P a ryż a, dnia 2 3. Marca. Zdaje się, ze gabinet Tuil e ryj ski serio tern pytaniem się zajmuje, azali Don Carlosowi istotnie pozwolenie dać można udania się za granicę, albo czy te'ż przymusowy pobyt jego w Bourges dłużej jeszcze trwać ma. Pretendent sam w swoje'm imieniu albo bezpośrednio nigdy od rządu francuzkiego paszportu nie zażądał, aby się na odmówienie proźby swej nie narazić, ale skąd inąd różnych się chwycono zabiegów, aby u dworu tuileryjskiego uwolnienia jego dostąpić. Zachodzące w tej mierze obecnie układy są bez wątpienia w styczności z pytaniem dotyczącem abdykacyi Don Carlosa i zaślubienia KroIowe 'j Izabelli. W Madrycie niestety! mało okazują skłonności do przyjęcia proponowanych projektów końcem załatwienia sporu o następstwo tronu hiszpańskiego. Projekt zamęścia Królowej z synem ze strony teraźniejszego rządu w Hiszpanii, lecz i u całego stronnictwa liberalnego na zacięty opór, którego by bez wzniecenia wojny domowej pokonać nie zdołano. Zresztą organa rządu madryckiego protestują sprężysto przeciw zamysłowi puszczenia na wolność D. Carlosa. Twierdzą, że dobre przyjazne chęci ku Hiszpanii koniecznie tego po Prancyi wyciągają, aby męża tak niebezpiecznego dla spokojnosci półwyspu i nadal w stanie niemożności szkodzenia zostawiono i chociażby ze względu na prawo narodów przeciw więzieniu pretendenta zarzuty czynić można, na te jednak zważać nie należy, kiedy w calem lem pytaniu niezbędna, polityczna konieczność zachodzi. Anglia. Z Londynu, dnia 22. Marca Na ostatnim Zachodnio-indyjskini parostatku przybył tu Xiążc Ludwik Napoleon Christoph 2 małżonką, para murzynów z S{. Domingo, w celu zwiedzenia części Europy. Xiążę ten jest bratem dawniejszego Króla Hajtijskiego, Christopha i ma lat 60. Jest to zupełnie prosty Murzyn, który podczas podróży te'in się jedynie odznaczał, że nadzwyczaj wiele wódki zapijał. Niemcy. Koburg, dnia 19. Marca. Dziennik urzędowy wczorajszy wystawia nową ustęp historyi stanów naszych i naszej konstylucyi. Xiąże bowiem panujący, jakkolwiek jest pobłażającym i łaskawym widział się nanowo przymuszonym, przez publikandum z d. 14. b. m. nasze na sejm zgromadzone stany rozwiązać. - Przyczyny tego są gruntownie wyłożone; nadzieja przywrócenia przyjacielskiego porozumienia się, spełzła niestety, gdy sejm dla okresu finansowego od 1840 do 1846 już się pod mało ufności wzbudzajace'mi widokami rozpoczął i na bezkorzystnych obradach przeszło 10,000 zł. rens. kosztów sejmowych zrobił. Pogorszony teraz znowu sposób myślenia, bierze swój początek od wstąpienia deputowanych miasta Koburga. - Wznowiono stare pytania sporne o dawno przez przeszłe stany odroczonych przedmiotach, podane pod obrady na bok usunięto i nawet wyborów do uzupełnienia najwyższej kommissyi poborowej odmówiono. Taki oczywisty opór zmusił do rozwiązania zgromadzenia. Oby stany rozważyły, że twórcy konsfyfucyi belesną być musi rzeczą, gdy takową przez wybiegi i przekręcania nadwerężają. - J ednem z zażaleń stanów ma być, odmówienie im aktów obiorczych (rząd krajowy zgłębia wybory i następnie akta do lniuisteryuin odsyła); gdyby stany o to były prosiły, uczynionoby zadosyć ich prośbie, ale nie uzasadnione bynajmniej w kolisty tucyi żądanie tegoż, było naturalnie powodem, że na nic niezważano. Także i teraz jeszcze znajduje panujący Xięże w konstytucyi środki do usunięcia przeszkód w swoich życzliwych zamiarach. Niestety ukazuje się tymczasem konieczność zapobieżenia kuszeniom się przyszłym o zerwanie dobrego porozumienia między Xieciem i krajem. Ukończono już śledztwo policyi w sprawie adwokata Briegłeba, deputowanego miasta Koburga, z powodu wydanego przez niego pisma pełnego fałszów i podburzeń, a to w zamiarze złudzenia publiczności, i sprawa kryminalna wkrótce się zapewne lozporznie. Znad Menu, duia 20. Marca. Revue des- deux Mondes z d. 1. Stycz. b. r. zawiera artykuł Marniera o Moskwie, z którego zdaniem mojem szczególniej następujący ustęp godzien jest być powszechnie znanym. Pan Marnier umieścił tu bowiem tłumaczenie kilku poezyi Kameko waz Moskwy, z których jedna »do Anglii« przepowiada niezadługi upadek tejże, i po tern uastępnemi słowy kończy: »1 Bóg wybierze pokorny, w wiarę i cuda bogaty naród, aby mu powierzyć los świata, piorun ziemi i głos nieba.« Pan Marnier dodaje. »Niepotrzebuję zapewno powiedzieć, że owym pokornym narodyin ma być rossyjski. - Jest to myśl, którą często w Rossyi objawioną słyszałem, tak w salonach jak i w uczonych towarzystwach* Rossyjanie przypisują sobie bez ogródki posłanictwo towarzyskiego odrodzenia i panowanie nad światem. W P e t e r s b u r g u zapatrują się na przyszłość z tern zaufaniem, jakiem ich szybkie i nadzwyczajne rozwijanie się stolicy i blask dworu panującego napełnia. W Moskwie jest serce narodu samego, karmiąc się olbrzymiemi nadziejami - w świętynii swej wiary i swej historyi, w obwodzie murów, na których się miecz Tartarów i pioruny INapoleona rozprysły.« - Avis au lecteur. Z K o n s t a n t y n o p o l a , dnia 4. Marca. (G. P.) - Czynione przez Lorda Aberdeen vv Petersburgu a Sir Stratford Canninga tu w Stambule usiłowania, aby Rossyę w pytaniu serbskiem do ustąpienia spowodować, nie wydały podobno żadnych skutków, bo P. Buteuiew trwa ciągle z równą stałością w dawniejszych swoich roszczeniach, aby Alexandra Ge orgiewicza oddalono i nowy wybór Xiecia w Serbii rozpoczęto. Na zarzut Sarima Efendi'ego, że spełnienie życzenia dworu Rossyjskiego powadze Sułtana w krajach naddunajskich ostateczny cios zada, odrzekł P. Buteniew, że się tego obawiać nie trzeba, kiedy oddalenie Alexandra Georgiewicza od steru rządu Serbskiego na prawnych polega zasadach i tenże .podczas kilkumiesięcznych rządów swoich zupełnie niezdatnym być się okazał; człowiek tak ograniczonej głowy w kraju Serbskim nic nie zdziała, · *- Z pomiędzy innych posłów Europejskich tylko P, Bourquenay za obecnym s t a t u s q u o w Serbii się ujmuje, poseł Angielski nie okazuje więcej takiej w sprawie tej gorliwości jak dawniej. Z nad granicy tureckiej, dnia 14. Marca. Upór rządu tureckiego nie okazuje jeszcze najmniejszej skłonności do ustąpienia rozuinniejszemu systemowi, i prawi« trudno pojąć, jak połączona Europa, może się tak długo ociągać w zażądaniu w groźnych wyrazach należącego j ej się względu. I tak mianowicie pytanie uprawnienia austryackich parostatków ani na włos dalej nie postąpiło, i żadno przedstawienie dypłomacyi austryackiej nie zdoła Turków w ich systemacie zachwiać. Owszem rząd turecki nieprzestaje wstrzymywać podróżnych wszelkiego stanu od używania austryackich parostatków, a tych, co się groźbami odstraszyć ni« dadzą, nawet surowe mi obkłada karami. Obok tego niemają najmniejszego względu na żądania przedsiębiorców austryackiej żeglugi parowej, tak pod względem wynagrodzenia straty, jako też i za wyświadczone Porcie przyaktgi przez przewożenie wojska do Syryi w r. 1841., co dostatecznie udowodnione. Tymczasem towarzystwu tureckiemu, którego w biege obecnie będące okręty w nader nędznym są «tanie, rząd kilka nowych podarował, ale nie wiadomo, czy to uczynił dla zastąpieuia starych, czyli też dla Otworzenia nowych linii. - Tu nad granicą nie masz nic nowego, to jedno wyjąwszy, że rząd austryacki w skutek ciągłego nalegania Turków, opartego na zawartych traktatach, uchwalone oddalenie wychodźców serbskich od granicy surowo do «skutku przyprowadza. Wysłanej z pośrodka tychże deputacyi do Cesarsko-królem gener. Koinmendanta w Peterwardinie z prośbą o odroczenie uskutecznienia powyższej uchwały, wcale nieprzyjęto, i w Wiedniu zapewne nie lepszy ją los spotka. W tej chwili rozchodzi się wieść o nadejściu nowych doniesień z Konstantynopola do Belgradu, podług których kara Georgiewicz, Wudszycz, Petroniewicz i Kiauiil Basza do stolicy, tureckiej mają być wezwani. W skutek tego polecenia zwołał Xiąię zmaz wielką radę, na której Wudszycz oświadczył, że co do swojej osoby rozkazu tego na żaden przypadek nieusłucha, drudzy niech robią co im się podoba; tymczasem mają zwołać zgromadzenie ludu, aby to rozstrzygło, co czynić wypada. Kara Georgiewicz, Petroniewicz i osławiony Metropolila Piotr starają się swoje majątki w bezpieczne'in umieścić miejscu. Stany Zjednoczone Ameryki północnej. Z Ne w-J ork u, dnia 20. Lutego. Z Mexyku donoszą, że rząd tameczny wydal rozkazy do zaciągu 24,000 ludzi, którzy mają być użyci przeciwko rzeczypospolitej Texas. Ujęci w San Antonio Texyarne, osadzeni zostali w cytadeli w Perote, oprócz niejakiego yan Nass, który przeznaczony został do robót publicznych w Mexyku. Izba Beprezenlantów uchwaliła ważne prawo, mocą którego płace wszystkich urzędników i dyety Reprezentantów w Kongresie zostały znacznie zmniejszone. Płace urzędników przenoszące 3000 dolIarów, zmniejszone będą o 20 prC, od 1000 do 3000 doi. o 12- prC, nie dochodzące zaś 1000 doi. nie ulegają żadnemu zmniejszeniu. Nadio postanowiono, że żaden urzędnik (wyjąwszy tylko ajentów dyplomatycznych), nie może większej pobierać płacy rocznej, jak 5000 doli. Obawiają się, aby w skutek tego nie powiększyła się demoralizacya i przekupstwo pomiędzy urzędnikami. Artykuł, zmniejszający dyety Reprezentantów, ma ua celu zapobieżenie spekulacyjnemu przędła miesięcy pobierać ma każdy reprezentant dziennie 8 doli., za następne zaś miesiące coraz mniej. Nieobecni, żadnych dyet pobierać nie będą, wyjąwszy przypadki udowodnionej choroby. Rozmaite wiadomości. Z Poznania. - »Orędownika Naukowego" wyszedł Nr. 12. i zawiera: Słów kilka o instoryi Powszechnej i wykładzie jej po Gimnazyach przez Dr. Marcela Mottego. - Karnawał paryzki, wyjątek z listu prywatnego z Paryża. Krytyka: @ie aBtfilcnfaaft h« fla* »ifctycn S6tt)thua im rccttctfcn, ben alt)?reul?ifd)sU* tbauifćtycn SDi A tbu6 mit umfafenben (Sinne, »on Dr. 3. £. >anufcb. jZ Tyg. Petersb.J Krytyka historyczna. (Cijig dalszy) Ciąg II. Wspomnieliśmy, że Zygmunt August uwiadamiał Radziwiłła o wszyslkiem co się ściągało do jego rodzeństwa. Najbliżej obchodziło go postanowienie krolewieu Zofii, Anny i Katarzyny, bo Izabella, choć nieszczęśliwie wydana za mąż jeszcze 1539 r., w niepospolitych zdolnościach umysłu sama znajdowała dosyć siły i łamać się z całą potęgą domu au«tryackiego i choć połowę królestwa J anaZapoly ocalić dla swojego syna - ale trzy pozostałe «ostry, z których Zofia przy zgonie ojca mogła mieć łat 2 6, Anna 2 5, Katarzyna 22 zajmowały troskliwość brata. Królowa Bona ostrzegają3 w roku 1552., ze: już czasy w i e l k i e cór k o m j ej p r z y s z ł y (str. 31.) pragnęła wydać którą z infantek za podkrólego ueapolitańskiego, na co, gdy się Zygmunt August niezgadzał , dowiadywała się u niego przez Kamilla Brancaci, czy niezezwoli na zanieście 7. jednym z siążąt rzymskich (str. 20. 26.), przypominała, że się zdarzał dawniej xiążę bawarski, że świeżo umarła żona Króla szwedzkiego Gustawa Wazy (26. Sierpnia 4551.) i możnaby tam małżeństwo skojarzyć przez kupca gdańskiego Jana v. We r d e * ). Po wydaniu Zofii *) Król ZRuitjłciiI po szezcpilnónii wzUlędaini, «awel przvhvwmy do Gdańska 7. I.ipea 1552., ni* »lanał w ratusz» je K to znikłe Królowie polary vajuili, <