GAZETA
VVielkiego
Xicstwa
SKIEGO.

Nakładem Drukami Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wann ewski.

13».

W Sobotę dnia 17. Czerwca.

1843.

Wiadomości zagraniczne.
Polska.
z w a r s z a w y, dnia 11. Czerwca. Przenieśli się do wieczuości: Rozalia z Bońkowskich Wilczewska; Tomasz Zalewski, Archiwista Główny w Prokuratoryi Król. Polsko F r a n c y a.
Z P a ryż a, dnia 8. Czerwca.
List prywatny z Guadelupy donosi, że z gruzów miasta Point a Pitre, wznosić się zaczyna miasto nowe, którego domy po większej części z drzewa wybudowane. Żniwo nie będzie tak zie, jakby się po takowej katastrofie obawiać było można. - Spodziewają się żniwa z dwóch trzecich części lub przynajmniej z polowy. Trzęsienie ziemi jeszcze nie ustało. Wiadomości dochodzą aż do dnia 9. Maja.
Markiz d'AUigre, który niebezpiecznie chorował ua złamanie nogi, przez Dra Lisfranc zupełnie uleczonym został. W dowód wdzięczuosci za staranną kuracyą podarował Doktorowi Lisfranc sprzęt historycznej wartości, który dawniej zdobił gabinet Napoleona. Należy do niego pomiędzy inneini biórko, przy którein Cesarz zwykle pracował.
Budżetowa komissya Izby deputowanych przedsięwzięła znaczną redukcyą kredytów zażądanych przez ministeryum. Redukcye te, pierwsze od lat 13 , wynoszą 25, 059, 077 fran., z których 18 ,929, 077 fr. na budżet zwyczajny, a 6,130,000 fr. na budżetuadzwyczajnych robót publicznych przypada. Dostały się redukcye wszystkim ministerstwom, lubo w różnych miarach. I tak kredyty zażądane przez ministeryum spraw zagranicznych zmniejszono tylko o 10,000 fr. Minister spraw wewnętrznych zwiększyć chciał pensye 31 prefektów i 280 podprefektów: komissya odmówiła tego, aczkolwiek przyznała, że płaca tych urzędników wcale nie jest dostateczną. Podobnie rzecz się ma z niektóremi sądami królewskie mi i trybunałami pie'lWszej instancyi, dla których Wielki Kanclerz podwyższenia pensyi się domagał. Zmiarkowanie budżetu ministerstwa wojny żwawe wywołało rozprawy, gdyż komissya zaproponowała zniżenie armii o 14,000 ludzi, przez coby 5,310,233 fr. oszczędzono. Nie przepisuje komissya ministrowi wojny, w jaki sposób zmniejszenie to armii uskutecznić należy, któraby przez to na 270,000 żołnierza zredukowaną została. Zdawało się wprawdzie,  stra wojny, i jego pozostawić opinii, czyli redukcya ta w piechocie tylko zajść ma, czyli tjei w konnicy i artyleryi; podała przecież sposób, w jaki redukcya ta w stosownej mierze uskutecznioną być winna. Chodziła wczoraj pogłoska, ze ministeryum wnieść znów zamyśla o dotacyą dla Xiecia N e*)moura, O ile wieść ta uzasadniona, trudno powiedzieć; lubo to 'pewna, że oppozycyajuż w trąbkę uderzyła, i zwołuje na gwałt członków stronnictwa swego, którzy zawcześnie prace prawodawcze zamienili na zatrudnienia wiejskie. J eźli to prawda, to ministeryum niedobry czas wybrało i zapewne celu swego chybi; bo Izba skłoniła się całkiem do systemu oszczędności, i niełatwo zezwoli «a dotacya, której juz po dwakroć odmówiono. Z dnia 9. Czerwca.
Izba Deputowanych na wczorajszćm swem posiedzeniu projekt do prawa dotyczący nabycia w drodze kupna części pałacu Bourbon, należącej do Xiecia Aumale, większością 213 głogów przeciw 104 przyjęła. Do naszego ministerstwa spraw zagranicznych nadeszła onegdaj wiadomość urzędowa, że zatargi między Montevideo i Dyktatorem R o s a s zakończyły sic. już przez poddanie się miasta Montevideo. Mieszkańcy postanowili otworzyć bramy miasta, które trzymał w oblężeniu Generał Oriba z rozkazu Rosasa, jeżeli przeszłość zasłoną zapomnienia pokrytą zostanie. Generał Oribe, posiadając w Montevideo wielu przyjaciół, przyrzekł obejść się z miastem z największą łagodnością, i wojsku swemu zalecił najściślejszą karność. Poczem wkroczył do miasta, w którem panowała spokojność i porządek. W liście z Madrytu donoszą, że teraz wśród powszechnego wzburzenia z powodu usunięcia ministerstwa Lopeza, znikły tam wszelkie stron - nictwa polityczne, i tylko dwa pozostały: Hiszpanie i Ayacuchos. Anglia.
Z Londynu, dnia 9. Czerwca.
O'Connell puścił się znowu przedwczoraj w podróż za sprawą swoją, i uda się najprzód do Kiikenny. Do portu pod Dublinem przybył w tym-samym dniu okręt »Rhadaniant h u s« - z czterema kompaniami 6Igo regimentu. Artykuł dziennika Times, wystawiający Irlaa
dyą jako bliską rewolucyi, nabawił giełdę n;espokojności. Dziś ochłonęła już nieco ze strachu, a S t a n d a r d usiłuje na wszelki sposób rzecz tę w innem wystawić świetle, dowodząc, że ministeryum bynajmniej obawy takiej nie dzieli. "Powtarzamy, powiada on, już po raz setny, że Irłandya nie ma się ku rewolucyi, ale owszem wygląda pokoju, jakiego nie używała od czasu, jak kiedy przed lat może 65 wypuszczono Roinanizm na udręczenie wyspy. Wszakże alarm ten bynajmniej nas nie zadziwia, gdyż tyle jest klas różnych, w których interesie leży stosunki wyspy tej w jak najokropniejszych malować kolorach. Do pierwszej klassy należy P. O'Connel i księża, którzy naturalnie raz narobiwszy hałasu, na wszelki sposób potęgę swoje i zapalczywość pomnażają. Następują potem Whigowie, należący do tej samej chorągwi. Dopóki byli przy sterze, grozili, że oddalenie ich wywoła rewolucyą w Irlandyi: idzie im teraz naturalnie o to, aby pokazać, że pogróżki ich spełnią się, W trzecim rzędzie stoją ci, którzy czychają» na urząd jaki. Dalej idą ci, co się o konstytucyą boją, naturalni sprzymierzeńcy wszystkich krzykaczów, którzy zapominają o starej prawdzie, że pieski, co dużo szczekają, rzadko ukąszą. Szereg ten kończymy my panowie dziennikarze, którzy, co prawda to niegrzech, radzi jesteśmy, kiedy coś hucznego i nadzwyczajnego czytelnikom udzielić można. Zaiste, gdyby nic O'Connell i to trochę oczekiwanej rewolucyi, nie wiedzieć, czemby gazetę zapełnić. ISie dziw więc, że tyle w jeden punkt zbiegłych okoliczności napędza nareszcie nieco strachu. « *-r - W środę wieczorem wielkie było po» ruszenie przed gmachem poiicyi na Bow-Strcct i w okolicy, ponieważ się rozniosła pogłoska, że z ministeryum spraw wewnętrznych do urzędnika policyjnego Twyford pod nieobecność szefa, Pana Hall, wydano rozkaz, żeby niejakiego Mayne niezwłocznie aresztował, który w pisanym do ministra spraw wewnętrznych, Sir James Graham liście oświadczył, że za pewną nagrodą O'Connella z świata zgładzić gotów. Jakoż istotnie posłano po Pana Twyford, bawiącego się w klubie Athenaeum i urzędnicy z wydziału spraw wewnętrznych w wspomnionćm biurze policyjnem się ukazali, aby, jak powia ze świtem ujrzano Pana Twyford w kabryolecie z gmachu policyjnego wyjeżdżającego; o godzinie 8. powróciwszy naradzał się z wielu urzędnikami ministerstwa, ale wszystko to tak tajemniczo się odbywało, że nikt o aresztowaniu jakiem dowiedzieć się nie mógł. Wszakże dzisiaj się dowiedziano, że osobę, mąjącą się nazywać Mayne, istotnie uwięziono; sierżant policyi który go ciągle tropił, miał go nareszcie w Gloucester przydybać. Mayne przytrzymany tamże, został do Londynu zawieziony i osadzony w domu policyi na Hardiners Lane. Dzisiaj rano o 10. godz. sprowadzono go do lninisleryum spraw wewnętrznych, gdzie Pan Hall ścisłe z nim, ale dotychczas nieznane odbył badanie. Człowiek ten średniego wzrostu, jeduo tylko ma oko; jest dobrze ubrany, ma może z 30 lat i mieni się być adwokatem. Słychać, że skoro kaucyę złoży, iż się spokojnie zachowywać będzie i na wezwanie znowu przed sędziami swemi stanie, na wolność puszczony będzie. Zresztą są i tacy, co rozumieją, że cała ta scena przez samych Repealów ukartowana, aby rząd kłopotu nabawić i do jakiego nierozuiyśluego skłonić kroku, mogącego wzburzenie w Irlandyi jeszcze zwiększyć. Słychać, że przed zaślubinami Xiczniczki Augustyny Cambridge, ma być przedłożony Parlamentowi projekt do prawa wyznaczający dla niej 3 O O O f. sL rocznej pensyi. Hiszpania.
Z Madrytu, dnia 1. Czerwca.
Po rcakcyi przedsięwziętej 26. p. m. w Maladze na korzyść przywrócenia porządku wybuchła 27. scena, pierwszej zupełnie przeciwna. Dnia 26. dowiedziano się w Maladze, że tu w Madrycie spokojność nie została wcale zakłóconą. Wiadomość ta wzbudziła przestrach i większa część osób, z których rewolucyjna rządząca Junta była złożoną, proponowała rozwiązanie jej, i przywrócenie dawnej władzy. Lud jednak tak się o to rozgniewał, że Junta ze strachu oświadczyła się gotową do bronienia ogłoszonego programmu »aż do śmierci.« Gdy po południu narodowa milicya kazała uderzyć generałinarsz, stawił się na miejscu zgromadzenia i pułkownik Torremejia w sukniach cywilnych, zażądał dla siebie posłuszeństwa, oświadczył, ze on .n;a czele załogi będzie pełrntswe obowiązki i namówił burzycieli pokoju do spokojnego rozejścia się do domów. - Skoro się jeduak tylko oddalił, począł się znowu hałas. Oficerowie milicyi zaczęli go szukać lecz spotkawszy go na czele wojska, oddalili się spokojnie, poczem pułkownik ten zwołał deputowanych prowincyonalnych i radę Ayuntamiento, nie wzywając wcale na nią rządzącej Junty. O lOtej wieczorem zgromadzenie to odbyło tajne posiedzenie, na którem i kilku członków milicyi narodowej przytomnymi także było. Generalny Gubernator Cabrera objął znów z rąk pułkownika Torremejia naczelne dowództwo nad wojskiem. Tak stały rzeczy w Maladze, gdy ostatnia odchodziła poczta. Rząd jednak już nowsze wiadomości stamtąd gońcem wyprawionym 27go otrzymał, lubo ich jeszcze nieoglosił publicznie, wiadoinern jednak już jest, że bunt na nowo dn. 27. w Maladze wybuchnął, w skutek którego pułkownik Torremejia uchodzić musiał z miasta. Rządowy dziennik el Espectador opisuje zaszłe wypadki w Granadzie aż do 27. jak następuje; Mieszkańcy Granady oburzeni tern, że ministeryum Lopeza rozwiązano, postanowili powstać przeciw teraźniejszemu rządowi, w ezem ich pogłoska o podniesionej rewolucyi w Maladze, tein mocniej utwierdziła. Kapitan jeden z pułku artyleryi stojącego garnizonem w Granadzie namówił dn. 26. Vice generalnego Gubernatora, Marechal du Camp Santa Cruz, że stanął na czele partyi przeciwnej rządowi. Dowódzca jednak pułku Asturyi wzbraniał się wyprowadzić pułk swój z koszar, łubo mu Santa Cruz rozkazał, i już był kawaleryą uformował.
Dowiedziawszy się o tern naczelnik powstania, udał się do koszar, aresztował pułkownika i piechotę wyprowadziwszy, poddał wojsko swe pod rozkazy Junty ludu, o której wczoraj wspomnieliśmy. Wieczorem defilowało przed nim całe wojsko liniowe i milicye wśród okrzyków; »Niech żyje konstytucya, niech żyje wolność! Śmierć zdrajcom, śmierć Ayacuchos!« - Chociaż dowiedziano się 27., że dnia poprzedzającego zrobiono kontrrewolucyą w Maladze, Granada nie zachwiała się w swein przedsięwzięciu, jak to przekonać się można z wydanej odezwy o 7. wieczorem 27.: Zaczyna się ona temi słowy: »Ojczyzna i Wolność. - Izabella II. - Program ministeryum Lopeza.«  cym, którzy na chwilę dobre imię mieszkańców Malagi zpolwarzyć chcieli! N asi sąsiedzi, zbrojno i do walki przysposobieni, są w marszu dla połączenia się z mężnymi tej prowin - cyi i podzielenia się z niemi wawrzynami zwycięstwa, które odniosą dla ustalenia niepodległości narodowej, i wydarcia z rąk krzywopizysiężców świętej księgi konstytucyi, którą nogami deptać się poważyli, a którą jak bóstwo nietykalne czcić i szanować poprzysięgli i t. d. Wojsko więc ze swym dowódzcą połączyło się z powstańcami Granady. W takich okolicznościach rząd powinien z jak największą rozwagą i bacznością działać, a tu nie wiedzieć, co rnyślić, gdy rządowa gazeta powstanie to nie piętnuje nazwiskiem, ani r e b e l i i i, ani nawet »pronuuciamento« tylko nazywa to »zdarzeniem« (acontecimunto) nie mającem nic w sobie niebezpiecznego. »Zdarzenie to,« mówi G a c et a, »ograniczało się w ogóle na paradzie, przy której dwa także były przytomne pułki wierne regentowi i rządowi, i to w skutek aktu dyscyplinarnego, dla usłuchania tylko rozkazów Generała Santa Cruz.« Dopóki rządowy dziennik będzie wystawiał czynności zasługujące na największą karę w takieui świetle, dopóty nie można się będzie dziwić, że postępek Generała Santa Cruz znajdować będzie naśladowców. Jak tylko doszła tu wiadomość, że rewolucyą w Maladze utłumiono, tutejsza Gazeta nie mogła się dość wychwalić tamtejszej narodowej milicyi; szkoda tylko, że przezorna G a c ę ta niewstrzy mała się zswemi pochwalnemi hymny kilka godzin jeszcze, nie potrzebowałaby się teraz rumienić i żałować swej porywczości. Dnia 27. w K a d y x i e , S e w i 11 i i J e a n niezakłócouo spokojuości jeszcze lubo wszędzie tlił się w głębi pożar. Gdy się dowiedziano 26. w Almeria, że Malaga powstała, zebrała się rada Ayuntamiento i zrobiła adres do Regenta, w którym go do zachowania i trzymania się przepisów konstytucyino- prawnych napomina. Ga c eta ogłosiła, że wieść jakoby rząd chciał utworzyć porta wolne, jest czystą potwarzą. Minister skarbu Mendizabal odseła wszystkich dłużników państwa napastujących go o zapłatę należytości do generalnego dyrektora
kassy państwa. Ten zaś nie może im nic wypłacić, bo kassa zupełnie próżna; znudzony wreście nachodzeniami wiecznemi podał się do dymissyi.
Port ugalia.
Z Lizbony, dnia 29. Maja.
Współubieganie się wpływu angielskiego z francuzkim w ostatnich czasach jawnie znów się tu czuć daje, i w najmniejszej rzeczy szukają tu zaraz dowodu zwycięstwa jednego nad drugim. Z tej rywalizacyi Francyi z Anglią tę przynajmniej dwór portugalski ma korzyść, że reprezentanci tych dwóch państw w oznakach i dowodach przyjaźni dla Królowej, jeden drugiego przesadza. Lordowi Howard de Waiden nadarza się podczas bytności wysokich gości z Francyi nowa do tego sposobność, bo będzie mógł, ze swego stanowiska, jako najdawniej przy tutejszym dworze akredytowany, przy wszystkich honorach, jakie bratu Króla i jego dostojuej małżonce przez korpus dyplomatyczny będą wyświadczane, na jego czele się pokazywać i w jego działać i mówić imieniu. Austrya.
Z W i e d n i a, dnia i. Czerwca.
Hr. Franciszek Colloredo - Wallse, dotychczasowy Poseł przy dworze bawarskim, mianowany został Ambasadorem przy N. Cesarzu Wszech Rossyj.
W ę gry.
Z P r e s z b u r g a, dnia 26. Maja.
Na onegdajszem posiedzeniu sejmu, wniesiono pytanie, czy Deputowani Kroacyi i Kapituły Agramskiej, mogą na sejmie przemawiać w języku łacińskim, który u nich oddawna jest urzędowym. WTielu Deputowanych mówiło przeciwko używaniu języka łacińskiego, kiedy teraz narodowy język węgierski przyjęty został za urzędowy. Przytaczano przykłady z innych krajów, gdzie na zgromadzeniach prawodawczych tylko jednego narodowego używają języka. Śmiesznem byłoby, gdyby np. Deputowany z Alzacyi chciał w Izbie Deputowanych w Paryżu mieć mowę w języku niemieckim, którąby mało kto zrozumiał. Przeciwnie utrzymywali inni, że ponieważ wszyscy Deputowani rozumieją po łacinie, który to język niedawno jeszcze był urzędowym, ponieważ Deputowani z Kro a c y i źle lub wcale nie mogą mówić po węgiersku, ponieważ dotychczas używanie je nie zostało prawem zakazane, przeto przynajmniej na tym sejmie ciż Deputowani powinni mieć wolność używania swego zwykłego języka, inaczej bowiem utraciliby charakter Deputowanych. Kwestya ta nie została jeszcze rozstrzygnięta, zdaje się jednak, że na sejmie tegorocznym jeszcze Deputowani z Kroacyi po łacinie mówić będą. Wiadomo, że tak mowa cesarska zagajająca posiedzenia sejmu, jako też odpowiedzi Cesarza i Cesarzowej na różne mowy witających deputacyj, miane były po łaCInIe.
Serbia.
Gazeta Powszechna donosi: Listy i gazety z Belgradu i Semlina dochodzą do d. 3 O. Maja. Dotychczas nic stanowczego jeszcze nie zaszło, wzajemne obwiniania się stronnictw tlWają ciągle; Xiążę Alexander przebywał dotąd w górach Szumadi, odesłał jednakowo już swoje rezygnacyę do Konstantynopola. Wutsicz i Petrouiewicz byli w Belgradzie, ale Basza otrzymał rozkaz wydalenia ich z granic Serbii w przeciągu trzech dni, urządzenia nowego wyboru na Xiecia, wyłączenia Xiecia Michała z liczby kandydatów i dania wyszłym Serbom (w liczbie 400) pozwolenia do powrotu, z wyłączeniem tylko Jeffrema Obrenowicza i ministrów Xiecia Michała, Stronnictwo dotąd u steru rządu stojące wyprawia w wielu miejscach uczty, aby tym sposobem pozyskaćwzględy publiczności dla Aleksandra GeorgIewIcza. Turcya.
Z K o n s t a n t y n o p o l a, dnia 24. Maja.
Ważność, albo raczcj nieodzowność Beschida Baszy, staje się w Dywanie coraz widoczniejszą, i przypuścić można, ze jeżeli czas jego jeszcze nie nadszedł, to z pewnością nadejść musi. Nawet przeznaczenie jego do Adryanopola z stanowiska tego uważać należy, gdyż ważne to miejsce zwykle takim się mężom oddaje, którzy na każdy stanowczy przypadek na podoręczu być mają. Potwierdza te wnioski i to, że Beschid Basza otrzymał rozkaz, aby Konstantynopola nie opuszczał przed przybyciem nowego Beis- Effendego, Bifaat Baszy. - Wpływ austryacki uchodzi tu w tej chwili za najznaczniejszy. Bifaatowi bardzo są dobrze znane zamiary gabinetu austryackiego, a
Xiażę Mefternich ma podobno równie dobrą opinią o talencie Beschida i prawości Bifaata. Wpływ ten Austryi tym korzystniejszy się być zdaje dla Porty, ile że dobre rady gabinetu austryackiego i słusznym żądaniom Bossyi zadosyć uczyniły, i zarazem Serbią z bezwarunkowej opieki Bossyi wyrwały, Brazylia.
z B i o - J a n e i r o, dnia 13 . Kwietnia. Ślub Księcia J o i n v j I I e z księżniczką F r a n - ciszką naznaczono na dzień 1. Maja, już robią wielkie przygotowania do jak najwspanialszego obchodu. Podług artykułu konstytucyi, może Księżniczka ta żądać zaraz po ślubie wypłaty posagu wynoszącego 750 kontos (przeszło 1, '200,000 talarów); summa ta, jeźli istotnie na wydanie jej nastawać będą, nie małego kłopotu ministra skarbu nabawi. Księżniczka Franciszka jest drugą córką Don Pedra. Z początku mówiono, że wybór Księcia Johwille padł na najstarszą siostrę Cesarza, ale zdaje się, że prawo brazylijańskie, nie pozwalające domniemanemu następcy Ironu, którym dotąd jest naj starsza siostra Cesarza, opuszczać kraj ojczysty, miało wpływ na zmianę wyboru Księcia.
Rozmaite wiadomości.

Z Poznania. (Gaz. tut. niem.) - Pod względem doniesienia o darowiźnie uczynionej miastu naszemu przez Pana Jur i t z w mieście Kap, widzimy się spowodowanemi do sprostowania, które lem jest potrzebniejszem, ile że z artykułu naszego mylne wyprowadzić można zdanie, że nasza władza miejska przez obojętność dla celów naukowych darowizny tej przyjąć nie chce. Bzecz ma się inaczej. Wyrzeczono w prawdzie nieprzyjęcie, ale dla innych powodów. Na samprzód nie wiadomo, czy Pan Juritz istotnie miał zamiar darowania rzeczonego muzeum miastu Poznaniowi, kiedy w piśmie swem do Król. Dyrektoryum policyi wyraźnie oświadcza, że dar swój Liceum - (obecnie już zniesionemu) - przeznacza. Ale ówczesne Liceum, podobnie jak oba gymnazya Poznańskie, które w miejsce jego nastąpiły, nie są miej skiemi, lecz kr óle wskierai zakładami, dla tego tez władza miejska słusznie Z przyjęciem daru tego się ociąga. Oprócz tego sprowadzenie, ustawienie i utrzymanie te którego wystawienie jakie 15,000 - 20,000 tal. kosztować by mogło) tak wielkiego wymaga nakładu, że władza miejska mimo najlepszych swych dla nauki chuci jednak takim ciężarem miasta obarczać nie może. - Rzeczą obecnie rządu, drogie te zbiory własnym kosztem miastu naszemu zachować. Ze Lwowa, d. 10. Czerwca. (Z G. L.) - Tragedya w czterech aktach, Staś i o oryginalnie przez Karola S z aj n o c h a napisana, której szczęśliwy w naszej Gazecie stawialiśmy h o r o s k o p, ukazała się nareszcie dn. 8. b. m. na naszej scenie. Niech się młody autor, występujący u nas po raz pierwszy przed stugłową publicznością, choćby miał talent młodego Ponsarda, nie spodziewa tak jednogłośnego uzuania, jakiego doznał tenże autor tragedyi: L u k r e c ya lubo nieznany zaraz przy pierwszym występie przed publicznością paryską. Puste kłosy uie lubią u nas oddawać pokłonów.
Nie wywieszono u spodu lampionu, barometru sądu, dla tego też i zdanie na półmędrkujące jak sokół z kapturem na oczach na różne szybuje strony, mówimy, zdanie na półmędrkujące, bo glos powszechny w teatrze giośnemi oklaski i usilne m domaganiem się, aby się autor okazał, dał świadectwo prawdzie, iź możemy się z dumą chlubić tak pięknym i tak wielo rokującym talentem. Witając ochoczo Pana Szajnochę jako nowego dramaturga na tak skąpo uprą wianem u nas polu, pozostawiamy sobie do przyszłej (iazety tę przyjemność pomówić obszernie o samej sztuce i o grze naszych artystów.
Przebiegłość w nieszczęściu. - Mieszkańcy w N auiur podnieśli w dawnych czasach bunt przeciw swojemu władzcy, ponieważ im nakładał uciążliwe według ich zdania podatki. Pod nieobecność Księcia, obiegli pałac, w którym Księżna bawiła i chcieli ją zmusić, aby żądaniom ludu uczyniła zadość. Przybywa Książę pod mury miasta, a widząc zbuntowanych mieszkańców, którzy mu zamknęli bramy do jego stolicy, wezwał wszystkich swoich lenników, opasał miasto do koła i zmusił głodem do poddania się. W tejże chwili, gdy się naradzano li a ratuszu, co czynić należy, z jakiem obliczem stanąć przed rozgniewanym Księciem, przybyt1wa herold i oznajmia, że wolą Księcia jest, aby żaden z mieszkańców nie ważył się wyjść na przeciw niemu ani pieszo, ani konno, ani w powozie: »Zgubieni jesteśmy,« zawołała zgromadzona rada. »Nie ujdziemy srogiej kary, skoro nam nie wolno mówić z Księciem.« Śród powszechnej tlWogi przybiegł młody, wesoły chłopak i woła: »Porzućcie smutki, ja mam wyborny pomysł: Książę zakazuje, aby się nie stawić przed jego obliczeni ani pieszo, ani konno, ani w powozie. Dobrze więc, wyjdźmy naprzeciw niemu na szczudłach.« Projekt ten przyjęto. Natychmiast kazano robić szczudła na trzy, sześć i dziesięć stóp wysokości, a nazajutrz pięciuset mieszkańców na drewnianych nogach wystąpiło na powilauie Księcia c Książę ujrzawszy cztery rzędy głów jakby zatkniętych na długich drewnianych tykach formujących półkole, rozsunął się, a wysłuchawszy próśb i przełożeń, przebaczył powstańcom. Od tegoto czasu szczudła są w N amur w wielkiem poszanowaniu. W rocznicę owego pamiętnego pochodu młodzież odprawia igrzyska na szczudłach, formuje bataliony, maszeruje śród odgłosu wojennej muzyki na wolne pole, rozdziela się na dwa stronnictwa i rozpoczyna walkę, jeden drugiego stara się obalić na ziemię, jednak w tym popisie nie wolno w inny sposób walczyć jak tylko łokciem ręki. Zabawa ta przedstawia komiczny widok. Czasami przez dzień cały chwieje się zwycięztwo. Łagodna zima w Polszczę. Nie pierwszysto raz mieliśmy tak łagodną, jak w roku niniejszym zimę. Według kroniki Dług o s z a i B i e l s k i e g o roku 1413. na Litwie tak ciepła była zima, iż na święto Gromnic (2. Lutego) kwiaty i ogrodne pożytki (warzywa) rosły. Roku 1427. dnia 6. Grudnia zaczęły w Prusiech drzewa owocowe jak na wiosnę kwiatem się okrywać. - Roku 1493 w Styczniu i Lutym sady kwitnęły, trawy były wielkie, ptacyf się lęgli, wszelakoż w Marcu wszystko mroź pokaził. - R. 1551 na Litwie w zimie tak ciepłe deszcze były, iż żyto zaczęło się już w kłosy rozwijać. - R. 1552 koło Gdańska dnia 26. Stycznia orano. - R. 1571 podczas łagodnej zimy d. 29. Stycznia grzmiało i łyskało się nad Krakowem, wszelakoż potem głód nastąpił. - R. 1584 po trzech królach cały tydzień deszcz padał, w skutek czego lu zima bez śniegów i mrozów była, za to zaś w jesieni rzeki j studnie powysychały. r- Roku 1676 zbierano na Rusi w pierwszych dniach Marea fijałki i inne kwiaty. <<+-- Roku 1696 w województwie krakowskiem zima jeden tylko miesiąc trwała, tak, że w Lulyin siano już groch i owies. Roku 17U2 była w województwie poznańskiem także podobna tegoroczneJ ZIma. Roślina, którą Niemcy Becherpflanze zowią, rośnie na kamienistym i jałowym gruncie Jawy. Bez tej rośliny poginęłyby małe ptaki i zwierzęta tej wyspy dla braku wody. Roślina ta ma na każdym listku mały woreczek w kształcie kieliszka z pokrywką kończącą się małą kłódeczką, która się po za uszko kielicha stacza i łączy go z Uściem; tą kłódeczką jest prężne włókno, które się podczas deszczu i rosy skurczą, przez co się pokrywka kieliszka otwiera. Tym sposobem napełniają się kielichy tej rośliny wodą, która małym ptakom i - zwierzętom za orzeźwiający napój służy.
Z blaskiem słońca rozciąga się to włókno i przykrywa znowu kielich tak szczelnie, że mx kropla wody wyparować nie może i tym sposobem przechowuje się zasób napoju. Oświetlenie alkoholem. - Niejaki Apolis, wynalazca lampy alkoholicznćj odbył lemi czasy w teatrze w Montpellier (we Fraucyi) próbę oświetlenia alkoholem na wielką miarę. Uważając ten nowy rodzaj oświetlenia pod względem postępu, nie można sobie życzyć piękniejszego płomienia. Lampy, któremi teatr oświetlono, zasycane były spirytusem 36 stopni Beaumego trzymającym, paliły się przez 8 godzin i przez cały ten czas rozlewały jasne światło, bez wszelkiego odoru lub dymu J eżeli sposób ten oświetlenia będzie mógł upo< wszechnic się, to dla naszych gorzelń otworzyłoby się obute źródło odbytu. Nieco o rodzinie Mikołaja Kopernika. (Z kroniki miasta Lwowa D. Z. wrękopiśmie będącej.) - W roku 1439. przyjął prawo miejskie we Lwowie Mikołaj Kopernik, powroźuik, rodem z Kleparza. W archiwie miasta Lwowa w księdze pod NIjem 1166 na stronie 210 zapisano: «Nicolas Koppernik Zayler cum literis bonis de Cloppars acceptavit jus civile.« Wiadomo czytelnikom, że
rada miejska czynności swe «rzędowe zapisywała językiem częścią niemieckim, częścią łacińskim. Czyli to nie był ojciec sławnego Mikołaja Kopernika, który także Mikołajem zwał się. Bijografowie wielkiego Kopernika twierdzą wprawdzie, że on w Toruniu roku 1473. urodził bU{, lecz toby nie przeszkadzało naszemu domniemywaniu. W młodości mógł przyjąć ojciec jego prawo miejskie we Lwowie, a później przenieść się do Torunia, gdzie profesya jego powroźnicza ile w mieście, w kto» rym handel spławny na Wiśle kwjtuąl, większy miała odbyt. Famliije kupieckie i rękodzielnicze, przesiedlali się na ów czas często z miasta do miasta, tam zdawszy a tu przyjąwszy prawo miejskie. Będąc powroźnikiem mógł nawet wyrobami swemi handel prowadzić, splar wiając je do Gdańska na potrzeby okrętowe. Cokolwiek - bądź zdaje się nie podlegać żadnej wąlpliwości, że familia Koperników nie jest niemiecka, lecz polska, co końcowa sylaba: riiK dowodzi, powroźuik A ogrodnik, czeladnik i t. d, --F- Księgi miejskie na Kleparzu pod Krakowem, jeżeli jeszcze z owego wieku istnieją, posłużyłyby do odkrycia czyli i zkąd-przybyła tamże rodzina Koperników. (Rozm. LW,ow.)
OBWIESZCZENIE.
Dnia 11, Stycznia r. b. około wieczora, postało przez dozorców granicznych w obwodzie granicznym, na łące w bliskości Pustkowia Granicy, powiatu Oslrzcszowskiego, 19 sztuk jako na domysł z Polski przemyconych świń średnich zabranych i przez hcytacyą ża 58 Tal, 5 sgr, sprzedany cli, od których naganiacze, do te<;o momentu nieznajomi, zbiegli. Nieznajomi właścicieic tychże świń wzywają się stosownie do . 60 prawa celuo-karaluego z dnia 23 JSłycznia 1838. r. niniejszym, aby się naj dalej w ciągu 4 tygodni od dnia, w którym niniejsze obwieszczenie po raz ostatni w dzienniku intelligencyjnym umieszczone będzie, na komorze głównej celnej w Podzamczu zgłosili i swe pretensye udowodnili, w przeciwnym bowiem razie po upłynięciu tegoż terminu, zebrane za nie pieniądze na rzecz skaibu obracliowane zostaną. Poznań, dnia 15. Marca 1843. Prowincyalny Dyrektor Skarbu, (podp.) Massenbach.
- - . i iII Ił
Oznajmia się, że karczmy we wsiach S.olec i Kizykosy nad rzeką, w powiecie Sredzkim, tudzież i karczma pod miastem Środą, będą wypuszczone-przez licytację w Dominium Źrenica na lat trzy od 28. Czerwca 1843.  Aukcja porcelany przez podpisanego odbywać się będzie w dalszym ciągu w duiu 17. Czerwca 1843. w wielkiej sali hotelu Saskiego, J. J. Meyer.

W dniu 20. m. b. 7 koni, 10 wołów, 11 krów, kilka sztuk bydła młodocianego i wszystkie . «przęt y gospodarcze na folwarku domanialuym Żydówko pod Gnieznem drogą licytacyi przedawane będą; chęć kupna mających zaprasza się. Żydówko, dnia 6. Czerwca 1843. Garbrecht U Jana Freundt jest podczas St. Janskiej transakcyi meblowany pokój do najęcia. OBWIESZCZENIE.
Najlepszej jakości t o war y )J( l a n e g o 'A V-lii JAt. we wszelkich używanych obecnie gatunkach, nietylko wyrabia podpisana huta i hamernia wedle nadse'łanych rysunków lub wzorów i t. d. w najumiarkowańszych cenach, ale też ma je zawsze w zapasie w najrozliczniejszej ilości do wyboru podług upodobania. Zamówienia tak na wszelkiego gatunku towary z lanego żelaza i maszyny, jakoteź na kute żelazo obręczowe, sztabowe, ślósarskie, do narzędzi ornych, na modele, żelazo kręcone, kute w sztabach, podobnież na gwoździe żelazne, na słodownie z drutu żelaznego dla mielcuchów i gorzalń, w najlepszych wyrobach i po naj słuszniej szych cenach, przyjmuje podpisany urząd hutniczy (franko przez Sternberg w Nowej-Marchii i przez Krosno nad Odrą) i punktualnie wykonywa. Wykazy cen tutejszych towarów z lanego żelaza i t. d. udzielone będą z wszelką gotowo
SCIą na żądanie, a nawet i Expedyrja Gazet U{ Poznaiu zechce takowe przekładać do przejrzenia osobom, któreby się lam o nie pytały. Huta żelazna Pleiske, (powiat Krosiński) w Maju 1843.
Dietmarski urząd hutniczy.

C// jl
Król. Pruskie głównie K oncessjonowane Gymnase Equestre Edwarda Uloi chtager w cyrku przed strzelnicą. W niedzielę dnia 18. Czerwca 1843. repreżcutacye wyższego rzędu sztuki jeżdżenia i dresury koni. Początek o samej godzinie 6.
koniec o godzinie &jJ. W poniedziałek dnia 19. m. b. nie będzie widowiska. Ceny targowe w mieście P O Z N A K I v.

Dnia 14. Czerwca.
1843. r.
od I do Tal.. 5fgf. fen./Tal. sgr. fen
Pszenicy szefel Zyta dt Jęczmienia dt. .
Owsa . dt.
Tatarki dt.
Grochu . dt. .
Ziemiaków dt. .
Siana cetnar .
Słomy kopa. .
Masła garniec .

15: 2ti Sil 22! 10 12 28 29 17 6 18 162 18 19 5 7 15.- 25 , 15 - 16
W d l d 18 C 1843 W ciągu ty e odnia od dn. 9.
nie zie ę nia . zerwca . r. do 15. zerwca 1843. będą mieli kazaniemrazwy kościołówprzed południem.
W kościele katedralnym . . .
W kość. fam. S. Maryi Magd.
W kościele S. WQjcIecha Duia 20. Czerwcax. Wik. Fadrauski. · Prof. Hebanowski,
W kościele Ś. Marcina .... Dnia 19. Czerwca . .
Franciszk. (gmina nicm.-kato!.) W klasztorze Dominikanów .
W klaszt. Sióstr miłosierdzia 'W' kość. ewaniel. S. Krzyża.
W kość. ewaniel. S. Piotra .
W kościele garnizonowym , .

Kleryk Polzin.
Pastor Friedrich, Kand. Rose.
Kazu, dyw, Simon.
po południuurodź, się umarło ślub B N 4 x jwzięlo 'N " par J  _ s - co ... £S'U Z
X. Regens Pohl.
(Qo niemiecku.) · M. Fabisch.(po pol.) - Pr. Amman.
- Pr. Amman.
Superintend. Fischer 
Ogółem . ., 16 j 11 J 10 j 13