GAZETA VVi elki e go POZNli es twa SKIEGO. 11'11' , , Nakładem Drukami Nadwornej W, Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannow$ki. JWi¥6. W Poniedziałek dnia 31. Lipca. 1843. Wiadomości krajowe. Z Berlina, dnia 27. Lipca. J.K.M. Księżniczka Pruska i Jej córka Księżniczka Ludwika powróciły z Weimam. Najnowsze odkrycie, które winniśmy expedycyi wysłanej przez N. Pana do Egiptu pod przewodnictwem Professora L e p s i u s z a, jest bez wątpienia wynalezienie i dokładne opisanie szczątków dawnego Labiryntu. Przytoczymy tu następujące szczegóły, wyjęte znajnowszych, dopiero co tutaj przybyłych listów Pana LepSlusza. »Na minach Łabirjntu, dnia 20. CzelWca 1843. «Już od kilku tygodni obozujemy na ruinach Labiryntu; nieomieszkam tedy korzystać z przesyłki, która jutro do Kairu, a 27. z Alexandryi dalej odchodzi, i udzielam Panu niniejszem pewna wiadomość o ostateczne'm odkryciu i 0ziiaczcniu starożytnego Labiryntu wraz z piramidą Rloerisa, które nas w rzeczy samej mało kosztowało zachodów. Po pielWsze'm i szybkiem przejrzeniu nic mogliśmy wątpić, że mamy Labirynt przed i pod sobą. Dawniejsi podróżni donoszą, że ledwo tam jakieś szczątki budowli rozpoznać można, a tu stanęło przed iiaszcuń oczyma kilka set pokoi, które po ich ścianach i murach każdy zaraz rozezna, tak, że się Pao; zdziwisz z pewnością, gdy ujrzyszz planu szczegółowego, który Pan budowniczy E r b Kam, nie szczędząc trudów i cierpliwości, z wielkie m staraniem i wielką dokładności"} wykonał; ile jeszcze do tychczas pozostało z tego ciekawego budynku. Poprzednie opisy, osobliwie zaś opis tak szczegółowy PP. J omard i Cuutelle, uie zgadzają się wcale z miejscowością, jaką tu istotnie przed sobą mamy; nawet zaufanie moje w Perringu, owym biegłym Architekcie Półkownika A y S e , znacznie się zmniejszyło, skoro plan jego z ruinami porównałem. Pan Perring opuścił część najlepiej zachowaną, to jest wszystko, co leży na zachód od kanału Bar Szerkie, który w ukośnym kierunku cale pole ruin przerzyna; nie poznał zatem ani regularnego pierwotnie obwodu całej budowli. W ogóle zdaje się, że kanał ten był dla wszystkich dawniejszych podróżnych wielka przeszkodą, chociaż przez niego jak najłatwuj za pomocą dwóch desek przejść można. ISawet wcale nie poti zęba przechodzić przez niego, aby spostrzedz leżące im drugiej stronie szczątki murów, 15 do 20 stóp wysokie i dużo mniej wzniosłych, z tej tu strony, ruin, mianowicie ku południowi leżących. Drugą zapewne dla podrużujących zawadą było to, że wszystko prawie tutaj budowane z cegły nilowej, nie wiedzieli bowiem, (oczem my już na grobownikach obok piramid leżących przekonać się mogliśmy), że już od naj dawniej szych czasów wiele cegłami nilowemi budowano, któ już wszędzie prawie odjęte, tak ze tylko wewnętrzne czarne mury, jako na nic nie przydatne, pozostały. Lecz głównym rezultatem naszych poszukiwań jest, żeśmy wynaleźli i pomnikami stwierdzili nazwisko prawdziwego Moerisa, któreśmy w wielu miejscach, na odłamach filarów i architrabów przedsionkowych wyczytać mogli, owego Króla, który sobie Labirynt na mieszkanie, piramidę na grób wybudować kazał. I tu takie stwierdza się podanie Manetona, który go w 12tej (w dotychczasowej 171ej) dynastyi umieścił. Posyłam Panu wraz z tym listem rozprawę o budowie piramid, którą napisałem w Kairze przychodząc do zdrowia po chorobie sprawione'j przez przeziębienie głowy; przesyłając ją, chcę przekonać akademią nauk, że żyję i że cześć i szacunek ku niej w sercu mojem nie wygasł. W Styczniu posłałem rysunek piramidy Cheopsa, wraz z kilku obrazami grobowników piramidowych. Dwie skrzynie, napełnione etnograficzne mi i zoologicznemi ciekawościami z nad białej rzeki, i dwie inne z rybami nilowemi od Klot- Beja dla muzeum anatomicznego, wysłałem przez Anglią do Hamburga. Założyłem tu mały zbiór kamieni znajdujących się w Labiryncie; potrafi on Pana, (który wątpisz o exystencyi właściwego, oliwiliowego, Bazaltu) zająć wielu czarne mi minerałami. Również nazbierałem dużo kawałków garncarskiej roboty, której skorupy zwykle użyte były do wypełnienia murów i sufitów izb Labiryntu. To połączenie kamieni, cegieł i skorup w budowie spostrzeglaśmy już w ruinach Memfisu, którego pałace i świątynie poczęści w tymże samym czasie powstały i w ogóle dużo mąją podobieństwa do tutejszych zwalisk. Nasz plan ruin Memfisu, wykonany przez Erbkama, daje pierwszy raz dostateczny obraz niezmiernego rozmiaru tych przepysznych gmachów. Żyjemy tu wszyscy jak najzgodniej, w dość pomyślnem zdrowiu i znosimy różne przykrości kraju egipskiego, z któremi już nie mało mieliśmy do walczenia, odważnie i wesoło. Z Gumbina, dnia 20. Lipca. Niepodpada żadnej, jak się zdaje, wątpliwości, ze wkrótce wykonanym zostanie cesarsko rossyjski Ukaz, na mocy którego wszyscy żydzi w Rossyi i Polszce o wiorst 50 od granic w głąb kraju oddalić się mają. Ci co nie mąją własności gruntowej, natychmiast, zasiedleni zaś w przeciągu dwóch lat rozkaz wypełnić powinni. Słychać także, że wszystkie nadgraniczne gminy mają być obowiązane do ręczenia za zapłatę cła i kar pojedynczym mieszkańcom idefraudantom nałożonych, aby takim sposobem zapobiedz wszelkiej kontrabandzie. Z W r o c ławia, dnia 10 Lipca. Podług doniesienia spodziewać się możemy, ze dla Wrocławia bardzo ważne przedsięwzięcie uskutecznionem będzie. Towarzystwo znakomitych kupców zamyśla przy samej Odrze na końcu przedmieścia Ś. Mikołaja wybudować wielki port ze szpichrzami, placami do wyładowania towarów i t. d., i połączyć z kolejami żelaznemu U rządzenie to ma być w ten sposób uskutecznione, iż cały zagraniczny handel w jeden punkt zgromadzi. Rzeczą jest niezawodną, że koleje żelazne w następnych latach wielce ułatwią wrocławski handel towarami, zbożem i węglami z Górnym Szlązkiem, Galicyą, Tryjestem i w ogólności z Anstryą. Wiadomości zagraniczne. Polska. Z Warszawy, dnia 24. Lipca. Biuro Komitetu właścicieli Listów Zastawno przeniesione zostało do pałacu dawniej Biskupów Krakowskich, obecuie Piotrowskiego, przy ulicy Miodowej. Na mocy decyzi Ogólnego Zebrania Departamentów Warszawskich Rządzącego Senatu, w dniu 2 1. Czerwca (3. Lipca) t. r. zapadłej, uznani zostali za szlachtę dziedziczną, która nabyła tego stanu przed ogłoszeniem prawa, PI*.: Andrvcliiewiczowa (z Głobickicłi) Eleonora, wraz z synami: Augustem, Józefem, Janem, Wincentem i Stanisławem, po niegdy Franciszku Xaw. Andrychiewiczu pozostałeini; Babiński Kasper, h. Rojcza; Badyński Teofil, h. Jelita; Bajkowski Roman, h. Lubicz; Bereza Filip, h. Prawdzie; Białkowski Wład., h. Biberstein; Bielawski Felix, h. Jelita; Bobolecki Andrzej, h. Łodzią: Bobolecki Teodor, t. h.; Bobolecki Woj e, t. h.; Jjoczarski Dominik, h. Dębno; Boczarski Stanisł., t. h.; Boczarska (z Ledererów) Karolina, wraz z synami: Ludwikiem, Konstantym, Adolfem i Narcyzem, po niegdy Janie Boczarskim pozostałemi, t. h.; Borkowski Teofil, h. Nowina; Borowski Franc, h. Abdank; Borowski Karol, h. Jastrzębiec; Brochocki Jakób, h. Prawdzie. Francya Z P a ry ż a, dnia 21. Lipca. Monitor zawiera dzisiaj prawo, na mocy którego Minister wojny dostaje nadzwyczajny kredyt 29,062,208 fr. na pomnożenie czynnej armii w Algierze, jako tez na pokrycie pewnych wydatków, w budżecie z r. 1843. nieprzewi kretujące 200,000 fr. na obchód uroczystości Lipcowych. Admirał Roussin opuścił juz hotel ministerstwa marynarki. - Mianowanie Vice-Admirała Mackau ogłoszone być ma w Monitorze w poniedziałek. P. Mackau udaje się codziennie do hotelu ministerstwa marynarki, gdzie miewa konferencye z Szefami bióra, końcem zainformowania się o sprawach tego wydziału. Anglia. Z L o n d y n u, dnia 21. Lipca. Książę Jerzy Cambridge wyjedzie w krotce do wysp Jońskich i zabawi podobno przez dwa lata na wyspie Corfu, zajmując się służbą wojskową. Pized kilku dniami umarł tu P. John Bacon Sawrey Morritt, w 72gim roku życia, znany ze swych podróży po Grecyi i Wschodzie, mianowicie zaś z dwóch pism o położeniu Homeroskiego llionu, w których wystąpił przeciw Bryanta awanturniczym domysłom. Dnia 19. b. in. spuszczono wBrislolu w przytomności Księcia Albrechta nowo wybudowany żelazny olbrzymi okręt parowy» G r e a t B ri - tain« z warsztatu do morza. Okręt ten należy do towarzystwa żeglugi parowej Great Western: długość jego wynosi 322 stopy, szerokość 561 stopy; cztery machiny parowe, wywierające siłę 1000 koni, poruszają go za pomocą śrubyarchimedesowej. Chcąc dać wyobrażenie o objętości lego okrętu, piszą, że koq)us cztero-tysiączny może na nim stanąć i wszystkie wojskowe obroty wygodnie odbywać. Okręt składa się z czterech części, z których każda z osobna całość stanowi i przeciw wodzie zabezbieczona jest, tak iż jeden lub drugi oddział rozbitym być może, bez uszkodzenia reszty okrętu. Jedną z ostatnich propozycyi O'Connella jest ta, aby miauować sędziów polubownych, do którychby się lud w przyszłości po rozstrzygnienie swych sporów udawać mógł, pomijając władze rządowe. Rozumie się samo przez się, że najpierwszymiSędziami polubownymi byliby ci, których rząd niedawno temu z urzędu Sędziów pokoju złożył Lud tym chctnie'jby się do Sędziów takich udawał, że większa część Sędziów pokoju składa się z proleslanckich posiedzicieli dóbr albo duchownych, do których nie ma ani serca ani zaufania. Wiadomości z powiatów, gdzie się znajdują wielkie huty żelazne, są bardzo zasmucające. Zachodzi brak przedmiotów zatrudnienia; w skutku tego właściciele fabryk chcą zniżyć pła ce robotnikom, przeciwnie robotnicy grozą zaprzestaniem wszelkich robót. Za główną przyczynę tego stanu rzeczy uważać można zmniejszenie potrzeby żelaza do kolei żelaznych, gdyż główne koleje żelazne są już pokończone, i dla tego trudno tu wynaleść zaradczy środek. Dzienniki tutejsze całą swoją uwagę zwróconą mają na wypadki w Hiszpanii. Wszystkie ich pociski wymierzone są przeciw Francyi, jako sprawczyni obecnego stanu rzeczy, a całą swą opiekę poświęcają wyłączuie Rejentowi. W zagranicznej polityce angielskiej są kwestye, które w całym narodzie znajdują wsparcie, i których rozwiązanie z ministerstwa whigowskiego przechodzili na torysowskie. Takie kwestye dotyczą wzrostu handlu angielskiego, i taką właśnie kwestyą rozwiązać chce polityka angielska w Hiszpanii. Ta polityka jest narodową i dla tego wsparcie swojej zasady znajduje w organach wszystkich stronnictw; osłabienie wpływu francuzkiego, utrzymanie stronnictwa Rejenta, sprzyjającego Anglii, oto jest zasadą tej polityki. Z tern wszystkie m nie można nie uznawać trudności, jakie obecny stan rzeczy przedstawia wykonaniu tej zasady: pocieszają sięjeszcze nadzieją zwycięzkiego wyjścia Rejenta z tej walki, lub objawianiem niechęci przez pociski na Francyą. I tak mówi Times w ostatnim N rze: »J eżeliby ułożony w Paryżu program tego niesłychanego zamachu sprowadził nareszcie zamierzoną katastrofę, i jeżeliby Rejent miał abdykować i kraj opuścić, tedy niepodobna nam będzie załatwić polityczne trudności stanowiska Hiszpanii. Po nim cóź bowiem pozostanie, jeżeli nie mieszanina miejscowych interesów i przesądów, w połączeniu z namiętnościami i rewolucyjną dzikością, bez przemagającego celu i bez jedynego żywiołu jedności, oprócz wzajemnej nienawiści ku wszelkiej istnącej władzy politycznej. Jeżeli są w Europie ludzie, którzy okazali się poinocnemi we wspieraniu celów, dążących tylko do sprowadzenia niegodnego chaosu ludzi i rzeczy, gorzko opłakiwać będą dzień, w którym użyli broni rokoszu do wspierania gabinetowych i dworskich intryg. Broń taka jest zawsze niebezpieczną, ale naj nie szczęśliwszą w ręku tych, przeciw którym zwykle bywa używaną. Chociażby politycy francuzcy obawiali się, aby nie ujrzeli.Xiecia nie z domu Burbonów dzielącego tron Hiszpański, chociażby pod zasłoną oporu przeciwko wpływowi naszego kraju, starali się podkopać władzę Rejenta; - jednak ani zamęście Królowe';, ani nieprzyjaźń Espartery , ani zawiść Anglii nie mogłyby tak groźnych dla Frań w Hiszpanii, której ludzka silą nie zdoła końca położyć. « Hiszpania. Z Paryża, dnia 20. Lipca. Z Valdepenas udał się dziś Regient do Karoliny. Na miejsce to, leżące w Sierra Morena, przybył Espartero dnia 12. na czele 15,000 ludzi, z których 9000 piechoty liniowej, 800 łudzi kounicy, a reszta gwardyi narodowej. W takowym rzeczy stauie nie może być zamiarem Espartery pójść stolicy na odsiecz, od ktore 'j się coraz to bardziej na południe oddala, kiedy Generałowie Aspiroz i Narvaez tuż pod bramami stoją. Z drugiej wszakże strony nie podobna przyjąć, iżby Espartero przed powstańcami uciekał, i że o niczem już więcej nie myśli, jak tylko dostać się do portu, i albo za granicę, albo też do osady jakiej hiszpańskiej popłynąć. Gdyby Espartero o sprawie swojej zwątpił, toby pewno nie wystawiał Madrytu na niebezpieczeństwa oporu przeciw insurgentom. Ze w Madrycie na wytrwałość i może na szczęśliwą niejako gwiazdę Regienta liczą, o tern świadczy energiczna postawa gabinetu w tak trudnem jego położeniu. Jaki przecież Regient ma plan w pochodzie swoim ku południowi, i czyli wykonanie tegoż planu bezpośrednią jakąś dla Madrytu przyniesie korzyść, względem tego robić domysły, próżnemby było usiłowaniem. Tyle jest rzeczą widoczna, że rząd Madrycki głównie się w tej chwili za pomocą Zurbany ogląda, który za Generałem iNarvaez, przybyłym dnia 13. do Guadalajary w odległości najwicce'j dwóch dni postępuje. Generał Aspiroz, który z wojskiem swojem liczącem 5 do 6,000 ludzi nic przeciw Madrytowi przedsięwziąść nie śmie, 0świadczyl podobno miastu, że duo 17., kiedyto Narvaez naturalnie już się z nim połączy, nieprzyjacielskie kroki rozpocznie, jeśli się miasto aż do czasu tego nie połączy z powstaniem. Bez względu na to, że przybycie Zurbany plau takowy zniweczyć może, oświadczenie to ma tylko zapewne na celu, mieszkańcom Madrytu strachu napędzić. Pomimo to wątpićby można, czyliby zamach na stolicę pomyślny odniósł skutek. Bo w Madrycie stoi 18,000 gwardyi narodowej pod brouią, ktore'j wprawdzie na taktyce wojennej zbywa, aleć i wojsko powstańców składa się po większej części z gwardzistów narodowych. Z dnia 2 1. Lipca. T elegraficzne doniesienia z Hiszpanii: Z Madrytu, d. 18. Lipca wieczorem. N arvaez przybył dn. 15: pod Madryt. Rada municypalna odpowiedziała mu d. 17. na jego wezwanie, że Madryt zostanie nautralnym, lecz bram swoich przed skończeniem walki nie otworzy. Milicye były pod bronią. Wczoraj przyszło do małej potyczki, w której dwóch gwardzistów i jednego Kapitana zabito. W mieście wielka panuje niespokojność. Z Bayouy, d. 19. Lipca. - Nie przybył tu żaden goniec nadzwyczajny, a zwyczajna poczta, która w nocy z 15. na 16. powinna była z Madrytu wyjechać, nie przyszła jeszcze. Od dwóch dni już żadnej nie mamy wiadomości z Saragossy. Pamiętnik burdygalski zawiera następujące doniesienie z Hiszpanii, z dnia 14. Lipca: »Espartero donosi z la Carolina, 28. mil od Madrytu, że udaje się do Granadny i Malagi, aby miasta te podbić, że jednakże wciąż stolicę ma na oku, i przybędzie, jeźli tego będzie potrzeba, Madrytowi w pomoc.« Dziennik sporów twierdzi dzisiaj, że pochód Regienta do Andaluzji jest tylko wybiegiem wojennym, aby głównych naczelników powstania ściągnąć do Madrytu i w tenczas uderzyć na nich wzaz z Generałem Seoane i Zurbano. I w samej rzeczy obadwiaj ci generałowie dążą na wielkim trakcie z Saragossy ku Madrytowi, i o dwa dni tylko są oddaleni od N arvaesa. Lecz równocześnie idą za nimi trzy mocne Brygady katalońskiego powstania pod Generałem Serrano. Wszystko się zatem pod murami Madrytu rozstrzygnie. Z Burgosu i WalIadolidu posłano świeże posiłki Generałowi Aspiroz, a Generał Roucali dowodzący w Nawarze i prowineyach Basków, kazał przeisć dwom dywizyom przez Ebro, jednej pod Miranda, drugiej pod Lagronio i połączyć się także z wojskiem powstańców stojącem pod Madrytem. W wyższej Ar a go ni i szerzy się powstanie coraz bardziej; w Barbastro ustanowiono wyższą Juntę; batalion kataloński zajął Venarque, a milicye opanowały miasto Benavarre z oszańcowanym zamkiem. Oczekują co dzień 'powstania Hueski, wtenczas Saragossa byłaby zupełnie opuszczoną. Depeszę telegraficzną ogłoszoną w dzisiejszym M o n i t o r z e przerwała wczoraj ciemność; dopiero dziś rano o wschodzie słońca nastąpiło jej dokończenie. Sięga ona dnia 17., a tern samem zbija dostatecznie pogłoskę, jakoby Madryt kapitulował, a w skutek tego osadzoną była rada regencyjna, składająca się z Panów Lopez, Arguelles i N arvaez. z Lizbony, dnia 10. Lipca. Królowa za kilka miesięcy spodziewa się połogu, dla tego w tym roku prędzej niż zwykle do pałacu Necessidades w Cintra powróci. Wszystko co się dzieje w Hiszpanii, wywiera coraz większy wpły wna nasz kraj, osobliwie w obwodach przygranicznych, gdzie juz i dawniej z przyczyny niektórych rozporządzeń rządowych znaczne odzywało się nieukontentowanie. Ci, którzyby sobie zmiany rzeczy życzyli, popierają i rozszerzają tę niechęć z zapałem i korzystaliby z niej bez wątpienia przy pie 'rwszej lepszej okoliczności. T ak niedawno w Bradzie nowe przez Królową potwierdzone uchwały Izb, tyczące się dobroczynnych zakładów, wznieciły gniew prawie powszechny, który już ledwo co nie wybuchnął. Lecz energiczne środki, które cywilne i wojskowe władze natychmiast przedsięwzięły, przydusily grożące niebezpieczeństwo zaraz w zarodku. Wysłano nie tylko tam dotąd, lecz i do innych miast nadgranicznych, osobliwie zaś do Algarwii, mocne oddziały wojska i na całej granicy rozstawiono jak najczujniejsze straże. Austrya. z Wie dnia, dnia 19. Lipca. Nowy Poseł Ottomański przy dworze tutejszym, Muchtar Bej, przybył tu przedwczoraj wieczorem w towarzystwie sekretarza swego Raif Efendego. Turcya. Z Konstantynopola piszą, że rząd Grecki ściąganie wojsk osmańskich pod Konslautynopolcm i Adryanopolem podaje za przyczynę, dla której stosownie do żądania kouferencyi Londyńskiej wojska swego zmniejszyć nie może. To pewna, że reprezentanci trzech mocarstw od ministerstwa tureckiego urzędownie zażądali dcklaracyi względem celu takowej koncentraty i wojsk. Leklaracya tu nastąpiła niezwłocznie. Treścią jej jest to, że Porta, od dawnego czasu szczególnie reformami wewnętrznej administracji zajęta, na sprawę wojskową dotąd mało zwracała uwagi, korzystając zaś z obecnych chwil pokoju, tym gorliwiej rzeczą tą zając się myśli. Ameryka. Brazylia. - Podług wiadomości z Rio de Janeiro pod dniem 3. Maja zagaił Cesarz brazylijski w tym dniu posiedzenie mową, którą osobiście miał do ustawodawczego zgromadzenia. Dnia 4. Lipoa nadeszły wiadomości z Rio de Janeiro pod dniem 6. do Łiwerpolu. Gazety 2 nadmienionego dnia nie zawierają nic ważnego, wyjąwszy zamknięcie dawnego i zagajenie nowego posiedzenia Izb przez samego Cesarza. Miana przy tej sposobności przez Cesarza mowa, zawiera wzmiankę o odbytem niedawno zaślubieniu dostojnej swojej siostry z Księciem J o i n v i li e, na które Cesarz zważywszy, że przez to jeszcze ściślejsze zajdą stosunki między Brazylią i Francyą, z przyjemnością zezwolił. W stolicy panowała jak największa spokojność. - Zawikłani w ostatnie powstanie w Miuas Geraes i St. Paulo senatorowie i deputowani, mają być stawieni przed sądem złożonym z parów i przysięgłych. Nadaremnie starali się oni uniknąć prześladowania udając, że tylko agitacyą a nie powstanie zamierzali. Baron Carias wyparłszy buntowników z RioGrande, ścigał ich coraz bardziej, lubo jednak do stoczenia bitwy nie mógł ich zmusić; wojsko jego było dobrze ekwipowane, a konnica otrzymała mundury nowe. Rozmaite wiadomości. Z Poznania, dnia 27. Lipca. Wyszło przed kilku miesiącami w Paryżu dziełko dość ciekawe, podające do publicznej wiadomości niektóre szczegóły tyczące się najpierwszych familii rossyjskich, dawnie'j mało komu znane. Zrobiło ono niejakie wrażenie w wielkim świecie petersburskim, nie od rzeczy zatem będzie czytelnikom naszym udzielić z niego co najważniejszego; uczyniła to juz przed dwoma prawie tygodniami gazeta akwizgrańska. Tytuł książeczki uieobszernćj jest: »Notice sur les principales familles de la Russie par le P. Dolgorouky.