{>K Z E T A
VVielkiego lis-ł"W'"a p O A N S K I E G O.
Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowthi.

JWU9.

W Poniedziałek dnia 26. Maja»
1 S4S.

Wiadomości kraj owe.
z p o z n a n i a, dnia 25. Maja. JW. JX, Arcybiskup PrzylusKi powrócił wczoraj rano z Berlina. Z Berlina. - Podróż Króla do prowiucyi pruskich wyznaczoną została na dzień 20. m. b. Mniemają, że N, Pan spotka się w lej podróży z cesarzem rossyjskim. - Po przybyciu gońca udał się tutejszy poseł rossyjski, Barou Meyeudorf do Warszawy, na spotkanie cesarza Mikołaja. - J ak szybko i lekko tu budują, możua z tego wnosić, że wiele domów czteropiętrowych w 6 miesiącach stawiają i mieszkania w nich urządzają. Spodziewają, że policya budowuicza przepisy i dozór w lej mierze obostrzy. Z B e r l i n a. - N a ścisłe zamknięcie granic rossyjskich uskarżają się w samem imperyum rossyjskiem coraz bardziej. Mieszkańcy bowiem tego obszernego państwa ponoszą większe straty z systematu prohibicyjnego, niż kraje sąsiednie, Zuiewoleni są za najpotrzebniejsze w życiu płody przemysłu płacić dwa razy, a nawet trzy razy tyle, ileby ich kosztowały sprowadzone z zagranicy. Robiąż to dla dzwignienia jedynie przemysłu krajowego? Bynajmniej! Myliłby się bardzo kI oby sądził, że rząd Petersburski z taką wytrwałością i konsekwencyą tak ogromne ofiary poświęca, corocznie lak znaezny niedobór w skarbie cierpliwie znosi. dla obudzeniai protegowania przemysłu krajowego, który nie mając żadnej z niezbędnych ku lemu podstaw, udać się niemoże. Prawdziwym zamiarem Rossyi nie jest niewpuszczanie obcych towarów, ale obcych ludzi. Twórcy systematu amalgacyi, mającego rozmaite żywioły olbrzymiego państwa zlać w jędnę całość pod względem relrgii, języka i sposobu wyślenia, aby tern łatwiej utrzymać mas y w posłuszeństwie, widzą dobrze, że ożywiony handel i związki ciągłe z zagranicą, zamiar ich utrudniałyby i niweczyły. Bo i handel roznosi po zagranice oświatę i uczucia; wolniejszych Iwipw, a wpłym kultury i wolności odpyc uym jest od zachodu tym staranniej, że uczucia narodowe leżących w tym kierunku krajów, odmienne jak dzień od nocy od ruskiego, znajdują sympalyą pomiędzy mieszkańcami Rossyi pochodzenia niemieckiego lub porskrego. -. Ale, chociaż odwrócenie wpływu europejskiego na umysły, jest głównym celem rossyjskiego systematu prohibicyjnego, zaprzeczać jednakże nie można, że przezto usiłują, wszclkiemi sposobami przemysł krajowy podnieść. Pomimo atoli takich zabiegów przedsięwzięcia w tej mierze nieudają się i jeden zakład fabryczny po drugim upada. Wypadek zaś takowy wypływa z samej natury rzeczy, fabrykanci bowiem nie są wiązani interessera, aby się cały plan powiódł. Cudzoziemcy, postawieni na czele przemysłowości rossyjskiej, nawykli uważać Rossyą za żróclło swego bogacenia się,  majątku, a następnie o spiesznem wyniesieniu się Z zdobyczą z kraju, aby w ojczystych siedliskach pożywać spokojnie owoce swych zabiegów i pracy. Cóż ich obchodzić może dzwignienie przemysłu w Bossyi, kiedy ich osobiste korzyści materialne są zabezpieczone? wszakże nie patryotyzm rossyjski pchał ich do Rossyi, mażże taki patryotyzm przelać się w nich nagle i pobudzać ich do czynności w duchu interessu narodowego? Podobnież i robotnicy fabryczni niemają w tern żadnego interessu. - Wszyscy poddani, chociaż pobierają płacę za robotę swoje, to wszelako jako paddani nie mogą się nigdy spodziewać większego zarobku. Jest wprawdzie W Rossyi taxa dla robotników po fabrykach, ale coż znaczy przepis w kraju, gdzie nikt nań nie zważa. Ghlop tedy obawiając się, aby mu owoców natężonej pracy samowolnie nie odjęto, pracuje ladajako, aby zarobić tyle tylko ile na utrzymanie potrzebuje. Aby się przemysł udał, potrzeba nasamprzód wolności, ubezpieczenia własności i zarobku, a nadewszyslko gruntownego ukszlalcenia. Chcąc mieć ta, potrzeba zakładać szkoty. Wtenczas dopiero, gdy rząd rossyjski szkoły wszędzie pozakłada, ukształconą w nich młodzież za granicę wyśle, aby się z urządzeniami fabryk zagranicznych obeznała dokładnie, gdy ją za powrotem wesprze dzielnie, wtenczas, mówię, przemysł narodowy w Rossyi może zakwitnąć, albowiem Rossyaniu jest pojętnym i posiada w wysokim stopniu przymiot naśladowania. Z Berlina, dnia 12. Maja.
Przełożeni zakładu Elżbiety w Poczdamie zezwolili byli na ustąpienie sali swej dla nabożeństwa tamecznej nowo-katolickiej gminy; obecnie stosownie do życzenia Króla pozwolenie to cofnęli. - (Z Gaz. Kolonska) . Zdarzenie w Bielefeldzie między officerem i księgarzem całą prasse w ruch wprawiło i przytaczają w sam czas uwagi godny rozkaz gabinetowy zmarłego Króla treści następującej: »Z wielkiem nieukontentowaniem dowiedzieć się musiałem, że mianowicie młodzi officerowie, pierwszeństwo przed stanem cywilnym sobie przywłaszczają. Potrafię wyjednać znaczenie stanowi wojskowemu, skoro to będzie z jego korzyścią, t. j. na -widowni wojny, gdzie współobywateli swoich orężem w ręku bronić powinien, ale inaczej żaden żołnierz, jakiej kolwiek bądź rangi, niechaj się nie odważa kogo z obywateli moich znieważać. O ni to bowiem, nie ja, wojsko utrzymują, icl\ chleb je wojsko moim rozkazom powierzone, i areszt, kassacya, kara śmierci będą skul ki, których każdy przeciw tym rozkazom postępujący po mojej surowości obawiać się winien. Berlin, d. 1. Styczu. 1798. r. Fryderyk Wilhelm.«
Wiadomości zagraniczne.
Polska.
Z W arsz a wy, dnia 21. Maja.
Dnia wczorajszego miasto nasze uszczęśliwio.
ne zostało przybyciem w jego mury J. Cesarskiej Mości. - Najjaśniejszy Pan przybywszy dniem wprzódy do twierdzy N owogieorgiewskiej, raczył przenocować tamże, a dnia wczorajszego, o godzinie 2gie'j z południa, wśród radosnych okrzyków ludu, w towarzystwie J O . Xiecia Warszawskiego, Jenerał Feldmarszałka Namiestnika Królestwa, wjechał do Warszawy i raczył wysiąść w pałacu -Łazienkowskim. Do późnej nocy Łazienki napełnione były mnóstwem ludu, praguącego oglądać oblicze ukochanego monarchy, a wieczorem całe miasto rz<;sistem światłem zajaśniało. Najwyższeini ukazami, na dniu 28. Marca r. b. do Kapituły Cesarsko-Królewskich Orderów wydanemi, zaliczeni zosiali: Wikarjusz Parafii św. Andrzeja w Warszawie, Kanonik honorowy Zarzycki, w poczet Kawalerów orderu św. Stanisława 2e'j klassy a Wikarjusz parafii Panny Marji, Ksiądz Józef Brocki, w poczet kawalerów tegoż orderu 3e'j klassy. - JO Książę Namiestnik Królesiwn, pragnąc, ażeby młodzież szkolna bezpośrednio od swej zwierzchności zależała, a równie w celu postanowienia władzy policyjnej w możności rozciągania bliższego dozoru nad uczniami, w razie wydalenia się tychże ze szkól, rozkazać raczył: 1) Aby, gdy na mocy postanowienia J O. Księcia Namiestnika Królestwa z dnia 8.
Lutego 1828. r., i z dnia 10. Lutego 1833. r., oraz polecenia Kommissji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych z dnia 18.
Września 1838. r. każdy mieszkaniec tutejszego kraju, ukończywsy 14 lat wieku, obowiązany jest posiadać książkę legitymacyjną, polecone'm było Władzom szkolnym dopilnowanie, iżby od przychodzących do szkół, którzy ukończyli lat 14. wieku, wymagane były książki legitymacyjne, a wszyscy inni nie mający tego wieku, winni z miejsca stałego swego zamieszkania, przedstawiać świadectwa Prezydentów, Burmistrzów, lub Wójtów gmin, wedle formy przepisaue'j przez Kommissiją Rządową Spraw Wewnętrznych, z dnia 20. Maja  cyjnych nie może być nikt przyjęły do szkoły. 2) Aby złożone przez uczniów książki legitymacyjne i świadectwa, przez cały czas pobierania nauk zatrzymane były w aktach szkolnych, i nie wprzód mąją być wydaue na powrót, jak przy oslatniem wyjściu uczącego się ze szkoły, do której uczęszczał. 3) Aby w miejscu tego na przypadek konieczności czasowego oddalenia się ucznia z miasta, w klórćm nauki pobiera, i na <zas szkolnych wakacji, \?ładza szkolna zaopatrywała każdego, wedle jednostajnej formy drukowane mi świadectwami, w których oprócz wyjaśnienia rysopisu, z dowodów znajdujących się w szkole, winien być oznaczony czas urlopu, i data, od którego zaczyna się, tudzież gdzie za takowćm świadectwem udoje się. 4) Aby zawiadomić i ściśle zobowiązywać każdego uczącego się, iżby po »przybyciu w jakie bąć miejsce, za świadectwem szkolne'm przedstawił je zaraz uiiejscowej policyjnej zwierzchności, i że niedopełniający tego, lub wydalający się z miasta, w K torem jest szkoła, do której na nauki uczęszcza, bez świadectwa szkolnego, będą przylrzymanemi przez Policję, i pociągani do odpowiedzialności, na równi z osobami ujętemi bez paszportów, a w razie jakiej wątpliwości, będą usuniętemi zeszkoły. JW. Radzca Tajny Turkułl, członek Rady Państwa i Komitetu Ministrów, Minister Sekretarz Stanu Królestwa Polskiego, wczoraj przybył do Warszawy. Mieszka w Hotelu Wileńskim.
Radca Heroldji, Dyrek t or Kancelajj. - z polecenia Heroldji, w dalszym ciągu swego ogłoszenia z dnia 25, Lutego r. b., podaje do powszechnej wiadomości, iż decyzją J O. Xi<;cia N amiestnika z dnia 2. Maja tego r, przez odezwę Naczelnika Prokuratora ogólnego zebrania Warszawskich departamentów rządzącego senatu, heroldji zakomunikowaną, szlachectwo dziedziczne z tytułu nabytego przed ogłoszeniem prawa udowodnione, PP. Wincentemu Janczewskiemu herbu Trzaska; Ludwikowi Konstantemu 2ch imion Ciborowskiemu, h. Kościesza. Pawłowi Obrębskiemu, h. Chorewa i FelixowiDragowskicmu, h. Jastrzębiec, wszystkim rodem z Królestwa Polskiego, obecnie zaś w Cesarstwie Rossyjskiem zamieszkałym, zatwierdzone zostało.
Rossya.
Gazeta Berlińska S p e n er a donosi z Peters« burga 2 d. 6. Maja: Na morzu Kaspijskiem jeszcze podczas tegorocznej żeglugi trzy w Astrachanie zbudowane parostatki, każdy o sile 100 koni, żeglować będą. Ten nowy na wspomnianem morzu dotychczas jeszcze nie użyty środek komunikacyjny związki handlowe Rossyi z krajami Kaukaskimi, Persyą i Azyą środkową, dotychczas słabe i często przerywane niezmiernie rozszerzy i ożywi. - Posiadłości rossyjskie w Ameryce północnej (podług wiarogodnych doniesień) teraz takiej już dostąpiły objętości, iż trzeciej części powierzchni Rossyi europejskiej wyrównywają. Były urzędnik, rossyjsko- amerykańskiej kompanii handlowej o leżącej na północ półwyspu Kalifornii osadzie Ross, którą przed kilku laty kompania jak wiadomo, porzuciła a potem kompania Hundsonsbay w posiadanie zajęła, obecnie następujące udziela nowiny: W roku 1812. Rossyanie ko* lonię tę nasamprzód zajęli. N aturalne bogactwa tej bardzo zyzuej krainy, korzystne położenie portu Bodega, bliskość St. Francisco i Nowej Kalifornii, ogromne lasy okoliczne, mnóstwo wyder i cieląt morskich, silne m były bodźcem do zajęcia. W roku wspomnianym Pan Kusków z 100 Rossyaninami i 100 Kodjak-Indyaninami osiadł nad brzegami Bodegi. Nasamprzód rozpoczęli wojnę na zabój z wilkami morskićmi, bobrami, wydrami i inne mi zwierzętami futra dającemi, w które okolica ta bardzo obfitowała. Idąc tylko za zyskiem wytępili stopuiov\o w całej tej okolicy, bliskich wyspach i licznych kauałach portu San Francisco te zwierzęta; tym sposobem kompania ciągnęła wprawdzie zrazu ogromne zyski, ale wyzuła się też z wszelkich korzyści na przyszłość. Osa« da Ross rozprzestrzeniała się bardzo przez ciągle z Rossyi przybywających osadników i prowadziła wielki handel bydłem z osadnikami hiszpańskimi. Ziemia bez mozolnej uprawy wydawała wyborną pszenicę. W latach 1 820. - 30. była w stanie istotnie kwitnącym. Jądro ludności stanowili Rossyauie azyatyccy, około których krajowcy się gromadzili. Po r. 1830. zaczęła osada ta upadać, ponieważ dawniejsze wszelkie płody i rodzaje zwierząt już były wytępione, a tak nareszcie w r. 1840. rzecz do' tego doszła, że ją zupełnie trzeba było opuścić. F r a n c y a.
Z P a ryż a, dnia 15. Maja.
Nadinżynier Garella, któremu rząd francuz* ki polecił obejrzeć międzymorze Panama w zamiarze przerżnięcia kanałem tegoż międzymorza, złożył w tej chwili ministrowi spraw zewnętrznych swoje sprawozdanie w tej mierze. Pan Garella miał nasamprzód wybadać zniżenie ogromnego łańcucha Andów,' (które od przylądka  jiocy szczyty swoje śnieżyste aż pod niebo wznoszą) na oweni międzymorzu pomiędzy Chagres i Panama, którego poziom ledwie na 40 slóp «ad powierzchnia morza ma leżeć, Ody by się to było potwierdziło, inożuaby południową Amerykę połączyć z północną za pomocą kanału bez śluz. Trygonometryczny pomiar Garclla wykazał wprawdzie, ze wieść owa jest czczeni marzeniem; okazało się przecież z badań jego, że na przestrzeni około 5ciu mil jeograficznych wzdłuż łańcuch gór niezmiernie się zniża, i że wiele wzgórków na tej przestrzelił nie wznosi się wyżej nad 4 O O do 5 O O stóp «ad powierzchnią morza; odległość także jednego morza od drugiego pomiędzy warownią Chagres a miastem Panama nie wynosi więcej nad 8 mil jeograficznych. Kształt zatem ziemi w lem miejscu nie stawiałby przeszkody w biciu kanału. Cały nakład na bicie kanału i zrobienie portu obrachowanyin został na 130 mil. franków. Pan Gardła utrzymuje, że przebicie gór, zamiast tunelu, kosztowałoby 35 milionów WIęceJ.
Liczba darowizn i zapisów dla kościołów, proboszczy, biskupów i towarzystw religijnych pomnaża się z dniem każdym. Ostatni dziennik praw Nr. 147. zawiera 148 upoważnień królewskich do przyjęcia takich pobożnych darów w ilości 572,000 franków. Za to widział Bie rząd zniewolonym wystąpić przeciw towarzystwu religijnemu w Bourges, gdzie się znajduje jeden z 27 domów jezuickich w Franryi. Powód do tego był laki. Jeden z tamtejszych Jezuitów utworzył w czasie postu towarzystwo, którego członkowie zobowiązali się lylko wpisanym do tego towarzystwa robotnikom dawać zarobek, używając ich posług. Składka miesięczna wynosiła tylko i franka, ale każdemu woluo było płacić za tylu członków, za ile mu się podobało, a ci należeli w tym razie do jego solni. Z tych składek miano wspierać chorych i liiemających żadnego zarobku. Każdy z członków obowięzywał się donosić towarzystwu, wszystko co temuż towarzystwu albo religii jest szkodliwem, Kto pewną liczbą członków towarzystwo pomnożył, otrzymywał w niem stopień. Zgromadzenia, na których każdy członek przynajmniej dwa razy w miesiącu bywać @bowiązał się, odprawiały się w suterenach kościoła katedralnego, do których wchodzono malemi drzwiczkami z podwórza. Na doniesienie prefekta przysłano rozkaz z Paryża, aby miejsce zgromadzenia zamknąć, i rano w dniu 30. Kmpinia drzwiczki wspomnioue zamuro
wano. Wszakże eamego towarzystwa aie tknięto się i istni« ono do tej chwili. -*- Nasz korrespondent w P»zymie, powiada Kons ty lucy onista, udziela nam nowych szezrgułów o pobycie Pana Rossi w stolicy owej. Rozumieją powszechnie, że nasz nadzwyczajny poseł w żadnym punkcie celu swego nie dopnie. P. Rossi oddaje zresztą liczne wizyty u najznakomitszych kardynałów, ukazał się przy przyjmowaniu nowo-mianowanych Kardynałów i kazał się tam przedstawić pod tytułem: JW. Komandor Rossi, poseł Francji. Ojciec św. przyjmował go grzecznie, ale bez sympatyi, zaś kardynał Micara, Dziekan koliegiuni św. bardzo niegrzecznie z nim postąpił kazawszy mu oświadczyć, żeby się do niego nie fatygował, nie czuje bowiem (Kardynał) żadnej ochoty widzenia się z nim. Gazety francuskie z wiadomością o inlerpellacyach czynionych przez Pana Thiersa względem oddalę, uia Jezuitów, dnia 5. Maja do Rzymu nadeszły. Bióro redakcyi »Diario« gdzie wszystkie gazety francuskie znaleść można, będące gabinetem do czytania dla osób uprzywilejowanych, dnia lego od rana bardzo licznie było zwiedzane- Gazety przez całe 4 godz. zatrzymano na poczcie. Nareszcie przyniesiono je. Ale ledwo czytelnicy pierwsze przebiegli karty, a już ozwały się głosy oburzenia i gniewu przeciw Izbie Deputowanych, przeciw rewolucyjnej i bezbożnej Francyi. Między tymi, co oburzenie to objawiali, jedni z przekonania to robili, ale większa część głośno krzyczała, li tylko aby się Jezuitom przypodchlebić; zakon ten bowiem obecnie niezmierne ma wpływy. -
Z dnia 16. Maja.
Listy z Algieru donoszą, że d. 28 . Kwietnia przeszło 2000 jeźdźców arabskich przed obozem Orleansville stanęło, załoga zaś uczyniwszy wycieczkę, posiłkowana działami z obozu, rozpędziła tę zgraję. Dnia 3 O. stoczono groźniejszą potyczkę przed Orleansville, ale i w tej rozprawie nie poszczęściło się Arabom, straciwszy bowiem 20 ludzi i zostawiwszy 150 sztuk bydła w ręku Francuziiw w rozsypkę poszli. My stracilim 2 zabitych a 6 było rannych. Pułkownik St. Arnaud z większą częścią wojska subdywizyi przeciągał ciągle kraj, aby karcić zrokoszowane pokolenia, o ile ich dosięga, ale rzadko tylko celu dopiąć może, ponieważ wszystko prawie duary swe opuściło. Dnia 5. wszelkie do wyprawy przeznaczone wojska w ilości 5000 w Miłiauah miały się zgromadzić; Marszałek dnia 7. ztamiąd wyruszyć chciał,  gi godzien sposób, w który gazety algierskie niemniej południowo- francuzkie z stosunkami Afryki dobrze obeznane, o wypadkach najnowszych się tłómaczą. Wszystkie poczytują je Ka ogień ze słomy, który Marszałek Bugeaud z łatwością przygasi, chociaż zawsze tylko z wielkiemi ofiarami w ludziach. Ale z energią powstają te pisma przeciw polityce, chcącej zęby z Arabami postępowano jak z iunemi wolnemi i urywilizowauemi ludami, mająceuii samowiedzę swej godności. Anglia.
Hrabia St. Germans, niegdyś Lord Eliot i generalny sekretarz Irlaudyi mianowanym został, według dziennika Age posłem do Petersburga w miejsce Lorda Stuart de Rothsay', który z przyczyny swego zdrowia słabowitego posadę tę zniewolonym został opuścić. - Pan Henryk Bulwer, poseł angielski w Madrycie, przybędzie na czas niejaki 2 Panem Peel, przydanym do poselstwa synem pierwszego ministra, do Anglii. Niemcy.
Z Lipska. - Dnia 7. Maja przesłał minister oświecenia Gak dzienniki niemieckie zapewniaj ą) do naczelnika powiatu lipskiego, reskrypt następującej treści.: »Zgromadzenia nowej sekty są dozwolone i mogą bydż publicznie odprawiane, podobnież wolno członkom tej sekty iiiiewać kazania, co się atoli tyczy chrztów, ślubów i wieczerzy Pańskiej muszą w tej mierze używać posługi Duchownych protestanckich.« - Gminy nowe drezdeńska, lipska, wormska, protestowały uroczyście przeciw obwinieniom rozmaitych stron, jakoby ta nowa reforma miała jakikolwiek związek z zabiegami komunistów. Dodały przytem, że wezwą pomocy rządu przeciw takowym obwinieniom. Guiiny szląskie nowego tego kościoła urządziły już sześciu duchownych na swój własny koszt. Mówią o utworzeniu się nowych gmin, taK, iż liczba ich obecnie od 70 - 75 wyuosi. Z Szleswig-IIolsz tynu, di). 11. Maja.
Gazety duńskie donoszą z pewnością, ze wielkie mocarstwa, Anglij a, Francija i Rossya, które niegdyś traktat pokoju między Danią i Szwecyą i Księciem Szleswig- Holszlyn Goltorp gwarantowały, obecnie w skutek odbytych narad, Danii posiadanie i istotne połączenie Księstwa Szleswig z Królestwem Duńskiem przyrzekły'; wszystkie mocarstwa miały na to zezwolić i oświadczyć, że następstwo w trzech księstwach, Szleswig, Holsztyn i Lancnburg połączone jest z następstwem w Danii. Ukończenie tycb układów nastąpić ma", skoro Król Pruski do Kopenhagi przybędzie; wówczas (t. j. nie zadługim czasem) wyjdą deklaracje Królewskie przeciw mieszkańcom SzleswigHolsztynu. -. Jakkolwiek to z wielką głoszą pewnością, nie możem jednak dać temu wiary. Nie możem przypuścić, żeby Ang1ija i Francija tak własnego interesu zaniechać miały, aby tu działać na widoczną korzyść Rossyi, ile że nota wydana ostatniemi czasy ze strony ministra francuskiego do gabinetu Duńskiego w przeciwnym była duchu. Ale choćby Anglija samo« lubstwem handlowe'm powodowana i Fraucja z chęci podbojów osłabienia Niemiec przez poświęcenie jej północnych krain Rossyi życzyć miały, jednak podobnej uległości ze strony niemieckich mocarstw przypuścić nie podobna, owszem one niezawodnie oderwaniu rzeczonych trzech Księstw od całości Niemiec opierać się będą. Zjeduoczenie ich z Danią, t. j. poświęcenie ich na korzyść Rossyi, byłoby dla mieszkańców Niemieckich źródłem wielkich uszczerbków.
Austrya.
Z Wie dnia, dnia 11. Maja.
Nasze najwyższe władze prowincyalue, wezwane i niewezwanc, czyniły już od dawnego rzasu wnioski względem koniecznego ulepszenia organizmu naszych szkółek ludowych, a zachwalacze naszych spraw i nadziei nicieniu się także z należytem wyjaśnieniem zmian i popraw, które w tym względzie zajść miały. Aby tedy należycie ocenić można owe zmiany, które najwyższa władza edukacyjna osądziła za rzecz stosowną wprowadzić w rzeczywistość i przedstawić za normę, byłoby zapewne izcczą nader potrzebną przytoczyć tutaj treść cyrkularza, który przez nadworną komissyę naukową przesłany został do wszystkich podwładnych urzędów i przez nie ogłoszouy, w całej jego treści: 1J Jest to celem adininistracyi szkolnej i dążnością edukacyi elementarnej, aby młodzież wszkołach elementarnych nietylko pożytecznych rzeczy nauczyć i przygotować już lo do wyższych nauk, już to do innych w życiu cjwilnein zawodów, lecz osobliwie, aby młodzieńcy nauką i przykładem przywykli od lal dziecinnych lak przez naukę jako i przez przykłady do pobożności religijnej, pracowitości, zamiłowania porządku i wierności ku monarsze, i stali się w ten sposób ludźmi dobrymi i pożytecznymi. Celu tego wtenczas tylko dopiąć można jeśli się na moralne przywary nauczycieli, kloszy mąją dostateczny dar uczenia, przez szpary patrzeć nie będzie i jeśli u uczniów osobliwie utalentowa na niedostateczne moralne zachowanie się i na kierunek ich charakteru i umysłu, kładąc naj. większą wagę na naukę religii w tym celu aby wpoić głęboko w młodociane umysły zasady pobożności i wiary i potrzebę zastosowania nauk religii do sposobu myślenia i działania. Aby dojście do tego celu ułatwić, powinny wszystkie książki szkolne tchnąć tąźsamą dążnością, a wszystkie władze szkolne powinny przedewszystkiem starać się o to, aby: a) przy umieszczaniu indywiduów nauczycielskich mieć wzgląd nietylko na ich wiadomości, ale przedewszystkiem na ich serce, ich usposobienie umysłowe, ich zasady i prawość ich charakteru, i oddalać jak najwyraźniej wszelkich ludzi skalanych lub godnych nagany; 6) aby przy nauczaniu na to osobliwie zwracano uwagę, zęby kształcić młodzież w poznawaniu swego przeznaczenia i swych obowiązków w całych ich rozciągłości i nauczać ich oraz, że przez nabycie potrzebuych wiadomości staną się ludźmi użytecznymi, a przez pobożność uzyskają owo szczęście, o jakie starają się dla nich miłościwy monarcha i kościół święty, ucząc i przytrzymując każdego, aby ściśle pełnił obowiązki stanu swego ; c) aby przy każdej stosownej sposobności takowe nauki młodzieży przypominano i wpajano; d) aby osobliwie wprawiano uczniów do pobożnej praktyki, skromnej postawy, częstego przyjmowania św. Sakramentów, tak w szkole jako i w kościele, aby zwracano ich nwagę na nabożeństwo domowe, przy sposobności wyjaśniano jej znaczenie świąt kościelnych, cereuiouii i zwyczajów i ćwiczono na przemian w różnych pieśniach pobożnych, stosownie do różnych czasów kościelnych. 2) Ponieważ spostrzeżono, że w szkołach wiejskich już w drugiej klassie przynaglają do kancela - ryjnego, łamanego i innych rodzajów pisania, przez co szkodzi się kursywnemu i łacińskiemu pismu jako też reszcie nauk, przeto trzeba polecić konsystorzom, aby takowy zwyczaj tam, gdzie się utrzymuje, jak najwyraźniej zakazali. - Ponieważ z resztą tu i owdzie w szkołach głównych są jeszcze n a u c z y - ciele p r z e d m i o t ów, przeto poleca się regencyom, aby stosownie do przypisów w prowadziły nauczycieli klasycznych, lub tez donosiły o trudnościach, które się temu sprzeciwiają. Po wtóre poleca się, aby na zaświadczeniach szkolnych oprócz przepisanych podpisów dodawano także podpis katechety, ponieważ tenże ma sobie powierzony wykład najważniejszego przedmiotu i szczególny dozórnad moralnością ucznlOW. - O ile zatem część pierwsza tego cyrkularza treść nauk w ludowych szkółkach, druga zaś ich formę zmienić zdoła i wywołać postęp w najgłośniejszej gałęzi narodowej edukacyi, niechaj sobie, o tem ci zawyrokują, którzy nie będąc w stanie zaprzeczać nędzoty naszych szkół, od lat wielu cieszą nas układami i naradami względem tego przedmiotu; - wszak teraz wyszły one na jaw w owym cyrkułarzu komissyi nadwornej naukowej, którego treść wiernie tutaj przytoczyliśmy. Samowolne spalenie się jasnowidzącej w Sibice. (w Styryi w cylijskim powiecie). - Ta szczególna dziewica sama z przestraszającym stoicyzmem zadała sobie śmierć w niedzielę wielkanocną, dn. '23. Marca 1845. jak donosi Pan D. Rudolf Puff (złowrogie na * zwisko) w Styryi. Znajdując się w drugie'm stadium snu magnetycznego, któremu nieszczęściem mała tylko liczba ludzi fizjologicznie i psychologicznie wykształconych błiżej przypatrzyć się mogła, przemowami swojemi w czasie snu magnetycznego nie jedną niewiastę do zrzucenia i zniszczenia swych bogatych strojów nakłoniła i rozprawiając o oszukaństwie i grzechach niejednego skąpego chłopa zmusiła do sumienniejszego opłacania dziesięcin i podatków; ztąd lei rozmaite stronnictwa, które się jej losem trudniły, do tego się w swych opiniach posunęły stopnia, że jedni zarzucali owemu biednemu dziewczęciu wręcz osznkaństwo, drudzy zaś głosząc ją drugą dziewicą orleańską, szukali tylko dla niej sztandaru i hełmu; lecz i ci i tamci zapomnieli o tein, że prawda trzyma się-zawsze środkowej drogi, że sama tylko nauka tam światło rozprzestrzenić może, gdzie sąd złośliwych ciemności tylko zwykł szukać. Chorobliwy stan dziewczyny skończył się wreszcie, jak wszystko na świecie; ludzie przestali o niej mówić i pielgrzymki do jej chatki ustały. Dwudziestokilkuletnie dziewczę odzyskawszy zdrowie i siły było tak ciche i bojaźliwe jak przed swojem jasnowidzeniem, pozostała jej tylko skłonność do przemów i kazań, lecz bez owego polotu ducha, który spotykamy tam, gdzie dusza wyzwoli się niejako z ciała i wznieść się potrafi nad wszelkie poziome stosunki. Może iż zmartwienie i boleść pochodząca ztąd, że nikt już na jej słowa niezważał , że nikt już niechciał wierzyć w owo wyższe powołanie, które sobie przypisywała, że wreszcie znaki, których się spodziewała, sprawdzić się nie chciały, - bardziej jeszcze zaćmiły jej rozsądek, już i tak nie bardzo jasny,- może leż inne jakie powody przyczyniły się do tego; dość, że szczególne  Już w miesiącu Marni przebiła ona sobie ręce j nogi ostrym nożem, a gdy się z nią, jako z waryatką, podług tamecznych zwyczajów, dość nieludzko obchodzono, życzyła sobie tylko tego, aby się w Wielki Czwartek biczować mogła, Gdy jej wiem przeszkodzonoAkorzystając w niedzielę Wielkanocną z oddalenia się wszystkich domowników na mszę ranną i z niebylności matki, która była w sklepie zatrudnioną, weszła do rozpalonego pieca, w której ją po niejakim czasie znaleziono, żywą jeszcze wprawdzie, ale okropnie popaloną i poranioną. Po kilku godzinach niesłychanej męki zakończyła życie swoje ta istota, o której, jak się teraz zawsze dzieje, nadto wiele rozprawiano, a nadto się mało zastanawiano.
SPRZEDAŻ KONIECZNA.
Sąd Z i e m s K o - m i ej s K i w Poznaniu, dnia 1. Marca 1845. N ieruchomość tu na przedmieściu St. Marcińskiera przy ulicy Podgórnej pod liczbą 180. leżąca, do Daniela Ludwika Schildner Radcy budowniczego Regencyjnego, jego dzieci Maryi Emilii Fcrdynandy KarolinyAugusty i JIana Michała Emila Artura rodzeństwa S eh i Id nor i do rozwiedzionej żony Radcy rachunkowości Mullera, Amalii Karoliny z Schildilerów Mii11 erowej, należąca i podług taxy, która wioz z wykazem hipotecznym i warunkami przedaży w Registraturze naszej przejrzaną być może, na22,934tal. 18 sgr. 1 fen. oceniona, będzie w terminie na dzień 7. Października r. b. zrana o liste) godzinie wyznaczonym, końcem działów w miejscu posiedzeń Sądu drogą subhastacyi przedauą. Wartość materyalna tejże nieruchomości wynosi podług taxy sądowej 15,6{>6Tal. 6sgr. 8fen., wartość dochodowa zaś 30,203 Talarów. Licyta tak na całką rzeczoną nieruchomość jako też na pojedyncze części onćjże podane być mogą. Tym końcem nieruchomość wspomniona podług planu sytuacyjnego, który także w biórze naszem przejrzanym być może, na trzy oddzielne części podzieloną została, których taxe również w biórze przejrzeć można. - Taxa przez którą wartość całej tej nieruchomości na 22,931 Tal. IS sgr. 4 fen. wypośrodkowano została w roku 1841., taxy zaś pojedynczych części onejże zostały w roku 1844. sądownie sporządzone.
OBWIESZCZENIE.
Nieznajomi wierzyciele uwiadomiają się o nastąpić się mającym podziale pozostałości dozorcy poborów Matyldy i Augusta małżonków Falk, z wskazaniem na przepisy . 137., 138.
i 141. Ty t. 17. Części 1. Powszechnego prawa krajowego, niniejszćm. Łobżenica dnia 28. Marca 1845.
Król. Sąd Ziemsko-miejski.
o Mając sobie przekazany w skutku _, ,_rozporządzenia JW, Ministra finansów, przez Komitet Szczeciński, dla nieszkańców Wgo Xigstwa Poznańskiego udział do akcyów drogi szynowej z S tarogrodu do Poznania budować się mającej, w ilości Talarów 500,000 z ogolne'j summy kapitalnej 51 milliona Talarów , otwieramy niniejszej» podpisy na też akcye wsummie 500,000 Talarów, które przyjmowane będą w wielkiej sali gmachu tutejszego Towarzystwa Kredytowego Ziemstwa dnia 6, Czerwca przed południem od 9. do 3ciej godziny. Co do szczególnych warunków, to odsyłamy w tćj mierze do formularzy subskrypcyi i zobowiązań, które w biórze naszein na Wilhelmowskićj ulicy Nr. 2, przejrzane być mogą. W szczególności zaś zwracamy uwagę na następujące postanowienia : 1) Tylko mieszkańcy W g o Xigstwa Poznańskiego przypuszczeni będą do subskrypcyi akcyów. 2) Zameldowania czynione być powinny w okrągłych kwotach na tysiące, a to na piśmie z wyrazne'm zobowiązaniem się: zapłacenia zaraz przy przyjęciu ich zadatku dziesięć od sta. Zameldowania zaś za nieobecnych, opatrzone być powinny nie tylko w upoważnienie bezwarunkowe, ale nadto w zobowiązanie się wyżej wspomnione. 3) Dnia 9. Czerwca od godziny 9. do 12. przed południem, obztiajmionein zostanie interessentom w tymże lokalu, czyli i w jakiej ilości według zameldowane zapisy przyjęte być mogą, pocze'm w dniach 10. i 11. Czerwca r. b. od godziny 9tej do 12stej ranne'j w te'mze samem miejscu, nie tylko uskutecznioną być ma wyplata zadatku dziesięć od sta, na rachunek przyjętych subskrypcyj na akcye za kwitami opatrzonemi w podpisy niżej wymienionych pełnomocników, ale nadto podpisane być mają formularze z obowiązań. 4) Ze zaś odsylka pieniędzy do Szczecina na rachunek interessentów nastąpić ma, każdy z nich złoży więc zaraz \ procentu od zapłaconej kwoty zadatku na opędzenie takowych kosztów. 5) Kto w zupełności i w czasie oznaczonym powyższym warunkom ad 'S. i 4. zadość nie uczyni, ten utraci prawo do dalszego uwzględnienia zameldowań subskrypcyi, jakie uczynił. Poznań, dnia 21. Maja 1845.
Pełnomocnicy Komitetu ku zaprowadzeniu dróg szynowych w Wielkiem Xigstwie Poznanskie'm.
ChełmicH. Naumann. Zawadzki.
W edle . 14. ustaw odbędzie się walne zgromadzenie dnia l. Czerwca r. b. o godzinie 5te'j z południa w zimowym lokalu kasyna, na które zaprasza Szanownych członków kasyna polskiego Dy re keya. Suche blochy, tarcice, deski i łaty pod dachówkę sprzedają się w S z c z u c z y n i e pod Szamotułami.

Kilka nad Wartą położonych składów do drzewa, cegieł i t. d. z mieszkaniem dla stróża if" i bez tegoż wypuszcza tanio 'f. S eidemann, cieśla, · · przy Królewskiej ulicy Nr. 2.

Il.I, Uwiadomienie literackie.
)£( Kilku spółpracowników Tygodnika t<<& literackiego wydawać będzie pod reIl.I, dakcyją niżej podpisanego, nowe czasoIII pismo p. t. P r a c e L i t e r a c k i e w kil )£( kunasto-arkuszowych poszytach kwarIl.I, talnych. - Pierwszy poszyt wyjdzie _ Ił Il.I, pierwszego Października r. b.
IlJ Wrocław, dnia 22. Maja 1815. )£( Iff August Mosbach. fil
Sprzedaż dóbr.
Lussowo z folwarkiem, li mili od Poznania, i mili od szosy Berlińskiej, z należącą do tego wsią Polityką i folwarkiem Heleno w o, z łąkami, pastwiskami, lasem, znaczną ilością torfu i rybołóstwem, jest z wolnej ręki do sprzedania za gol ową zaraz zapłatą. O rozległości i stanie gospodarstwa można się przekonać na miejscu. W Dominium Bytyń pod Gajem jest na sprzedaż przeszło 200 macior poprawnych, zdatnych do chowu. Wielki skład na wełnę jest do wynajęcia przy ulicy Kramarskiej Nr. 14. naprzeciwko domu Pana Falkensteina. Bliższa wiadomość przy Szerokiei ulicy pod Nr. 15. u M. Lange.
Skład mój towarów z wyboru kapeluszy pilśniowych i jedwabnych, obuwia pilśniowego, czapraków i innych tym podobnych przedmiotów składnjący się, przeniosłem z ulicy Fryderykowskiej do kamienicy Pana B e n t h przy ulicy Wrocławskiej naprzeciwko Hotelu Saskiego, o czem publiczność uniżenie uwiadoiniam, polecając jej takowe za tanie lecz stałe ceny. Karol Klau, kapelusznik. Szanownej Publiczności donosimy niniejszem, żeśmy w rynku pod Nrem. 86. obek winiarni Pana GustawaBielefelda otworzyli skład t Y t u ni u i cygarów nasze} fabryki, połączywszy z niemi także skład p r a w d z i - wy ch Hawańskich cygarów. W. Bieczyóski i Spółka.
cD» x» X «x «x «x @ X «x - M O X @ X @ X «x «x «x «x « £ " Skład sukna i gotowych rzeczy A dla męż z)!zn @ * Joachima lVlamroth £ g w rynku Nr. 56. na pierwszem piętrze g  poleca znaczny dobór latowych ubioA rów w cenach najumiarkowariszych. I..I,
.»«>X»X»X»X»X«X»X-»X-»X«X»X»X»X«X«X»»
Najlepszego wysuszonego Szczecińskiego mydła do crania funt po IlJ sgr., mączki pszennej funt po 2\ sgr., najprzedniejsze dubelt, modre w sztukach i proszkowane polecają w miernej cenie A, Pakscher SC Comp. w Poznaniu, przy Wronieckie'j ulicy Nr. 19.
Pierwszą nadsełkę świeżego tegorocznego portera otrzymali B r a c i a Andersch.

Najlepszego tłustego wędzonego łososia funt po 8 sgr. i wybornego tłustego Szląskiego sera, Koppenkase zwanego, ofiaruje w wielkich sztukach po 6 sgr. Jł.f. E. Prreger.
Murs giełdy Berlińskiej.

Dnia 22. Maja 1845.

Sto- N a pr. kurant pa papie- gotoprC. rami. wizną.
Obligi długu skarbowego Obligi premiów handlu inorsk.
Obligi Marehii Elekt, i N owej J i Obligi miasta Berlina. . . . .
» » Gdańska w T. .
Listy zastawne Pruss. Zachód. S' » » W. XPoznansk. 4' >>> dito » Pruss. Wschód.
»Pomorskie. 981 March. EWt.iN. lJ 99; » » Szląskie. . . . 99* Frydrychsdory. . . . . . . .
Inne monety złote po 5 tal. .
Disconto. . . . . . . . . . . . .
A. U c j e Drogi żel. Beri.-Poczdamskiej Obligi upierw. Bcrl. - Poc- / dams.
Drogi żel. Magd. - Lipskiej .
Obligi upierw. Magd.-Lipskie Drogi ici. Bcrl.-Aiihaltskit.
j Obligi upierw. Berl.-Anhaltskie Drogi iel. Dyssel. Elberleld.
Obligi upierw. Dyssel. - Elberf.
Drogi iel. Reńskiej . . . . .
Obligi u pierw. Końskie .... Drogi od rządit garantowane.
Drogi iel. Berlinsko- Frankfort.
Obligi upierw. BerI. - Frankfort.
» iel. Górno- Szląskiej. . 119 dito LU. B.. I U I » Beri -Szcz. Lit. A. i B. 1284 « · Magdeb.-Halbersl 4 108 Dr. żel. Wrocl.-Szwidn.-Freih łl Obligi upierw. W roe. szw.-Fr. 1 Dr. iel. Bonn- Kolońskiej
1 OOT V 93i 98i 100 48 981 103! 97»
99Ą 98i 98?
1 2 (j
H** lJ 2004li;
20Ulsa 151 1021 103 100 96.1 100 974.

101*
Ceny targo"We w mieście POZNANIU.

Dnia 21. Maja.
1845. r.
od do Tal. sgi. fen. T i l. i 2: t. ft n
Pszenicy szefel Zyta dt.
Jęczmienia dt. .
Owsa . dt.
Tatarki dt Grochu .. dt. .
Ziemiaków dt. .
Siana cetnar .
Słomy kopa. .
Masła garniec .

1 12- 1 14 l 71- 1 7 24 26 - 24- 26 1 10,-; 1 10 1 12 - 1 14 13) - 13 1 l_ I 2 7 25- 8 - 1 151- 1 20 , 6 6