GAZETA VVielkiego Xiestwa POZIANSKIEGO. Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannomki. JW1%@. W Piątek dnia 6. Czerwca. 184«. Wiadomości kraj owe. Z Berlina. - Podług podania pism publicznych mąją nad fortylikacyami na naszej wschodniej granicy czynniej niż kiedykolwiek w tym roku pracować. Jakie bądź powody przyczyniły się do nowych oszańcowań na tej jeszcze bardzo bezbronućj stronie Niemiec, możemy jednakże o lem być przekonani, że odtąd postanowiono bronić jak najusilniej wschodnich owych krajów przeciw napaści nieprzyjacielskiej . Od czasu jak Prusy zostały mocarstwem pierwszego rzędu, postanowienie to nieokazalo się nigdy jeszcze w czynie. - Fryderyk wielki zupełnie bez oporu oddał Królestwo pruskie, odłączone od Marchii prowiucyami polskiemi, w ręce nieprzyjaciół i później nawet po utworzeniu już Prus zachodnich osądził obronę ważkiego i naprzód wysuniętego, z trzech zaś stron na nieprzyjacielskie napady .wystawionego kraju, w czasie wojny za rzecz niepodobną. Umacniając jak uajtroskliwiej twierdze środkowych prowiucyi, nic prawie nieuczyił na obronę Prus wschoduich. Od tego czasu zmieniły się zupełnie stosunki. Przez wcielenie prowincyi poznańskiej odciętym został ów klin obcego kraju wnikający aż do jądra monarchii. Zmniejszenie granicy i częściowe zaokrąglenie kraju ułatwiło znacznie obronę; lecz co jest rzeczą najgłówniejszą, przez wprowadzenie landwery rozwinęła się w pojedynczychprowincyach taka siła obronna, iz sama przez się podaje najpewniejszą rękojmię zachowania prowiucyi przeciw zamachom nieprzyjacielskim. Aby jednakże ta siła, rozproszona we wszystkich obrębach życia obywatelskiego, mogła się skupić, w razie potrzeby, uorganizować się w najdalszych swych rozczfonkach i zlać się w spójnię jedności, nieodzownym zdają się być warunkiem nadgraniczne twierdze. Napoleon mógł z ogromem swego wojska nietroszcząc się i niewstrzj'raauy nigdzie przejść pod murami miast, gdyż małe stosunkowo załogi niebyły w stanie w swem odosobnieniu zagrozić ani z tyłu, ani z boku pochodu jego. Fortece podług nowych systemów wystawione nie są już punktami tu i owdzie rzuconemi, na których kilka pułków umieszczono, aby jakąś linię obronną zakryły, przy których zaś zostawienie kilku pułków nieprzyjacielskich wystarcza do dalszego pochodu wojska; przeciwnie owe rozległe szańców obręby z swe'mi niezmieme'mi magazynami i arsenałami, jak to widzimy w Paryżu, Królewcu, Poznaniu i w nowych fortyfikacyach Szczecina, są wiclkiemi oszańcowauemi obozami wojennenii, w których wojska zbierać się mogą, zaopatrzyć i uzbroić, z których wyprowadzać je można do walki i w których, w razie porażki, zjednoczyć się mogą, i świeżych sił nabrawszy, w pole wystąpić. Takich twierdz wojsko nieprzyjacielskie pominąć nie może, gdyż zostawiłoby w wszelkie potrzeby, świeżą całkiem, któraby w działaniu swem zabezpieczona mogła korzystnie napaść na nieprzyjaciela ogołoconego z wszelkich zasobów . Jeśli więc rozpocznie się oblężenie twierdz silnie bronionych, w tedy odleglejsze prowineye będą miały czasu dosyć do zebrania sił swoich; a gdyby nawet twierdza zajęła została, nimby posiłki przybyły, w tedy nieprzyjaciel w dalszym pochodzie znajdzie inuą obronną linię, któraby się tymczasem dobrze uzbroić i ustanowić mogła. Z B e r l i n a, dnia 26. Maja. (Gaz. Kolonska.) - Artykuł widocznie urzędowy Gazety Powszechnej Pruskiej potwierdza doniesione już dawniej rozpoczęcie śledzwa dotyczącego z b r o d n i s t a n u przeciw pewnej liczbie uczestników w związku tajnym, wykrytym w dolinie Hirschbergskiej. Wszelkie .więc powątpiewania w przedmiocie tym ustały. My możemy obecnie ów artykuł Gaz. Powsz. Pruskiej tern jeszcze dodatkiem uzupełnić, że po długich czynnościach scrutinialnych królewski Sąd Najwyższy (Kammergericht) obecnie też przeciw więzionemu fabrykantowi papieru Schl6ffel formalne śledztwo kryminalne o z b r o d n i ę s t a n u uchwalił i rozpoczął. W y - padek takowy usprawiedliwia naturalnie nakazane przez Rejencyją j..ignicką policyjne badanie pomieszkania wspomuionego Schloffela, Postanowienie ministcryalne, w skutek którego tak nazwane o b y wat e l s k i e t o war z y - s t w o w Królewcu zostało przytłumione, przez ordonans gabinetowy z d. 16. Maja r. b. za z u p e ł n i e s ł u s z n e i s p r a w i e d l i w e uznauem zostało; J K. M. podaną przez obywatelstwo Królewieckie petycyę o zniesienie owego postanowienia odrzucił. - Tutejsi deputowani Sejmowi władzom miejskim z wypadku podanych od miasta petycyi sprawozdanie złożyli; petycyi dotyczącej jawuości posiedzeń Reprezentantów miasta nie przyjęto. Reprezentanci miasta chcą więc teraz innych użyć kroków, aby celu swego dopiąć. - Odprawy Sejmowe wyjdą w kierunku i duchu takim, który nadzieje tych, co się przeobrażenia obecnych stosunków stanowych i zasad administracyjnych spodziewali, zupełnie zniweczy. - Oczekiwania tych, którzy pomyślnego zakończenia sprawy dotyczącej cła sundowego spodziewali się, na niczem spełzną. Bez użycia energicznych kroków przeciw handlowi duńskiemu, nieprzyjmującemu żadnego słusznego wynagrodzenia, związek celny Niemiecki zamiaru swego osiągnąć nie może. I nasz poseł w kopenhadze. Pan de Srhouh, nic w (@ni zmienić nie zdoła, skoro się Dania nie przejmie przekonaniem, że ISiemcy interesa swoje dzielniej popierać umieją. - Żadnemu z officerów pruskich nie pozwolono uczestniczyć w tym roku w wyprawie Kaukaskiej. - Z P r u s z a c h o d n i c h donosi nam gazeta wrocławska: Zdaje się jak gdyby prowineya nasza miała być odgłosem zmian religijnych, które się w Szląsku najpierw odezwały. Kto tylko choć powierzchownie zna tutejsze stosunki, nie może się nadtćm bardzo zadziwić. Przejście proboszcza G r a b o w s k i e g o w Althausen przy Chełmnie do nowej wiary, zjedna zapewne znaczną tutaj wzięlość sprawie reformatorów. Pan Grabowski jest bowiem człowiekiem, którego życie moralne jest całkiem czyste i bez skazy najamjejszej, a przylem należy on do naszych uajbieglejszyrh teologów. Jako kaznodzieja potrafił sobie także zasłużyć na powszechną pochwalę. Pan Grabowski takowe krewnym swoim i przyjaciołom przesłał pożegnanie: »Mili bracia i wszyscy, którzyście mnie zawsze kochali! Wiecie już zapewne lub leż niezadługo dowiecie się z dzienników, iż moją posadę, proboszcza w Althausen dobrowolnie i całkiem z własnego popędu opuściłem i wystąpiłem jako stronnik kościoła niemiecko katolickiego. Tysiące klątw i exkoinunik po wszystkich kościołach katolickich potwierdzą wam to wyraźniej jeszcze, ale proszę was niedolączajcie przynajmniej do nich waszych klątew, byłoby to bowiem wielką dla mnie przykrością. Szarpało to serce moje i odbierało mi wszystką spokojność, ile kroć razy pomyślałem o tem, co to ci ludzie z owej lak łagodnej religii w poslępie czasu zrobili. Ow boski przyjaciel wszystkich ludzi rozkazał: »dzieci kochajcie się nawzajem!« Mówi on, »polem was poznam, iż uczniami moimi jesteście, jeśli się miłować będziecie,« a my mówim: »potem B Ó g p o z n a l u dz i, że się katolikami nazwali!« - Olóż palrzcie: ja, który wczoraj miałem jeszcze probostwo, którego mi zazdroszczono, a w niem moją 73letnią matkę potrzebującą mej opieki, ja, który większą miałem wygodę niżli wy, - patrzcie, olóź w te'j chwili siedzę w Plutowie u przyjaznego człowieka, którego dawnie'j nigdy niewidziałem, a człowiek ten, sam nie bogaty, przyjął mnie uietylko z jak najszczerszą, pełną miłości przyjaźnią, ale mnie jeszcze w potrzebną odzież zaopatrzył! Czyby niebyło w rzeczy samej oburzajare'm, człowieka tego, który ma inną wiarę, niezaś katolicką, potępić? Czyż nareszcie owo nie myślałem o lem od dzieciństwa, od czasu, w którym myśleć zacząłem; kościół katolicki krokiem naprzód niepostąpi, teraz więc muszę się połączyć z ludźmi, którzy starają się urzeczywistnić owo zdanie Chrystusa, zdanie zasadnicze pisma świętego i wszystkich proroków. - Nie troszczcie się także o utrzymanie moje; tyle zawsze jeszcze mieć będę, abym mógł starą matkę moją wyżywić, jak dotychczas czyniłem. A czy wiecie czemu? gdyż wystąpję na dobro i na zbawienie ludzkości, dla tego też myśląca ludzkość da mi sposób do utrzymania i niepozwoli na to, abym z głodu umarł. Niewiem jeszcze dokąd mam się udać; lecz czy na północ lub na południe, czy na wschód lub zachód pój dę, wszędzie znajdę ludzi prawych, myślących i wiem, że mnie przyjmą jak brata, i właśnie dla tego, że to wiem, opuściłem domi dobytek i wziąłem Boga za przewodnika; Niesmućcie się więc dla tego, lecz dziękujcie Bogu, który mi dał tyle odwagi, iż mogę walczyć za prawdę i prawo i odrzucić kawałek chleba. Niechcę inaczej, niemogę inaczej i nie pOWInIenem inaczej.« - Zachowajcie mnie w miłej pamięci wasze'j i nie klnijcie mi. Wkrótce więcej do was pisać będę; zaąd? tego sam jeszcze nie wiem. P łutowo, dn, 18. Maja 1845. Wasz G r a b o w S K i, ksiądz katolicki.« Wiadomości zagraniczDe. Polska. Z Warszawy, d. 2. Czerwca. JO.książę N amiestnik wczoraj wrócił do W 7 arszawy. Francya. Z p a ryż a, dnia 28. Maja. N a wczorajszćm (d. 27.) posiedzeniu Izby Deputowanych, po przyjęciu projektu prawa, tyczącego się wystawienia pałacu ministerstwa spraw zagranicznych na gruncie między R u e d e l' u n i v e r s i t e i o u a i d ' O r s a y, - budynku dla administracji st<;plowe'j na gruncie byłego klasztoru des petits Peres - i archiwu dla izby obrachunkowej na gruncie w R u e de L i II e, zajęto się poprawioną przez Izbę Parów ustawą o policji koleji żelaznych. Dyskussja rozpoczyna się względem poprawionego przez Izbę Parów artykułu 5go, tyczącego się budynków, mogących być w bliskości koleji żelaznych stawianemu Kommissja Izby Deputowanych poprawia z swej strony artykuł 5ly Izby Parów. Rozdano dziś także sprawozdanie Pana Haussonville o projekcie prawa tyczącym się zaprowadzenia wolnych robotnikówpo osadach francuzkich. Kommissja proponuje uchwalenie kredytu 930,000 fr. zamiast żądanych 600,000; summa 300,000 fr. posłużyć ma na założenie posad gospodarskich, jako warsztatów roboczych i karnych. Admirał Ha melin posłany był do Otaheili dla uprzątnienia zachodzących trudności, wsadzenia znowu Królowej Pom ar eh na troa i przywrócenia protektoratu Francji w sposo« bie zawartej na początku umowie odpowiadającym. N apróżuo stara! się Admirał o pozyskanie ucha Królowej, aby jej ustnie złożyć dowody osobistych uczuć rządu; Królowa niechciała Z nim inaczej mówić, jak tylko w przytomości Admirała angielskiego. Użył tedy Admirał ostatnich środków: ogłosił Królowę za pozbawioną nanowo wraz z potomkami tronu, zaprowadził rząd tymczasowy pod wodzą, rodackiego naczelnika nazwiskiem Toti, poczem powróci! do Va l p a r a i s o . Zamiast więc przywrócenia pokoju na wyspach towarzyskich, zapewne wybuchnie teraz nowa wojna domowa. N ajgorsza, iż rząd francuzki niemoźe się teraz cofnąć, bez ściągnienia na siebie zarzutu słabości i zgotowania sobie nowych z strony Izb trudności. Podobno między Ministrem wojny i Marszalkiem B u g e a u d wielkie panują nieporozumienia, nie o to, iż pierwszy nie dotrzymał przyrzeczonego zrazu zezwolenia na zamierzoną przez Marszałka B ug e a u d wielką wyprawę przeciw Kabylom. Marszałek Soult niechciał, wbrew życzeniom Rugeauda, posłać cywilnego gubernatora do jego boku do Algiery eny i dla tego postano<