GÓRCZYN - WIZJA URBANISTYCZNA AGATA GA WĘCKA, ALICJA CZABAN D-erwotna struktura urbanistyczna Górczyna wywodzi się ze średniowieczner go kształtu podpoznańskiej wsi, który jest obecnie dość słabo widoczny. Jego wyrazistość została w dużej mierze zaburzona przez powstanie otaczających dawne centrum tego obszaru osiedli mieszkaniowych i nie można go już w żaden sposób odtworzyć, ponieważ działania w przeszłości prowadzone były bez uwzględnienia kontekstu historycznego. Przemiany z różnych okresów dziejowych nakładają się na siebie, a ponieważ nigdy nie były kontrolowane - tworzą wrażenie nieładu przestrzennego. Wieś Górczyn rozwinęła się w bardzo czytelnym układzie prostopadłym do szlaku głogowskiego (obecna ul. Głogowska), a struktura wsi zdecydowanie zdominowała szlak komunikacyjny (por. plan z 1780 roku, s. 37). W ówczesnym rozplanowaniu Górczyna odczytać można wyraźnie zarysowane nawsie, tzn. centralną część wsi, zlokalizowane na zamknięciu dzisiejszych ulic Gorczyńskiej i Knapowskiego, do przecięcia z ul. Jarochowskiego, oraz podziały własnościowe. Średniowieczny rodowód tej części miasta jest obecnie uchwytny głównie w układzie komunikacyjnym. To zupełnie niezwykłe, ponieważ siatka ulic znajdująca się w granicach dawnej wsi pozostała w niezmienionej postaci od średniowiecza, a ul. Palacza powstała prawdopodobnie na śladzie dawnej miedzy. Przeszłość ukryta jest również w podziale kwartałów, rozdrobnieniu własności i wydłużonym kształcie działek. Niestety, część północna starej struktury została bezpowrotnie zaburzona w latach 70. Dwunastopiętrowe bloki mieszkalne, które bardzo brutalnie okaleczyły tę część miasta, sąsiadują bezpośrednio ze starą zabudową, ale nie tworzą spójnej całości. Obie "substancje" przenikają się bez wyraźnego zdefiniowania, potęgując jeszcze wrażenie nieładu i dezorientacji przestrzennej. Pozostałości kwartałów, których początki sięgają średniowiecza, istnieją do dziś i wypełnione Agata Gawęcka, Alicja Czaban Ryc. l. Fragment planu ogólnego miasta Poznania z 1966 roku z planowanym centrum handlowo-usługowym są drobną zabudową miejską z początku ubiegłego wieku. Zabudowa o charakterzejednorodzinnym bądź peryferyjnym (małe kamienice miejskie) oraz współczesne nawarstwienia składają się na ogólne wrażenie zaniedbania, "zaściankowości" i chaosu przestrzennego. Wiele działek znajdujących się w obszarze zabudowy niskiej wykorzystano na lokalizację drobnych warsztatów bądź innych, niewielkich, prywatnych zakładów usługowo-produkcyjnych o kiepskich walorach architektonicznych. Spacerując po terenie starego Górczyna, ma się wrażenie, że tutaj czas się zatrzymał. Dominującym elementem krajobrazu dzielnicy jest ul. Głogowska. Z biegiem czasu role się odmieniły - niegdyś wieś była strukturą nadrzędną, dzisiaj tętniąca życiem ulica stłumiła prostopadły do niej układ starej wsi, który stał się właściwie niezauważalny. Arteria na całej długości podporządkowała sobie sąsiadujące z nią części miasta, od Międzynarodowych Targów Poznańskich i Mostu Dworcowego do wiaduktu górczyńskiego. Charakterystyczne dla tej ulicy jest to, że otwiera się na różnego rodzaju wnętrza urbanistyczne (place), np. rejon Dworca Zachodniego, Park Wilsona czy Rynek Łazarski, ale poza tymi nielicz Ryc. 2. Fragment planu miasta z granicami opracowania Miejskiej Pracowni Urbanistycznej ( dalej: MPU)